1 Podstawy prawa rosyjskiegoProces karny Rosji Podstawy prawa rosyjskiego

2 Kodeks postępowania karnego FR

3 Ustawodawstwo karno-procesoweSkłada się wyłącznie z w/w Kodeksu. +akty prawa międzynarodowego. Tu mają działanie bezpośrednie. + Postanowienia Plenum Sądu Najwyższego FR, dotyczące poszczególnych kwestii procesowych (na przykład, o ekspertyzie sądowej, o wyroku i inne). Nie ma żadnych rozporządzeń dotyczących kwestii technicznych, organizacyjno-taktycznych, tak jak w Polsce.

4 Działanie Kodeksu w przestrzeni, w stosunku do określonych kategorii osób, w czasieDziała na całym terytorium Federacji Rosyjskiej. Dotyczy też statków powietrznych, morskich pod flagą rosyjską znajdujących się poza granicami Federacji Rosyjskiej. Dotyczy też sprawców-obcokrajowców i osób, które nie posiadają obywatelstwa żadnego z państw. Immunitety dyplomatyczne. Stosuje się regulacje kodeksowe, obowiązujące w czasie wykonania danej czynności procesowej albo podjęcia decyzji procesowej.

5 Cel postępowania karnego (art. 6)Ochrona praw i interesów prawnych osób fizycznych i osób prawnych, którzy ucierpieli w przestępstwie; Ochrona osób od nie legalnego i bezpodstawnego ścigania karnego, osądzenia, ograniczenia ich praw i wolności.

6 Zasady postępowania karnegoRozsądny termin postępowania karnego. Zgodność czynności procesowych i decyzji z prawem. Podjęcie decyzji końcowej wyłącznie przez sąd. Szanowanie czci i honoru osobistego. Nietykalność uczestników postępowania. Ochrona praw i wolności obywateli. Nietykalność mieszkania. Tajemnica poczty, rozmów telefonicznych i innych. Domniemanie niewinności. Kontradyktoryjność postępowania. Gwarantowanie oskarżonemu realizacji prawa do obrony.

7 Zasady postępowania karnegoSwobodna ocena dowodów. Nacjonalny język postępowania. Możliwość zaskarżenia decyzji procesowych.

8 Rodzaje ścigania karnegoŚciganie karne w trybie prywatnym. Ściganie karne publiczno-prywatne. Ściganie karne publiczne.

9 Etapy postępowania karnegoOtrzymanie informacji o przestępstwie. Wszczęcie postępowania karnego. Stadium postępowania przygotowawczego: Postępowanie zwykłe; Doznanie. Przekazanie akta oskarżenia do prokuratora. Wszczęcie oskarżenia publicznego. Rozprawa wstępna. Rozprawa główna. Głosy stron. Wyrokowanie.

10 Postępowanie odwoławczeApelacja – wyroki sądów pokojowych, które jeszcze nie otrzymały mocy prawnej (10 dni). Kasacja – wyroki sądów powszechnych, które jeszcze nie otrzymały mocy prawnej (10 dni). Nadzór – postanowienia sądów pierwszej instancji, które otrzymały moc prawną. Wznowienie postępowania.

11 Specyficzne formy postępowania1. Specjalny tryb rozprawy sądowej. 2. Sąd pokojowy. 3. Sąd przysięgłych.

12 1. Specjalny tryb rozprawy sądowejKara przewidziana za dane przestępstwo nie przewyższa 10 lat pozbawienia wolności; Oskarżony przyznał się do winy dobrowolnie po konsultacji z obrońcą; Oskarżyciel publiczny wyraża zgodę na przeprowadzenia postępowania przed sądem w trybie specjalnym; Pokrzywdzony zgadza się na przeprowadzenie postępowania w takim trybie; W sądzie nie przeprowadza się dowodów; Kara musi być wyznaczona w granicach 2/3 maksymalnego rozmiaru przewidywanego przez Kodeks Karny za dany rodzaj przestępstwa.

13 Sąd pokojowy Sprawy oskarżenia prywatnego;Możliwość zakończenia sprawy poprzez pokojowe rozwiązanie sporu; Obowiązek przeprowadzania dowodów leży na stronach; Apelacja.

14 Sąd przysięgłych „Musimy przekazać podjęcie decyzji w kwestiach majątkowych sędziom cywilnym, bo rozwiązanie ich wymaga wiedzy technicznej. Jednak, jeżeli chodzi o sprawy karne, musimy brać pod uwagę szósty zmysł, ten, który nazywano sumieniem. Dlatego w sprawach karnych należy apelować do ludzi z narodu. Wtedy obywatelom gwarantowano będzie, że ich honor i życie nie będą oddane na okup sędziom, którzy wcześniej rozstrzygali o losie ich majątku” (N. B.).

