1

2 Plan zagospodarowania przestrzennego województwa stanowi podstawowe narzędzie dla prowadzenia polityki przestrzennej w jego obszarze. Jej prowadzenie służy realizacji celu publicznego, jakim jest ochrona i kształtowanie ładu przestrzennego - zasadniczego elementu zrównoważonego rozwoju województwa. Obok strategii rozwoju województwa plan to drugi podstawowy dokument planowania strategicznego, służący przede wszystkim: konkretyzacji przestrzennej celów i zadań, sformułowanych w strategii regionalnej oraz w planach i programach krajowych, określeniu uwarunkowań przestrzennego dla realizacji programów i projektów rozwojowych, krajowych i wojewódzkich, koordynacji rozwoju przestrzennego gmin poprzez opiniowanie i uzgadnianie studiów gminnych i planów miejscowych. Obowiązujący plan uchwalony przez Sejmik Województwa Dolnośląskiego w 2002 r. stracił w dużym stopniu swą aktualność. Miało na to wpływ. m. in. wejście w życie szeregu zmian przepisów prawnych, a także pojawienie się nowych wyzwań i uwarunkowań dla rozwoju województwa, jakie stworzyło wejście Polski do Unii Europejskiej w 2004 r. W związku z dezaktualizacją planu z 2002 r. w latach 2008 – 2010 opracowany został w Wojewódzkim Biurze Urbanistycznym projekt jego kompleksowej zmiany.

3 Projekt zmiany planu składa się z 3 części: części I – o charakterze informacyjno- prognostycznym, obejmującej uwarunkowania, omówienie ustaleń podstawowych dokumentów planistycznych krajowych i wojewódzkich, wskazanie problemów i wizji rozwoju przestrzennego województwa; części II – o charakterze stanowiącym, obejmującej ustalenia planu i wskazującej cele, kierunki, zasady i zadania zagospodarowania przestrzennego województwa w perspektywie 2020 r. oraz zestawienia inwestycji celu publicznego; części III – o charakterze informacyjno- postulatywnym, wskazującej zasady i narzędzia realizacji Planu.

4 Na najważniejsze, zewnętrzne uwarunkowania rozwoju przestrzennego województwa składają się: zajmowanie strategicznej pozycji w układzie przestrzennym Polski i Europy Środkowej poprzez usytuowanie na przecięciu ważnych transeuropejskich osi transportowych wschód-zachód w ciągu III Paneuropejskiego Korytarza Transportowego oraz północ-południe w ciągu Środkowo-Europejskiego Korytarza Transportowego; bliskie odległości do regionu metropolitalnego Niemcy Środkowe oraz obszarów metropolitalnych Warszawy, Berlina, Pragi i Wiednia; powiązania systemów terenów chronionych, a w tym w Bilateralnego Rezerwatu Biosfery Karkonosze/Krkonoše i obszarów Natura 2000; powiązania krajobrazów kulturowych z tradycyjnie ukształtowanymi terenami Czech i Saksonią, w tym zwłaszcza Łużyc.

5 Określenie celów, kierunków i zasad zagospodarowania przestrzennego województwa w perspektywie 2020 r. wiąże się ze wskazaniem hipotetycznego stanu (wizji) jego rozwoju przestrzennego w długookresowej perspektywie. Została ona zarysowana w nawiązaniu do scenariusza, zakładającego utrzymywanie się sprzyjających warunków rozwoju społeczno-gospodarczego regionu i koniunktury rozwojowej w kraju oraz w Unii Europejskiej. Przyjęte w wizji generalne, długofalowe kierunki rozwoju województwa są podstawą do określenia ich w projekcie zmiany planu w perspektywie najbliższych 20 lat – tj. do 2020 roku. Przy przewidywaniu możliwych procesów rozwoju przestrzennego województwa należy uwzględniać także realnie zachodzące procesy rozwojowe, zarówno w kraju, jak i na kontynencie europejskim. Mimo przyjęcia „optymistycznego” wariantu dla rozwoju regionu mogą utrzymywać się istniejące i pojawiać nowe niekorzystne tendencje rozwojowe, stagnacja i trudności w rozwiązaniu zaistniałych dysproporcji rozwojowych w województwie. Dla rozwiązania zaistniałych w związku z tym problemów pomocne winno być doskonalenie zintegrowanych metod zarządzania własnymi zasobami oraz pogłębianie współpracy międzyregionalnej i międzynarodowej.

