1 Podstawowe fakty o wieloletnich ramach finansowych i budżecie UE Departament Polityki Ekonomicznej MSZ, kwiecień 2011

2 Spis treści: Perspektywa finansowa (wieloletnie ramy finansowe) System środków własnych Struktura wydatkowa w PF 2007 – 2013 r. –Dział 1A „Konkurencyjność dla wzrostu i zatrudnienia” –Dział 1B „Spójność dla wzrostu i zatrudnienia ” –Dział 2 „Ochrona i zarządzanie zasobami naturalnymi” –Dział 3A „Wolność, Bezpieczeństwo i Sprawiedliwość” –Dział 4 „UE jako gracz globalny” 2

3 Perspektywa finansowa (WRF) Średnio- i długoterminowy plan finansowy Nie jest to budżet wieloroczny (wyj. Polityka Spójności) Ustala limit wydatków w działach na poszczególne lata Wprowadzona z powodu Potrzeby planowania Polityki Spójności (po reformie w 1988 r.) Problemy w utworzeniu rocznych budżetów (dwukrotnie w latach 80-tych) 3

4 Relatywna wielkość budżetu UE jako % DNB UE (1993-2013) 4

5 Perspektywa Finansowa - Historia Delors I: 1989-1993 Delors II: 1994-1999 Agenda 2000: 2000-2006 Perspektywa Finansowa: 2007-2013 5

6 System środków własnych Obecnie system środków własnych budżetu UE składa się z: -Tradycyjnych środków własnych (TOR) -75% przychodów z ceł -Opłaty cukrowe -Opłat z tytułu Dochodu Narodowego Brutto (DNB) -Opłat z tytułu tzw. statystycznego VAT -Innych opłat, np. kary. 6

7 Struktura środków własnych w latach 1958-2008 GNI based resources – zasoby oparte o Dochód Narodowy Brutto VAT based resources – zasoby oparte o podatek VAT Traditional own resources – tradycyjne zasoby własne (cła i opłaty cukrowe) Źródło: Komisja Europejska 7

8 System środków własnych GNI based resources – zasoby oparte o Dochód Narodowy Brutto VAT based resources – zasoby oparte o podatek VAT Traditional own resources – tradycyjne zasoby własne (cła i opłaty cukrowe) Źródło: Komisja Europejska 8

9 Źródło: Raport finansowy UE za 2009 r. 9

10 Wydatki budżetu UE Obecna struktura: –podział na działy (headings) –brak możliwości przenoszenia środków pomiędzy działami i poddziałami –w każdym dziale zachowane środki gwarantujące elastyczność –brak możliwości przesuwania środków pomiędzy latami (prócz specjalnych mechanizmów ws. polityki spójności, gdy opóźnia się przyjęcie programów oper.) 10

11 Wydatki budżetu UE Dział 1A – Konkurencyjność dla wzrostu i zatrudnienia Dział 1B – Spójność dla wzrostu i zatrudnienia Dział 2 – Ochrona i zarządzanie zasobami naturalnymi Dział 3A – Wolność, bezpieczeństwo i sprawiedliwość Dział 3B – Obywatelstwo Dział 4 – UE jako gracz globalny Fundusze inne i pozabudżetowe 11

12 Źródło: Komisja Europejska Struktura budżetu UE wg działów (PF 2007-2013) 12

13 Alokacje dla Polski (PF 2007-2013) Ceny stałe z 2011 r. Spójność, WPR, rybołówstwo- środki pre-alokowane Pozostałe (oparte o zasadę konkursową): prognoza na postawie wyników przedstawionych w raporcie o Wykonaniu budżetu z 2009 r. 13

14 Dział 1A – Konkurencyjność dla wzrostu i zatrudnienia Poddział, w którym programy są bezpośrednio adresowane do podmiotów z państw członkowskich: 7 Program Ramowy TEN Galileo Marco Polo Kształcenie przez całe życie Konkurencyjność i innowacja 14

