1

2 Pierwsza Pomoc Przedmedyczna

3 Pierwsza Pomoc Przedmedyczna

4 Agenda Podstawowe definicje Regulacje prawne Łańcuch przeżyciaEwakuacja z miejsca zagrożenia, transport Wezwanie pomocy Reanimacja a resuscytacja Ocena stanu poszkodowanego RKO – resuscytacja krążeniowo-oddechowa Udrożnienie dróg oddechowych Masaż serca Sztuczne oddychanie Stymulacja elektryczna AED Pozycje bezpieczne

5 Agenda Krwotok i krwawienie Wstrząs Ciała obce Złamania i zwichnięciaZadławienia Złamania i zwichnięcia Oparzenia Epilepsja - padaczka Zatrucia

6 Podstawowe definicje Czynności życiowe – to czynności organizmu decydujące o jego przeżyciu. Czynność oddechowa – pobieranie tlenu z powietrza atmosferycznego i wydalania dwutlenku węgla Czynność serca i krążenia krwi – transport tlenu i substancji odżywczych do poszczególnych komórek oraz wydalania resztek przemiany materii Regulacja składu płynów ustrojowych (wody i zawartych w niej elektrolitów) – zachowanie homeostazy Spis treści

7 Triada życia Życie Kręgosłup Kości Spis treści

8 Podstawowe definicje Każdy ratujący powinien znać podstawowe ABC życia: Airway- Drożność dróg oddechowych – staraj się udrożnić drogi oddechowe przez odchylenie głowy do tyłu, Breathing- Oddech – staraj się ocenić oddech przez użycie trzech zmysłów: WIDZĘ, SŁYSZĘ, CZUJĘ – prawidłowowy oddech to co najmniej 2 na 10 sekund, Cirkulation – krążenie – oceń tętno (tylko dla znających anatomię), zabarwienie skóry, znajdź krwotok . Drugs – leki Electrostimulation – stymulacja elektryczna AED Spis treści

9 Ocena stanu poszkodowanegoPodstawowe definicje Ocena świadomości wg AVPU: A - Alert – przytomny V – Responds to Verbal stimuli – reaguje na głos P – Respons to Pain – reaguje tylko na ból U – Unresponsive – nieprzytomny nie reaguje Ocena stanu poszkodowanego Spis treści

10 Ocena stanu poszkodowanegoPodstawowe definicje Ocena poszkodowanego wg SAMPLE: S (Signs/Symptoms) – symptomy / objawy A Allegies– alergie M Medicines – lekarstwa, medykamenty P Past Medical history – przebyte choroby L Lunch – ostatni posiłek E Events leading up – ewentualnie co doprowadziło do wypadku Ocena stanu poszkodowanego Spis treści

11 Ocena stanu poszkodowanegoPodstawowe definicje Ocena poszkodowanego wg SAMPLE: (Signs/Symptoms) – symptomy / objawy Allegies– alergie Medicines – lekarstwa, medykamenty Past Medical history – przebyte choroby Lunch – ostatni posiłek Events leading up – ewentualnie co doprowadziło do wypadku S A M P L E Ocena stanu poszkodowanego Spis treści

12 Regulacje prawne prawny obowiązek udzielenia pomocy jest określony artykułem 162 Kodeksu Karnego (Ustawa z dnia ) § 1. Kto człowiekowi znajdującemu się w położeniu grożącym bezpośrednim niebezpieczeństwem utraty życia, ciężkiego uszkodzenia ciała lub ciężkiego rozstroju zdrowia nie udziela pomocy, mogąc jej udzielić bez narażenia siebie lub innej osoby na niebezpieczeństwo utraty życia lub poważnego uszczerbku na zdrowiu – podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. Spis treści

13 Regulacje prawne prawny obowiązek udzielenia pomocy jest określony artykułem 162 Kodeksu Karnego (Ustawa z dnia ) § 1. Kto człowiekowi znajdującemu się w położeniu grożącym bezpośrednim niebezpieczeństwem utraty życia, ciężkiego uszkodzenia ciała lub ciężkiego rozstroju zdrowia nie udziela pomocy, mogąc jej udzielić bez narażenia siebie lub innej osoby na niebezpieczeństwo utraty życia lub poważnego uszczerbku na zdrowiu – podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. Spis treści

14 Regulacje prawne § 2. Nie podlega karze, kto nie udziela pomocy, do której jest konieczne poddanie się zabiegowi lekarskiemu, albo w warunkach, w których jest możliwa natychmiastowa pomoc ze strony instytucji lub osoby bardziej do tego powołanej. Spis treści

15 Regulacje prawne Ust. o PRM, art Osoba udzielająca pierwszej pomocy, kwalifikowanej pierwszej pomocy oraz podejmująca czynności ratunkowe korzysta z ochrony przewidzianej w ustawie z dn. 6 czerwca 1997 r. - Kodeks Karny (Dz. U. Nr. 88, poz. 553, z późn. zm. 2) dla funkcjonariuszy publicznych. Spis treści

16 Regulacje prawne Ust. o PRM, Art Osoba, o której mowa w ust. 1, może poświęcić dobra osobiste innej osoby, inne niż życie lub zdrowie, a także dobra majątkowe w zakresie, w jakim jest to niezbędne dla ratowania życia lub zdrowia osoby znajdującej się w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego. Spis treści

17 Regulacje prawne Spis treści Kilka przykładów : Dz.U.2009.139.1132Przygotowanie nauczycieli do prowadzenia zajęć edukacyjnych w zakresie udzielania pierwszej pomocy. Dz.U Bezpieczeństwo i higiena pracy przy gospodarowaniu odpadami komunalnymi. Dz.U Bezpieczeństwo i higiena pracy w uczelniach. Dz.U j.t. Obiekty hotelarskie i inne obiekty, w których są świadczone usługi hotelarskie. Dz.U zał. Bezpieczeństwo eksploatacji statków powietrznych. Dz.U Bezpieczeństwo i higiena pracy w zakładach przemysłu piwowarskiego i napojów gazowanych. Dz.U Bezpieczeństwo i higiena pracy w ogrodach zoologicznych. Dz.U Bezpieczeństwo i higiena pracy podczas wykonywania robót budowlanych. Dz.U Warunki techniczne pojazdów oraz zakres ich niezbędnego wyposażenia. Dz.U Bezpieczeństwo i higiena w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach. Spis treści

