1 Podleganie ubezpieczeniom społecznymZakres podmiotowy – zbieg tytułów ubezpieczenia dr Tomasz Bakalarz WPAiE UWr

2 Pojęcie systemu ubezpieczeń społecznychsystem zagwarantowanych ustawowo i związanych z pracą świadczeń o charakterze roszczeniowym, pokrywających potrzeby wywołane przez zdarzenia losowe i inne zrównane z nimi zdarzenia, spełnianych przez zobowiązane do tego instytucje oraz finansowane na zasadzie bezpośredniego lub pośredniego rozłożenia ciężaru tych świadczeń, w całości lub co najmniej w poważnej mierze, na zbiorowości do nich uprawnionych. Stosunki prawne zabezpieczeń społecznych: mają związek z zagrożeniami, które obejmujemy wspólną nazwą ryzyka socjalnego oraz że wymagają specyficznej ochrony tego ryzyka. Jako takie nie należą do innych wyodrębnionych gałęzi prawa, ale wykazują zapożyczenia z prawa cywilnego, pracy, administracyjnego.

3 Zdarzenia losowa a zdarzenia ubezpieczenioweW ubezpieczeniu społecznym należy odróżnić zdarzenie losowe od skutków tego zdarzenia w zakresie zdolności do zarobkowania. Utrata lub ograniczenie zdolności zarobkowania przyjmująca określone formy to zdarzenie (ryzyko) ubezpieczeniowe. Zdarzenia ubezpieczeniowe to kategorie prawne, z którymi ustawodawca uznał za podlegające ochronie. Zdarzenia losowe to kategoria faktyczna (biologiczna). Konkretne zdarzenie losowe można kwalifikować jako kilka zdarzeń ubezpieczeniowych: CHOROBA – czasowa lub trwała niezdolność do pracy Macierzyństwo – konieczność sprawowania opieki nad dzieckiem w okresie okołoporodowym lub nad starszym, chorym dzieckiem

4 Ryzyko socjalne niebezpieczeństwo wystąpienia zdarzenia przyszłego, niepewnego, niezależnego od woli człowieka i dla niego niekorzystnego: Ryzyko dożycia wieku emerytalnego Trwała lub okresowa niezdolność do pracy Śmierć żywiciela Niezdolność lub niemożliwość świadczenia pracy Wypadek przy pracy lub choroba zawodowa Niezdrowie Bezrobocie Niedostatek dochodu w rodzinie Trudna sytuacja życiowa

5 Źródła prawa ubezpieczeń społecznychUstawa systemowa czyli ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych Ustawy dotyczące poszczególnych ubezpieczeń: Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa Ustawa z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych

6 Ubezpieczony DefinicjaPojęcie ubezpieczonego Zgodnie z art. 4 pkt 1 USUS to osoby fizyczne podlegające chociaż jednemu z ubezpieczeń społecznych Osoba fizyczna podlega ubezpieczeniu społecznemu jeśli posiada jeden ze wskazanych tytułów do ubezpieczenie społecznego (art. 6 USUS). Definicja Tytuł ubezpieczenia to stosunek prawny lub określona sytuacja faktyczna, z którą ustawa łączy obowiązek podlegania ubezpieczeniom społecznym lub stwarza taką możliwość

7 Płatnik Art. 4 pkt 2 USUS – wymienienie podmiotów będących płatnikamiW ustawie definicja płatnika nie ma – mamy definicję ubezpieczonego. To kto jest płatnikiem, zależy od tytułu do ubezpieczenie społecznego ubezpieczonego (stosunek pracy, działalność gospodarcza etc.) Definicja z doktryny: osoba lub jednostka organizacyjna zobowiązana do obliczenia pobrania i przekazania co miesiąc składki do ZUS- u, jak również realizacji prawa do tzw. świadczeń krótkoterminowych (pojęcie analogiczne do płatnika w OP). W przypadkach np. działalności gospodarczej płatnik i ubezpieczony to ta sama osoba – dualizm sytuacji prawnej. W przypadku np. stosunku pracy płatnik nie tylko oblicza, pobiera i przekazuje składkę ale i ją współfinansuje lub finansuje całkowicie.

8 Składka Składka na ubezpieczenia społeczne jest to świadczenie pieniężne o charakterze przymusowym, celowym, odpłatnym i bezzwrotnym. Przymusowość oznacza, że należności z tytułu składek mogą być dochodzone w trybie właściwym do ściągania opłat publicznych i podatków. Celowość oznacza obowiązek przeznaczenia funduszy pochodzących ze składek wyłącznie na wypłatę świadczeń. Rodzaje funduszy: Fundusz emerytalny, Otwarty Fundusz Emerytalny, Fundusz Rentowy, Fundusz Chorobowy i Fundusz Wypadkowy. Nie jest składką na ubezpieczenie społeczne, składka na Fundusz Emerytur Pomostowych ( Odpłatność zakłada związek miedzy obowiązkiem uiszczenia składek a prawem od świadczeń, którego realizacja następuje w razie zajścia przewidywanych prawem zdarzeń. Jeśli zdarzenie nie zajdzie, składka nie podlega zwrotowi. Tej cechy nie ma składka emerytalna wnoszona do OFE.

9 Podstawy wymiaru składkiPodstawa wymiaru składki jest uzależniona od rodzaju tytułu ubezpieczenia. Regułą główną jest, że podstawą wymiaru składki jest przychód (art. 18 ust. 1) Reguła ta dotyczy m.in. stosunku pracy. Przychód definiujemy tak jak w przepisach o podatku PIT Przy umowie cywilnoprawnej również uwzględnia się przychód jeśli podstawą wynagrodzenia jest stawka kwotowa (art. 18 ust. 3) Przy działalności pozarolniczej podstawą jest kwota zadeklarowana nie niższa niż 60% przeciętnego wynagrodzenia za pracę, z zastrzeżeniem ulgi w okresie 24 miesięcy prowadzenia działalności gospodarczej zgodnie z art. 18a. Ulga – podstawa nie niższa niż 30% minimalnego wynagrodzenia za pracę

10 Maksymalna roczna podstawa wymiaru składekRoczna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalno-rentowe w danym roku kalendarzowym nie może być wyższa od kwoty odpowiadającej trzydziestokrotności prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej ustalanego w ustawie budżetowej. W roku 2016 jest to kwota ,00 zł Płatnik ma obowiązek zaprzestać obliczać i przekazywać składki na ubezpieczenie emerytalno-rentowe po przekroczeniu kwoty rocznej podstawy.

