1 Podstawy przedsiębiorczości wg podręcznika „Z ekonomią na ty” oraz „Ekonomia stosowana”. Lekcja 18 – Młodzi, a etyka pracy i biznesu – prawo cywilne, mobing, osoba fizyczna, osoba prawna, zdolność do czynności prawnych, umowa, akt notarialny, etyka pracy, etyka biznesu, korupcja
2 Za kilka zer na koncie 2007-08-31 14:02:03 ilustracje biznesowe dostarcza Etyka i biznes to ogień i woda. "Etyka w biznesie pełni funkcję podobną do kodeksu drogowego. Nie wszyscy go przestrzegają, ale gdyby go nie było, na drogach zapanowałby chaos". Czy aby faktycznie tak właśnie jest ? O co chodzi z tą etyką? Mówiąc obrazowo - ano o to, żeby rano przy goleniu czy makijażu spojrzeć prosto w lustro i... no właśnie... Dla chętnych wolna interpretacja imperatywu Kanta: "idź przez życie tak, żebyś się nie dał sprzedać za kilka zer na koncie, parę efekciarskich gadżetów, swoją godzinę w mediach". Handel rozumiem tu bardzo szeroko. Działanie etyczne w biznesie jest możliwe w każdych warunkach. Ma ono jednak swoją cenę, którą warto ponieść. Zapłata tej ceny to warunek naszej godności. W etyce biznesu chodzi o wierność prostym zasadom moralnym w praktyce działania. Etyka to nie górnolotne dywagacje komplikujące i tak już złożoną rzeczywistość biznesu. Tworzą ją takie podstawowe wartości jak: uczciwość, prawdomówność, sprawiedliwość - czyli oddanie każdemu, co mu się słusznie należy oraz poszanowanie cudzej własności i pracy. Powyższe zasady mają charakter uniwersalny, ale myli się też ten, kto z etyki próbuje zrobić matematykę. Obok znajomości zasad potrzebny jest bowiem zdrowy rozsądek i roztropność nieodzowna do wydawania samodzielnych ocen. Przegląd prasy przygotowany przez: PRESS-SERVICE Monitoring MediówPRESS-SERVICE Monitoring Mediów
3 http://arty.waw.pl/etyka-w-biznesie/ „(…) Etyka biznesu jest poczuciem odpowiedzialności menedżerów i pracowników za zgodność sposobów i rezultatów działania przedsiębiorstwa z obowiązującymi w danym społeczeństwie normami etycznymi. Według dr Rudzińskiej- Ludwiczyńskiej: “Etyka i moralność oznacza aktualne standardy, wartości i praktyki lub przekonania obowiązujące w świecie biznesu, określające etos tego świata jako całości, bądź jego fragmentów”. Prawo ogranicza działalność przedsiębiorstwa “od zewnątrz” natomiast etyka jest ograniczeniem “od wewnątrz”. Społeczna odpowiedzialność przedsiębiorstw oznacza obowiązek wprowadzania społecznych kryteriów do procesów podejmowania decyzji strategicznych oraz do ich realizowania zapewniającego kojarzenie szeroko rozumianych korzyści zewnętrznego i wewnętrznego środowiska z własnym interesem jednostek gospodarczych. Działania i decyzje w biznesie wywołują nie tylko ekonomiczne i prawne, lecz także etyczne problemy. Dotyczą one stosunków z pracownikami, tworzenia produktów i ustalania cen, pozyskiwania nabywców za pomocą reklamy i innych rodzajów promocji, dostarczania produktów za pośrednictwem kanałów dystrybucji, obsługi nabywców, dokonywania sprzedaży i osiągania zysków. Wymaga to jednoznacznej oceny co jest dobre i złe w podejmowanych działaniach przedsiębiorstwa w świetle wartości uznawanych przez przedsiębiorcę, menedżera i pracowników, sformułowanych w misji przedsiębiorstwa, kodeksie etycznym i wynikających z nich priorytetach, metodach i sposobach działania na rynku.
4 Etyka biznesu wymaga przestrzegania zasad moralnego, uczciwego i lojalnego postępowania w stosunku do nabywców i pracowników, a zwłaszcza przy posługiwaniu się metodami i technikami marketingu dla badania opinii, postaw i zachowania się konsumentów, dla wytwarzania, oferowania i sprzedawania produktów i usług, wyznaczania cen, zapewniania dostępności produktów i wygody ich wyboru. Szczególne znaczenie ma przestrzeganie zasad etyki w prowadzonej działalności promocyjnej, reklamie, aktywizacji sprzedaży itp., co wymaga rzetelnego informowania, a nie manipulowania nabywcami za pomocą nieetycznego oddziaływania na ich uczucia, emocje i zachowania. Konieczne jest także nastawienie na ograniczanie zysku w tych przypadkach, gdy dążenie do maksymalizacji zysku może prowadzić do działań niezgodnych z zasadami etyki i naruszających zasadę społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstwa. Nie ma nieetycznego biznesu, są tylko nieetycznie prowadzone interesy. Począwszy od lat siedemdziesiątych w Europie i w Ameryce, na skutek narastającej krytyki postępowania nieuczciwych przedsiębiorców, etyka biznesu, marketingu i zarządzania stały się przedmiotem nauki i praktycznych uregulowań”.