18 Łańcuch przeżycia Spis treści

19 BLS – pierwsza pomoc Celem podstawowych czynności resuscytacyjnych (BLS - Basic Life Support) jest zapewnienie krążenia i oddechu do czasu przybycia ekipy wykwalifikowanych ratowników, które rozpoczną zaawansowanymi zabiegami reanimacyjnymi (ALS - Advanced Life Support). Nieodwracalne zmiany w mózgu u poszkodowanego przebywającego w normalnych warunkach termicznych zaczynają się już po 4-6 min. niedotlenienia, a zmiany w sercu po min. 4-6 min 15-30 min

20 Ewakuacja z miejsca zagrożeniaNajlepszy ratownik to żywy ratownik Najważniejsze jest bezpieczeństwo własne ratującego Spis treści

21 Ewakuacja z miejsca zagrożeniaNajlepszy ratownik to żywy ratownik Najważniejsze jest bezpieczeństwo własne ratującego Pamiętaj o rękawiczkach Spis treści

22 10 kroków ratujących życieSprawdź czy jest bezpiecznie, Spis treści

23 10 kroków ratujących życie2. Poszukaj kogoś do pomocy, Spis treści

24 10 kroków ratujących życie3. Sprawdź czy poszkodowany jest przytomny, Spis treści

25 10 kroków ratujących życie4. Udrożnij drogi oddechowe Spis treści

26 10 kroków ratujących życie5. Oceń czy poszkodowany oddycha, Oceny dokonuj przez 10 sekund Spis treści

27 10 kroków ratujących życie6. Oceń czy nie występuje krwotok, 7. Wezwij pomoc, Spis treści

28 Wezwanie pomocy już w trakcie czynności doraźnych należy wezwać pomoc. Pamiętać należy, iż wzywanie pomocy nie może przerywać czynności ratowniczych. Dlatego też konieczna jest współpraca innych osób. W sytuacji, w której brak jest chętnych do pomocy należy powierzyć to zadanie konkretnej osobie, błędem jest zdanie: „niech ktoś wezwie karetkę” – w takiej sytuacji najczęściej nikt z gapiów nie poczuje się zobligowany do wezwania pomocy. Spis treści

29 Wezwanie pomocy Numery ratunkowe : 997- Policja 998- Straż Pożarna999- Pogotowie Ratunkowe 112- numer ratunkowy z komórki Spis treści

30 Wezwanie pomocy Numery ratunkowe : 997- Policja 998- Straż Pożarna999- Pogotowie Ratunkowe 112- numer ratunkowy z komórki Spis treści

31 Wezwanie pomocy Wezwanie musi zawierać następujące informacje:Gdzie się to stało? Co się wydarzyło? Ile jest ofiar? Jaki jest stan poszkodowanego? Kto wzywa pomocy? Numer kontaktowy. NIGDY NIE ODKŁADAJ PIERWSZY TELEFONU !! W sytuacjach, w których z powodu lokalizacji karetka może mieć problemy z odnalezieniem miejsca zdarzenia, ważne jest, by ktoś czekał na pogotowie w miejscu, do którego łatwo trafić. Spis treści

32 Wezwanie pomocy Wezwanie musi zawierać następujące informacje:Gdzie się to stało? Co się wydarzyło? Ile jest ofiar? Jaki jest stan poszkodowanego? Kto wzywa pomocy? Numer kontaktowy. NIGDY NIE ODKŁADAJ PIERWSZY TELEFONU !! W sytuacjach, w których z powodu lokalizacji karetka może mieć problemy z odnalezieniem miejsca zdarzenia, ważne jest, by ktoś czekał na pogotowie w miejscu, do którego łatwo trafić. Spis treści

33 10 kroków ratujących życie8. Resuscytacja Krążeniowo – Oddechowa, 30 uciśnięć 2 wdechy Spis treści

34 10 kroków ratujących życieResuscytację przeprowadzaj do przyjazdu Karetki Pogotowia Ratunkowego lub Ratowników GOPR Spis treści

35 10 kroków ratujących życie9. Gdy poszkodowany oddycha ułóż go w pozycji bocznej bezpiecznej Spis treści

36 10 kroków ratujących życie10. Kontroluj stan poszkodowanego Spis treści

37 Ewakuacja z miejsca zagrożeniaW wypadku komunikacyjnym natychmiast zabezpieczyć miejsce zdarzenia trójkątem ostrzegawczym (bez takiego ostrzeżenia zagrożenie może się rozszerzać). W wypadku innego rodzaju usunąć przeszkody utrudniające lub uniemożliwiające czynności ratownicze. Spis treści

38 Ewakuacja z miejsca zagrożeniaPrzed opuszczeniem pojazdu załóż kamizelkę odblaskową Bądź widoczny na drodze Spis treści

39 Zabezpieczenie miejscaW obszarze zabudowanym  będzie to odpowiednio odległość  1 metra. Dla autostrad i dróg szybkiego ruchu jest to odległość 100 metrów. Dla dróg poza obszarem zabudowanym to odległość około 50 metrów. Weź pod uwagę ukształtowanie terenu miejsca wypadku, a także układ drogi. Jeżeli wypadek będzie tuż za zakrętem, ustaw trójkąt przed nim! Wykorzystaj swoją wyobraźnię i zabezpiecz to miejsce w sposób zapewniający jak najlepszą widoczność dla pozostałych uczestników drogi. Spis treści

40 Transport Jeśli to możliwe, poszkodowanego należy jak najdelikatniej wydobyć, by ułatwić dalsze czynności ratownicze. Służy temu np. chwyt Rauteka, UWAGA!! Nie ruszamy poszkodowanego podejrzanego o uszkodzenie kręgosłupa o ile nie zagraża to bezpośrednio jego życiu !! Spis treści

41 Transport Jeśli to możliwe, poszkodowanego należy jak najdelikatniej wydobyć, by ułatwić dalsze czynności ratownicze. Służy temu np. chwyt Rauteka, UWAGA!! Nie ruszamy poszkodowanego podejrzanego o uszkodzenie kręgosłupa o ile nie zagraża to bezpośrednio jego życiu !! Spis treści