11 Maksymalna roczna podstawa wymiaru składekW przypadku dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego ustawodawca wskazał maksymalną podstawę wymiaru składki, jaką ubezpieczony może zadeklarować (gdy podstawa ta zależy od kwoty zadeklarowanej). Zgodnie z art. 20 ust. 3 ustawy systemowej jest to kwota 250% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia (w skali miesiąca). W roku 2016 jest to kwota ,50 zł

12 Opłacanie składki Płatnik składek przesyła w tym samym terminie deklarację rozliczeniową, imienne raporty miesięczne oraz opłaca składki za dany miesiąc, nie później niż: do 10 dnia następnego miesiąca - dla osób fizycznych opłacających składkę wyłącznie za siebie; do 5 dnia następnego miesiąca - dla jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych; do 15 dnia następnego miesiąca - dla pozostałych płatników.

13 Ubezpieczenie obowiązkowe i dobrowolnePodstawą systemu ubezpieczeń społecznych jest jego przymusowość. Najszerszy zakres ubezpieczenia obowiązkowego posiada ubezpieczenie emerytalno-rentowe (art. 6 ust. 1 USUS) Dobrowolne ubezpieczenie emerytalno-rentowe (art. 7 USUS) – inni nieobjęci ubezpieczeniem obowiązkowym. Dobrowolne ubezpieczenie z tytułów wykluczonych przez zbiegi (art. 9 USUS). Obowiązkowe ubezpieczenie wypadkowe obejmuje te same przypadki co ubezpieczenie emerytalno-rentowe z wyłączeniami (art. 12 USUS) Obowiązkowe ubezpieczenie chorobowe art. 11 ust. 1 Dobrowolne ubezpieczenie chorobowe art. 11 ust. 2

14 Przystąpienie do ubezpieczenia obowiązkowegoZasada automatyzmu Osoba posiadająca tytuł do obowiązkowego ubezpieczenia społecznego przystępuje do tego ubezpieczenia automatycznie, z chwilą uzyskania tytułu. Dodatkowe obowiązki rejestracyjne (ciążące np. na płatniku) nie wpływają na fakt podlegania ubezpieczeniu społecznemu.

15 Zakres czasowy ubezpieczenia dobrowolnegoObjęcie dobrowolnie ubezpieczeniami emerytalnym, rentowymi i chorobowym następuje od dnia wskazanego we wniosku o objęcie tymi ubezpieczeniami, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym wniosek został zgłoszony. Ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz chorobowe, o których mowa w ustają: od dnia wskazanego we wniosku o wyłączenie z tych ubezpieczeń, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym wniosek został złożony od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego, za który nie opłacono w terminie składki należnej na to ubezpieczenie od dnia ustania tytułu podlegania tym ubezpieczeniom

16 Kazus nr 1 Anna Hamlo prowadzi działalność gospodarczą od 1 marca 2007r. Obsługą rachunkową jej działalności zajmuje się Biuro Rachunkowe Liczykrupa. Dnia 2 stycznia 2012r., za pośrednictwem pracownika tego biura, Anna Hamlo została zgłoszona do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. W wypełnionej w tym celu, przy użyciu odpowiedniego programu komputerowego deklaracji, do podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe i chorobowe i wypadkowe wskazała kwotę 8540 zł. W dniu 11 marca 2012r. opłaciła składki w zaniżonej o 13,12 zł wysokości. W następnych miesiącach opłacała składki w pełnej wysokości i terminowo. W okresie od dnia 10 lutego 2014r. do 26 lipca 2014r. była niezdolna do pracy, na co przedłożyła zwolnienie lekarskie. ZUS decyzją z dnia 30 lipca 2014 r. jednak odmówił jej prawa do zasiłku chorobowego, stwierdzając, iż od 1 marca 2012r. nie podlegała ubezpieczeniu chorobowemu, gdyż opłaciła zaniżoną składkę. Po uzyskaniu tej informacji 31 lipca 2014r. uregulowała brakującą kwotę.

17 Orzecznictwo do kazusuOkreślenie "składki należnej" nie jest przypadkowe, gdyż odnoszący się do składki przymiotnik oznacza, że chodzi o należną składkę, czyli pełną składkę a więc nie wystarcza jej część. Należna składka to ta, która powinna być zapłacona. Jeżeli składka nie jest należna, a więc mniejsza niż należna, to dobrowolne ubezpieczenie chorobowe ustaje z mocy ustawy. (II UK 188/11) Przyznana kompetencja winna być wykonywana według sprawdzalnych, sprawiedliwych kryteriów. Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyposażony w uprawnienie wyrażania zgody na opłacenie składki po terminie winien ujawnić, jakimi przesłankami kierował się odmawiając jej, a jego decyzja podlega merytorycznej ocenie sądu (uchwała SN z dnia 8 stycznia 2007 r., I UZP 6/06; postanowienie SN z dnia 14 listopada 2007 r., II UK 65/07; wyrok SN z dnia 8 listopada 2012 r., II UK 90/12).

18 Orzecznictwo do kazusuW każdym przypadku ustania tytułu podlegania dobrowolnemu ubezpieczeniu społecznemu (art. 14 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych), ponowne objęcie dobrowolnymi ubezpieczeniami społecznymi wymaga złożenia nowego wniosku przez zainteresowanego, natomiast samo opłacanie składek na dobrowolne ubezpieczenie społeczne po ustaniu z mocy prawa dobrowolnego tytułu ubezpieczenia nie powoduje dalszego trwania ochrony ubezpieczeniowej z wygasłego stosunku ubezpieczenia społecznego (wyrok z dnia 29 marca 2012 r., I UK 339/11) Złożenie wniosku o kontynuowanie ubezpieczenia nie jest warunkiem nawiązania stosunku ubezpieczenia społecznego, jeżeli wola podlegania dobrowolnemu ubezpieczeniu z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej została ujawniona w sposób wyraźny. (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 sierpnia 2005 r., I UK 376/04). Tak też: wyrok SA we Wrocławiu z 28 lutego 2012 r., (III AUa 1786/11) Możliwym jest ustalenie istnienia stosunku ubezpieczenia w sytuacji, gdy wniosek formalny wprawdzie nie został zgłoszony, jednakże nie ma wątpliwości co do woli stron, która potwierdza chęć zawarcia takiej umowy, a jednocześnie strony podjęły czynności zmierzające do wykonania takiej umowy.

