1 Podstawy rachunkowości

2 Majątek i kapitał Każdy środek gospodarczy ma swoje źródło pochodzenia: -rzeczowy punkt widzenia (majatek, środki gospodarcze ( majatek trwały, majatek obrotowy) -finansowy punkt widzenia(kapitał-fundusz własny, kapitał-fundusz obcy)

3 Jednostki prowadzące działalność gospodarcząSpółki, Spółdzielnie, Przedsiębiorstwa państwowe i komunalne, Osoby fizyczne, Jednostki lub osoby zagraniczne, Inne jednostki.

4 Pojęcie i zadania rachunkowościRachunkowość zajmuje się liczbowym ujęciem i interpretacją-dla celów poznawczych i decyzyjnych- zjawisk i procesów zachodzących w jednostkach gospodarczych. -przedmiot rachunkowości- to zjawiska i procesy gospodarcze4 związane i ruchem i finansowaniem środków. -podmiot gospodarczy to jednostki prowadzące rachunkowość (operacja i zdarzenie gospodarcze).

5 Pojęcia Kalkulacja-ustalenie wielkości zużycia środków gospodarczych dla wykonania (wytworzenia ) określonych zadań, wyrobów; Sprawozdawczość finansowa-zbiór informacji uzyskanych w ramach księgowości i kalkulacji. Podstawowe zasady rachunkowości: wiarygodność (rzetelność przedstawionych danych ciągłość ujmowania i przedstawiania danych, kompletność danych.

6 Klasyfikacja środków gospodarczych -aktywówMajątek trwały -wartości niematerialne i prawne, - rzeczowy majątek trwały, - należności długoterminowe. - inwestycje (lokaty) długoterminowe.,

7 Rzeczowe aktywa trwałe Środki trwałe w budowie

8 Klasyfikacja środków gospodarczych -aktywówMajątek obrotowy: - zapasy, -materiały, -produkty gotowe, - produkcja nie zakończona, - towary, - należności krótkoterminowe, - środki pieniężne.

9 Środki trwałe Rzeczowe aktywa trwałe i zrównane z nimi:o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż rok kompletne zdatne do użytku przeznaczone na potrzeby jednostki

10 Zalicza się do nich w szczególności:nieruchomości - w tym grunty, prawo wieczystego użytkowania gruntu, budowle i budynki, a także będące odrębną własnością lokale, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego oraz spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego, maszyny, urządzenia, środki transportu i inne rzeczy, ulepszenia w obcych środkach trwałych, inwentarz żywy.

11 Zasady ustalania wartości początkowej środków trwałychSposób pozyskania Parametr wyceny Zakup Cena nabycia Wytworzenie Koszt wytworzenia Nieodpłatne otrzymanie, Aport Cena sprzedaży takiego samego lub podobnego przedmiotu

12 Zmiany wartości początkowejaktualizacja wyceny, ulepszenie polegające na przebudowie, rozbudowie, modernizacji lub rekonstrukcji, w wyniku których zwiększa się wartość użytkowa wyrażona dłuższym okresem użytkowania, większą zdolnością wytwórczą, lepszą jakością produktów lub niższymi kosztami jego eksploatacji.

13 Amortyzacja środków trwałychSystematyczne rozłożenie w czasie obciążeń wyniku finansowego wartością środków trwałych przez ich ekonomicznie uzasadniony okres używania

14 Funkcje amortyzacja Funkcja Opis kosztowajest składnikiem kosztów działalności gospodarczej, w wyniku czego oddziałuje na wynik finansowy, Umorzeniowa stanowi miernik zużycia środków trwałych, odtworzeniowa stanowi instrument gromadzenia środków pieniężnych na odtworzenie kapitału.

15 Czynniki kształtujące wysokość odpisów amortyzacyjnychpoczątkowa Wartość użytkowania Okres amortyzacji Metoda

16 AMORTYZACJA ŚRODKÓW TRWAŁYCHPrzy ustalaniu okresu użytkowania można uwzględnić: liczbę zmian, na których pracuje środek trwały, tempo postępu techniczno-ekonomicznego, wydajność środka trwałego prawne lub inne ograniczenia czasu używania środka trwałego, przewidywaną przy likwidacji wartość sprzedaży netto pozostałości środka trwałego.

