1 POŻARY ENDOGENICZNE W KOPALNIACH Jan DRENDA

2 Pożary w kopalniach 1. Pożary endogenicznePożary powstałe na skutek samozapalenia się materiału palnego. 2. Pożary egzogeniczne Palenie się materiału palnego z wydzielaniem się dymów i gazów pożarowych.

3 Przebieg rozwoju pożaru endogenicznego.

4 Gazy pożarowe Tlenek węgla CO NDS 0.0026% Dwutlenek węgla CO2 NDS 1%Wodór H2 Węglowodory CxHy ( metan, etan, propan, etylen, acetylen) Podczas palenia się tworzyw sztucznych: Cjanowodór CHN

5 Wykrywanie i lokalizacja pożaru endogenicznegoAnaliza gazów pożarowych- pobieranie prób powietrza. a) wzrost stężenia tlenku węgla CO b) pojawienie się wodoru H2 Pomiar temperatury powierzchni ociosów – ścian wyrobisk Plamy wilgoci na ociosach –pocenie się ociosów

6 Parametry analizy pożarowejIlość tlenku węgla w powietrzu VCO[l/min.] VCO = rCO V rCO – stężenie tlenku węgla V - wydatek objętościowy powietrza Przyrost tlenku węgla CO [%] Wskaźnik Grahama G

7 Zagrożenie pożarowe wg wskaźników VCO i COWskaźnik ilości tlenku węgla VCO w l/min Wskaźnik przyrostu tlenku węgla CO w % Sposób postępowania 0  VCO 10 0,0010  CO  0,0026 Wzmożona obserwacja 10  VCO 20 CO  0,0026 Prace profilaktyczne CO  0,0026 Akcja pożarowa

8 Zagrożenie pożarowe wg wskaźnika Grahama GWskaźnik Grahama G Sposób postępowania 0,0025  G  0,0070 Wzmożona obserwacja 0,0070G  0,03 Prace profilaktyczne G 0,03 Akcja pożarowa

9 Skłonność węgla do samozapaleniaSkłonność węgla do samozapalenia określają dwa parametry: wskaźnik Sza C/min i energia aktywacji A kJ/mol Sza – to prędkość przyrostu temperatury próbki A - to najmniejsza ilość energii, która powoduje rozpoczęcie reakcji chemicznej utleniania węgla.

10 Podział węgli według skłonności do samozapaleniaWskaźnik samozapalności Sza C/min Energia aktywacji A kJ/mol Grupa samozapalności Skłonność węgla do samozapalenia Do 80 >67 I bardzo mała 4667 II mała  46 III średnia >80÷100 > 42  42 IV duża >100÷120 > 34  34 V bardzo duża >120 –

11 Pożar endogeniczny w zrobach ścianyCO

12 Pożar endogeniczny w zrobach ścianyCO Pożar endogeniczny w zrobach ściany

13 Pożar

14 Pożar w filarze węglowym oraz w zawaleCO

15 Miejsca występowania pożarów endogenicznych.Pożary w zrobach Pożary w filarach i płotach węglowych Pożary szczelinowe wokół wyrobisk w pokładzie Pożary w miejscach gromadzenia się pyłu węglowego Pożary na zwałowiskach węgla i hałdach górniczych odpadów

16 Metody gaszenia pożarów endogenicznychPożary w zrobach Gaszenie wodą Gaszenie zawiesiną pyłów dymnicowych Gaszenie azotem N2 Gaszenie dwutlenkiem węgla CO2

17 Metody gaszenia pożarów endogenicznychPożary szczelinowe w węglu Wybranie zagrzanego materiału Uszczelnienie ociosów wyrobiska – płaszcz uszczelniający - oganianka Podsadzenie wyrobiska

18 Pola pożarowe Pola pożarowe przy pożarach endogenicznych tworzymy stawiając tamy pożarowe lub korki podsadzkowe najpierw na wlocie do pożaru a następnie na wylocie z pożaru. W tak utworzonym polu pożarowym gasimy pożar wodą, pyłami dymnicowymi, azotem lub dwutlenkiem węgla.

19 Pole pożarowe dla ścianyT2 CO Pożar T1

20 Kontrola składu atmosfery w polu pożarowymPobieramy próby powietrza do analizy chemicznej. - tlen O2 - azot N2 - dwutlenek węgla CO2 - tlenek węgla CO - wodór H2 - węglowodory CXHY

21 Pobieranie prób powietrzaWyznacza się wskaźniki: 1.                    Wskaźnik ilości wodoru VH2 2.                    Wskaźnik ilości etylenu VC2 H4 3.                    Wskaźnik ilości propylenu VC3 H6 4.                    Wskaźniki pożarowe WP1 = CO/H2 WP2 = C2H4 + C3H6 / H2 WP3 = C2H4 + C3H6 / H2 WP4 = C2H4 + C3H6 / C2H4