1 Podstawy logiki praktycznej Wykład 7: Definiowanie Dr Maciej Pichlak Uniwersytet Wrocławski Katedra Teorii i Filozofii Prawa [email protected]

2 Definicje Wypowiedź objaśniająca znaczenie definiowanego wyrażenia w określonym języku (definicja nominalna); lub podająca istotną charakterystykę danego przedmiotu (definicja realna). Marek Raczkowski. Źródło: „Przekrój”

3 Zadania definicji nominalnych Sprawozdawcza W dawnej polszczyźnie słowo „piwo” oznaczało każdy płyn przeznaczony do picia. Student jest to osoba ucząca się na uczelni wyższej.

4 Zadania definicji Projektująca – Konstrukcyjna Niech wyraz „mortadela” oznacza cytadelę więzienną o zaostrzonym rygorze, dla osób skazanych na karę śmierci. (Od łac. mors – śmierć) – Regulująca Oferta oznacza oświadczenie drugiej stronie woli zawarcia umowy, wraz z określeniem istotnych postanowień tej umowy. Definicja legalna

5 Budowa definicji równościowanierównościowa klasycznanieklasyczna Człowiek jest to istota obdarzona rozumem definiendumdefiniens

6 Stylizacje definicji Przedmiotowa Mienie jest to własność i inne prawa majątkowe (art. 44 kc) Semantyczna „Mienie” oznacza własność i inne prawa majątkowe Słownikowa „Mienie” znaczy tyle, co „własność i inne prawa majątkowe”

7 Inne sposoby formułowania definicji Definicja nawiasowa Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, wola osoby dokonującej czynności prawnej może być wyrażona przez każde zachowanie się tej osoby, które ujawnia jej wolę w sposób dostateczny, w tym również przez ujawnienie tej woli w postaci elektronicznej (oświadczenie woli). [Art. 60 kc] Nieruchomościami są części powierzchni ziemskiej stanowiące odrębny przedmiot własności (grunty), jak również budynki trwale z gruntem związane lub części takich budynków, jeżeli na mocy przepisów szczególnych stanowią odrębny od gruntu przedmiot własności. [Art. 46 kc]

8 Inne sposoby… cd. Definicja agregatowa Art. 2. Ilekroć w dalszych przepisach jest mowa o: 1) terytorium kraju - rozumie się przez to terytorium Rzeczypospolitej Polskiej; 2) państwie członkowskim - rozumie się przez to państwo członkowskie Wspólnoty Europejskiej; (…) Definicja zakresowa Źródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej są: Konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe oraz rozporządzenia. [Art. 87 ust. 1 KRP]

9 Błędy w definiowaniu Idem per idem (błędne koło) Prawodawca jest to podmiot uznawany za prawodawcę. Nieadekwatność zakresów Pragmatyczny – Np. ignotum per ignotum Alteracja to obniżenie lub podwyższenie chromatyczne dźwięku składowego skali diatonicznej.

10 Błędy w definiowaniu cd. Czy poniższa definicja zawiera błąd? Przywódca „Solidarności” w latach 80-tych XX w. znaczy tyle, co polski laureat pokojowej nagrody Nobla. Człowiek jest to istota dwunożna nieopierzona.

11 Błędy w definiowaniu cd. Czy poniższa definicja zawiera błąd? Przesłanką entymematyczną nazywamy pominięcie w argumencie jednej z przesłanek Ilekroć w danym akcie mowa jest o „rybie lądowej”, należy przez to rozumieć ślimaka winniczka.

12 Błędy w definicjach legalnych Błąd pragmatyczny (definicja nie realizuje swoich zadań) Definicję legalną formułuje się, jeżeli: 1) dane określenie jest wieloznaczne; 2) dane określenie jest nieostre, a jest pożądane ograniczenie jego nieostrości; 3) znaczenie danego określenia nie jest powszechnie zrozumiałe; 4) ze względu na dziedzinę regulowanych spraw istnieje potrzeba ustalenia nowego znaczenia danego określenia. [§ 146 Zasad techniki prawodawczej] Niepoprawne umiejscowienie definicji [§ 149 i § 150 Ztp]