42 Transport jedynymi środkami komunikacji, nadającymi się do transportu chorych w stanach zagrożenia życia, jak również ciężko rannych, są karetki pogotowia ratunkowego. Należy unikać transportowania poszkodowanych innymi środkami transportu, nawet jeśli wiązałoby się to z wydłużeniem czasu dotarcia do szpitala. Spis treści

43 Reanimacja a resuscytacjaJeżeli w wyniku czynności ratowniczych oprócz przywrócenia krążenia, oddychania i czynności układu nerwowego, choremu wraca świadomość, to jest to stan reanimacji. Jeżeli uzyskamy tylko przywrócenie podstawowych funkcji życiowych bez powrotu świadomości, to jest to stan resuscytacji. Występuje on wtedy, gdy czynności ratownicze zostały podjęte po upływie dłuższego okresu czasu od momentu zaniknięcia objawów życia. Spis treści

44 Ocena stanu poszkodowanegoPodejdź ostrożnie do poszkodowanego od strony nóg. Delikatnie prawą ręką potrząśnij ramię i głośno zapytaj: „czy Pan/Pani mnie słyszy”. Oceń ogólny stan poszkodowanego – skorzystaj z AVPU Jeśli poszkodowany reaguje, jest przytomny, zostaw poszkodowanego w pozycji zastanej – rozpoznaj stan poszkodowanego (przeprowadź wywiad poszkodowanym – SAMPLE) zabezpiecz krwotoki, złamania, zapewnij komfort cieplny), Jeśli poszkodowany nie reaguje wezwij pomoc i podejmij dalsze kroki. UWAGA !!! Unikaj podchodzenia do poszkodowanego od strony głowy (odruch bezwarunkowy poszkodowanego przy urazie kręgosłupa na odcinku szyjnym może zagrażać życiu poszkodowanego). Nigdy nie poklepuj poszkodowanego po twarzy – u osoby nieprzytomnej przy braku napięcia mięśniowego łatwo jest uszkodzić nerwy twarzowe. Spis treści

45 Ocena stanu poszkodowanegoPodejdź ostrożnie do poszkodowanego od strony nóg. Delikatnie prawą ręką potrząśnij ramię i głośno zapytaj: „czy Pan/Pani mnie słyszy”. Oceń ogólny stan poszkodowanego – skorzystaj z AVPU. Jeśli poszkodowany reaguje, jest przytomny, zostaw poszkodowanego w pozycji zastanej – rozpoznaj stan poszkodowanego (przeprowadź wywiad poszkodowanym – SAMPLE) zabezpiecz krwotoki, złamania, zapewnij komfort cieplny), Jeśli poszkodowany nie reaguje wezwij pomoc i podejmij dalsze kroki. UWAGA !!! Unikaj podchodzenia do poszkodowanego od strony głowy (odruch bezwarunkowy poszkodowanego przy urazie kręgosłupa na odcinku szyjnym może zagrażać życiu poszkodowanego). Nigdy nie poklepuj poszkodowanego po twarzy – u osoby nieprzytomnej przy braku napięcia mięśniowego łatwo jest uszkodzić nerwy twarzowe. Spis treści

46 Ocena stanu poszkodowanegoUdrożnij drogi oddechowe. Przybliż policzek i ucho do nosa i ust poszkodowanego, dłoń połóż na przeponie. Oceń prawidłowość oddechu wzrokiem, słuchem i czuciem. Oceny dokonuj przez 10 sekund (prawidłowy oddech to minimum 2 oddechy). Jeśli poszkodowany nie oddycha, albo masz wątpliwości, czy oddech jest prawidłowy (np. charczenie – oddech agonalny) podejmij dalsze kroki. Gdy poszkodowany oddycha, zabezpiecz mu rany, złamania i zapewnij komfort cieplny. Spis treści

47 Ocena stanu poszkodowanegoUdrożnij drogi oddechowe. Przybliż policzek i ucho do nosa i ust poszkodowanego, dłoń połóż na przeponie. Oceń prawidłowość oddechu wzrokiem, słuchem i czuciem. Oceny dokonuj przez 10 sekund (prawidłowy oddech to minimum 2 oddechy). Jeśli poszkodowany nie oddycha, albo masz wątpliwości, czy oddech jest prawidłowy (np. charczenie – oddech agonalny) podejmij dalsze kroki. Gdy poszkodowany oddycha, zabezpiecz mu rany, złamania i zapewnij komfort cieplny. Spis treści

48 Ocena stanu poszkodowanegoUWAGA !! Nie należy podejmować czynności resuscytacyjnych jeśli widoczne są duże ubytki krwi przed ich zabezpieczeniem. Zbyt duży ubytek krwi u poszkodowanego może doprowadzić do wstrząsu lub całkowitego wzkrwawienia!! Spis treści

49 ABC reanimacji A – airway – czyli udrożnienie dróg oddechowychB – breath – oddech (wspomaganie oddechu) C – circulation – krążenie (masaż serca) Spis treści

50 Resuscytacja krążeniowo - oddechowaRKO Resuscytacja krążeniowo - oddechowa Spis treści

51 Podstawowe zabiegi resuscytacyjne u osób dorosłychNIE REAGUJE? Zawołaj o pomoc Udrożnij drogi oddechowe Sprawdź oddech Brak prawidłowego oddechu Prawidłowy oddech Zadzwoń pod nr 999 lub 112 Ułóż w pozycji bocznej 30 ucisków klatki piersiowej Zadzwoń pod nr 999 lub 112 2 oddechy ratownicze Spis treści

52 Udrażnianie górnych dróg oddechowychZanim rozpoczniesz udrażnianie górnych dróg oddechowych sprawdź: Czy w jamie ustnej nie ma ciał obcych, płynów – gdy się tam znajdują usuń je (kolczyka w języku, sztucznej szczęki nie usuwaj), Krwawe wycieki z nosa i z uszu ( krwawa galaretka wskazuje na pęknięcie podstawy czaszki i wypływanie płynu około mózgowego – nie wolno tamować wypływu tego płynu, tamowanie może spowodować ucisk płynów na korę mózgową) Czy tchawica jest na swoim miejscu, Czy kręgi szyjne nie są pęknięte i znajdują się na swoim miejscu, Czy czaszka nie jest pęknięta. UWAGA !!! W przypadku zaistnienia w\wym. okoliczności nie wolno udrażniać górnych dróg oddechowych przez odchylenie głowy do tyłu. Spis treści