15 Struktura środków w dziale 1A (PF 2007-2013) Źródło: Komisja Europejska 15

16 7 Program Ramowy (7PR) Największy mechanizm finansowania i kształtowania badań naukowych na poziomie europejskim. 7PR odgrywa kluczową rolę w realizacji strategii lizbońskiej. W programie siedmioletnim przewidziano na ten instrument ok. 54 mld euro. Cele 7PR: –wspieranie współpracy ponadnarodowej we wszystkich obszarach badań i rozwoju technologicznego, –zwiększenie jakości europejskich badań naukowych, –wzmocnienie potencjału ludzkiego w zakresie badań i technologii, –zintensyfikowanie współpracy między światem nauki i społeczeństwem w Europie celem zwiększenia społecznego zaufania do nauki, –wspieranie stosowanie i rozpowszechniania wiedzy uzyskanej w wyniku działalności badawczej. 16

17 Wykorzystanie środków w 7PR (2009) Źródło: Raport finansowy UE za 2009 r. 17

18 Uczenie się przez całe życie Następca programów SOCRATES, Leonardo da Vinci, Jean Monnet, e-Learning i European Language Label. Środki przeznaczane na programy Comenius, Erasmus, Leonardo da Vinci i Grundtvig. Wartość instrumentu: –2007: 848 mln EUR –2013: 1117 mln EUR Cel programu: rozwój różnych form uczenia się przez całe życie; podnoszenie jakości i zwiększenie atrakcyjności szkolnictwa i kształcenia zawodowego w Europie. 18

19 Wykorzystanie środków w Lifelong Learning (2009) Źródło: Raport finansowy UE za 2009 r. 19

20 Sieci transeuropejskie (TEN’s) W skład instrumentu wchodzą TEN-T (sieci transportowe) i TEN-E (sieci energetyczne) Celem jest przydzielanie pomocy finansowej w zakresie transeuropejskich sieci transportowych i energetycznych. Wielkość instrumentu: –2007-2013: 8 168 mln euro, w tym 8 013 mln euro na sieci transportowe 20

21 Wykorzystanie środków programu TEN-T (2009) Źródło: Raport finansowy UE za 2009 r. 21

22 Galileo Program wspierający europejski system satelitarny. Wielkość środków: –2006: 154 mln EUR –2008: 910 mln EUR –2013: 2 mln EUR –W 2013 r. przewidziane ukończenie projektu i rozpoczęcie komercyjnej działalności. Celem programu jest stworzenie własnego systemu satelitarnego podobnego jak GPS w USA, czy GLOSNASS w Rosji. Duży odsetek ministerstw finansów państw członkowskich poddaje w wątpliwość zasadność istnienia tego programu. 22

23 Wykorzystanie środków w Galileo (2009) Źródło: Raport finansowy UE za 2009 r. 23

24 Konkurencyjność i Innowacja (CIP) Instrumentem objęte są głównie przedsiębiorstwa z sektora MSP. Cele: –Promowanie konkurencyjności europejskich przedsiębiorstw. –Promowanie innowacyjności przedsiębiorstw. –Promowanie korzystania z technologii ICT wśród sektora MSP. –Wspomaganie powstawania społeczeństwa informacyjnego. –W przyszłości będzie promować korzystanie z energii odnawialnej i efektywność energetyczną. Wielkość instrumentu: –2007-2013: 3 631,3 mln EUR 24

25 Wykorzystanie środków w CIP (2009) Źródło: Raport finansowy UE za 2009 r. 25

26 PROGRESS Realizuje cele w agendzie społecznej. W ramach programu wspierane są badania, a także rozpowszechnianie najlepszych praktyk. Program ruszył w 2007 r. (pozostałe w 2006 r.) W ramach programu nie alokuje się środków bezpośrednio do państw, lecz do wnioskodawców. Cele programu: –Wspieranie realizacji celów w zakresie zatrudnienia, spraw społecznych i równości szans. Wielkość instrumentu: –2007: 82,9 mln EUR –2013: 120,41 mln EUR 26