19 Tytuły ubezpieczenia społecznego - przykładyZgodnie z art. 6 ust. 1 USUS: Obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są: 1)   pracownikami, z wyłączeniem prokuratorów; 2)   osobami wykonującymi pracę nakładczą; 3)   członkami rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych, zwanymi dalej "członkami spółdzielni"; 4)   osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, zwanymi dalej "zleceniobiorcami", oraz osobami z nimi współpracującymi, z zastrzeżeniem ust. 4; 5)   osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz osobami z nimi współpracującymi; (…)

20 Decyzja ustalająca obowiązek podlegania ubezpieczeniu społ.Decyzja ZUS ustalająca prawidłowy tytuł do ubezpieczenia społecznego. Podstawą prawną dla takiej decyzji jest art. 83 ust. 1 ustawy systemowej. Wydanie decyzji może być wynikiem uprzednio przeprowadzonej kontroli zgodnie z art. 86 i n. ustawy systemowej. Czy ZUS może wydać decyzję ustalającą obowiązkowe podleganie ubezpieczeniu za okres ponad 5 lat wstecz?

21 Decyzja ustalająca obowiązek podlegania ubezpieczeniu społ.Zgodnie z art. 41 ust. 12 i 13 ustawy systemowej - Jeżeli ubezpieczony nie zakwestionuje informacji zawartych w imiennym raporcie miesięcznym w terminie określonym w ust. 11, to informacje te uznaje się za zgodne ze stanem faktycznym, chyba że informacje dotyczące okresu objętego raportem zakwestionuje Zakład, wydając decyzję. Jeżeli Zakład zakwestionuje i zmieni informacje przekazane przez płatnika składek, zawiadamia o tym ubezpieczonego i płatnika składek. Jeżeli w terminie określonym w ust. 11 osoba ubezpieczona i płatnik składek nie złożą wniosku o zmianę stanowiska Zakładu, informacje uznane przez Zakład traktuje się jako prawdziwe. W razie złożenia takiego wniosku, Zakład po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego wydaje decyzję.

22 Decyzja ustalająca obowiązek podlegania ubezpieczeniu społ.Odwołanie od decyzji w przedmiocie ustalenia tytułu ubezpieczenia społecznego. Art. 477(11) k.p.c. Kto jest "stroną" decyzji adm. ustalającej obowiązkowy tytuł ubezpieczeniowy? Kto może złożyć odwołanie od powyższej decyzji administracyjnej?

23 Stosunek pracy jako tytuł ubezpieczeniaObowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami, z wyłączeniem prokuratorów; Art. 2 Kodeksu pracy – Pracownik to osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, mianowania, powołania, wyboru lub spółdzielczej umowy o pracę. Art. 13 USUS – pracownicy podlegają obowiązkowemu ubezpieczeniu w okresach od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia ustania tego stosunku. Art. 26 Kodeksu pracy – termin nawiązania stosunku pracy Art. 30 Kodeksu pracy – podstawy rozwiązania i termin wypowiedzenia.

24 Specyficzne cechy stosunku pracyArt. 22 § 1 KP – przez stosunek pracy rozumie się zobowiązanie pracownika do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy pod jego kierownictwem, w miejscu i czasie przez niego wyznaczonym, za wynagrodzeniem. Osobisty charakter Podporządkowanie pracownika Ryzyko pracodawcy

25 Osoba uznawana za pracownikaZa pracownika, w rozumieniu ustawy, uważa się także osobę wykonującą pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy. Uwaga! Jeżeli pracownik spełnia kryteria określone dla osób współpracujących, o których mowa w art. 8 ust. 11 USUS dla celów ubezpieczeń społecznych jest traktowany jako osoba współpracująca.

26 Osoba uznawana za pracownikaZdaniem Sądu Najwyższego przesłanką decydującą o uznaniu ubezpieczonego za pracownika w rozumieniu art. 8 ust. 2a jest to, że będąc pracownikiem związanym stosunkiem pracy z danym pracodawcą, jednocześnie świadczy na jego rzecz pracę w ramach umowy cywilnej zawartej z nim lub innym podmiotem. Przez wykonywanie pracy "na rzecz" pracodawcy, w ocenie Sądu Najwyższego, należy rozumieć "uzyskiwanie" przez pracodawcę "rezultatu pracy". Do zakwalifikowania świadczenia prac w ramach umów cywilnoprawnych na rzecz pracodawcy, z którym zleceniobiorca pozostaje w stosunku pracy, musi istnieć bezpośredni związek między korzyścią pracodawcy, która jest wymierna i związana z realizacją celów statutowych, a pracami wykonywanymi przez jego pracowników na podstawie umów cywilnoprawnych zawieranych z innym podmiotem. (I UK 354/09).

27 Osoba uznawana za pracownikaW wyroku z 18 października 2011 r., III UK 22/11 (OSNP 2012 nr 21‑22, poz. 266), SN zaznaczył, że pracodawca ma prawo domagania się informacji o przychodach pracownika dla realizacji ustawowych obowiązków podmiotu zwracającego się o takie informacje (w tym przypadku – obowiązków płatnika składek, określonych w przepisach ustawy systemowej) przede wszystkim od samego pracownika, w ramach trójstronnego stosunku ubezpieczeń społecznych łączącego ubezpieczonego, płatnika składek oraz organ rentowy. W konsekwencji, zgodnie z wyrokiem z 24 września 2015 r., I UK 490/14, pozyskanie przez pracodawcę informacji o wykonywaniu na rzecz tego pracodawcy i przez jego pracownika umowy zlecenia zawartej z innym podmiotem oraz o wysokości uzyskiwanego na podstawie tej umowy wynagrodzenia w celu obliczenia należnych składek na ubezpieczenia społeczne, w sytuacji opisanej w art. 18 ust. 1a ustawy systemowej, nie narusza ustawy o ochronie danych osobowych (art. 23 ust. 1 pkt 5 ustawy o ochronie danych osobowych).

28 Zakres ubezpieczenia pracownikaUbezpieczenie emerytalno-rentowe - OBOWIĄZKOWO Ubezpieczenie chorobowe – OBOWIĄZKOWO Ubezpieczenie wypadkowe – OBOWIĄZKOWO Finansowanie składek uzależnione od ubezpieczenia EMERYTALNE – w częściach równych pracodawca i pracownik RENTOWE – stosunkowo pracodawca i pracownik 1,5% / 6,5% (art. 16 ust. 1b USUS) CHORBOWE – w całości pracownik WYPADKOWE – w całości pracodawca

29 Umowy cywilnoprawne Art. 6 ust. 1 pkt 4 USUS – obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu podlegają osoby fizyczne która na terenie RP są osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, zwanymi dalej „zleceniobiorcami”, oraz osobami z nimi współpracującymi. Umowa o dzieło co do zasady nie jest tytułem ubezpieczenia społecznego chyba, że została ona zawarta z własnym pracodawcą. Stosunkowy podział finansowania składek jak w przypadku pracowników (art. 16 ust. 1 USUS), między zleceniobiorcą a zleceniodawcą (płatnikiem).