53 Udrażnianie górnych dróg oddechowychZanim rozpoczniesz udrażnianie górnych dróg oddechowych sprawdź: Czy w jamie ustnej nie ma ciał obcych, płynów – gdy się tam znajdują usuń je (kolczyka w języku, sztucznej szczęki nie usuwaj), Krwawe wycieki z nosa i z uszu ( krwawa galaretka wskazuje na pęknięcie podstawy czaszki i wypływanie płynu około mózgowego – nie wolno tamować wypływu tego płynu, tamowanie może spowodować ucisk płynów na korę mózgową) Czy tchawica jest na swoim miejscu, Czy kręgi szyjne nie są pęknięte i znajdują się na swoim miejscu, Czy czaszka nie jest pęknięta. UWAGA !!! W przypadku zaistnienia w\wym. okoliczności nie wolno udrażniać górnych dróg oddechowych przez odchylenie głowy do tyłu. Spis treści

54 Udrażnianie górnych dróg oddechowychW przypadku, gdy poszkodowany nie doznał urazu kręgosłupa odcinka szyjnego oraz urazu czaszki, udrażnianie górnych dróg oddechowych wykonujemy poprzez odchylenie głowy do tyłu, kładąc dłoń na czole, a palcami drugiej dłoni popychamy podbródek. Ruch odginający głowę musi być delikatny, do oporu, jednak nie gwałtowny. W tym bowiem przypadku u osób starszych z kruchymi kośćmi może dojść do złamania zęba kręgu obrotowego. Siła prawej ręki wywierana na czaszkę musi podczas dalszych zabiegów działać nieprzerwanie, ponieważ głowa ma zawsze tendencję do powrotu do pozycji wyjściowej. To położenie przez napięcie mięśni szyi powoduje przesunięcie ku górze nasady języka, zapobiegając jego zapadaniu i zamykaniu wejścia do krtani. Niekiedy jednak konieczne jest dodatkowo uniesienie żuchwy. W tym celu należy uchwycić żuchwę w jej części środkowej kciukiem i palcem wskazującym, pociągając ku górze. Spis treści

55 Udrażnianie górnych dróg oddechowychRękoczyn Esmarcha stosuje się w przypadku uszkodzenia kręgosłupa i czaszki, polega on na oburęcznym uchwyceniu żuchwy w okolicy jej kątów, tak aby małe palce IV i V opierały się na jej ramionach, kciuki uciskały okolicę bródkową, a pozostałe palce II i III obejmowały trzon. Następnie przesuwa się żuchwę do przodu i ku górze w ten sposób, żeby zęby dolne znalazły się przed przednimi. Później wystarcza już zwykłe przetrzymywanie żuchwy w okolicy bródkowej. Najlepiej wykonać go od tyłu głowy. UWAGA !!! Jeszcze raz sprawdź czy poszkodowany oddycha Spis treści

56 RKO Resuscytacja krążeniowo-oddechowa (w skrócie RKO lub CPR) (ang.Cardio-Pulmonary Resuscitation) – zespół zabiegów, których zadaniem lub skutkiem jest przywrócenie podstawowych funkcji życiowych, tj. co najmniej krążenia krwi i oddychania. Nazywana jest także podstawowym podtrzymaniem życia 30 uciśnięć 2 wdechy Spis treści

57 RKO Nasadę dłoni ułóż na środku mostka (ok. 2 palców powyżej dolnej części mostka – wgłębienie pomiędzy żebrami). Spis treści

58 RKO Głębokość ucisku od 5 do 6 cm Drugą dłonią spleć palce unosząc je do góry (palce nie powinny opierać się o żebra) Wyprostuj ręce w łokciach i masą własnego ciała uciskaj mostek na głębokość od 5 do 6 cm, w tempie od 100 do 120 razy na minutę, 30 razy. Prawidłowy ucisk powinien ucisnąć serce i zwolnić ucisk serca. Spis treści

59 RKO W celu uzyskania właściwego tępa ucisku licz mówiąc:i raz, i dwa, i trzy, , i trzydzieści. Spis treści

60 RKO Spis treści

61 RKO - dzieci Miejsce ucisku w połowie mostka Technika masażunoworodek, małe niemowlę dwoma palcami jednej ręki kciukami Spis treści

62 RKO - dzieci Częstość ucisków: noworodek, niemowlę: 120/mindziecko większe: 100/min. Siła ucisku: ugięcie klatki piersiowej ok. 2-3 cm fala tętna na tętnicach udowych Spis treści

63 RKO - dzieci Mostek uciska się kłębem prawego nadgarstka, podtrzymując plecy dziecka lewą dłonią. Częstotliwość ucisków: ok. 100/min. Co 5 ucisków 1 wdech. Spis treści

64 Sztuczne oddychanie A Udrożnij górne drogi oddechoweNabierz powietrza. Przytrzymaj głowę poszkodowanemu A Odchyl głowę na bok. Zobacz, czy klatka piersiowa podniosła się i opadła. Nasłuchuj i czuj wydmuchiwane powietrze przez poszkodowanego. Palcami dłoni zaciśnij płatki nosa. Obejmij ustami, usta poszkodowanego i wtłocz powoli powietrze do płuc poszkodowanego. B UWAGA !!! Wtłoczenie powietrza do żołądka może spowodować wypchnięcie treści żołądkowych do tchawicy i jej poparzenie kwasem żołądkowym (grozi powikłaniami i śmiercią) Spis treści

65 Sztuczne oddychanie Spis treści

66 30 x uciśnięć 2 x wdechy ratowniczeRKO 30 x uciśnięć 2 x wdechy ratownicze Spis treści

67 Sztuczne oddychanie u dzieciCzęstość oddechów: noworodek, niemowlę: 40/min (1 wdech na 3 uciski mostka) dziecko większe: 20-30/min Głębokość wdechów: wg oceny ruchomości klatki piersiowej zazwyczaj ciśnienie ok cm H2O noworodkowy worek Ambu: 1 palec  5 cm H2O Czas trwania wdechu: ok. 0,5 sek. Spis treści