27 Dział 1B: Spójność dla wzrostu i zatrudnienia Cele: –Cel 1 - Konwergencja. Stworzenie warunków do wzrostu najsłabiej rozwiniętych regionów w UE (pon. 75% średniej UE, tylko w państwach, których PKB na mieszkańca jest niższy niż 90%). –Cel 2 - Konkurencyjność regionalna i zatrudnienie. Umocnienie konkurencyjności i zwiększenie zatrudnienia w regionach innych niż w Celu 1. –Cel 3 – Europejska współpraca terytorialna. Współpraca transgraniczna, zintegrowany rozwój przestrzenny. Instrumenty przejściowe (phasing-in oraz phasing-out) przeznaczone dla regionów, które przekroczyły 75% PKB Środki przyznawane zgodnie z metodologią berlińską (m.in. ustanowienie poziomu 75% PKB jako kwalifikującego do Celu 1, ograniczenia w absorpcji środków w danym kraju) Środki w Dziale 1B są zgromadzone w Europejskim Funduszu Społecznym, Europejskim Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz Funduszu Spójności. 27

28 Alokacje środków polityki spójności na PCZ w wrf 2007-2013

29 Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR) Cel: –Redukowanie nierówności w poziomie rozwoju poszczególnych regionów. –Zwiększenie spójności gospodarczej i terytorialnej w UE. Finansowane są inwestycje w przedsiębiorstwach w celu utworzenia trwałych miejsc pracy, inwestycje w infrastrukturę związaną z badaniami i innowacją, telekomunikacją, ochroną środowiska i energią. Finansowane są również instrumenty finansowe w celu wsparcia rozwoju regionalnego i lokalnego, ułatwienia współpracy miasto- region oraz instrumenty pomocy technicznej. Wielkość instrumentu: –2006: ok. 22 mld EUR –2013: ok. 31 mld EUR 29

30 Europejski Fundusz Społeczny (EFS) Cel: –Poprawa możliwości zatrudnienia pracowników na rynku wewnętrznym. –Zwiększenie mobilności geograficznej i zawodowej pracowników wewnątrz UE. –Ułatwienie w dostosowaniu się pracowników do zmieniającej się struktury gospodarczej. EFS współfinansuje Cel 1 oraz Cel 2. Jeden z kluczowych elementów strategii UE 2020. Wielkość instrumentu: –2006: 11,6 mld EUR –2013: 11,3 mld EUR 30

31 Fundusz Spójności Nie jest funduszem strukturalnym. Cele: –Zmniejszanie opóźnienia gospodarczego najuboższych państw (bardziej niż regionów) UE. –Wsparcie Celu 1. Fundusz może finansować: –Sieci transeuropejskie transportowe, –Projekty związane ze zrównoważonym rozwojem. Fundusz skierowany do:Bułgarii, Cypru, Estonii, Grecji, Węgier, Łotwy, Litwy, Malty, Polski, Portugalii, Republiki Czeskiej, Rumunii, Słowacji i Słowenii. Hiszpania jest objęta pomocą przejściową. Głównymi beneficjentami są z reguły podmioty publiczne. Wielkość instrumentu: –2006: 6 mld EUR, –2013: 12 mld EUR. 31

32 Dział 2 – Ochrona i zarządzanie zasobami naturalnymi Zawiera wspólne polityki rolne i rybołóstwa, a także środki pro-ekologiczne, w szczególności Natura 2000. Wielkość środków „znaczonych” na I filar WPR odzwierciedla porozumienie osiągnięte w Brukseli przez Radę Europejską w 2002 r. W skład działu wchodzą: –WPR (płatności bezpośrednie i Rozwój Obszarów Wiejskich), –Wspólna Polityka Rybołóstwa, –Life+. 32

33 Podział środków w Dziale 2 (PF 2007 – 2013) Źródło: Komisja Europejska 33

34 Wielkość wydatków i struktura WPR (ceny z 2007 r.) Źródło: KE, DG AGRI EU-10EU-12EU-15EU-25EU-27 34

35 Płatności bezpośrednie Reforma MacSharrego (1992) Pierwotnie rekompensata za obniżki cen produktów rolnych. Decoupling (od 2005) Stopniowa modulacja z filara I do II (od 2005) Wielkość instrumentu: 1,2 mld euro w 2007 r. 3 mld euro w 2013 r. 35

