1 PODSTAWY STOSOWANIA I WYKŁADNI PRAWA W ADMINISTRACJIDr Jacek Kaczor

2 Literatura

3 STOSOWANIE PRAWA - pojęcieJ. Wróblewski: Stosowanie prawa polega na ustalaniu konsekwencji prawnych faktów uznanych za udowodnione na podstawie obowiązujących norm prawnych. L. Leszczyński: Stosowanie prawa jest to proces decyzyjny podejmowany przez kompetentny organ państwowy (lub inny upoważniony podmiot), prowadzący do wydania wiążącej decyzji o charakterze jednostkowym (tj. indywidualnej i konkretnej).

4 Typy stosowania prawa:Typ sądowy: podmiot stosujący prawo (sąd, quasi-sąd) nie pozostaje w żadnym stosunku sądowym lub organizacyjnym wobec adresatów wydawanych decyzji – nie jest osobiście zainteresowany w decyzji, która podejmuje („nemo judex in causa sua”); podmiot stosujący prawo jest kompetentny w swym działaniu, a sposób stosowania prawa określają przepisy proceduralne; decyzja stosowania prawa jest podejmowana w sytuacji sporu (kontradyktoryjność) lub nieustalenia (konieczne jest stwierdzenie określonego stanu prawnego przez organ stosujący prawo - np. powództwo z art. 189 Kpc); decyzja stosowania prawa zawsze jest normą indywidualno-konkretną; decyzja stosowania prawa służy stwierdzaniu zgodności określonych faktów z regułą;

5 Typ kierowniczy: podmiot stosujący prawo pozostaje w stosunku organizacyjnym do podmiotów adresatów wydawanej decyzji (podmioty te łączy relacja podległości i różna pozycja w strukturze organizacyjnej – np. decyzje ministrów, wojewodów, urzędów skarbowych itp.); podmiot stosujący prawo jest osobiście zainteresowany decyzją; podmiot stosujący prawo jest kompetentny w swym działaniu, a sposób stosowania prawa określają przepisy proceduralne; stosowanie prawa polega na ustalaniu gratyfikacji lub jej braku na podstawie oceny pracy adresata decyzji; decyzja stosowania prawa podejmowana jest w warunkach kierowania działalnością określonej organizacji;

6 Typ administracyjny: podmiot stosujący prawo nie jest niezależny od stron postępowania, bowiem dysponuje władztwem administracyjnym; podmiot stosujący prawo jest zwykle zainteresowany decyzją, jednak tylko jako organ nie zaś jako strona (nie posiada własnego interesu prawnego w rozstrzygnięciu sprawy); wydanie decyzji rodzi zwykle pewne uprawnienia bądź obowiązki po stronie organu; - podmiot stosujący prawo działa na podstawie kompetencji i w jej granicach;

7 - podmiot stosujący prawo działa na wniosek stron albo z urzędu;istotą stosowania prawa jest zestawienie faktów i prawa (ustaleniem konsekwencji prawnych określonych faktów); - decyzja stosowania prawa jest normą indywidualną i konkretną.

8 Decyzyjny model stosowania prawajest to teoretyczny model procesu stosowania prawa, ujmujący aktywność organu stosującego prawo jako ciąg czynności i rozumowań zmierzających do podjęcia decyzji finalnej;

9 DECYZYJNY MODEL STOSOWANIA PRAWA - etapy1. Ustalenie stanu prawnego – ustalenie a) jaka norma obowiązuje (decyzja walidacyjna) b) w znaczeniu dostatecznie określonym dla potrzeb rozstrzygnięcia; (decyzja interpretacyjna) 2. Ustalenie stanu faktycznego – a) uznanie za udowodniony faktów sprawy i b) ujęcie ich w języku normy prawnej; 3. Subsumpcja faktu uznanego za udowodniony pod stosowną normę prawną – subsumpcja wyraża się w stwierdzeniu, że określone składniki stanu faktycznego mieszczą się/nie mieszczą się w elementach składowych normy prawnej; 4. Wiążące ustalenie konsekwencji prawnych faktu uznanego za udowodniony na podstawie stosowanej normy prawnej + uzasadnienie decyzji w oparciu o wszystkie wcześniej zastosowane rozumowania (walidacyjne, interpretacyjne, poznawcze);

10 DECYZJA WALIDACYJNA (obowiązywanie prawa)I. OBOWIĄZYWANIE SYSTEMOWE II. OBOWIĄZYWANIE FAKTUALNE III. OBOWIĄZYWANIE AKSJOLOGICZNE