15 Sąd przysięgłych (historia)Sąd przysięgłych pojawił się w Rosji po reformie sądownictwa, inicjatorem, której był car Aleksander II. Przygotowywanie kadry prawniczej. Sąd przysięgłych wprowadzany był etapowo. Po raz pierwszy posiedzenia nowej formy sądu odbyły się w Moskwie 17 kwietnia 1966 r. i kilka dni późnej w Sankt-Petersburgu (23 kwietnia 1866 r.). W ciągu pierwszych 18 lat stworzono 59 sądów przysięgłych w różnych regionach Rosji;

16 Sąd przysięgłych (historia)Do listy wpisywano obywateli rosyjskich w wieku od 25 do 70 lat, którzy mieszkali na danym terenie w ciągu nie mniej niż 2 lat i biegle znali język rosyjski. Przysięgłym nie mogła być osoba głucha, ślepa, chora psychicznie. Przysięgłymi nie mogły być tez kobiety. Dopiero w 1917 roku Rząd Tymczasowy Rosji zezwolił kobietom być przysięgłymi. Istniał tez cenzus majątkowy. Sprawa Wery Zasulicz. Kontrreformy Aleksandra III

17 Sąd przysięgłych (historia)Liczne uniewinnienia oskarżonych o drobne kradzieży, obrazę przepisów paszportowych przyczyniły się do zmian w prawie karnym. Z czasem sprawy o wyżej wymienione przestępstwa, o przestępstwa niepełnoletnich przekazano do sądów pokojowych. W wyniku tego kompetencja sądów przysięgłych zmniejszyła się o połowę. Nie brakowało przykładów, kiedy przysięgli, większość z których to byli chłopi, wykazywali nieobiektywność: bardzo surowe karano kradzieży koni, dość pobłażliwie traktowano przestępstwa przeciw czci żeńskiej, łapownictwo, nadużycie władzy. Obserwowano zwiększenie liczby uniewinnionych przez sądy przysięgłych w czasie postu, przed wielkimi Świętami chrześcijańskimi.

18 Sąd przysięgłych we współczesnej RosjiPo rewolucji 1917 roku system sądowy uległ zmianom. Zniesiono instytucje prokuratury, adwokatury, sądów pokojowych. Zamiast wprowadzono Komisje śledcze, posiadające bardzo szerokie uprawnienia. Jednak na podstawie Dekretu o sądzie Numer r. sprawy karne rozpatrywali „dwanaście przedstawicieli narodowych” (art. 3). Był to analog klasycznego sądu przysięgłych. Istniała dana forma sądu nie długo. Już w 1922 r. wprowadzony został nowy system sądowy. Pierwszy K.p.k. Rosji radzieckiej dnia 25 maja 1922 r. ustalał, że w pierwszej instancji sprawy karne rozpatruje sąd w składzie jednego sędziego narodowego i dwóch ławników, albo jeden sędzia narodowy.

19 Sąd przysięgłych we współczesnej RosjiOdrodzenie sądu przysięgłych w Rosji związano z reformą sądownictwa, która zaczęła się w latach 90. W Koncepcji reformy sądownictwa było przewidziane prawo każdego na rozpatrywanie jego sprawy przez sąd przysięgłych. Zgodnie z ustawieniami Koncepcji 16 lipca 1993 roku została uchwalona Ustawa „O zmianach i uzupełnieniach Ustawy „O sądownictwie”, Kodeksu postępowania karnego, Kodeksu karnego i Kodeksu wykroczeń administracyjnych” wprowadzono sąd przysięgłych w trybie eksperymentu na terenie dziewięciu regionów: Ałtajski, Krasnodarski, Stawropolski regiony, Iwanowskie, Moskiewskie, Rostowskie, Saratowskie i Uljanowskie województwa.

20 Sąd przysięgłych we współczesnej RosjiZgodnie z Art. 20, 47 Konstytucji FR od 12 grudnia 1993 r. każdy oskarżony o popełnienie bardzo ciężkiego przestępstwa miał prawo wnioskować o rozpatrywaniu jego sprawy przez sąd przysięgłych. 1 stycznia 2003 r. sąd przysięgłych zaczął funkcjonować we wszystkich regionach rosyjskich oprócz Czeczenii. W tym ostatnim regionie sąd przysięgłych został wprowadzony 1 stycznia 2007 r.