30 Podstawowe rozróżnienie umówUmowa o pracę Umowa o świadczenie usług Umowa o dzieło Umowa należytego działania Umowa należytego działania (wykonanie usługi) Umowa rezultatu (wytworzenie „przedmiotu” zamówienia) Polecenia pracodawcy „wskazówki” względnie wiążące Dzieło zgodnie z treścią umowy. Osobisty charakter pracy Możliwe zastępstwo Możliwość zastrzeżenia osobistego wykonania Odpłatność Możliwa nieodpłatność

31 Kazus nr 2 Zainteresowany Marian Piłka w okresach od 1 maja 2013 do 30 października 2013 r. zawarł z odwołującym się 6 miesięcznych umów o dzieło. Na ich podstawie zainteresowany zobowiązany był do wykonywania różnych prac budowlanych na rzecz podmiotów, z którymi odwołujący zawarł umowy o wykonanie robót budowlanych. W umowach wskazano, że zainteresowany miał wykonywać prace murarskie, ale jak sam odwołujący przyznał wykonywał on różne prace budowlane, zdarzało się, że nawet pięć rodzajów tych prac w ciągu miesiąca. Za pracę zainteresowany otrzymywał, co miesiąc wynagrodzenie w stałej kwocie zł. mimo nieskończenia danego rodzaju prac w danym miesiącu i wykonywaniu ich w następnym miesiącu zainteresowany otrzymywał wynagrodzenie za pracę z końcem danego miesiąca. Wynagrodzenie to odwołujący obliczał mnożąc ilość godzin pracy przez stawkę roboczogodziny.  Odwołujący wskazywał zainteresowanemu "gdzie ma robić i jak ma robić, a także na bieżąco kontrolowałem wykonanie przez niego prac". Sąd w większości dał wiarę zeznaniom odwołującego, za wyjątkiem tych części, w których twierdził, że łączyła go z zainteresowanym w spornych okresach umowa o dzieło oraz iż zainteresowany sam wykonywał (bez nadzoru zainteresowanego ani innych osób) schody żelbetonowe, sam układał płytki ceramiczne na hali gospodarczej o pow. 120 m(2), wykonywał fragmenty stropu oraz inne prace budowlane (pomimo tego, że na budowie pracowali także inni pracownicy), gdyż jest to sprzeczne z zasadami doświadczenia życiowego i zasadami logiki formalnej. Odwołujący się wniósł apelacje od wyroku Sądu pierwszej instancji zarzucając prócz uchybień w zakresie ustaleń faktycznych także niewłaściwe zastosowania prawa materialnego i uznania, że zawarta umowa nie była umową o dzieło. Oceń zarzut naruszenie prawa materialnego tj. art. 734 § 1 k.c. w związku z art. 750 k.c. oraz art. 627 k.c.

32 Czy umowa zlecenia jest oskładkowana?TAK! – umowa zlecenia jest samoistnym tytułem ubezpieczenia. Konkretna umowa zlecenia może nie być tytułem ubezpieczenia obowiązkowego przy zastosowaniu zasad rozstrzygania zbiegów tytułów. Obowiązkowemu oskładkowaniu podlega umowa zawarta najwcześniej (pierwsza w czasie). Oskładkowanie jest wyłączone wobec studentów do 26 roku życia. Zmiany regulacji od 1 stycznia 2016 r.

33 Zakres ubezpieczenia przy umowach cyw.Ubezpieczenie emerytalno-rentowe – OBOWIĄZKOWO nie podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, jeżeli są uczniami gimnazjów, szkół ponadgimnazjalnych, szkół ponadpodstawowych lub studentami, do ukończenia 26 lat Ubezpieczenie chorobowe – DOBROWOLNE Ubezpieczenie wypadkowe – OBOWIĄZKOWO, jeśli obowiązkowe jest ubezpieczenie emerytalno-rentowe. Obowiązek ubezpieczenia trwa od dnia oznaczonego w umowie jako dzień rozpoczęcia jej wykonywania do dnia rozwiązania lub wygaśnięcia tej umowy

34 Prowadzący działalność pozarolnicząDokładnie osoby fizyczne będące osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz osobami z nimi współpracującymi. Za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność uważa się: osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych; twórcę i artystę; osobę prowadzącą działalność w zakresie wolnego zawodu: w rozumieniu przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, z której przychody są przychodami z działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych; wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólników spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej; osobę prowadzącą publiczną lub niepubliczną szkołę, inną formę wychowania przedszkolnego, placówkę lub ich zespół, na podstawie przepisów o systemie oświaty.

35 Osoby współpracujące Za osobę współpracującą z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz zleceniobiorcami, o której mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4 i 5 USUS, uważa się: małżonka, dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione, rodziców, macochę i ojczyma oraz osoby przysposabiające, jeżeli pozostają z nimi we wspólnym gospodarstwie domowym i współpracują przy prowadzeniu tej działalności lub wykonywaniu umowy agencyjnej lub umowy zlecenia; nie dotyczy to osób, z którymi została zawarta umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego.

36 Rozumienie współpracy (SN)  Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 maja 2008r., II UK 286/07 Za współpracę przy prowadzeniu działalności gospodarczej powodującą obowiązek ubezpieczeń emerytalnego i rentowych uznać należy taką pomoc udzieloną przedsiębiorcy przez jego małżonka, która ma charakter stały i bez której stanowiące majątek wspólny małżonków dochody z tej działalności nie osiągałyby takiego pułapu, jaki zapewnia ich współdziałanie przy tym przedsięwzięciu.

37 Rozumienie współpracy (SN)  Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 lipca 2009 r. I UK 51/09 Współpracą przy prowadzeniu działalności gospodarczej powodującą obowiązek ubezpieczeń emerytalnego i rentowych, jest takie współdziałanie osoby bliskiej przedsiębiorcy, które generuje stałe, dodatkowe dochody z tej działalności niezależnie od tego czy dokonuje tego odpłatnie, czy też nieodpłatnie. Brak przychodu z działalności pozarolniczej osoby współpracującej z osobą prowadzącą taką działalność nie wyłącza tej osoby współpracującej z obowiązkowego ubezpieczenia społecznego.