11 WARUNKI OBOWIĄZYWANIA SYSTEMOWEGONorma prawna obowiązuje (systemowo) jeśli: została ustanowiona zgodnie z normami kompetencji prawodawczej i weszła w życie lub 2. jest konsekwencją norm należących do systemu prawa; 3. nie została derogowana; 4. nie jest sprzeczna z innymi normami systemu prawa; 5. jeżeli jest sprzeczna, to nie traci mocy obowiązującej w wyniku zastosowania reguł kolizyjnych;

12 N nie została derogowanaCzy norma N obowiązuje? N została „ważnie” ustanowiona N nie została derogowana N jest sprzeczna z innymi normami obowiązującymi N jest niesprzeczna z innymi normami zastosowanie reguł kolizyjnych N obowiązuje N obowiązuje N nie obowiązuje

13 Norma N obowiązuje jest konsekwencją norm należących do systemu prawa, uznaną na mocy akceptowanych reguł inferencyjnych została ustanowiona zgodnie z normami kompetencji prawodawczej i weszła w życie

14 Norma weszła w życie Konstytucja RP:Art Warunkiem wejścia w życie ustaw, rozporządzeń oraz aktów prawa miejscowego jest ich ogłoszenie. 2. Zasady i tryb ogłaszania aktów normatywnych określa ustawa. Ustawa o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych: Art. 4. 1. Akty normatywne, zawierające przepisy powszechnie obowiązujące, ogłaszane w dziennikach urzędowych wchodzą w życie po upływie czternastu dni od dnia ich ogłoszenia, chyba że dany akt normatywny określi termin dłuższy.

15 Norma jest konsekwencją norm należących do systemu prawa, uznaną na mocy akceptowanych reguł inferencyjnych. Reguły inferencyjne (reguły wnioskowań prawniczych) pozwalają wyprowadzić z norm wyraźnie wysłowionych w tekście prawnym normy, których prawodawca w tekście prawnym nie wysłowił, a które obowiązują na równi z tymi pierwszymi.

16 Wnioskowania prawnicze:wynikanie logiczne; wynikanie instrumentalne; wnioskowania a simili: - analogia legis; - analogia iuris; wnioskowania a fortiori: - argumentum a maiori ad minus (z większego na mniejsze); - argumentum a minori ad maius (z mniejszego na większe); wnioskowanie a contrario

17 WYNIKANIE LOGICZNE Wynikanie logiczne opiera się na relacji zawierania się zakresów nazw. Z normy N1 wynika norma N2 wtedy i tylko wtedy, gdy: 1) zbiór adresatów normy N2 zawiera się w zbiorze adresatów normy N1; 2) zakres zastosowania normy N2 zawiera się w zakresie zastosowania normy N1; 3) wykonanie czynu nakazanego przez normę N1 stanowi też wykonanie czynu nakazanego przez normę N2 albo wykonanie czynu zakazanego przez normę N2 stanowi też wykonanie czynu zakazanego przez normę N1.

18 WYNIKANIE INSTRUMENTALNEO wynikaniu instrumentalnym mówimy wówczas, gdy zrealizowanie normy N2 jest przyczynowo konieczne do zrealizowania normy N1. N1 → nakazuje → S (norma) (stan rzeczy) REGUŁA INSTRUMENTALNEGO NAKAZU: Jeżeli obowiązuje norma N1, nakazująca osiągnięcie stanu rzeczy S, to możemy wnioskować, że obowiązuje również norma N2, która nakazuje uczynić wszystko, co stanowi warunek konieczny dla zrealizowania stanu rzeczy S. REGUŁA INSTRUMENTALNEGO ZAKAZU: Jeżeli obowiązuje norma N1, nakazująca osiągnięcie stanu rzeczy S, to możemy wnioskować, że obowiązuje również norma N3, która zakazuje uczynić cokolwiek, co stanowi warunek wystarczający dla niezrealizowania stanu rzeczy S.

19 Dzięki powszechnej akceptacji dla wynikania instrumentalnego możliwe jest bardziej ekonomiczne redagowanie przepisów prawnych, wystarczy bowiem w przepisie prawnym zwięźle wskazać tylko stan rzeczy, który powinien zostać osiągnięty, bez szczegółowego określania wszystkich czynności, które do niego prowadzą, lub które uniemożliwiają jego osiągnięcie. Inaczej bowiem ustanawiając nakaz zrealizowania jakiegoś stanu rzeczy należałoby dodatkowo ustanowić normy co do wszelkich czynności, które mogą być konieczne dla zrealizowania tego stanu rzeczy, a to byłoby praktycznie niewykonalne.