68 RKO Resuscytację krążeniowo – oddechową wykonujemy do momentu:Przybycia fachowej pomocy medycznej, Przejęcia czynności resuscytacji przez drugą osobę, Nadmiernego zmęczenia, Przywrócenia krążenia i oddechu u poszkodowanego. Rozpoznanie przywrócenia krążenia i oddechu możemy poprzez: zaobserwowanie grymasu na twarzy (odruch na ból z powodu ucisku na klatkę), sprawdzenie oddychania (ocena wzrokiem, słuchem i czuciem), sprawdzenie tętna, nawiązanie kontaktu z poszkodowanym. Spis treści

69 RKO - błędy Zbyt długa przerwa w czynnościach reanimacyjnych (nie powinna trwać powyżej 5s, wyjątek – intubacja, <15s) Uciskanie górnej części mostka Uciskanie okolicy serca (na lewo od mostka) Odrywanie dłoni od klatki piersiowej pomiędzy uciśnięciami Ucisk żeber pacjenta palcami ratownika Brak kontroli efektów reanimacji w krótkich i regularnych odstępach czasu Brak synchronizacji wentylacji i masażu serca Spis treści

70 RKO - AED Spis treści

71 RKO - AED Spis treści

72 RKO - AED Spis treści

73 RKO - AED Używając AED słuchaj poleceń wydawanych przez urządzenie !!Jest w zasadzie zarezerwowana dla wykwalifikowanego personelu, choć od 2005 roku jest również częścią pierwszej pomocy przedlekarskiej z uwagi na dostępność półautomatycznych urządzeń (defibrylatorów AED). Polega na przywróceniu rytmu serca przy użyciu bodźca elektrycznego Kardiowersja – (zawsze w znieczuleniu), z koordynacją z czynnością serca Defibrylacja – bez koordynacji z czynnością serca (w migotaniu komór) Używając AED słuchaj poleceń wydawanych przez urządzenie !! Spis treści

74 RKO - AED Programy publicznego dostępu do defibrylacji są zalecane w miejscach, w których spodziewane użycie automatycznego defibrylatora zewnętrznego przez świadków NZK przekracza 1 raz w ciągu 2 lat. Po jednej defibrylacji należy podjąć RKO i prowadzić ją przez 2 minuty bez sprawdzania oznak życia czy analizy tętna. Warunkiem powodzenia reanimacji jest dostatecznie wczesne podjęcie zabiegów reanimacyjnych, prawidłowe ich wykonanie, a następnie wezwanie kwalifikowanej pomocy medycznej. Decyzja zaniechania akcji ratowniczej należy do lekarza. Spis treści

75 RKO - AED Podczas udzielania pierwszej pomocy należy usunąć z bezpośredniego otoczenia chorego wszystkie osoby, których obecność nie jest potrzebna, a które mogą utrudniać sprawność działania. Należy zatrzymać te, które mogą pomóc w czynnościach ratowniczych, transporcie, unieruchomieniu itp. Spis treści

76 Pozycje bezpieczne Przy zachowanym oddechu – pozycja boczna bezpiecznaPrzy braku oddechu – na wznak na twardym podłożu (i reanimacja) Po udanej reanimacji – pozycja boczna bezpieczna Pacjent przytomny może być pozostawiony w pozycji dla niego wygodnej, ale wymaga wnikliwej obserwacji Spis treści

77 nie wolno stosować pozycji bocznej ustalonejPozycje bezpieczne UWAGA !!!! W przypadku: uszkodzeń kręgosłupa, podstawy czaszki i samej czaszki, złamania żeber, kończyn, miednicy, podejrzenia uszkodzenia: trzustki, wątroby, dróg moczowych u poszkodowanego nie wolno stosować pozycji bocznej ustalonej Spis treści

78 nie wolno stosować pozycji bocznej ustalonejPozycje bezpieczne UWAGA !!!! W przypadku: uszkodzeń kręgosłupa, podstawy czaszki i samej czaszki, złamania żeber, kończyn, miednicy, podejrzenia uszkodzenia: trzustki, wątroby, dróg moczowych u poszkodowanego nie wolno stosować pozycji bocznej ustalonej Spis treści

79 Pozycje bezpieczne 1 2 7 6 3 4 5 Na bokuUsta stanowią najniższy punkt ciała Tchawica przebiega skośnie w dół Należy odciągnąć szyję i odgiąć głowę 2 7 6 3 5 4 Spis treści

80 Pozycje bezpieczne Spis treści

81 Pozycje bezpieczne Kobietę w widocznej ciąży układamy na lewym boku !!!!! Takie postępowanie jest związane z anatomicznym położeniem dużych naczyń krwionośnych (żyła główna dolna). U nieprzytomnej ciężarnej leżącej na plecach lub na prawym boku, płód oraz macica mogą wywierać ucisk na duże naczynia krwionośne. Niesie to ze sobą ryzyko dodatkowych powikłań z zatrzymaniem krążenia włącznie. Ułożenie kobiety na lewym boku pozwala zminimalizować to zagrożenie. Spis treści

82 Pozycje bezpieczne Na wznak z lekko uniesioną głową – pozycja relaksowa Na wznak z wałkiem pod kolanami – przy urazie (bólu) brzucha Z uniesionymi nogami (30-40 cm) – pozycja przeciwwstrząsowa (lub całe ciało głową w dół – 10-15°) Z uniesionym tułowiem – urazy czaszkowo-mózgowe, lekka duszność Pozycja półsiedząca (z podparciem rękami) – znaczna duszność, uraz klatki piersiowej Płasko na wznak – uraz kręgosłupa KONIEC Spis treści

83 Krwotok i krwawienie Woda utlenionaJodyna Woda utleniona Uwaga!!! Przy zaopatrywaniu ran przestrzegaj poniższych zasad: nie kładź bezpośrednio na ranę waty, ligniny, chusteczek higienicznych, itp. nie dotykaj rany bezpośrednio palcami ani żadnymi środkami niejałowymi, może dojść do zainfekowania rany, nie usuwaj ciał obcych tkwiących w ranie (może dojść do gwałtownego niemożliwego do opanowania krwotoku!), próbuj je ustabilizować aby uchronić przed przemieszczaniem, nie wymywaj rany ani nie posypuj czy polewaj środkami odkażającymi, Spis treści