6 Region rozwija się z poszanowaniem walorów środowiska, przyrodniczo- krajobrazowych oraz kulturowych, przy wykorzystaniu szans rozwojowych, jakie daje u korzystne położenie geograficzne. Funkcjonuje tu rozbudowany system terenów chronionych - przestrzenny układ wzajemnych powiązań, ułatwiających migracje fauny i flory, stanowiący ważny element w strukturze krajowych i europejskich obszarów chronionych. W rozwoju regionu uwzględnia się przyjęte systemy ochrony zasobów przyrodniczo-krajobrazowych i zasobów kulturowych, a ich ochrona oraz przyjazne dla środowiska udostępnianie stanowi ważny czynnik kształtowania tożsamości regionalnej i rozwoju gospodarczego. Eksploatacja surowców prowadzona jest racjonalnie, przy wykorzystaniu najlepszych dostępnych technik, minimalizowaniu szkód środowiskowych oraz ochronie złóż surowców strategicznych.

7 Struktura przestrzenna województwa jest ukształtowana w sposób sprzyjający uzyskaniu jej wysokiej spójności i kumulowaniu aktywności gospodarczej i innowacyjnej w głównych ośrodkach osadniczych oraz obszarach i pasmach rozwoju. Wśród tych obszarów szczególne miejsce zajmuje kształtujący się Wrocławski Obszar Metropolitalny, który może stać się centrum Regionu Metropolitalnego Dolnego Śląska, w którego skład wejdą także Legnica, Jelenia Góra i Wałbrzych oraz Świdnica z otaczającymi je obszarami funkcjonalnymi (aglomeracyjnymi) Obszary i ośrodki wiążą wysokiej jakości połączenia komunikacyjne oraz rozwinięte sieci współpracy, służące zintegrowaniu wspólnych działań i wzmocnieniu potencjału całego województwa.

8 W regionie zakończona została budowa jego najważniejszych połączeń drogowych, autostradowych i ekspresowych, z systemem dróg europejskich oraz zakończona modernizacja głównych szlaków kolejowych, łączących m.in. Wrocław z sąsiednimi metropoliami zarówno w kraju jak i za granicą. Zrealizowane zostały odcinki Kolei Dużych Prędkości, łączącej Wrocław z Warszawą i rozwija się przyjazna dla środowiska żegluga na Odrzańskiej Drodze Wodnej, powiązanej ze zrealizowanym Kanałem Odra – Dunaj - Łaba. Sprawnie funkcjonujący, regionalny system dróg krajowych, wojewódzkich i powiatowych przyczynia się do rozwoju struktur osadniczych w nawiązaniu do rozbudowywanej sieci powiązań wewnętrznych, gwarantujących wysoką mobilność mieszkańców.

9

10

11 Cele strategiczne rozwoju przestrzennego województwa, wynikające z przyjętych ustaleń, koncepcji zagospodarowania przestrzennego kraju, strategii rozwoju województwa oraz zaleceń zawartych w krajowych i regionalnych dokumentach planowania strategicznego to: umocnienie wewnętrznej i zewnętrznej integracji przestrzennej, społeczno-gospodarczej oraz infrastrukturalnej województwa oraz jego ukształtowanie jako harmonijnie rozwiniętego, europejskiego regionu węzłowego o wysokim stopniu konkurencyjności; zintegrowana ochrona zasobów przyrodniczo-krajobrazowych i racjonalne ich wykorzystanie oraz udostępnienie, a także stworzenie spójnego, regionalnego systemu obszarów chronionych; zintegrowana ochrona i rewitalizacja zasobów dziedzictwa kulturowego oraz utrzymanie tożsamości i odrębności kulturowej regionu; harmonijny rozwój przestrzenny i społeczno-gospodarczy, a w tym integracja wrocławskiego obszaru metropolitalnego oraz harmonizowanie rozwoju pozostałych elementów systemu osadniczego; efektywne wykorzystanie własnych zasobów województwa dla poprawy jakości życia i standardów zaspokajania potrzeb społeczeństwa; ukształtowanie sprawnych, bezpiecznych systemów transportu i komunikacji oraz sieci infrastruktury technicznej, zapewniających dostawy wody i energii, właściwą gospodarkę odpadami oraz zapobieganie awariom i klęskom żywiołowym.