36 Rozwój Obszarów Wiejskich Początkowo adresowana do rozwiązywania problemów strukturalnych w sektorze rolnym. Obejmuje obecnie wiele aspektów rolnictwa w społeczeństwie i gospodarce, np. ochrona klimatu i krajobrazu, dostarczanie dóbr publicznych, poprawa jakości życia na wsi. Agenda 2000: Zwiększenie pozaprodukcyjnej roli rolnictwa Zapewnienie spełnienia celów takich jak: restrukturyzacja rolnictwa, rozwój terytorialny i lokalny, zwiększenie ochrony środowiska. 36

37 Rozwój Obszarów Wiejskich Od 2007: Środki na ROW pochodzą z Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (wcześniej Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej) 3 główne cele (osie) EFRROW: oś gospodarcza - poprawa konkurencyjności rolnictwa i leśnictwa przez wsparcie restrukturyzacji; oś środowiskowa - poprawa stanu środowiska i obszarów wiejskich przez wsparcie zarządzania gruntami; Oś społeczna - poprawa jakości życia na obszarach wiejskich oraz popieranie różnicowania działalności gospodarczej. Wielkość instrumentu: Średnio 16,6 mld EUR rocznie w 2007-2013 37

38 Alokacja środków w Rozwoju Obszarów Wiejskich (PF 2007-2013) Źródło: Komisja Europejska 38

39 Europejski Fundusz Rybacki Początek w 1976 r. jako część WPR. Od 1993 r. wydzielono odrębny fundusz -Finansowy Instrument Orientacji Rybołówstwa (FIFG). Instrument ten był elementem polityki strukturalnej. Cele FIFG Przyczynianie się do trwałej równowagi między zasobami rybackimi a ich eksploatacją; Zwiększanie konkurencyjności i wspieranie rozwoju przedsiębiorstw dobrze prosperujących; Poprawa zaopatrzenia rynku, a także zwiększanie wartości dodanej ryb i produktów akwakultury poprzez rozwój przetwórstwa; Przyczynianie się do odrodzenia sektorów związanych z rybołówstwem i akwakulturą. 39

40 Europejski Fundusz Rybacki Od 2007 rok FIFG zamieniono na Europejski Fundusz Rybacki (EFR), który nie był już elementem polityki strukturalnej. EFR składa się z 5 osi priorytetowych: oś 1: środki na rzecz dostosowania wspólnotowej floty rybackiej oś 2: akwakultura, rybołówstwo śródlądowe, przetwarzanie i obrót produktami rybołówstwa i akwakultury oś 3: środki służące wspólnemu interesowi oś 4: zrównoważony rozwój obszarów zależnych głównie od rybactwa oś 5: pomoc techniczna Wielkość funduszu w latach 2007-2013: 4,3 mld EUR 40

41 Podział środków w Europejskim Funduszu Rybackim (PF 2007-2013) Źródło: Komisja Europejska 41

42 Life + Celem programu jest przyczynianie się do wdrażania, wsparcia, aktualizacji oraz rozwoju wspólnotowej polityki i prawodawstwa w dziedzinie środowiska, w tym w zakresie „zazieleniania” innych polityk. Wielkość alokacji w 2006 r.: wartości bezwzględne: 207 mln EUR; Wielkość alokacji w 2013 r.: wartości bezwzględne: 370 mln EUR (1,8 razy więcej, niż w roku 2006); 42

43 Wykorzystanie środków w Life+ (2009) Źródło: Raport finansowy UE za 2009 r. 43

44 Dział 3A: Wolność, bezpieczeństwo, sprawiedliwość Tworzenie obszaru wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości stało się kluczową polityką UE. Komisja proponuje zastąpienie wielu działań w tym obszarze trzema programami ramowymi: Solidarność i zarządzanie przepływami migracyjnymi, by wspierać zasadę solidarności podziału odpowiedzialności między państwami członkowskimi; Bezpieczeństwa i ochrony wolności, by zapewnić skuteczną współpracę w walce z terroryzmem i przestępczością zorganizowaną; Sprawiedliwości, by wspierać rozwój współpracy sądowej w sprawach cywilnych i karnych. 44