84 Krwotok i krwawienie załóż na ranę wyjałowiony opatrunek.kontroluj tętno poniżej miejsca założenia opatrunku, w przypadku przemoknięcia opatrunku nie zdejmuj przesiąkniętego opatrunku tylko dołóż kolejną warstwę materiału chłonącego i zamocuj bandażem. ułóż poszkodowanego w pozycji przeciwwstrząsowej (płasko na plecach, nogi uniesione do góry), aby zapobiec rozwijaniu się wstrząsu pourazowego, kontroluj czynności życiowe poszkodowanego (oddech i tętno), zapewnij poszkodowanemu komfort termiczny (chroń przed utratą ciepła, bądź przed przegrzaniem) i psychiczny, Spis treści

85 Krwotok i krwawienie Jeśli widzisz masowy wypływ krwi z ciała poszkodowanego (w przypadku kończyny – unieś kończynę do góry), przyłóż do rany grubą warstwę czystego materiału (np.) wyjałowiony kompres) przyłóż coś, co będzie stanowiło ucisk na miejsce krwawienie np. rozpakowany bandaż, następnie przybandażuj ranę najlepiej elastycznym bandażem. Jeśli opatrunek przecieka, nie zdejmuj go, ale dołóż kolejną warstwę opatrunku i przybandażuj go. Jeśli widzisz masowy wypływ krwi z ciała poszkodowanego (w przypadku kończyny – unieś kończynę do góry), przyłóż do rany grubą warstwę czystego materiału (np. wyjałowiony kompres) przyłóż coś, co będzie stanowiło ucisk na miejsce krwawienie np. rozpakowany bandaż, następnie przybandażuj ranę najlepiej elastycznym bandażem. Jeśli opatrunek przecieka, nie zdejmuj go, ale dołóż kolejną warstwę opatrunku i przybandażuj go. Spis treści

86 Wstrząs Objawy wstrząsu są proporcjonalne do ciężkości i okresu działania jego przyczyny: szybki, płytki oddech, bladość i chłód skóry, wargi przybierają odcień bladosiny, bledną łożyska paznokci, po ich uciśnięciu bardzo powoli różowieją, chory jest niespokojny i lękliwy, drży, na czole występuje zimny, lepki pot, bardzo wysokie tętno ( uderzeń na minutę). Spis treści

87 Wstrząs Czynności ratujące:tamujemy krwawienia (jeśli jest to krwawienie zewnętrzne), układamy chorego w pozycji przeciwwstrząsowej (nogi uniesione na wysokość około cm powyżej poziomu głowy), chronimy przed utratą ciepła, uspokajamy chorego, systematycznie kontrolujemy tętno i oddech (co 1 minutę), zakaz palenia oraz podawania pokarmu i alkoholu, nie wolno przewozić chorego przypadkowym środkiem transportu. Spis treści

88 Wstrząs – pozycja przeciwwstrząsowaSpis treści

89 Wstrząs Ułożenie przeciwwstrząsowe nie powinno być stosowane przy urazach czaszkowo-mózgowych, duszności, nagłych bólach w klatce piersiowej i nadbrzuszu. Spis treści

90 Wstrząs Inną postać ma wstrząs sercopochodny (kardiogenny) spowodowany spadkiem wydajności serca. Występuje on nieraz w trakcie długotrwałej choroby serca, a powstaje na skutek zawału serca mięśniowego lub zatoru tętnicy płucnej. Charakteryzuje się bólem w klatce piersiowej i śmiertelną trwogą, wzmożonym wypełnianiem się żył szyjnych, pacjent odczuwa duszność, może wystąpić rzężący oddech i wydzielina przy kaszlu podbarwiona krwią. Ciśnienie krwi spada, nieraz obserwuje się zwolnienie akcji serca. Spis treści

91 Wstrząs Czynności ratujące:sprawdzamy podstawowe funkcje życiowe, układamy poszkodowanego z lekko uniesioną górną częścią ciała (podobnie jak w przypadku zawału serca), chronimy przed utratą ciepła, uspokajamy chorego. Przy wstrząsie kardiogennym nie wolno stosować pozycji przeciwstrząsowej, która dodatkowo obciąży krwią niewydolne serce. Spis treści

92 Ciała obce Ciała obce pozostawia się w ranie. Wyjąć je może tylko lekarz Ciała obce mogą być usuwane z rany tylko przez lekarza i ta czynność nie wchodzi w zakres pierwszej pomocy. Niewprawne próby usuwania grożą pozostawieniem w ranie fragmentów ciała obcego, a także stanowią niebezpieczeństwo wprowadzenia dodatkowego zakażenia. Większe ciała obce o gładkich brzegach często tamponują ranę i zapobiegają tym samym powstaniu dużego krwawienia. Spis treści

93 Ciała obce Gdy ciało obce znajduje się pod górną powieką, polecamy pacjentowi kierować wzrok ku dołowi. Górną powiekę nakładamy na dolną. Wówczas rzęsy dolnej powieki "wymiatają" wewnętrzną stroną powieki górnej. W przypadku gdy ciało obce znajduje się pod dolna powieką, polecamy pacjentowi patrzeć w górę. Odchylamy powiekę na około 0,5 cm i usuwamy ciało obce wilgotnym rożkiem chusteczki do nosa, kierując się od strony zewnętrznej do nosa. Spis treści

94 Ciała obce Nie usuwać szkieł kontaktowych.Ciała obce znajdujące się w gałce ocznej usunąć może tylko lekarz. Należy pamiętać, że nieumiejętne usuwanie grozi ciężkim uszkodzeniem oka. Spis treści

95 Ciała obce Ciało obce w nosie Ciało obce w uchuJedyne co może zrobić poszkodowany to zatkać druga dziurkę i spróbować wydmuchnąć. Użycie jakichkolwiek narzędzi grozi wystąpieniem krwawienia. Ciało obce w uchu Należy spróbować przez zwyczajne potrząsanie głową. Nie wolno manipulować w przewodzie słuchowym. Spis treści

