1 Pisarz pisarzy, artysta artystów. Bruno Schulz w NiderlandachKris Van Heuckelom K.U.Leuven, Belgia

2 Niderlandy u Schulza „Z wielkim nakładem trudu i pieniędzy sprowadzał ojciec z Hamburga, z Holandii, z afrykańskich stacji zoologicznych zapłodnione jaja ptasie, które dawał do wylęgania ogromnym kurom belgijskim.” (Ptaki)

3

4 Recepcja Schulza w NiderlandachLata siedemdziesiąte: Nieudana introdukcja Lata osiemdziesiąte: Druga próba Lata dziewięćdziesiąte: Powolna konsolidacja

5 Gerard Rasch ( )

6 Amsterdam – Antwerpia 1972 DE KANEELWINKELSVertaling uit het Pools door Gerard Rasch Moussault – Standaard Uitgeverij 

7 Recepcja w krytyce literackiejNieliczne recenzje Świadomość wielkości Schulza Autokomentarze Schulza Cień Gombrowicza Powinowactwa z Kafką Nieudolny przekład Bankructwo wydawnictwa

8 DE STRAAT VAN DE KROKODILLENSchulz dla bibliofilów Wyd. Arethusa Pers Herbert Blokland – Baarn Bibliofilskie wydania w nakładach egz. 1977 NIMROD 1981 DE VOGELS 1982 DE STRAAT VAN DE KROKODILLEN

9

10

11 Vertaling uit het Pools door Gerard RaschAmsterdam 1980 SANATORIUM CLEPSYDRA Vertaling uit het Pools door Gerard Rasch Meulenhoff 

12

13 Recepcja w krytyce literackiejWiększy odzew w prasie Potrzeba kontekstualizacji Schulz jako grafik Złagodzona krytyka przekładu Niezrozumiałość tytułu

14 Vertaling uit het Pools door Gerard RaschAmsterdam 1981 DE KANEELWINKELS (wznowienie) Vertaling uit het Pools door Gerard Rasch Meulenhoff 

15

16 Bruno Schulz InstituutUtrecht 1989 Bruno Schulz Instituut

17 Ofensywa wydawnicza Amsterdam 1992

18 „Antologizacja” Schulza1992 WINTERSE VERHALEN 1994 HOOG ZOMERBOEK 1996 ZONEN. VERHALEN OVER HUN VADERS

19 Dzieła zebrane Schulza (1995, 1996)Bardzo szeroki odzew w krytyce literackiej Najważniejsza nagroda translatorska przyznana Raschowi (za „retranslację” Schulza)

20 Martinus Nijhoff-prijs 1996„Gerard Rasch opublikował w 1972 i w 1980 r. przekłady prozy Brunona Schulza. Dzieła zebrane Schulza wydane w r składają się w dużym stopniu z tych wcześniej już przetłumaczonych zbiorów, jednak niniejsze wydanie (również w tłumaczeniu Gerarda Rascha) w takim stopniu odbiega od poprzednich wydań, że zasługuje ono na określenie „nowe tłumaczenie”.”

21 „Retranslacja” Zmiany w tytułach opowiadań Ulepszenie składniDobór słów „nad-kolorem” – „nad aromatem”

22 Prestiżowe wydania SchulzaHET SANATORIUM (Roeselare 2001) Radio 1 - Knack Wereldbibliotheek Rozgłos medialny

23 Prestiżowe wydania SchulzaVERZAMELD WERK (Amsterdam 2006) Nagroda w konkursie „Najładniej wydane książki 2006”

24 Schulz w literaturze niderlandzkiejJ. Hontscharenko DE HANDKUS (Pocałunek w rękę) (Amsterdam 1992)

25 Odniesienia do Xięgi Bałwochwalczej„Na łóżku tak wysokim, że zdaje się ono mieć nogi żyrafowate, leży kobieta. Na podłodze leży mężczyzna z głową zgiętą w karku, całując – wypełniony bałwochwalczym pragnieniem – dolną część jej stopki.”

26 Odniesienia do Xięgi Bałwochwalczej„Inna kobieta wciska nogę w twarz zachłyśniętego mężczyzny. Przy końcu łóżka siedzi potwór o skrzydłach anielskich. Obserwuje kobietę z ponurym podziwem.”

27 Odniesienia do Xięgi Bałwochwalczej„Schulzowska prostytutka Undula trzyma swoją rękę na szyi; robiąc ten cnotliwy gest pozwala całować swoją prawą stopę i wciska lewą stopkę w kark mężczyzny. Czy ona go dręczy czy upokarza?”

28 Odniesienia do Xięgi Bałwochwalczej„Undulę odwiedza grupa sześciu artystów. Rękopisy leżą na podłodze jak ofiary, rzeźbiarz nosi rzeźbę, którą chce podarować bogini.”

29 Odniesienia do Xięgi Bałwochwalczej„Kiedy w nocy Undula idzie na spacer, pełzną za nią – jak lunatyczne psy – karłowaci męźczyźni o grubych głowach, którzy chcą pocałować ją w stopę.”