12 Dla realizacji przyjętych celów strategicznych rozwoju przestrzennego województwa wydzielona została w jego obszarze strefa zintegrowanej ochrony walorów środowiska przyrodniczego, kulturowego i krajobrazu wraz z obszarami najwyższej ochrony. W jej obrębie obowiązuje nadrzędność ochrony przyrody i krajobrazu w ustalaniu zasad i sposobów zagospodarowania przestrzennego oraz ścisłe przestrzeganie przepisów prawa i ustaleń dokumentów, określających zasady funkcjonowania obszarów chronionych oraz ich udostępniania dla potrzeb mieszkańców i gospodarki regionu. Pozostałe tereny województwa stanowią obszary równoważenia i ochrony środowiska przyrodniczego, kulturowego i krajobrazu z rozwojem osadnictwa i gospodarki. W ich obrębie stosuje się wysokie standardy środowiskowe przy planowaniu i realizowaniu inwestycji, wprowadza się najlepsze, dostępne techniki oraz wspiera proekologiczne przekształcenia w strukturze gospodarki, zmierzające do osiągnięcia planowanych celów środowiskowych i przeciwdziałające zmianom klimatycznym. Realizacji przyjętych celów strategicznych zagospodarowania rozwoju przestrzennego województwa służy przyjęcie kierunków ochrony i kształtowania zasobów przyrodniczo-krajobrazowych i kulturowych oraz rozwoju osadnictwa, systemów transportu, systemów infrastruktury techniczne, poprawy stanu ochrony przeciwpowodziowej i bezpieczeństwa militarnego i cywilnego.

13 Dla ochrony i wykorzystania zasobów przyrodniczo-krajobrazowych oraz zasobów kulturowych ustala się następujące kierunki zagospodarowania przestrzennego: zachowanie i odtwarzanie zasobów przyrodniczo-krajobrazowych; rozszerzenie i umocnienie regionalnego systemu obszarów chronionych i jego zintegrowanie z systemami krajowymi i europejskimi (w tym. m.in. utworzenie Parku Krajobrazowego Doliny Odry w rejonie Wrocławia i Oławy); harmonijne kształtowanie krajobrazu kulturowego oraz poprawę stanu i wykorzystania zespołów zabytkowych

14 Dla ochrony i poprawy stanu podstawowych komponentów środowiska przyjmuje się następujące kierunki zagospodarowania przestrzennego: ochronę powierzchni ziemi; zachowanie i racjonalne wykorzystanie zasobów glebowych (w tym zwłaszcza w obszarze żyznych ziem Niziny Śląskiej); racjonalną gospodarkę zasobami kopalin (w tym m. in. z uwzględnieniem lokalizacji udokumentowanych i niezagospodarowanych złóż surowców skalnych i węgla brunatnego); zachowanie zasobów i zapewnienie wysokiej jakości wód; poprawę stanu powietrza atmosferycznego; ochronę i powiększenie zasobów leśnych; ochronę przed hałasem.

15 Podstawowymi elementami struktury osadniczej w województwie są obszary i pasma dynamicznego rozwoju, a także ośrodki o szczególnej roli i znaczeniu w jego rozwoju. Dla ich rozwoju przestrzennego przyjmuje się następujące kierunki zagospodarowania przestrzennego: w obszarze wrocławskiego obszaru funkcjonalnego - wzmacnianie jego funkcji metropolitalnych Wrocławia oraz harmonizowanie jego podstawowych elementów struktury przestrzennej; w obszarach i pasmach przyspieszonego rozwoju, głogowsko- kłodzkim i podsudeckim - poprawę spójności przestrzennej wewnętrznej i zewnętrznej, integrację głównych ośrodków miejskich z ich obszarami oddziaływania oraz wzmacnianie ich funkcji węzłowych; na terenach wiejskich - wzmacnianie restrukturyzacji i wielofunkcyjnego rozwoju wsi oraz rozwój gospodarki żywnościowej w obszarach o wybitnych predyspozycjach dla rozwoju wybranych jej form;