17 Amortyzacja środków trwałychMetody amortyzacji Metoda liniowa Metody degresywne Metoda naturalna Metoda malejącego salda Metoda sumy cyfr rocznych

18 Metoda liniowa (równomierna)Metody amortyzacji Metoda liniowa (równomierna) 100 A% = T Aw = A% x (Wp - Wo) gdzie: T – przewidywany czas użytkowania, Wp - wartość początkowa, Wo – wartość rezydualna, A% - roczna stopa amortyzacji.

19 Wycena środków trwałych na dzień bilansowyWartość początkowa pomniejszona o: - dokonane odpisy amortyzacyjne - odpisy z tytułu trwałej utraty wartości

20 Wycena środków trwałych w budowieMoment wyceny Parametr wyceny Wycena bieżąca w wysokości ogółu kosztów pozostających w bezpośrednim związku z ich nabyciem lub wytworzeniem (elementy składowe jak przy środkach trwałych) Wycena na dzień bilansowy w wysokości ogółu kosztów pozostających w bezpośrednim związku z ich nabyciem lub wytworzeniem pomniejszonych o odpisy z tytułu trwałej utraty wartości

21 Żródła pochodzenia środkow trwałychKapitały własne (powierzone i wypracowane, Kapitały obce: - kredyty bankowe i pożyczki, -zobowiązania własne (publiczno-prawne, wobec dostawców), - rezerwy na przyszłe zobowiązania (przyszłe zobowiązania z tytułu napraw gwarancyjnych), - inne zobowiązania (np.: wobec pracowników).

22 Żródła pochodzenia środkow trwałychŹródła pochodzenia środków gospodaczych: A.Fundusze(kapitały) własne- to te składniki majatku, w stosunku do których jednoste gospodarczej przysługuje prawo własności. Wartość została wniesiona przez założycieliw formie pieniężnej lub rzeczowej. B. Fundusze(kapitały) obce – to te składniki amjatku, które znajdują się w dyspozycji jednostki gospodarczej, ale sa własnością innych podmiotów ( przedsiębiorstwa, banki, osoby fizyczne). Fundusz(kapitał) własny dzielimy na: fundusz(kapitał) powierzony- jest głównym źródłem finansowania środków gospodarczych, reprezentujacych wkłąd finansowy i rzeczowy właściciela jednostki gospodarczej. Fundusz(kapitał) samofinansowania- fundusz tworzony z części wygospodarowanego zysku, która jest przeznaczona do uzupełnienia funduszów własnych jednostki. Fundusz(kapitał) obcy dzielimy na : kredyty bankowe- stanowią zobowiązania wobec banku, z tytułu zaciągniętych przez jednostke gospodarczą środków pieniężnych na określony cel. Wyróżniamy kredyty: krótkoterminowe długoterminowe zobowiązania wobec dostawców- powstają na skutek przejściowego nieuregulowania dostawcom sum, będących równowartością dostarczonych przez nich materiałów, towarów i usług. inne zobowiązania- wynikają np. na skutek regulowania zobowiązań wobec pracowników w odstępach miesięcznych. Do innych zobowiązań zalicza się także zobowiązania wobec organów finansowych z tytułu podatków, zobowiązania wobec ZUS z tytułu składek ubezpieczeniowych.

23 Bilans Bilans to zestawienie majątku i źródeł jego pochodzenia.Równowaga bilansowa. Pojęcie konta księgowego- urządzenie księgowe. Operacja gospodarcze- to zdarzenia, które wywiera wpływ na aktywa lub pasywa danej jednostki.