38 Zakres ubezpieczenia przy prowadzeniu działalności pozarolniczejUbezpieczenie emerytalno-rentowe – OBOWIĄZKOWO Ubezpieczenie chorobowe – DOBROWOLNIE Ubezpieczenie wypadkowe - OBOWIĄZKOWO osoby prowadzące pozarolniczą działalność podlegają ubezpieczeniu społecznemu obowiązkowemu od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności, z wyłączeniem okresu, na który wykonywanie działalności zostało zawieszone na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej. Składka w całości opłacana przez ubezpieczonego.

39 Kazus nr 3 Piotr Dąbek wykonuje pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej jako agent handlu nieruchomościami, a ponadto - od czerwca 2012 r. - pośredniczy w zawieraniu umów ubezpieczenia mieszkań. Piotr Dąbek jest mężem Magdaleny Dąbek, a małżonkowie pozostają ze sobą we wspólnym gospodarstwie domowym. Od dnia 1 lipca 2012 r. Magdalena Dąbek zaczęła pracować ze swoim mężem. Piotr Dąbek zgłosił żonę do wszystkich rodzajów ubezpieczenia społecznego i opłacał za nią składki wyższe niż za siebie samego. Magdalena miała w biurze Piotra swoje stanowisko pracy, obsługiwała klientów biura nieruchomości i zajmowała się obsługą administracyjną. Od początku lipca 2012 r. przebywała w biurze codziennie. Od dnia 14 sierpnia 2012 r. Magdalena Dąbek zaczęła korzystać ze zwolnienia lekarskiego z uwagi na komplikacje w przebiegu ciąży i wystąpiła do organu rentowego z wnioskiem o zasiłek chorobowy. Dziecko Magdaleny i Piotra urodziło się w dniu 27 listopada 2012 r. ZUS odmówił jednak wypłaty Magdalenie Dąbek świadczeń z ubezpieczenia społecznego, stwierdził bowiem, że Magdalena Dąbek nie podlega ubezpieczeniom społecznym jako osoba współpracująca z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą. W ocenie organu ZUS zgłoszenie Magdaleny Dąbek do ubezpieczeń społecznych jako osoby współpracującej wynikało z potrzeby uzyskania prawa do świadczeń i było niezgodne z zasadami współżycia społecznego, Piotr Dąbek miał bowiem świadomość, że Magdalena była wówczas w piątym miesiącu ciąży i nie posiada żadnego tytułu do ubezpieczeń.

40 Orzecznictwo Wyrok SN z dnia 6 marca 2007 r., I UK 302/2006, OSNP 2008/7-8/110 Dążenie do uzyskania świadczenia z ubezpieczenia społecznego jako cel podjęcia zatrudnienia nie świadczy o zamiarze obejścia prawa, jeżeli umowa o pracę jest faktycznie realizowana. Uchwała 7 SN z 21 kwietnia 2010 r., II UZP 1/10 ZUS nie jest uprawniony do kwestionowania kwot zadeklarowanych przez osobę prowadzącą działalność pozarolniczą jako podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne, jeśli mieści się ona w granicach określonych ustawą o systemie ubezpieczeń społecznych

41 Kazus nr 3a Jak będzie wyglądała sytuacja Magdaleny Dąbek jeśli zawrze ona ze swoim mężem, przedsiębiorcą umowę o pracę obejmującą czynności funkcjonalnie związane z jego działalnością gospodarczą? Czy sytuacja Magdaleny Dąbek uległaby zmianie, gdyby zawarła z własnym mężem umowę zlecenia zobowiązującą do analogicznych czynności faktycznych?

42 Kazus nr 4 Wiesława Z. prowadziła działalność gospodarczą w postaci sklepu „wszystko za 5 zł”. Z tego tytułu zgłosiła się do ubezpieczenia społecznego, w tym chorobowego. Z uwagi na spadek zainteresowania towarem i pogarszającym się stanem zdrowia Wiesławy zaprzestała prowadzenia sklepu (sklep był zamknięty od 30 kwietnia 2014). Nie zawiesiła działalności gospodarczej, a składki ubezpieczeniowe opłacała za nią jej dorosła córka. Mimo zamknięcia sklepu Wiesława sporadycznie zbierała resztki towaru i sprzedawała je na pobliskim bazarze, osiągając przychód rzędu kilkunastu złotych miesięcznie. W styczniu 2016 r. stan zdrowia Wiesławy znacznie się pogorszył. Za namową córki Wiesława wystąpiła do ZUS o rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy. ZUS odmówił Wiesławie Z. prawa do renty wydając decyzję, że od 30 kwietnia 2014 r. nie podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu rentowemu. W uzasadnieniu ZUS ustalił, że Wiesława Z. nie prowadzi działalności gospodarczej zgodnie z ustawą o swobodzie działalności gospodarczej, choć formalnie legitymuje się wpisem w CEIDG.

43 Orzecznictwo W literaturze i orzecznictwie przyjmuje się, że działalnością gospodarczą jest działalność wskazująca zawodowy, czyli stały charakter, w tym powtarzalność podejmowanych działań, podporządkowanie regułom zysku i opłacalności (lub zasadzie racjonalnego gospodarowania) oraz uczestnictwo w działalności gospodarczej (por. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 6 grudnia 1991 r., III CZP 117/91, OSNCP 1992 Nr 5, poz. 65 oraz z dnia 23 lutego 2005 r., III CZP 88/04, OSNC Nr 1, poz. 5, a także wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 15 września 2005 r., FSK 2643/04, LEX nr ). Nie stanowi działalności gospodarczej działalność wykonywana okresowo i sporadycznie (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 19 marca 1991 r., II SA 898/90, ONSA 1992, nr 3-4, poz. 58 oraz z dnia 17 września 1997 r., II SA/Wa 1089/96, Pr. Gosp. 1998, nr 1, s. 32), a także jeśli nie jest ona prowadzona w celu osiągnięcia dochodu (zarobku) rozumianego jako nadwyżka przychodów nad poniesionymi kosztami. Określenie celu zarobkowego ma wymiar subiektywny i mieści się w sferze zamiaru danego podmiotu. Zatem wykonywanie działalności gospodarczej obejmuje faktyczne wykonywanie w celu zarobkowym czynności określonych we wpisie do ewidencji działalności gospodarczej (CEIDG), a także czynności zmierzających do zaistnienia takich czynności gospodarczych (czynności przygotowawczych), polegających między innymi na załatwianiu spraw urzędowych, poszukiwaniu klientów, posiadaniu lokalu i narzędzi służących do jej prowadzenia, towarów do sprzedaży w ramach działalności handlowej. Możliwe jest ustalenie zaprzestania prowadzenia działalności gospodarczej, mimo niewykreślenia jej z ewidencji działalności gospodarczej - i w konsekwencji - uchylenie obowiązku ubezpieczenia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 stycznia 2014 r., I UK 252/13, oraz z dnia 13 listopada 2008 r., II UK 94/08).