45 Solidarność i zarządzanie przepływami migracyjnymi Program składa się z czterech oddzielnych instrumentów odnoszących się do czterech obszarów polityki. Są to: –Fundusz Granic Zewnętrznych; –Europejski Fundusz na rzecz Uchodźców; –Europejski Fundusz Powrotów Imigrantów; –Fundusz na rzecz Integracji Obywateli Państw Trzecich. Wielkość programu: –Wielkość w 2006 r.: 393 mln euro –Wielkość w 2013 r.: 981 mln euro 45

46 Wykorzystanie środków w „Solidarność i zarządzanie przepływami migracyjnymi” Źródło: Raport finansowy UE za 2009 r. 46

47 Prawa podstawowe i sprawiedliwość Cel: promowanie rozwoju społeczeństwa europejskiego opartego na obywatelstwie europejskim; przyczynianie się do wzmocnienia poszanowania praw podstawowych; przeciwdziałanie antysemityzmowi, rasizmowi, ksenofobii; zwalczanie przemocy; dostarczanie obywatelom informacji na temat narkotyków; promowanie współpracy sądowej w sprawach cywilnych, karnych i handlowych. 47

48 Prawa podstawowe i sprawiedliwość Program składa się z pięciu instrumentów (programów szczegółowych): –Wymiar sprawiedliwości w sprawach karnych –Prawa podstawowe i obywatelstwo –Zapobieganie i zwalczanie przemocy wobec dzieci, młodzieży i kobiet oraz na rzecz ochrony ofiar i grup ryzyka (Daphne III) –Wymiar sprawiedliwości w sprawach cywilnych –Profilaktyka narkotykowa i informacja o narkotykach Środki przeznaczone na program: –Wielkość budżetu w 2006 r.: 35 mln euro –Wielkość budżetu w 2013 r.: 82.5 mln euro 48

49 Wykorzystanie środków w „Prawa podstawowe i sprawiedliwość” Źródło: Raport finansowy UE za 2009 r. 49

50 Bezpieczeństwo i ochrona wolności Cel: zapewnienie efektywnej współpracy operacyjnej w kwestii zwalczania przestępczości i terroryzmu, wzmocnienie działań prewencyjnych jak również wsparcie procesu dostarczania informacji na skalę europejską promowanie idei bezpiecznego społeczeństwa opartego na zasadzie państwa prawa. Program składa się z dwóch instrumentów: Zapobieganie oraz zarządzanie skutkami aktów terroryzmu i innych rodzajów ryzyka Zapobieganie i walka z przestępczością Środki przeznaczone na program: –Wielkość budżetu w 2006r.: 12 mln euro –Wielkość budżetu w 2013 r.: 147 mln euro 50

51 Wykorzystanie środków w „ Bezpieczeństwo i ochrona wolności” Źródło: Raport finansowy UE za 2009 r. 51

52 Instrument Finansowy Ochrony Ludności Zastąpił Program Działania w dziedzinie ochrony ludności, który funkcjonował w latach 1999 - 2006. Finansuje udzielanie pomocy finansowej na działania w ramach Wspólnotowego Mechanizmu Ochrony Ludności (np. międzynarodowe misje ratownicze w sytuacji katastrofy naturalnej) Instrument finansuje środki zapobiegania katastrofom oraz działania mające na celu zwiększenie gotowości UE do reagowania, w tym działania podnoszące świadomość obywateli UE. Budżet na lata 2007-2013 łącznie wynosi 189,9 mln EUR 52

53 Dział 3B: Obywatelstwo Dział obejmuje szereg programów skierowanych na poprawę życia obywateli. W skład programów wchodzą: 1.Ochrona konsumenta 2.Kultura 2007-2013 3.Europa dla obywateli 4.Media 2007-2013 5.Młodzież w działaniu 53