5 Trudno byłoby sobie wyobrazić funkcjonowanie współczesnej gospodarki bez regulacyjnej funkcji prawa To ono określa zasady zawierania transakcji i umów, współdziałania i konkurencji. Prawo pozwala rozstrzygać powstające konflikty i przeciwdziałać przypadkom nieuczciwych zachowań. Najistotniejszą rolę w sferze ludzkiej przedsiębiorczości odgrywa prawo cywilne, określające przede wszystkim stosunki majątkowe. Prawo cywilne dzieli się na wiele działów: prawo rzeczowe (regulacje dotyczące własności); prawo zobowiązań (ustalające zasady zawierania umów); prawo spadkowe (dziedziczenie); prawo handlowe (w tym zasady tworzenia spółek); prawo lokalowe prawo pracy. Podmiotami prawa cywilnego są osoby fizyczne (to znaczy poszczególni ludzie) i osoby prawne (to znaczy instytucje, czy firmy, które zgodnie z obowiązującymi przepisami uzyskały osobowość prawną). Każdy człowiek (osoba fizyczna) ma zdolność prawną, może więc dziedziczyć majątek, podejmować różnego rodzaju zobowiązania itp.. Jednak aby rzeczywiście samemu decydować i zawierać umowy trzeba dysponować zdolnością do czynności prawnych.
6 Pełną zdolność do czynności prawnych mają osoby pełnoletnie. Dzieci do lat 13 i osoby ubezwłasnowolnione przez sąd nie mają zdolności do czynności prawnych, a więc zawierane przez nich transakcje są nieważne. Jeśli jest konieczne zawarcie umowy, to w ich imieniu czynią to rodzice bądź prawni opiekunowie. Natomiast jeśli jakaś firma, czy organizacja uzyska osobowość prawną, czego potwierdzeniem będzie wpisanie do odpowiedniego rejestru (spółek, stowarzyszeń, fundacji), to automatycznie zyskuje nie tylko zdolność prawną, ale także zdolność do czynności prawnych. Osobami prawnymi są nie tylko instytucje czy firmy, ale także skarb państwa czy jednostki samorządu terytorialnego. Osoba fizyczna, bądź prawna chce doprowadzić do jakiegoś skutku prawnego – np. kupując działkę chce osiągnąć przeniesienie własności, zawierając umowę kredytową chce uzyskać środki na jakiś cel. Najważniejszym elementem jest oświadczenie woli - bez wyrażenia chęci przeprowadzenia danej transakcji, czy wzięcia na siebie określonych zobowiązań do czynności prawnej dojść nie może. W działalności gospodarczej najważniejszą grupą czynności prawnych są dwustronne umowy. Podstawą prawa cywilnego jest zasada swobody umów. Zgodnie z nią każdy może zawierać umowę dowolnej treści, pod warunkiem, że nie będzie ona sprzeczna z obowiązującym prawem. W przypadku większości umów dowolna jest także forma jej zawarcia – można więc zawrzeć umowę ustną tylko, że w przypadku jakiś sporów trudniejsze będzie udowodnienie, że istotnie została ona zawarta.
7 W sferze gospodarczej ma rację bytu zasada ograniczonego zaufania, choć zaufanie do partnerów i kontrahentów jest niezbędnym warunkiem ludzkiego współdziałania. Trzeba się jednak liczyć z wystąpieniem trudności, czy nieporozumień. W takim przypadku bardzo przydaje się sformalizowana umowa określająca rozwiązania w potencjalnie konfliktowych sytuacjach (np. obniżenie opłaty za usługę, która zostaje wykonana po ustalonym terminie). W przypadku umowy pisemnej potwierdzeniem deklaracji woli jest złożenie odręcznego podpisu. W poważniejszych sprawach umowę potwierdza się w obecności świadków, bądź w asyście notariusza, który może urzędowo potwierdzić wiarygodność podpisów osób zawierających umowę. Zgodnie z prawem niektóre umowy (np. o przeniesienie własności działki, czy domu) mogą być zawarte wyłącznie w formie aktu notarialnego, pod rygorem nieważności. UMOWA USTNAPISEMNA W FORMIE AKTU NOTARIALNEGO
8 ĆWICZENIE Poniżej przedstawiam najważniejsze ustawy gospodarcze, z jakiej są dziedziny oraz co można w nich znaleźć. Jedynym mankamentem jest to, że wypisano je do roku 2002. Twoim zadaniem będzie znaleźć na stronie www.sejm.gov.pl, dalej ikona prawo, a następnie zakładka internetowy system aktów prawnych zmiany do podanych aktów prawnych do roku 2009. www.sejm.gov.pl
9 PracaUstawa z dnia 26 czerwca 1974r. Kodeks pracy Zasady przyjmowania i zwalniania z pracy, prawa i obowiązki pracownika, urlopy Ustawa z dnia 14 grudnia 1994r. o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu Instytucje i zasady pomocy dla bezrobotnych absolwentów DziedzinaNazwa Ustawy Co można tam znaleźć?