24 PRZYKŁAD-BILANS DŁUGOTERMINOWE PAPIERY WARTOŚCIOWE 10 000KONCESJE, PATENTY, NABYTE LICENCJE 3 000 ZOBOWIĄZANIA WEKSLOWE MASZYNY WARTOŚĆ FIRMY KREDYTY BANKOWE MATERIAŁY WYROBY GOTOWE ŚRODKI PIENIĘŻNE W KASIE TOWARY INNE ŚRODKI PIENIĘŻNE ZOBOWIĄZANIA WOBEC PRACOWNIKÓW WNIESIONE PRZEZ WSPÓLNIKA ŚRODKI PIENIĘŻNE ZYSK WSPÓLNIKÓW NABYTE OPROGRAMOWANIE KOMPUTERÓW 200 Proszę sporządzić bilans

25 Wynik działalności Przychody ze sprzedaży, pozostałe przychody.Koszty to równowartość zużycia majątku trwałego i obrotowego. Rodzaje kosztów. Poza kosztami i dochodami operacyjnymi występują koszty i dochody operacji finansowych i zdarzeń nadzwyczajnych. Rachunek wyników ( strat i zysków)

26 Konto księgowe Budowa konta, str. Dt i Credit, zapisy operacji, obroty saldo, zamykanie kont, storna. Podział kont: Bilansowe i niebilansowe (wynikowe: kosztów i dochodów). Konta niebilansowe –bezwynikowe, czyli rozliczeniowe.

27 Ewidencja pozabilansowaOdnosi się do majątku dzierżawionego, oddanego w komis. Konta syntetyczne i analityczne- zapis powtórzony. Zapisy księgowe podwójne na co najmniej dwóch kontach, po ich przeciwstawnych stronach.

28 Inwentaryzacja –spis z naturyZasady określa ustawa o rachunkowości: Terminy: środki trwałe i i maszyny i urządzenia nie rzadziej niż raz na 4 lata; Materiały, półfabrykaty i wyroby gotowe – co 2 lata; Materiały, półfabrykaty i wyroby gotowe, które mogą mieć wpływ na wynik finansowy, a także należności i zobowiązania na koniec IV kwartału.

29 Inwentaryzacja- sposób przeprowadzaniaŚrodki pieniężne w kasie, Rzeczowe środki obrotowe, Grunty i środki trwałe. Komisja (przeszkolona)- zadania: przygotowanie spisu z natury, Dokonanie spisów z natury rzecz. Skład, Ustalenie przyczyn powstania różnic, Postawienie wniosków co do sposobu ich rozliczenia. Nadwyżki, niedobory, kompensaty różnic.

30 Zasady wyceny Bilansowa powinna uwzględnić zmienność kursów walut, należności i zobowiązań wyrażonych w walutach, a także zmiany mody i upodobań, postęp techniczny i technologiczny ( sprzęt komputerowy, samochody) oraz inflacja. Wycena bieżąca- określa w jakich wartościach składniki stanowiące przedmiot ewidencji księgowej powinny być do niej wprowadzone i niej wyprowadzone ( zużycie , sprzedaż).

31 Środki pieniężne Zasady obrotu pieniężnego: obrót gotówkowy,obrót bezgotówkowy (polecenie przelewu, czeki rozrachunkowe, akredytywa), papiery wartościowe: obligacje i bony skarbowe, weksle, znaki opłaty skarbowej, Środki pieniężne w drodze.

32 Rozrachunki Z dostawcami i odbiorcami, z pracownikami, z budżetem;Roszczenie oznacza wierzytelność, do której ustalenia wierzyciel musi przeprowadzić odpowiednie postępowanie wyjaśniające, Roszczenia sporne –niezaakceptowane przez dłużnika, dochodzi w sądzie.

33 Zakres rozrachunków Rozrachunki Należności Zobowiązania

34 Należności Wynikające z przeszłych zdarzeń prawo otrzymania świadczeń o wiarygodnie określonej wartości oraz w określonym terminie, związane z działalnością jednostki lub wynikające z przepisów prawa

35 Zobowiązania Wynikający z przeszłych zdarzeń obowiązek wykonania świadczeń o wiarygodnie określonej wartości, które spowodują wykorzystanie już posiadanych lub przyszłych aktywów jednostki

36 Cechy charakterystyczne rozrachunkówŚcisłe określenie osoby dłużnika i wierzyciela Akceptacja przez obie strony sumy będącej przedmiotem rozrachunków Ścisłe określenie czasu zapłaty wynikającego z uzgodnień pomiędzy stronami rozrachunku lub z przepisów prawa