20 Postanowienie SN z 1995. 12. 05 (III SW 1035/95) (. ) norma z artPostanowienie SN z (III SW 1035/95) (...) norma z art. 43 ustawy z dnia 27 września 1990 r. nakazuje umieszczenie na liście wyborczej, sporządzonej i obwieszczonej do publicznej wiadomości ogółu wyborców, informacji o kandydatach na Prezydenta RP. Z nakazu tego wynika instrumentalnie konieczna kompetencja PKW do sprawdzenia wspomnianych informacji.

21 WNIOSKOWANIA OPARTE NA ZAŁOŻENIU KONSEKWENCJI OCEN PRAWODAWCYWe wnioskowaniach tych odwołujemy się do aksjologicznego uzasadnienia norm prawnych. Po odtworzeniu w oparciu o tekst prawny aksjologicznego uzasadnienia normy prawnej zakładamy, że prawodawca jest konsekwentny w swoich ocenach i w związku z tym wnioskujemy, że do systemu prawnego należy również norma-konsekwencja, która znajduje uzasadnienie aksjologiczne w tych samych ocenach, co norma wyraźnie przez prawodawcę ustanowiona, w oparciu o którą przeprowadziliśmy to wnioskowanie (normy-przesłanki).

22 Wnioskowania a fortioriA maiori ad minus – stosuje się do uprawnień: „Jeżeli ktoś jest uprawniony do czegoś w stopniu większym, to tym bardziej może z tego uprawnienia korzystać w stopniu mniejszym” Przykład: Jeżeli wierzyciel ma prawo żądać od dłużnika zwrotu całej pożyczonej kwoty, to tym bardziej może żądać zwrotu tylko części tej kwoty. A minori ad maius – stosuje się do zakazów: „Jeżeli zakazane jest naruszanie jakiegoś dobra prawnie chronionego w stopniu mniejszym, to tym bardziej zakazane jest naruszanie tego dobra w stopniu większym” Przykład: Jeśli zakazane jest wchodzenie na trawniki, to tym bardziej zakazane jest wjeżdżanie na nie samochodem”.

23 Sąd zauważył: "Art. 144 §1 Kodeksu wykroczeń stanowi, że karze podlega ten, kto na terenach przeznaczonych do użytku publicznego niszczy lub uszkadza roślinność albo depcze trawnik lub zieleniec lub też dopuszcza do niszczenia ich przez zwierzęta znajdujące się pod jego nadzorem. Z analizy akt wynika, iż czyn popełniony przez obwinionego nie wyczerpuje ustawowych znamion wykroczenia z art. 144 §1. (…) Aby zostały spełnione przesłanki z art. 144 §1, niezbędne jest stwierdzenie takiego zachowania sprawcy, które ma polegać na niszczeniu lub uszkadzaniu roślinności albo deptaniu trawnika lub zieleńca, lub też dopuszczeniu do niszczenia ich przez zwierzęta znajdujące się pod jego nadzorem.

24 Najechanie kołami pojazdu na trawnik nie jest tożsame z jego deptaniem, gdyż przez deptanie trawy rozumie się chodzenie bądź spacerowanie po niej i w żadnym wypadku nie jest możliwe rozszerzenie interpretacji słowa "deptanie" również na rzeczy ruchome, którą w niniejszej sprawie jest samochód. Obwiniony najeżdżając kołami samochodu na trawnik, w żadnym wypadku nie dopuścił się deptania tego trawnika, a zatem nie wypełnił swoim zachowaniem znamienia wykroczenia z art. 144 §1 Kw. Obwiniony nie wypełnił również swoim zachowaniem znamienia niszczenia bądź uszkadzania roślinności. Przepis 144 §1 rozróżnia dwa przedmioty ochrony, tj. roślinność oraz trawnik lub zieleniec. Z tego rozróżnienia wynika zatem, iż trawa nie mieści się w pojęciu roślinności, lecz jest ujęta odrębnie. Z analizy akt sprawy nie wynika, aby obwiniony najechał kołami samochodu na trawnik, na którym oprócz trawy występowała także inna roślinność. Tym samym nie mógł wyczerpać swoim zachowaniem drugiego ze znamion wykroczenia z art. 144 §1, tj. niszczenia lub uszkadzania roślinności."