96 Ciała obce Utkwienie w przełyku ciała obcego jest brane pod uwagę w przypadku ściskającego bólu i trudności w przełykaniu. W takiej sytuacji chorego należy sprowokować do wymiotów. Spis treści

97 Ciała obce Najskuteczniejszą metodą jest tzw. Chwyt Heimlicha, nazywany też tłocznią brzuszną. Uwaga! Upewnij się, że masz do czynienia z udławieniem, a nie z atakiem serca! Ratujący staje z tyłu za pacjentem. Obejmuje go oburącz za brzuch tak, aby dłonie zetknęły się na brzuchu powyżej pępka. Nagłym ruchem przyciska go mocno do siebie powodując gwałtowne zwiększenie się tłoczni brzusznej działającej z kolei na klatkę piersiową. Ciało obce bywa w ten sposób gwałtownie "wyciśnięte" z tchawicy na zewnątrz. Spis treści

98 Ciała obce Najskuteczniejszą metodą jest tzw. Chwyt Heimlicha, nazywany też tłocznią brzuszną. Uwaga! Upewnij się, że masz do czynienia z udławieniem, a nie z atakiem serca! Ratujący staje z tyłu za pacjentem. Obejmuje go oburącz za brzuch tak, aby dłonie zetknęły się na brzuchu powyżej pępka. Nagłym ruchem przyciska go mocno do siebie powodując gwałtowne zwiększenie się tłoczni brzusznej działającej z kolei na klatkę piersiową. Ciało obce bywa w ten sposób gwałtownie "wyciśnięte" z tchawicy na zewnątrz. Spis treści

99 Ciała obce Można również tą czynność wykonać u pacjenta leżącego. Ratujący klęka przed pacjentem i kładzie mu obydwie ręce na nadbrzusze ponad pępkiem. Teraz przez gwałtowne ściśnięcie zwiększa się ciśnienie tłoczni brzusznej. Gdy się dławisz, a jesteś sam, spróbuj wykonać manewr na sobie, kładąc zaciśniętą pięść wewnętrzną stroną na brzuchu nieco powyżej pępka i obejmując ją drugą dłonią. Możesz też posłużyć się czymkolwiek, co popchnie przeponę od dołu. Spis treści

100 Zadławienia Ciało obce może być przyczyną częściowej lub całkowitej niedrożności dróg oddechowych. Objawy pozwalające na różnicowanie częściowej i całkowitej niedrożności zostały omówione w tabeli. Bardzo ważne jest zapytanie przytomnego poszkodowanego: „Czy się zadławiłeś?”  Objaw  Łagodna niedrożność  Ciężka niedrożność  „Czy się zadławiłeś?”  „tak”  nie może mówić może kiwać głową  Inne objawy  może mówić, kaszleć, oddychać  nie może oddychać/świsty oddechowe/cisza/ próby kaszlu/nieprzytomny Jeżeli poszkodowany ma objawy częściowej niedrożności dróg oddechowych: - zachęcaj go do kaszlu i nie rób nic więcej Spis treści

101 Zadławienia Jeżeli poszkodowany ma objawy całkowitej niedrożności, ale jest przytomny: - zastosuj do 5 uderzeń w okolicę międzyłopatkową zgodnie z zasadami: Stań z boku i nieco za poszkodowanym Połóż jedną˛ dłoń na klatce piersiowej poszkodowanego i pochyl go do przodu tak, aby przemieszczone ciało obce mogło przedostać się do ust, a nie przesuwało się w głąb dróg oddechowych Wykonaj do 5 energicznych uderzeń nadgarstkiem drugiej ręki w okolicę międzyłopatkową Po każdym uderzeniu sprawdź, czy ciało obce przypadkiem nie wydostało się i czy drogi oddechowe są nadal niedrożne. Celem jest zlikwidowanie niedrożności energicznym uderzeniem, co nie oznacza konieczności wykonywania wszystkich 5 prób Spis treści

102 Zadławienia Jeżeli 5 uderzeń w okolicę międzyłopatkową nie spowoduje usunięcia ciała obcego, zastosuj 5 uciśnięć nadbrzusza (rękoczyn Heimlicha) zgodnie z zasadami: Stań za poszkodowanym i obejmij go ramionami na wysokości nadbrzusza Pochyl go do przodu Zaciśnij pięść i umieść ją pomiędzy pępkiem i wyrostkiem mieczykowatym Wolną ręką złap za zaciśniętą pięść i silnie pociągnij do wewnątrz i ku górze Powtórz tę czynność do 5 razy Jeżeli te czynności nie spowodują usunięcia ciała obcego z dróg oddechowych, kontynuuj uderzenia w okolicę międzyłopatkową w połączeniu z uciśnięciami nadbrzusza. Jeżeli poszkodowany straci przytomność: - bezpiecznie ułóż go na ziemi - natychmiast wezwij fachową pomoc - rozpocznij resuscytację Spis treści

103 Ciała obce Rękoczyn Heimlicha – przeciwwskazania Kobiety w ciążyLudzie o znacznej otyłości Pacjenci nieprzytomni Dzieci Spis treści

104 Złamania i zwichnięciaSpis treści

105 Złamania i zwichnięciaObjawy złamania: Ból i obrzęk - objawy domniemane* Ograniczenie ruchomości - objaw domniemany* Unikanie ruchów kończyną w miejscu złamania lub brak w ogóle możliwości wykonania jakichkolwiek ruchów - objawy pewne* Nieprawidłowe ustawienie lub/i patologiczna ruchomość kości (której nie wolno oczywiście prowokować) - objawy pewne* Obecność fragmentów kostnych lub końców złamanej kości w otwartej ranie - objawy pewne.* Złamania zamknięte - nie stwierdza się widocznej rany w okolicy miejsca złamania, nie następuje przerwanie ciągłości skóry. Złamania otwarte - w okolicy złamania stwierdza się obecność jednej lub kilku, w mniejszym lub większym stopniu krwawiących ran, następuje przerwanie ciągłości skóry. W niektórych przypadkach widoczne są w ranie fragmenty kostne. Spis treści