30 Schulz w literaturze niderlandzkiejE. Mortier MARCEL (Amsterdam 1999)

31 Elementy schulzowskieWątki i motywy schulzowskie - pracownia krawiecka - „ptasie” metafory - stopa kobieca jako fetysz - arabeski Styl schulzowski „Siła Mortiera to sugestywność i gwał- towna, schulzowska eskpresywność.”

32 Cytat z Marcel, rozdz. II “Nikt nie miał słuchać jej tajemniczych formuł, zaklęć i nucenia, tak jakby chciała tchnąć życie w ubranie. Pokój krawiecki stał się magicznym laboratorium, a ona stała się pół alchemistką. Najpierw tłustą kredą rysowała na jedwabnym, lekkim jak motylek papierze linie wzdłuż miarki. Na stole goniła furiacki pysk nożyczek dookoła wzoru spódnicy lub liliowego obwodu ciała panny młodej.”

33 OOK DE SCHAPEN DACHTEN NAO Schulzu w eseistyce T. Oosterhoff OOK DE SCHAPEN DACHTEN NA (Owce także myślały) Amsterdam 2002

34 „Księga istnieje, ale nie daje się opisać”O Schulzu w eseistyce „Bruno Schulz” „Księga istnieje, ale nie daje się opisać” • „Najdoskonalszy dorobek, jaki znam” • Krytyka literatury schulzowskiej (Ozick, Ricarelli, Roth) • „Lektura Schulza to radość przeży- wania nowych doznań, zdobywa- nia wiedzy, poznawania.”

35 (Nowe czasy) Amsterdam 2006O Schulzu w eseistyce A. Schröder NIEUWE TIJDEN (Nowe czasy) Amsterdam 2006

36 (Poszukiwacz śladów) Amsterdam 2007O Schulzu w eseistyce K. Vanhole DE SPOORZOEKER (Poszukiwacz śladów) Amsterdam 2007

37 „Drohobycz Brunona Schulza”O Schulzu w eseistyce „Drohobycz Brunona Schulza” • opis podróży do Drohobycza, w poszukiwaniu śladów Brunona Schulza • „udoskonalić stworzenie słowami”

38 Spektakle schulzowskie• regularne przedstawienia teatralne, m.in. w Rotterdamie i w Utrechcie (Le Bonheur, Branouil) Carol Linssen

39 Spektakle schulzowskiePo 2000 r. • J. Nađ, Les Philosophes (Brugia 2002)

40 Spektakle schulzowskiePo 2000 r. • Comp. Marius La République des Rêves (2005) Republiek der Dromen (2006)

41 • Gombrowicz jako katalizatorRepubliek der Dromen • Gombrowicz jako katalizator Slub (2001)

42 • adaptacja teatralna 7 opowiadańRepubliek der Dromen • adaptacja teatralna 7 opowiadań

43 Republiek der Dromen • dramat tragikomiczny o wyobraźni• Jakub = szalony profesor/artysta (Kometa, Traktat o manekinach)

44 Republiek der Dromen • Józef = obrońca wyobraźni (Wiosna)

45 • synkretyzacja / kondensacjaRepubliek der Dromen • synkretyzacja / kondensacja • motywy wzięte z innych opowiadań (burza, ul. Krokodyli, klepsydra) • Rudolf ~ Szloma ~ kuzyn Emil • Oryginał = markownik Rudolfa • inscenizacja zainspirowana przez twórczość plastyczną Schulza np. motyw kobiety na sofie Adela trzymająca kij

46 „Seans wieczorny”

47 Republiek der Dromen • multimedializacja • muzyka z Der Erlkönig• fragmenty z filmów Sissi

48 Republiek der Dromen • belgo-izacja • język flamandzki• podkreślenia realiów belgijskich np. belgijskie korzenie małżonki Maksymiliana księżniczka Charlotte

49 Republiek der Dromen • w przestrzeni pozateatralnejopuszczony hangar portowy (Le Havre, Antwerpia)

50

51 Republiek der Dromen • interakcja z publicznościąnp. eksperyment Jakuba

52 Grafika schulzowska • ilustracje do utworów Schulza Ludmila Jirincová• Nimrod (1977) Ludmila Jirincová

53 Grafika schulzowska • De vogels (1981) Jan Mensinga

54 Grafika schulzowska • De straat van de Krokodillen (1982)Henryk Fajlhauer

55 Grafika schulzowska np. Bruksela 2001• Wystawy dorobku plastycznego Schulza np. Bruksela 2001

56 Grafika schulzowska Sabine Vess (Bruno Schulz Instituut)

57 Sabine Vess • portrety Schulza

58 • ilustracje do opowiadańSabine Vess • ilustracje do opowiadań

59 • ilustracje do opowiadańSabine Vess • ilustracje do opowiadań

60 • ilustracje do opowiadańSabine Vess • ilustracje do opowiadań

61 Schulzologia w Niderlandach

62 Schulz w Niderlandach • “pisarz pisarzy” (a writer’s writer)• “artysta artystów” (an artist’s artist)

63 KONIEC (i bomba)!