25 Przykład decyzji walidacyjnej opartej na wnioskowaniu a fortioriDecyzją z dnia 19 lipca 1996 r. Izba Skarbowa w K. wydała decyzję, określającą podatek dochodowy od osób fizycznych za 1993 r., należny od Tomasza G. Izba przyjęła, że podatek powinien być naliczony między innymi od sprzedaży samochodu VW Passat, która miała miejsce 23 grudnia 1993 r. Samochód ten Tomasz G. wytworzył osobiście z zakupionych uprzednio części. W szczególności nadwozie kupił 17 maja 1993 r. w Belgii, a silnik ze skrzynią biegów, układ kierowniczy oraz zawieszenia tylne i przednie nabył w kraju w dniu 1 czerwca 1993r. Zdaniem organu skarbowego za dzień nabycia własności samochodu przyjąć należy datę jego rejestracji, to znaczy 18 czerwca 1993 r. Tomasz G. wniósł skargę na decyzję Izby Skarbowej i zarzucił, że rejestracja samochodu nie jest chwilą nabycia własności pojazdu. Zdaniem skarżącego należało przyjąć datę zakupu poszczególnych części.

26 NSA orzekł: Wytworzenie nowej rzeczy ruchomej stanowi pierwotny sposób nabycia prawa własności. Ma tu zastosowanie art. 192 § 1 KC, który wprawdzie wspomina jedynie o nabyciu własności rzeczy wytworzonej z cudzych materiałów, jednakże nie ma wątpliwości, że identyczny skutek powstaje przy posłużeniu się własnymi materiałami. Skoro bowiem wytwórca rzeczy może stać się właścicielem mimo użycia cudzych materiałów, to tym bardziej staje się nim, gdy materiały należały do niego. W takim razie za datę nabycia samochodu uznać należy jego wytworzenie z poszczególnych, nabytych uprzednio przez Tomasz G. części.  K.C.: Art. 192. § 1. Ten, kto wytworzył nową rzecz ruchomą z cudzych materiałów, staje się jej właścicielem, jeżeli wartość nakładu pracy jest większa od wartości materiałów.

27 Postanowienie SN 2002.06.07 I KZP 14/02 OSA 2003/1/2Skoro czynem karalnym, określonym w art. 87 § 1 k.w., jest prowadzenie pojazdu w stanie po użyciu alkoholu, to w stanie prawnym przed 15 grudnia 2000 r., również prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości mieściło się w znamionach tego wykroczenia. Nie sposób wszak przyjąć, że czynem karalnym było prowadzenie pojazdu mechanicznego po użyciu alkoholu, a nie było nim prowadzenie takiego pojazdu w stanie nietrzeźwości.

28 Analogia legis służy do wypełniania luk w prawie;opiera się na założeniu, że skoro prawodawca jest racjonalny, to przypadki podobne, uregulowałby podobnie. Analogia legis przebiega w 3 etapach: 1) stwierdzamy, że mamy do czynienia z sytuacja nie uregulowaną w obowiązujących przepisach prawnych (luka w prawie); 2) stwierdzamy, że obowiązuje przepis regulujący sytuację pod istotnymi względami podobną do sytuacji nie uregulowanej w żadnym przepisie; 3) stosujemy konsekwencje prawne przepisu regulującego sytuacje podobną do sytuacji nie uregulowanej. Przykład: służebność drogi koniecznej, analogia z art. 49 k.c.

29 Analogia iuris Jest wnioskowaniem szczególnie wyraźnie opartym na założeniu o konsekwencji ocen prawodawcy. Stosuje się ją w sytuacji, gdy brak jest nawet przepisu regulującego sytuacje podobną. Zadaniem podmiotu stosującego prawo (np. sądu) jest wówczas ustalenie preferencji aksjologicznych prawodawcy – zbadanie, czy w sytuacji rozstrzygania konfliktu wartości prawodawca jest konsekwentny w swoich preferencjach. Podstawę analogi iuris stanowią wówczas preferencje aksjologiczne prawodawcy wyrażone np. w zasadach prawa lub indukcja oparta na przepisach prawnych, składających się na instytucję prawną, do której należy również rozstrzygana sprawa. Przykład: Jeżeli w licznych normach prawa rodzinnego ustawodawca preferuje dobro dziecka przed interesem rodziców, to należy przyjąć, że również w sytuacji nieuregulowanej sąd powinien przyznać pierwszeństwo dobru dziecka przed interesem rodziców.