106 Złamania i zwichnięciaW przypadku złamań otwartych postępujemy na początku jak z ranami. Nakładamy na ranę jałowy opatrunek i przytrzymujemy przy pomocy bandaża Unieruchamiamy kończynę tak, aby nie nastąpiło dalsze uszkodzenie tkanek i nerwów. Zabezpieczamy poszkodowanego i zapewniamy mu odpowiednią opiekę, zawiadamiamy pogotowie lub jeśli to możliwe jedziemy do szpitala. UWAGA!!! Przy złamaniach otwartych nie dotykamy, nie przemywamy rany – grozi to zakażeniem szpiku kostnego i wywołaniem zakażenia ogólnoustrojowego (sepsa). Spis treści

107 Złamania i zwichnięciaUnieruchamianie o własne ciało. Jeśli nie dysponujemy żadnym specjalistycznym sprzętem (szyny lub łupki), i często nie mamy pod ręką chusty trójkątnej najłatwiej kończynę można unieruchomić o naturalny szkielet jakim jest ciało człowieka. Jeśli złamaniu uległa kończyna dolna możemy ją unieruchomić przy pomocy bandaży "dowiązując" ją do zdrowej nogi w trzech miejscach, na wysokości ud, pod kolanami i przy kostkach. Spis treści

108 Złamania i zwichnięciab c Najprostsze, prowizoryczne sposoby unieruchamiania rannej kończyny górnej: a - zawieszenie na pole marynarki, b – na chuście, c - na opasce elastyczne Spis treści

109 Oparzenia Głębokość urazu w zależności od stopnia oparzeńSpis treści naskórek skóra właściwa tkanka podskórna mięśnie Głębokość urazu w zależności od stopnia oparzeń 2 st. 1 st. 3 st. 4 st. W zależności od głębokości oparzenia wyróżniamy trzy stopnie: stopień I - objawem jest zaczerwienienie skóry (rumień), obrzęk i uczucie pieczenia, stopień II - na zaczerwienionej i obrzękniętej skórze pojawiają się pęcherze z żółtawym płynem surowiczym, towarzyszy temu ostry ból. stopień III - niebolesny, cechuje się martwicą całej grubości skóry, a także uszkodzeniem tkanek położonych głębiej (mięśnie, ścięgna). skrajną postacią oparzenia jest zwęglenie tkanek.

110 Oparzenia Postępowanie przy oparzeniach termicznych:minimum 15 minut Postępowanie przy oparzeniach termicznych: jak najszybciej schłodzić oparzone miejsce przez minimum 15 minut, w trakcie schładzania usunąć odzież poprzez rozcięcie, w trakcie schładzania usunąć pierścionki, kolczyki, itp., po zakończeniu schładzania rany oparzeniowe osłonić opatrunkiem jałowym, w miarę możliwości unieruchomić i unieść oparzoną część ciała, w przypadku stwierdzenia objawów wstrząsu - blada spocona skóra, szybkie tętno, pobudzenie psychoruchowe - należy poszkodowanego ułożyć w pozycji na wznak z uniesionymi kończynami dolnymi, zapewnić komfort cieplny, oparzonego należy chronić przed urazami wtórnymi, w cięższych przypadkach (rozległe oparzenie, objawy wstrząsu) natychmiast powiadomić pogotowie ratunkowe. Spis treści

111 Oparzenia W żadnym wypadku nie wolno !!!odrywać przylgniętej do rany odzieży, przekłuwać pęcherzy, dotykać rany oparzeniowej, smarować oparzonej skóry maściami, kremami, tłuszczami, piankami, białkiem jaja kurzego ani alkoholem, przy oparzeniach wewnętrznych i rozległych oparzeniach zewnętrznych podawać doustnie płynów lub pokarmów, pozostawić poszkodowanego bez nadzoru. Spis treści

112 Oparzenia Oparzenia chemiczne są spowodowane kontaktem skóry z substancjami żrącymi. Najczęstszymi związkami chemicznymi powodującymi oparzenia są: zasady, kwasy, związki organiczne. Związki chemiczne uszkadzają skórę, dopóki się na niej znajdują, dlatego powinny być jak najszybciej usunięte. Substancje chemiczne suche Usuń związek chemiczny z powierzchni skóry. Spłukuj wodą przez około 20 minut. Zdejmij odzież i biżuterię. Nie próbuj neutralizować substancji chemicznej. Poszukaj pomocy medycznej. Substancje chemiczne płynne Niezwłocznie spłukuj je wodą przez około 20 minut. Zdejmij odzież i biżuterię. Nie próbuj neutralizować substancji chemicznej. Poszukaj pomocy medycznej. Spis treści

113 Epilepsja - padaczka Pierwsza pomoc nie powstrzymujemy drgawek na siłęstaramy się ochronić głowę chorego przed urazami (np. uklęknąć za głową chorego i przytrzymać ją mocno między kolanami) jeśli chory wymiotuje, układamy go na boku (pamiętajmy o ochronie głowy) rozluźniamy pasek i kołnierzyk, aby ułatwić oddychanie nie wkładamy niczego między zęby (wielu ratowników utraciło w ten sposób palce: chorzy zaciskają szczęki z ogromną siłą) zachowujemy spokój, pogotowie wzywamy tylko wtedy, kiedy napad nie mija po 2–3 minutach Napad padaczkowy jest dla organizmu ogromnym wysiłkiem. Osoba po napadzie może mieć problem z mówieniem, kojarzeniem, wstaniem z pozycji leżącej i samodzielnym chodzeniem, dlatego zawsze trzeba delikatnie i taktownie zaoferować pomoc. Spis treści

114 Zatrucia Spis treści

115 Zatrucia Spis treści

116 Łatwo jest zostać bohaterem…Spis treści

117 Łatwo jest zostać bohaterem…Spis treści

118 ICE - In Case of EmergencyZadbaj o siebie i zaopatrz się w kartę ICE. Niektóre telefony umożliwiają zapis informacji ICE Spis treści

119 Zapraszamy do sekcji Pierwsza Pomoc Polskiego Towarzystwa Sportów Ekstremalnych Spis treści

120 Zapraszamy do sekcji Pierwsza Pomoc Polskiego Towarzystwa Sportów Ekstremalnych Spis treści