44 Członkowie rad nadzorczychArt.. 6 ust. 1 pkt 22 – zmiana wprowadzona 1 stycznia 2015 r. Tytułem jest bycie członkiem rady nadzorczej spółki wynagradzanym z tytułu pełnienia tej funkcji. Członek rady nadzorczej podlega jedynie ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu. Członkowie rad nadzorczych spełniający warunki do objęcia ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z innych tytułów podlegają ubezpieczeniom również z tytułu pełnienia funkcji członka rady nadzorczej.

45 Bezrobotni Ubezpieczeniu podlegają osoby fizyczne będące osobami pobierającymi zasiłek dla bezrobotnych, świadczenie integracyjne lub stypendium w okresie odbywania szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego dorosłych, na które zostały skierowane przez powiatowy urząd pracy, zwanymi dalej „bezrobotnymi”; Zakres ubezpieczenia społecznego: Ubezpieczenie emerytalno-rentowe – OBOWIĄZKOWO Ubezpieczenie chorobowe – BRAK (art. 11 USUS) Ubezpieczenie wypadkowe – WYŁĄCZENI (art. 12 ust. 2 USUS) Zakres czasowy - od dnia nabycia prawa do zasiłku, świadczenia integracyjnego lub stypendium do dnia utraty prawa do nich

46 Urlop wychowawczy i macierzyńskiosoby przebywające na urlopie macierzyńskim osoby przebywające na urlopach wychowawczych podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym albo odpowiednio ubezpieczeniu emerytalnemu, jeżeli nie mają ustalonego prawa do emerytury lub renty i nie mają innych tytułów rodzących obowiązek ubezpieczeń społecznych. osoby pozostające na urlopach wychowawczych lub pobierające zasiłek macierzyński albo zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego podlegają ubezpieczeniu od dnia spełnienia warunków, o których mowa w art. 9 ust. 6 USUS, do dnia zaprzestania spełniania tych warunków W omawianym przypadku składki ubezpieczeniowe opłaca się z Budżetu Państwa (art. 16ust. 8 USUS).

47 Pozorność zgłoszonego tytułu ubezpieczenia społecznegoUmowa pozorna czy czynność prawna zmierzająca do obejścia prawa? Czynność prawna nie może jednocześnie zmierzać do obejścia prawa (art. 58 § 1 k.c.) oraz być dokonana dla pozoru (art. 83 § 1 k.c.), zaś jeżeli umowa jest przez strony faktycznie wykonywana, nie można mówić o jej pozorności, powyższe jednak nie tylko nie wyklucza możliwości badania, czy zawarcie umowy nie zmierzało do obejścia prawa, ale jest w pełni uprawnione, gdy się zważy ustalone w sprawie okoliczności.

48 Pozorność zgłoszonego tytułu ubezpieczenia społecznegoCzynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego? Określenie przez strony umowy zlecenia rażąco niskiego wynagrodzenia (50 zł miesięcznie), niemającego przymiotu wynagrodzenia godziwego, narusza zasady współżycia społecznego (art. 58 § 2 k.c.), zasadę równego traktowania wszystkich ubezpieczonych, zasadę solidaryzmu ubezpieczeń społecznych, zasadę ochrony interesów i niepokrzywdzenia innych ubezpieczonych, zasadę nieuprawnionego nieuszczuplania środków funduszu ubezpieczeń społecznych oraz elementarne zasady uczciwego obrotu prawnego i nie powoduje objęcia ubezpieczeniem społecznym. (Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 marca 2014 r. II UK 374/13)

49 Pozorność zgłoszonego tytułu ubezpieczenia społecznegoUmowa pozorna czy czynność prawna zmierzająca do obejścia prawa? Umowa o pracę jest zawarta dla pozoru i nie może w związku z tym stanowić tytułu do objęcia pracowniczym ubezpieczeniem społecznym, jeżeli przy składaniu oświadczeń woli obie strony mają świadomość, że osoba określona w umowie jako pracownik nie będzie świadczyć pracy, a osoba określona jako pracodawca nie będzie korzystać z jej pracy, czyli gdy strony z góry zakładają, że nie będą realizowały swoich praw i obowiązków wypełniających treść stosunku pracy. Nie można przyjąć pozorności oświadczeń woli o zawarciu umowy o pracę wtedy, gdy pracownik podjął pracę i rzeczywiście ją wykonywał, a pracodawca pracę tę przyjmował. (Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 czerwca 2015 r. , I UK 367/14)

50 Podważenie podstawy wymiaru składkiUchwała SN z 27 kwietnia 2005, II UZP 2/05 W ramach art. 41 ust. 12 i 13 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. Nr 137 poz. 887 ze zm.) Zakład Ubezpieczeń Społecznych może zakwestionować wysokość wynagrodzenia stanowiącego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, jeżeli okoliczności sprawy wskazują, że zostało wypłacone na podstawie umowy sprzecznej z prawem, zasadami współżycia społecznego lub zmierzającej do obejścia prawa (art. 58 k. c.).

51 Zbiegi tytułów ubezpieczeniaZe zbiegiem tytułów ubezpieczenia mamy do czynienia wówczas gdy jedna osoba wykonuje równocześnie kilka rodzajów działalności (pozostaje w kilku stosunkach prawnych), z którymi ustawa wiąże się obowiązek ubezpieczenia emerytalno–rentowego.