21 Podstawa prawna funkcjonowania SPKonstytucja FR r.; Ustawa Federalna „O przysięgłych w sądach federalnych powszechnej jurysdykcji” z dnia 20 sierpnia 2004 roku; K.p.k. FR. 22 listopada 2005 r. Plenum Sądu Najwyższego FR uchwalił Postanowienie № 23 „O stosowaniu przez sądy przepisów Kodeksu postępowania karnego Federacji Rosyjskiej, dotyczących postępowania z udziałem przysięgłych”.

22 Sąd przysięgłych – proceduraProcedurę postępowania przed sądem przysięgłych reguluje Rozdział XII Kodeksu postępowania karnego FR 2001 r. i częściowo Ustawa Federalna od r. „O przysięgłych w sądach federalnych powszechnych Federacji Rosyjskiej”. Do kompetencji sądu przysięgłych należą sprawy o przestępstwa, rozpatrywane przez sądy republikańskie, okręgowe, miast o znaczeniu federalnym (Moskwa, Sanki-Petersburg). To są zabójstwa, zgwałcenie, stworzenie organizacji przestępczej i inne. Zgodnie z Ustawą federalna dnia r. sąd przysięgłych nie rozpatruje sprawy o przestępstwa, związane z działaniami o charakterze terrorystycznym, trzymanie zakładników, bunt uzbrojony, organizacja zamieszek masowych, zdrada państwowa, szpiegostwo, zamach na działacza państwowego lub społecznego i dywersja.

23 Sąd przysięgłych – proceduraOskarżony o popełnienie w/w przestępstwa po zakończeniu stadium przygotowawczego może wnioskować o rozpatrywaniu jego sprawy przez sąd przysięgłych. W przypadku, kiedy jeden z oskarżonych o popełnienie przestępstwa grupowego nie życzy, żeby jego sprawa trafiła do sądu przysięgłych, przewodniczący składu sędziowskiego ma prawo rozdzielić sprawę pod warunkiem, że to nie będzie miało negatywny wpływ na wszechstronność i obiektywność postępowania (art. 325 K.p.k. FR). Jeżeli to nie jest możliwe, sprawę w całości rozpatruje sąd przysięgłych.

24 Sąd przysięgłych – proceduraO rozpatrywaniu sprawy przez sąd przysięgłych przewodniczący wydaje postanowienie. W postanowieniu musi być podana początkowa liczba przysięgłych (nie mniej niż 20 osób). Przewodniczący decyduje też czy posiedzenia sądu będą odbywały się w trybie otwartym, czy zamkniętym (na przykład, jeżeli przestępstwo na tle seksualnym dotyczy osoby niepełnoletniej). Po wydaniu danego postanowienia oskarżony, który wnioskował o rozpatrywaniu sprawy przez sąd przysięgłych, już nie prawa odezwania wniosku. Sekretarz sądu albo pomocnik sędziego wybiera ze specjalnej listy kandydatów na przysięgłych.

25 Sąd przysięgłych – proceduraNa liście nie mogą być: 1. podejrzane, oskarżone o popełnienie przestępstwa, osądzone; 2. osoby, które nie znają języka rosyjskiego; 3. osoby, mające wady fizyczne albo psychiczne, które uniemożliwiają prawidłowe wykonanie przez nich obowiązków przysięgłych.

26 Sąd przysięgłych – proceduraNa funkcję przysięgłego nie może być powołana osoba, która w pisemnym wniosku powiadomi sąd o istnieniu okoliczności, uniemożliwiających pełnienie przez nią obowiązków przysięgłego. Na przykład, nie zna języka rosyjskiego; nie jest w stanie spełniać funkcję przysięgłego z powodu choroby i przedstawi sędziemu odpowiednie dokumenty medyczne; ma 65 lat; pracuje na stanowisku w urzędzie państwowym albo w urzędzie miejskim; pracuje w wojsku, albo zwolniona ze służby wojskowej; w organach FSB, federalnych organach ochrony państwowej, organów wywiadu zewnętrznego (ograniczenie to dotyczy tylko pierwszych 5 lat od daty zwolnienia); jest sędzią, prokuratorem, prowadzi dochodzenie lub śledztwo, jest adwokatem, notariuszem, komornikiem lub detektywem prywatnym (na czas zajęcia odpowiedniego stanowiska i w ciągu 5 lat po zwolnieniu z niego); jest księdzem i in. Ta sama osoba nie może spełniać obowiązki przysięgłego częściej niż jeden raz na rok.