10 DziedzinaNazwa Ustawy Co można tam znaleźć? WłasnośćUstawa z dnia 23 kwietnia 1964r. kodeks cywilny Zasady zawierania umów, posiadanie i własność, prawa właściciela, ochrona własności Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997r. o gospodarce nieruchomościami Sposoby pozbawiania własności- wywłaszczenie Ustawa z dnia 6 lipca 1982r. o księgach wieczystych i hipotece Hipoteka, księgi wieczyste Ustawa z dnia 24 czerwca 1994r. o własności lokali Jak zostać właścicielem mieszkania prawa i obowiązki właścicieli mieszkań
11 DziedzinaNazwa Ustawy Co można tam znaleźć? PrzedsiębiorstwoUstawa z dnia 19listopada 1999r. prawo o działalności gospodarczej Zasady prowadzenia działalności gospodarczej, jak ją rozpocząć Ustawa z dnia 15 września 200r. Kodeks spółek handlowych Rodzaje spółek, jak założyć i rozwiązać spółkę, prawa i obowiązki akcjonariuszy Rozporządzenie Prezydenta RP z dnia 24 października 1934r. prawo upadłościowe Ogłoszenie upadłości (bankructwo), prawa dłużników wobec firmy, która zbankrutowała
12 DziedzinaNazwa Ustawy Co można tam znaleźć? Handel, konsument Ustawa z dnia 27 lipca 2002r. o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej Obowiązki sprzedawcy, rękojmia, gwarancja prawa Ustawa z dnia 15 grudnia 2000r. o ochronie konkurencji i konsumentów Prawa konsumentów, sposoby zapobiegania nieuczciwej konkurencji Ustawa z dnia 2 marca 2000r. o ochronie niektórych praw i konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny Prawa konsumenta przy zawieraniu umów przez Internet i telefon Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964r. Kodeks cywilny Odpowiedzialność producentów za produkty niebezpieczne Ustawa z dnia 20 lipca 1990r. o kredycie konsumenckim Kredyt konsumencki- kto i kiedy może go otrzymać
13 DziedzinaNazwa Ustawy Co można tam znaleźć? UbezpieczeniaUstawa z dnia 28 lipca 1990r. o działalności ubezpieczeniowej Kwalifikacje agenta ubezpieczeniowego Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964r. Kodeks cywilny Umowa ubezpieczenia, prawa i obowiązki ubezpieczonego i ubezpieczyciela BankiUstawa z dnia 29 sierpnia 1997r. prawo bankowe Otwieranie rachunku bankowego, warunki, jakie powinna spełniać pożyczka bankowa Ustawa z dnia 27 lipca 2002r. prawo dewizowe Jaką sumę w obecnej walucie można wwieźć i wywieźć z Polski Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964r. Kodeks cywilny Umowa rachunku bankowego- jakie powinna spełniać zasady
14 DziedzinaNazwa Ustawy Co można tam znaleźć? PodatkiUstawa z dnia 29 sierpnia 1997r. ordynacja podatkowa W jakim terminie trzeba zapłacić podatek, kto i kiedy może kontrolować nasze zeznanie podatkowe Ustawa z dnia 15 lutego 1992r. o podatku dochodowym od osób prawnych stawki VAT, na jakie towary jest nałożona akcyza Ustawa z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych Wysokość podatku od dochodów za prowadzenie działalności gospodarczej, możliwe odliczanie podatku
15 Czy pierwszy milion trzeba ukraść ? W świecie biznesu obowiązują dwa rodzaje etycznych reguł. Pierwsza grupa to zasady uniwersalne, które obowiązują każdego człowieka niezależnie od tego czym się zajmuje (obejmujące wszystkich ludzi). Druga grupa to zasady bezpośrednio wynikające ze specyfiki danej działalności. Część z nich została opisana w obowiązujących przepisach prawa, pozostałe to niepisane normy, zgodne z obowiązującymi w danej społeczności systemem wartości i akceptowanych zachowań – choć ich złamanie nie jest zagrożone sankcją prawną, to jednak także skutkuje swoistą karą, społecznym potępieniem. Najważniejszymi wartościami którymi powinna być podporządkowana etyka biznesu są: własność, wolność, sprawiedliwość, uczciwość i odpowiedzialność. Uważa się, że większe uwrażliwienie biznesu na problemy etyczne wynika między innymi z nacisku opinii publicznej, wymogów konkurencji, oczekiwań pracowników, bardziej restrykcyjnych uregulowań prawnych, integracji i globalizacji gospodarki. Natomiast etyka pracownika nakazuje mu lojalność wobec firmy (ale nie w sytuacji, gdy firma postępuje nieuczciwie i łamie prawo), wypełnianie poleceń przełożonego, uczciwość, pracowitość i staranność.
16 SPRAWDŹ SIĘ ZANIM SPRAWDZĄ CIĘ INNI ! 1.W jaki sposób prawo reguluje życie gospodarcze w Polsce ? 2.Na czym polega zasada swobody umów ? 3.Na jakich zasadach etycznych powinni opierać swoje działania pracownicy ? 4.Czy możliwy jest etyczny biznes ?