37 Szczególne przypadki rozrachunkówRoszczenia (roszczenia sporne) powstają wówczas, gdy kontrahent nie akceptuje należności lub jej części Rozliczenia rozrachunki, w stosunku do których wierzyciel lub dłużnik musi przeprowadzić postępowanie w celu ich potwierdzenia, ustalenia sumy i tytułu lub ustalenia osoby dłużnika lub wierzyciela

38 Szczególne przypadki rozrachunkówRoszczenia (roszczenia sporne) powstają wówczas, gdy kontrahent nie akceptuje należności lub jej części Rozliczenia rozrachunki, w stosunku do których wierzyciel lub dłużnik musi przeprowadzić postępowanie w celu ich potwierdzenia, ustalenia sumy i tytułu lub ustalenia osoby dłużnika lub wierzyciela

39 Klasyfikacja rozrachunków według terminu uregulowaniaRozrachunki krótkoterminowe długoterminowe

40 Klasyfikacja rozrachunków według pewności dokonania rozliczeńNależności Zobowiązania pewne wątpliwe rezerwy warunkowe bezwarunkowe

41 Klasyfikacja rozrachunków według możliwości wyegzekwowaniaNależności Należności i zobowiązania ściągalne nieściągalne Przedawnione Umorzone

42 Klasyfikacja rozrachunków według kryterium podmiotowegoRozrachunki Z pracownikami Z kontrahentami (odbiorcami, dostawcami) Z instytucjami publicznymi US ZUS UC

43 Należności nieściągalne, przedawnione i umorzoneNieściągalność należności - udokumentowany brak możliwości wyegzekwowania należności w sposób opłacalny Przedawnienie należności – upływ przewidzianego prawem czasu dochodzenia wierzytelności Umorzenie należności – zwolnienie kontrahenta z obowiązku i rezygnacja ze ściągania należności W każdej z powyższych okoliczności – konieczność spisania należności

44 Odpisy aktualizujące od należnościPrzesłanki odpisu Wysokość odpisu należności od dłużników postawionych w stan likwidacji lub upadłości do wysokości należności nie objętej gwarancją lub innym zabezpieczeniem należności kwestionowanych przez dłużników oraz z których zapłatą dłużnik zalega, zaś ocena sytuacji finansowej dłużnika wykazuje, że spłata należności nie jest prawdopodobna do wysokości nie pokrytej gwarancją lub innym zabezpieczeniem należności przeterminowanych i nie przeterminowanych o znacznym stopniu prawdopodobieństwa nieściągalności, w przypadkach uzasadnionych rodzajem prowadzonej działalności lub strukturą odbiorców w wysokości wiarygodnie oszacowanej kwoty odpisu

45 Rozrachunki z US-PodatkiPodatek od towarów i usług (VAT); Podatek akcyzowy pobierany od niektórych importowanych i produkowanych w kraju wyrobów (alkohol, zapałki, paliwa, jachty, samochody); Podatek dochodowy od osób prawnych; Podatek dochodowy od osób fizycznych; Podatek z innych tytułów;

46 Podatki Zwolnienia od VAT:Podmiotowe- gdy sprzedawcami są bardzo małe jednostki, Przedmiotowe-określone w przepisach: m. In. Usługi poczty , mieszkalnictwa, nauki i techniki, ochrony zdrowia, oświaty i wychowania, opieki społecznej, kultury fizycznej i sportu.

47 Podatki Opodatkowanie VAT może nastąpić przy zastosowaniu stawki:23%-podstawowej stosowanej dla większości wyrobów, towarów i usług, 8%- uprzywilejowanej, dla towarów związanych z gospodarką rolną i leśną, z ochroną zdrowia, przeznaczonych dla dzieci, od materiałów budowlanych, bilety, 3%- dla nieprzetworzonych produktów rolnych, 0%- preferencyjnej, stosowanej dla eksportu towarów, wyrobów i usług maszyn i urządzeń dla rolnictwa, niektórych wydawnictw, nawozów szt.

48 Składki ZUS Składki NA UBEZPIECZENIE SPOŁECZNE, FUNDUSZ PRACY I Fundusz Gwarancyjnych Świadczeń Pracownicznych od wynagrodzeń osób: Pozostających w stosunku pracy; Wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia, na czas trwania zlecenia nie dłuższy niż 15 dni.