27 Sąd przysięgłych – proceduraW toku posiedzenia przygotowawczego strona obrony i strona oskarżenia otrzymują listy kandydatów na funkcję przysięgłych. Listy zawierają wyłącznie nazwiska kandydatów. Każda ze stron ma prawo wyłączyć jednego kandydata z podaniem motywu wyłączenia. Oprócz tego każda ze stron ma prawo wyłączyć dwóch kandydatów bez motywu. K.p.k. FR przewiduje możliwość wyłączenia całej ławy przysięgłych w przypadku, kiedy jej skład charakteryzuje się tak zwaną tendencyjnością. Oznacza to nieprawidłowy dobór kandydatów na funkcję przysięgłych ze względu na cechy socjalne, profesjonalne, wiekowe albo inne. Wnioskować o wyłączeniu ławy przysięgłych na podstawie jej tendencyjności może każda ze stron postępowania.

28 Sąd przysięgłych – proceduraŁawa przysięgłych składa się z dwunastu przysięgłych i dwóch przysięgłych zapasowych, którzy są obecne na sali rozpraw przez całe postępowanie i w niezbędnych przypadkach mogą zastąpić przysięgłych stałych. W takim przypadku postępowanie nie trzeba zaczynać od początku. Większością głosów przysięgli wybierają swego starostę. Starosta kieruje naradą przysięgłych, zadaje w imieniu przysięgłych pytania i zwraca się do sądu z prośbami, ogłasza przysięgłym pytania postawione przez sąd, zapisuje odpowiedzi na nich, formułuje werdykt i ogłasza jego treść.

29 Specyfika SP 1. Obowiązkowy udział adwokata-obrońcy w sprawie.2. Przewód sądowy zaczyna się z przemówień wstępnych obrońcy i oskarżyciela publicznego. Każda ze stron wypowiada się odnośnie swojej pozycji w sprawie, oraz ko-lejności przedstawienia dowodów. 3. Przysięgli za pośrednictwem starosty mogą zadawać pytania. 4. Kompetencja przysięgłych jest ograniczona: - czy w rzeczywistości miało miejsce przestępstwo; - czy oskarżenie udowodniło, że określony czyn popełnił oskarżony; czy oskarżonemu może być postawiono do winy popełnienie tego przestępstwa (art. 334 K.p.k. FR). Na rozprawie bada się tylko te fakty, które są związane z w/w pytaniami. Dlatego nie mogą być ujawniane przed przysięgłymi niektóre dane, dotyczące osoby oskarżonego (na przykład, o jego przeszłym osądzeniu, narkomanii, alkoholizmie).

30 Specyfika SP 5. W przypadku uznania oskarżonego za winnego zarzucanego mu czynu, przysięgli mają prawo prosić sędziego o złagodzenie kary. 6. Przysięgli nie mogą być obecne przy podjęciu decyzji o dopuszczalności po-szczególnych dowodów. Na czas trwania narady, w której udział biorą sędzia i strony, przysięgli opuszczają salę rozpraw. 7. Po skończeniu rozprawy głównej sąd wysłuchuje strony i daje możliwość oskarżonemu zwrócić się do przysięgłych z ostatnim powiedzeniem. Potem w pisemnej formie przekazuje przysięgłym pytania.

31 Specyfika SP Przed naradą sędzia przypomina przysięgłym1. treść oskarżenia; 2. treść przepisów w prawie karnym, dotyczących postawionych oskarżonemu za-rzutów; 3. treść dowodów, zbadanych przez sąd i przemywających na korzyść i na niekorzyść oskarżonego; 4. pozycji oskarżenia i obrony; 5. reguły, dotyczące oceny dowodów, zasadę domniemania niewinności, że wysunięte przez nich wnioski odnośnie sprawy muszą polegać na zebranych i zbadanych przez sąd dowodach, podstawą tych wniosków nie mogą być przypuszczenia; 6. zwraca uwagę przysięgłych na to, że odmowa składania zeznań ze strony oskarżonego albo jego milczenie w sądzie nie mają znaczenia prawnego i nie mogą służyć za dowód jego winy; 7. wyjaśnia, jak będzie się odbywała narada i wyniesienie werdyktu.

32 Pytania przysięgłym - czy w rzeczywistości miało miejsce przestępstwo;- czy oskarżenie udowodniło, że określony czyn popełnił oskarżony; - czy oskarżonemu może być postawiono do winy popełnienie tego przestępstwa (art. 334 K.p.k. FR).

33 Specyfika SP Narada odbywa się w obecności wyłącznie samych przysięgłych. Werdykt uniewinniający zostaje przyjęty, jeżeli na jedno z podstawowych trzech pytań otrzymano odpowiedź negatywną odpowiedź sześciu przysięgłych. Werdykt skazujący uznaje się za przyjęty, jeżeli na każdy z trzech podstawowych pytań otrzymano pozytywna odpowiedź większości przysięgłych.