54 Ochrona konsumenta Cel: uzupełnienie, wsparcie i monitorowanie polityk państw członkowskich wkład w ochronę zdrowia, bezpieczeństwa oraz interesów gospodarczych i prawnych konsumentów, propagowanie ich prawa do informacji, edukacji i organizowania się w celu ochrony ich interesów. Realizacja za pomocą dwóch typów działań: –Zapewnienie wysokiego poziomu ochrony konsumentów, szczególnie poprzez dowody wyższej jakości, lepsze konsultacje i lepsze reprezentowanie interesów konsumentów, –Zapewnienie skutecznego stosowania zasad w dziedzinie ochrony konsumentów, szczególnie poprzez współpracę w zakresie ich egzekwowania, informowanie, edukowanie i dochodzenie roszczeń. Wielkość programu: 2007: 19,5 mln euro 2013: 25 mln euro 54

55 Wykorzystanie środków w Ochronie konsumenta Źródło: Raport finansowy UE za 2009 r. 55

56 Kultura 2007-2013 Następca realizowanych programów (Kaleidospoce, Ariane, Raphael, Kultura 2000- 2006). Cele: –Promocja transnarodowej mobilności operatorów kulturalnych; –Wspieranie transnarodowej cyrkulacji dóbr i produktów artystycznych i kulturalnych; –Wspieranie dialogu międzykulturowego; Wielkość budżetu: –2007 r.: 48 mln EUR; –2013 r.: 65 mln EUR; 56

57 Wykorzystanie środków w Kultura 2007-2013 Źródło: Raport finansowy UE za 2009 r. 57

58 Europa dla obywateli Program promuje aktywne obywatelstwo europejskie w procesie integracji europejskiej i wprowadza ramy prawne dla wspierania organizacji społeczeństwa obywatelskiego oraz jednostek samorządów lokalnych. Cel: –stworzenie obywatelom możliwości współpracy i uczestnictwa w budowaniu demokratycznej i otwartej na świat Europy, zjednoczonej w różnorodności kulturowej; –rozwijanie poczucia tożsamości europejskiej opartej na wspólnych wartościach, historii i kulturze; –umacnianie poczucia odpowiedzialności za Unię Europejską wśród jej obywateli; –pogłębianie tolerancji i wzajemnego zrozumienie między obywatelami Europy; 58

59 Europa dla obywateli Główne składowe Programu: –Aktywni obywatele dla Europy –Aktywne społeczeństwo obywatelskie w Europie –Razem dla Europy Wielkość budżetu: –2007 r.: 25mln EUR –2013 r.: 30 mln EUR 59

60 Wykorzystanie środków w Europa dla obywateli Źródło: Raport finansowy UE za 2009 r. 60

61 Media 2007-2013 Cel: –zachowanie i zwiększenie europejskiej różnorodności kulturowej oraz dziedzictwa kinematografii i przemysłu audiowizualnego, gwarancję jego dostępności dla obywateli, promowanie dialogu międzykulturowego, –zwiększenie obrotów europejskimi utworami audiowizualnymi wewnątrz i na zewnątrz UE, –wzmocnienie konkurencyjności europejskiego sektora audiowizualnego w ramach otwartego i konkurencyjnego rynku. Priorytety: –promowanie działań mających na celu zintegrowanie procesu twórczego w europejskim sektorze audiowizualnym i kulturowej wartości dziedzictwa kinematograficznego i audiowizualnego Europy, –wzmocnienie struktur produkcyjnych małych i średnich przedsiębiorstw stanowiących rdzeń europejskiego sektora audiowizualnego, –wspieranie rozwoju sytuacji rynkowej w zakresie cyfryzacji. Wielkość: –2006 r.: 95 mln EUR –2013 r.: 119 mln EUR 61

62 Wykorzystanie środków w Media 2007-2013 Źródło: Raport finansowy UE za 2009 r. 62

63 Młodzież w działaniu Program w całości poświęcony jest finansowemu i merytorycznemu wspieraniu uczenia się pozaformalnego w ramach projektów młodzieżowych. Program umożliwia młodzieży realizację własnych pomysłów i zainteresowań, dzięki czemu zyskują szansę poszerzania wiedzy i zdobywania nowych umiejętności. Wielkość budżetu: –2007: 128, 7 mln EUR –2013: 166, 6 mln EUR 63