52 Tytuły bezwzględne Tytułami bezwzględnymi, czy bezwzględnie rodzącymi obowiązek ubezpieczeniowy są: STOSUNEK PRACY CZŁONKOWSTWO W ROLNICZEJ SPÓŁDZIELNI PRODUKCYJNEJ STATUS FUNKCJONARIUSZA SŁUŻBY CELNEJ ŚWIADCZENIA SOCJALNE Z ART. 6 UST. 1 PKT 20 i 21 USUS

53 Tytuły ogólne (inne) Jest o nich mowa w art. 6 ust. 1 pkt 2, 4-6 i 10 USUS. Przykładowo są to: UMOWA ZLECENIA ( O ŚWIADCZENIE USŁUG) DZIAŁALNOŚĆ POZAROLICZNA PRACA NAKŁADCZA

54 Tytuły ogólne budżetoweTytuły, w których składka odprowadzana jest z budżetu państwa. W szczególności chodzi tu o: Osoby przebywające na urlopach wychowawczych Osoby pobierające zasiłek macierzyński Osoby pobierające zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego

55 Zbieg tytułu bezwzględnego z ogólnym (art. 9 ust. 1)Przy zbiegu innego tytułu z tytułami bezwzględnymi: Dane osoby są obejmowane ubezpieczeniami tylko z tytułu: stosunku pracy, umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarły z pracodawcą, z którym pozostają w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonują pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostają w stosunku pracy, członkostwa w spółdzielni, służby, pobierania świadczenia socjalnego.

56 Dodatkowe oskładkowanieUbezpieczeni, których podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu stosunku pracy, członkostwa w spółdzielni, służby, pobierania świadczenia szkoleniowego, świadczenia socjalnego, zasiłku socjalnego lub wynagrodzenia przysługującego w okresie korzystania ze świadczenia górniczego lub w okresie korzystania ze stypendium na przekwalifikowanie w przeliczeniu na okres miesiąca jest niższa od określonej w art. 18 ust. 4 pkt 5a USUS, podlegają również obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z innych tytułów. Art. 18 ust. 4 pkt 5a – kwota minimalnego wynagrodzenia za pracę Przy wielości innych tytułów stosujemy art. 9 ust. 2 czyli zasadę pierwszeństwa w czasie.

57 Zadanie nr 1 Mikołaj Mróz jest zatrudniony w spółce A na podstawie umowy o pracę w wymiarze ¾ czasu pracy i ma w umowie zagwarantowane wynagrodzenie w wysokości zł. brutto. Ponadto Mikołaj Mróz jest zatrudniony w Spółce B na podstawie umowy o dzieło. Od 1 czerwca rozpoczął również prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej. Jak Mikołaj Mróz podlega ubezpieczeniom społecznym?

58 Zadanie nr 2 Bogdan Nieśmiały jest zatrudniony w ramach stosunku pracy w wymiarze½ wymiaru czasu pracy. W umowie o pracę nie ma zagwarantowanego minimalnego wynagrodzenia (otrzymuje 1000 zł). Od 1 września rozpoczął prowadzenie działalności gospodarczej. Jak podlega ubezpieczeniom społecznym?

59 Zbieg dwóch tytułów ogólnychOsoba spełniająca warunki do objęcia obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z kilku tytułów, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 2, 4-6 i 10, jest objęta obowiązkowo ubezpieczeniami z tego tytułu, który powstał najwcześniej. Może ona jednak dobrowolnie, na swój wniosek, być objęta ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi także z pozostałych, wszystkich lub wybranych tytułów lub zmienić tytuł ubezpieczeń, z zastrzeżeniem ust. 7.

60 Zbieg umowy zlecenia z innym tytułem ogólnymOsoba, o której mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4, której podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w danym miesiącu jest niższa od określonej w art. 18 ust. 4 pkt 5a, spełniająca warunki do objęcia obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z innych tytułów podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym również z innych tytułów. Zasady tej nie stosuje się, jeżeli łączna podstawa wymiaru składek z tytułu wykonywania pracy na podstawie umowy, o której mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4, lub z innych tytułów osiąga kwotę określoną w art. 18 ust. 4 pkt 5a.

61 Dodatkowe ubezpieczenie przy działalności gospodarczejArt. 9 ust. 2a – zbieg umowy cywilnej (wcześniejszej) z późniejszą działalnością gospodarczą! TYLKO działalności gospodarczą a nie innymi formami działalności pozarolniczej. Osoba podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu tej działalności, jeżeli z tytułu wykonywania umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, oraz współpracy przy wykonywaniu tych umów podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe jest niższa od obowiązującej tę osobę najniższej podstawy wymiaru składek dla osób prowadzących pozarolniczą działalność. Analogiczne przy pracy nakładczej (wcześniejszej) i późniejszej działalności (art. 9 ust. 2b USUS).

62 Zadanie nr 3 Jan Mądry jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę w firmie Meblox sp. z o.o. w wymiarze 7/8 etatu. Ponadto Jan M. prowadzi pozarolnicza działalność gospodarczą, w ramach której zatrudnia swojego syna Adama, na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy oraz córkę Annę na podstawie umowy zlecenia. Dodać należy, że Anna jest studentka drugiego roku zarządzania, mieszka poza domem rodzinnym. Syn Adam nadal mieszka z rodzicami. Jakim rodzajom ubezpieczeń społecznych, z jakich tytułów (tytułu) i na jakich zasadach (o/d) podlegają poszczególne osoby?

63 Zadanie nr 4 Anna Bogacz prowadzi działalność gospodarczą w zakresie importu i sprzedaży wyrobów drogeryjnych od 1995 r. W styczniu 2016 r. zawarła jednocześnie kontrakt menadżerski ze spółką Irena (produkcja perfum), na podstawie którego przejęła funkcję dyrektora ds. handlu. Czy może być zgłoszona do ubezpieczenia tylko z tytułu kontraktu menadżerskiego?

64 Z orzecznictwa Ubezpieczony może zmienić tytuł ubezpieczenia z prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej na świadczenie pracy na podstawie umowy zlecenia, nawet jeżeli czyni to w celu obniżenia kosztów związanych z obowiązkowym ubezpieczeniem emerytalnym i rentowym. (Wyrok SN z dnia 27 kwietnia 2009 r. I UK 325/08) Zasada wynikająca z art. 9 ust. 2 zdanie pierwsze ustawy modyfikowana jest przez zdanie drugie tego przepisu.

65 Zbieg z tytułem budżetowymWskazaną problematykę reguluje art. 9 ust. 1c i 1d Przy zbiegu z tytułami ogólnymi – ubezpieczeni podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego lub zasiłku w wysokości zasiłku macierzyńskiego. Mogą one jednak dobrowolnie, na swój wniosek, być objęte ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi także z pozostałych, wszystkich lub wybranych, tytułów. Przy zbiegu z tytułami bezwzględnymi – ubezpieczeni podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z obu tytułów.