16 Przy określeniu sposobów kształtowania zabudowy w planowaniu miejscowym, ustala się m. in. następujące jego kierunki: dążenie do spójności struktury funkcjonalno-przestrzennej w poszczególnych jednostkach; dążenie do zwartości struktury przestrzennej miejskich i wiejskich jednostek osadniczych oraz uzyskania równowagi terenów zabudowanych oraz zieleni urządzonej i otwartych; kształtowanie zabudowy w formie spójnych, całościowych i kompletnych zespołów urbanistycznych; zachowanie charakterystycznych cech krajobrazu oraz eksponowania historycznie ukształtowanych dominant i panoram oraz wartościowych obiektów współczesnej architektury; nie wprowadzanie dysharmonijnych form zabudowy i zagospodarowania w stosunku do walorów kulturowych istniejącej zabudowy i krajobrazu; uzyskanie racjonalności i ekonomiki wykorzystania przestrzeni, zwłaszcza dla pełnienia funkcji mieszkaniowych i produkcyjno-usługowych; tworzenie stref wyłączonych z ruchu samochodowego w centrach głównych miast, na rzecz publicznych środków transportu;

17 Dla rozwoju systemów transportu ustala się następujące kierunki zagospodarowania przestrzennego: kształtowanie spójnego przestrzennie systemu zewnętrznych powiązań drogowych (w tym m.in. związane z poprawą dostępności komunikacyjnej wszystkich obszarów województwa i powiązania ich z krajowym i europejskim systemem drogowym); kształtowanie spójnego systemu oraz wewnętrznych powiązań drogowych w obszarach rozwoju i pomiędzy nimi, z poprawą ich dostępności; kształtowanie spójnego systemu zewnętrznych i wewnętrznych, kolejowych powiązań transportowych i poprawa dostępności głównych ośrodków osadniczych województwa; wzmacnianie transportu lotniczego, związane z kompleksową rozbudowa powiązań drogowych i kolejowych wrocławskiego portu lotniczego z centrum Wrocławia oraz głównymi ośrodkami regionu; poprawa żeglowności Odrzańskiej Drogi Wodnej z jej doprowadzeniem do parametrów III klasy żeglowności.

18 Dla rozwoju systemów infrastruktury technicznej ustala się następujące kierunki zagospodarowania przestrzennego: zapewnienie niezawodnych dostaw wody pitnej oraz budowa infrastruktury dla odprowadzania i oczyszczania ścieków; utworzenie sprawnie działającego systemu gospodarki odpadami; rozbudowa i modernizacja sieci i urządzeń energetycznych wraz z ich dostosowaniem do potrzeb krajowego i europejskiego rynku energii i paliw; wzrost wykorzystania odnawialnych źródeł energii;

19 Dla rozwoju systemów ochrony przeciwpowodziowej i bezpieczeństwa ustala się następujące kierunki zagospodarowania przestrzennego: wdrożenie nowoczesnego systemu zarządzania ryzykiem powodziowym (w tym zwłaszcza w dolinie Odry, Wrocławskiego Węzła wodnego oraz w obszarach kotlin śródgórskich); utrzymanie funkcji terenów zamkniętych oraz ich stref ochronnych; poprawę funkcjonowania systemów zapewnienia bezpieczeństwa publicznego.

20 1 1 6 6 5 5 4 4 3 3 2 2 7 7

21 MOST W BRZEGU DOLNYM ODRZAŃSKA DROGA WODNA WIELKA OBWODNICA WROCŁAWIA WSCHODNIA OBWODNICA WROCŁAWIA MOST W OŁAWIE S8 –W1 S8 –W2 ŁĄCZNIK DO A4 1 1