64 Dział 4:UE jako aktor globalny Dział służy wzmocnieniu roli UE na scenie międzynarodowej. Do działu wchodzą: –Europejski Instrument Sąsiedztwa i Partnerstwa –Finansowanie Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa –Instrument Współpracy Rozwojowej –Europejski Instrument na rzecz wspierania Demokracji i Praw Człowieka (EIDHR) –Pomoc Humanitarna –Instrument finansowania współpracy z państwami i terytoriami uprzemysłowionymi oraz innymi państwami i terytoriami o wysokim dochodzie –Instrument na rzecz Stabilności –Instrument Pomocy Przedakcesyjnej 64

65 Podział środków na stosunki zewnętrzne UE, 65

66 Europejski Instrument Sąsiedztwa i Partnerstwa Instrument realizuje cele Europejskiej Polityki Sąsiedztwa, a w szczególności: –Instrument wspiera wzmocnioną współpracę i stopniową integrację gospodarczą pomiędzy Unią Europejską, a krajami partnerskimi oraz w szczególności: realizację umów o partnerstwie i współpracy, umów stowarzyszeniowych, planów działań innych istniejących lub przyszłych umów. –Instrument służy również zachęcaniu krajów partnerskich do działań w zakresie wspierania dobrych rządów i sprawiedliwego rozwoju społeczno-gospodarczego. Wielkość budżetu: –Lata 2007-2013: łącznie 11,38 mld EUR (70% na Południe, 30% na wymiar Wschodni) 66

67 Instrument obejmuje programy: Krajowe Regionalne Inter- regionalne (np. TEMPUS, ERASMUS MUNDUS) Programy współpracy transgranicznej Mechanizm dobrego rządzenia(GF- Governance Facility) Instrument Inwestycyjny na Rzecz Sąsiedztwa (NIF – Neighbourhood Investment Facility) Europejski Instrument Sąsiedztwa i Partnerstwa 67

68 Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa Z budżetu UE są finansowane następujące działania: w ramach zarządzania kryzysami, zapobieganie konfliktom, ich rozwiązywanie i działania stabilizacyjne; monitorowanie i wdrażanie procesów pokojowych i procesów związanych z zapewnieniem bezpieczeństwa; zakaz rozprzestrzeniania broni i rozbrojenie; środki nadzwyczajne; środki przygotowawcze i środki następcze; specjalni przedstawiciele Unii Europejskiej. Wielkość środków: –2007 r.: 102,3 mln EUR –2013 r.: 406,3 mln EUR 68

69 Instrument Współpracy Rozwojowej (DCI) Drugi obok Europejskiego Funduszu Rozwoju główny instrument polityki rozwojowej. Obszar geograficzny: Ameryka Łacińska, Azja, w tym m.in. Azja Środkowa, Bliski Wschód i Południowa Afryka. Obszar tematyczny: –inwestowanie w zasoby ludzkie, –środowisko oraz zrównoważone zarządzanie zasobami naturalnymi, –aktorzy pozapaństwowi i władze lokalne, –poprawa bezpieczeństwa żywnościowego, –współpraca w obszarach migracji i azylu. Budżet: –16,9 mld EUR w latach 2007-2013 69

70 Europejski Instrument na rzecz wspierania Demokracji i Praw Człowieka (EIDHR) Instrument służy demokratyzacji i wspieraniu praw człowieka na świecie. Wspólnotowa pomoc w ramach tego instrumentu może mieć na celu: –wzmocnienie poszanowania oraz przestrzegania praw człowieka i podstawowych wolności, –wspieranie ram określających ochronę, wsparcie i monitorowanie praw człowieka, wsparcie demokracji i praworządności, –budowanie zaufania do procesu wyborczego oraz wzmacnianie jego wiarygodności, Wielkość budżetu: –2007 r.: 140 mln EUR –2013 r.: 175,5 mln EUR 70

71 Pomoc Humanitarna (HUMA) zapewnienia krótkoterminowe unijne wsparcie finansowe dla działań pomocowych w sytuacjach kryzysów wywołanych przez człowieka lub naturę. Skierowane przede wszystkim do: krajów rozwijających się, ofiar klęsk żywiołowych, katastrof wywołanych działalnością człowieka, takich jak wojny i wybuchy walk, lub sytuacji wyjątkowych. Budżet HUMA: –2007 r.: 514,8 mln EUR –2013 r.: 875,5mln EUR 71