66 Zadanie nr 4 Monika P. prowadzi działalność gospodarczą. Przystąpiła do ubezpieczenia chorobowego. W dniu 1 lutego 2015 r. urodziła dziecko. Wystąpiła o wypłatę zasiłku w wysokości zasiłku macierzyńskiego. Z jakiego tytułu podlega ubezpieczeniu społecznemu?

67 Zbieg kilku działalności pozarolnicznychZasada wyboru – TYLKO przy działalności pozarolniczej Osoba prowadząca kilka rodzajów działalności pozarolniczej jest objęta obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z jednego wybranego przez siebie rodzaju działalności. Można wybrać tylko jeden! Nie można doubezpieczyć się z innych tytułów.

68 Zadanie nr 5 Piotr Nowak prowadzi działalność gospodarczą. Za namową swojego kolegi ze studiów postanawia dodatkowo zawiązać z nim spółkę jawną, w celu rozpoczęcia nowego biznesu. Zostaje wspólnikiem tej spółki, nie rezygnując jednak z prowadzenia działalności na własny rachunek. Jak kształtuje się jego obowiązek ubezpieczeniowy w tym przypadku?

69 Ubezpieczenie społeczne osób z ustalonym prawem do emeryturyOsoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1, 3 i 18a USUS (tytuły bezwzględne), mające ustalone prawo do emerytury lub renty, podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4 (umowy cywilne), mające ustalone prawo do emerytury lub renty podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, jeżeli równocześnie nie pozostają w stosunku pracy. Osoby podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, jeżeli umowa agencyjna, umowa zlecenia lub inna umowa o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowa o dzieło, została zawarta z pracodawcą, z którym pozostają równocześnie w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonują pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostają w stosunku pracy. W innych przypadkach ubezpieczenie emerytalno-rentowe jest dobrowolne. Chyba że jest to przypadek przewidziany w art. 9 ust. 4c (tylko przedsiębiorcy).

70 Zadanie nr 6 Róża Wesoła ma ustalone prawo do emerytury i równocześnie jest pracownikiem w Fabryce Czekolady w 1/2 wymiaru czasu pracy. W tym samym czasie wykonuje na rzecz tej spółki pracę na podstawie umowy zlecenia. Jak Róża Wesoła podlega ubezpieczeniom społecznym?

71 Zadanie nr 7 Józef Zysko w 2012 roku wraz z uzyskaniem wieku emerytalnego rozwiązał stosunek pracy. W 2103 roku Józef zawarł ze swoim byłym pracodawcą umowę o dzieło, na podstawie której miał przeprowadzić szkolenie dla pracowników. Jakim rodzajom ubezpieczeń społecznych, z jakich tytułów (tytułu) i na jakich zasadach (obowiązkowo czy dobrowolnie) podlega Józef Zysko?

72 Zbieg tytułu do ubezpieczenia powszechnego i ubezpieczenia rolniczegoZbieg obu systemów reguluje ustawa o ubezpieczeniu społecznym rolników. Art. 5a.Rolnik lub domownik, który podlegając ubezpieczeniu w pełnym zakresie z mocy ustawy nieprzerwanie przez co najmniej 3 lata, rozpocznie prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej lub rozpocznie współpracę przy prowadzeniu tej działalności, podlega nadal temu ubezpieczeniu w okresie prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej lub współpracy przy prowadzeniu tej działalności, jeżeli spełnia jednocześnie następujące warunki: 1)   złoży w Kasie oświadczenie o kontynuowaniu tego ubezpieczenia w terminie 14 dni od dnia rozpoczęcia wykonywania pozarolniczej działalności gospodarczej lub współpracy przy tej działalności; 2)   jednocześnie nadal prowadzi działalność rolniczą lub stale pracuje w gospodarstwie rolnym, obejmującym obszar użytków rolnych powyżej 1 ha przeliczeniowego, lub w dziale specjalnym; 3)   nie jest pracownikiem i nie pozostaje w stosunku służbowym; 4)   nie ma ustalonego prawa do emerytury lub renty albo do świadczeń z ubezpieczeń społecznych; 5)   kwota należnego podatku dochodowego za poprzedni rok podatkowy od przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej nie przekracza kwoty 3011,00zł

73 Zbieg tytułu do ubezpieczenia powszechnego i ubezpieczenia rolniczegoZgodnie z art. 16 ust. 3 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników: Obowiązek ubezpieczenia rolniczego jest wyłączony, jeżeli zbiega się z obowiązkiem innego ubezpieczenia społecznego. Pierwszeństwo ma więc tzw. „tytuł nierolniczy”

74 Zadanie nr 8 Andrzej L. jest rolnikiem z dziada pradziada. Jednakże w skutek embarga Rosji na produkty rolne nie był w stanie utrzymać się z pracy na roli. Postanowił wynajmować urządzenia rolnicze. W tym celu rozpoczął działalność gospodarczą. Jednocześnie czasowo zaprzestał produkcji rolnej. Jakiemu ubezpieczeniu podlega Andrzej L.

75 Zaopatrzenie a ubezpieczenieDecyzją z 29 marca 2016 r. ZUS stwierdził, że Jan Kowalski (SSR) wykonując umowę zlecenia na rzecz OIRP w Krakowie podlega obowiązkowo ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu od 1 stycznia 2014 r. do 30 kwietnia 2014 r.  Podstawą wydanej decyzji była dokumentacja wskazująca na zawarcie umowy zlecenia (prowadzenie zajęć na aplikacji). OIRP nie zgłosiło Jana Kowalskiego do ubezpieczenia. W odwołaniu od decyzji płatki wskazał, że Jan Kowalski jest sędzią sądu powszechnego i z tytułu służby podlega zabezpieczeniu społecznemu. Nie ma zatem podstaw do dodatkowego obejmowania sędziego obowiązkiem podlegania ubezpieczeniu społecznemu powszechnemu. Czy stanowisko płatnika jest słuszne? Czy rację ma jednak ZUS?

76 Zdaniem Sądu NajwyższegoUchwała II UZP 1/04 - Sędzia pobierający uposażenie w stanie spoczynku podlega obowiązkowi ubezpieczenia społecznego z tytułu wykonywania umowy zlecenia. Uchwała I UZP 1/14 - sędzia sądu powszechnego podlega z tytułu zawartej umowy zlecenia obowiązkowo ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 4 i art. 12 ust. 1 ustawy systemowej.