22 POWIĘKSZENIE ZBIORNIKA „ŻELAZNY MOST” ODRZAŃSKA DROGA WODNA MOST W CIECHANOWIE S3 MOST W GŁOGOWIE 2 2

23 DROGA PODSUDECKA DROGA ŚRÓDSUDECKA 3 3

24 DROGA PODSUDECKA ŁĄCZNIK DO A4 DROGA ŚRÓDSUDECKA S3 S8 –W1 S8 –W2 4 4

25 DROGA PODSUDECKA DROGA ŚRÓDSUDECKA S5 5 5

26 DROGA PODSUDECKA 6 6

27 S5 7 7

28

29 Wdrażanie ustaleń Planu będzie miało miejsce poprzez wprowadzanie jego ustaleń w inne dokumenty planowania strategicznego, regionalne i krajowe oraz gminne, w tym zwłaszcza w aktualizowaną Strategię Rozwoju Województwa W projekcie planu sformułowane zostały w związku z tym 42 jego podstawowe ustalenia, wskazane w tekście i na rysunkach planu, dotyczące określenia lokalizacji lub zasięgów przestrzennych najważniejszych, istniejących i planowanych elementów struktury przestrzennej. Winny być one obligatoryjnie uwzględniane w studiach uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin oraz w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego. Projekt zawiera także obszerne zestawienie 135 działań i wybranych zadań, wynikających z uwzględnienia ww. ustaleń. W projekcie wskazano ponadto 146 inwestycji celu publicznego o znaczeniu krajowym oraz 130 o znaczeniu regionalnym, których uwzględnianie jest obowiązkowe przy sporządzaniu dokumentów planistycznych gmin. Dodatkowymi instrumentami wdrażania ustaleń planu będą także opracowania planistyczne, sporządzane dla wskazanych w planie obszarów problemowych, funkcjonalnych lub ich części oraz służące rozwiązaniu szczególnie istotnych problemów rozwoju województwa. Wśród ww. opracowań w pierwszej kolejności zakłada się wykonanie: planu zagospodarowania przestrzennego wrocławskiego obszaru funkcjonalnego (metropolitalnego); studium prognostycznego dla scenariuszy rozwojowych LGOM; studium rozwoju kształtującej się aglomeracji Jeleniej Góry; studium rozwoju kształtującej się aglomeracji „sowiogórskiej”; studium zagospodarowania przestrzennego polskiej części terenów pogranicza polsko-niemieckiego.

30 Janusz Korzeń – generalny projektant Dariusz Zięba – główny projektant ochrony środowiska przyrodniczego i krajobrazu Agnieszka Wałęga – główny projektant systemu osadniczego Maciej Zathey – główny projektant systemu komunikacyjnego Elżbieta Strzelczyk – główny projektant systemów infrastruktury technicznej i energetyki Ewa Markowicz-Judycka – zasoby przyrodnicze, rolnictwo i gospodarka leśna Jan Blachowski – zasoby przyrody nieożywionej i eksploatacja surowców Marzenna Halicka-Borucka – zasoby dziedzictwa kulturowego i systemy ochrony środowiska kulturowego Magdalena Belof – rozwój wrocławskiego obszaru metropolitalnego Marta Kukuła – rozwój wrocławskiego obszaru funkcjonalnego Rajmund Nowicki – komunikacja drogowa i kolejowa Katarzyna Mańkowska-Bigus – komunikacja drogowa i kolejowa Robert Banasiak – lotnictwo Aleksandra Sieradzka-Stasiak – ochrona przeciwpowodziowa i żegluga śródlądowa Karolina Drewnicka – obronność i bezpieczeństwo Kamila Lesiw-Głowacka – energetyka Magdalena Pormańczuk – gospodarka wodno-ściekowa i gospodarka odpadowa Marcin Drzymała – telekomunikacja Anna Dudziuk-Dudzik – rozwój gospodarki oraz procedura formalno- prawna Marzena Pasak – turystyka i lecznictwo uzdrowiskowe Aldona Kożan – realizacja planu Jakub Rosowski – realizacja planu Anna Szczyglewska – realizacja planu Przemysław Malczewski – monitoring OPRACOWANIA KARTOGRAFICZNE: Przemysław Malczewski – koordynacja opracowań kartograficznych i elektronicznego przetwarzanie danych Marta Oleszczuk, Ewa Skoczeń i Małgorzata Wolańska – opracowania kartograficzne i elektroniczne przetwarzanie danych OPRACOWANIE EDYTORSKIE I REDAKCYJNE: Janusz Korzeń oraz Alicja Brakoniecka, Karolina Drewnicka OPINIODAWCY: dr Maciej Borsa (Katowice) dr Feliks Pankau (Gdańsk) mgr inż. arch. Włodzimierz Szostek (Szklarska Poręba)