72 Instrument finansowania współpracy z państwami i terytoriami uprzemysłowionymi oraz innymi państwami i terytoriami o wysokim dochodzie Finansowanie nie przyjmuje formy pomocy dla konkretnych państw, ale ma wspierać współpracę UE z wybranymi państwami wysoko rozwiniętymi. Obejmuje również ważnych partnerów UE, będących jednocześnie biorcami ODA (np. Chiny, Indie, Brazylia). W programie dopuszczono: –wspieranie współpracy, partnerstwa i wspólnych przedsięwzięć podmiotów gospodarczych, handlowych, akademickich i naukowych pochodzących ze Wspólnoty i krajów partnerskich; wspieranie dialogu i więzów międzyludzkich, programów edukacyjnych i szkoleniowych oraz wymiany myśli, a także polepszenie wzajemnego zrozumienia międzykulturowego i międzycywilizacyjnego; –podnoszenie świadomości dotyczącej Unii Europejskiej oraz pogłębianie jej zrozumienia, a także jej widoczności w krajach partnerskich; –wspieranie konkretnych inicjatyw, w tym prac badawczych, studiów, projektów pilotażowych i wspólnych projektów mających na celu skuteczną i elastyczną realizację celów współpracy wynikających z rozwoju dwustronnych stosunków Wspólnoty z krajami partnerskimi lub przyspieszenie dalszego pogłębiania i poszerzania dwustronnych stosunków z tymi krajami. Wielkość programu: –2007 r.: brak środków –2013 r.: 23,7 mln EUR –Cała perspektywa: 172 mln EUR 72

73 Instrument na rzecz Stabilności Jest strategicznym narzędziem odnoszącym się do szeregu globalnych wyzwań, bezpieczeństwa i rozwoju. Uzupełnia działania podejmowane w ramach instrumentów geograficznych. Składa się z: –Działań krótkoterminowych (reakcja kryzysowa – ad hoc); –Działań długoterminowych (uzupełnienie m.in.. ENPI, DCI, IPA, EDF), w tym: zwalczanie rozpowszechniania broni masowego rażenia, zwiększanie reakcji państw na terroryzm i przestępczość, Wielkość instrumentu –2007 r.: 144,3 mln EUR –2013 r.: 471,8 mln EUR 73

74 Instrument Pomocy Przedakcesyjnej Skierowany do państw kandydujących do członkostwa w UE. Ułatwia krajom (potencjalnie) kandydującym w ich stopniowym dostosowywaniu się do norm i polityki Unii Europejskiej, a w stosownych przypadkach – do dorobku prawnego Wspólnoty. Wielkość instrumentu: –2007 r.: 1,3 mld EUR –2013 r.: 2 mld EUR 74

75 Europejski Fundusz Rozwoju Poza budżetem UE. Finansowany bezpośrednio z budżetów narodowych. Instrument podlega wspólnotowemu programu strategicznemu (w tym monitorowanie przez KE). Jest finansowym wymiarem porozumienia o partnerstwie pomiędzy państwami UE i państwami AKP oraz z terytoriami i państwami zamorskimi. Wielkość instrumentu: –W latach 2008 – 2013: 22,7 mld EUR (większość na AKP). 75

76 Fundusz Solidarności Cel: uzupełnienie wysiłków państw i pokrycie części ich wydatków publicznych jako pomoc państwu UE lub kandydatowi w przeprowadzeniu niezbędnych działań nadzwyczajnych niezbędnych po klęsce żywiołowej. Budżet roczny: ok. 1 mld EUR. 76

77 Europejski Fundusz Dostosowania do Globalizacji Ułatwia dostosowanie się do zmian strukturalnych w gospodarce światowej, które powodują znaczną redukcję zatrudnienia w państwach UE. Wielkość instrumentu: –Nie więcej niż 500 mln EUR w roku, fundusze pochodzą z marginesu niewykorzystanych środków budżetu UE w roku poprzednim (lub w ciągu 2 ostatnich lat). 77