30 Wnioskowanie a contrario- stanowi przeciwieństwo analogii legis – jeżeli brak jest uzasadnienia aksjologicznego dla normy o szerszym zakresie zastosowania lub normowania niż norma wyrażona w tekście prawnym, to z przeciwieństwa wnioskujemy, że norma ta nie dotyczy sytuacji innych niż wyraźnie w niej określone (jeśli prawodawca wyczerpująco określił warunki zastosowania danej normy prawnej (nakazu bądź zakazu), to a contrario możemy wnioskować, że nakaz bądź zakaz nie ma zastosowania do innych sytuacji, niż określone w zakresie zastosowania tej normy). Przykład: Art. 167 §1 k.k: „Kto umieszcza na statku wodnym lub powietrznym urządzenie lub substancję zagrażającą bezpieczeństwu osób lub mieniu znacznej wartości podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5”. Wnioskując a contrario stwierdzamy, że norma określona w art. 167§1 k.k. nie dotyczy umieszczenia substancji zagrażającej bezpieczeństwu osób lub mieniu znacznej wartości w pojeździe lądowym. Ryzyko uzyskania wniosku, że dane zachowanie jest w takim razie dozwolone – trzeba pamiętać, że wnioskowanie a contrario ma charakter negatywny – nie wskazuje normy, która obowiązuje w danych okolicznościach, a jedynie normę, która nie może mieć w tych okolicznościach zastosowania.

31 Przykład argumentum a contrarioUSTAWA z dnia 21 maja 1999 r. o broni i amunicji. Art Ilekroć w ustawie jest mowa o broni, należy przez to rozumieć: (...) 4) narzędzia i urządzenia, których używanie może zagrażać życiu lub zdrowiu: a) broń białą w postaci: – ostrzy ukrytych w przedmiotach nie mających wyglądu broni, – kastetów i nunczaków, – pałek posiadających zakończenie z ciężkiego i twardego materiału lub zawierających wkładki z takiego materiału, – pałek wykonanych z drewna lub innego ciężkiego i twardego materiału, imitujących kij bejsbolowy, Art Kto zbywa osobie nieuprawnionej albo bez wymaganego pozwolenia posiada albo wyrabia broń pneumatyczną, miotacz gazu obezwładniającego lub narzędzie albo urządzenie, którego używanie może zagrażać życiu lub zdrowiu, podlega karze aresztu lub grzywny.

32 Uchwała SN z 24 lipca 2001 r.: Oryginalny kij bejsbolowy nie jest narzędziem określonym w art. 4 ust. 1 pkt 4 lit. a tiret czwarte ustawy z dnia 21 maja 1999 r. o broni i amunicji.

33 Sąd stwierdził: Jest zupełnie oczywiste - uwzględniając językową postać definicji sformułowanej w art. 4 pkt 4 - że poza jej zakresem pozostaje kij bejsbolowy, zaś w granicach tego zakresu mieszczą się wyłącznie pałki o cechach określonych w tym przepisie, przy czym jedną z tych cech jest imitowanie kija bejsbolowego. Wszelkie próby odczytania tej definicji w taki sposób, który pozwalałby na zaliczenie do zakresu określonych w niej narzędzi także kija bejsbolowego, uznać trzeba za całkowicie nieuprawnione. W treści tej definicji określenie "imitujących" spełnia dwojaką rolę: jedną z nich jest zredukowanie rozmaitych możliwych pałek "wykonanych z drewna lub innego ciężkiego i twardego materiału" do zbioru obejmującego wyłącznie pałki "imitujące" kij bejsbolowy - drugą zaś, co nie może budzić wątpliwości, wyeliminowanie z tego zbioru pierwowzoru, czyli oryginalnego kija bejsbolowego. Gdyby ustawodawca zamierzał objąć działaniem ustawy kij bejsbolowy, zamiar taki zrealizowałby w sposób wyraźny. Pogląd, według którego ustawodawca - mimo oczywistej możliwości posłużenia się jednoznaczną wypowiedzią - mógłby świadomie rezygnować z jasnej werbalizacji, "ukrywając" istotny element treści normy prawnej, nie ma racjonalnych podstaw. Manifestuje bowiem albo rażący brak zaufania, nie tyle nawet do poziomu techniki legislacyjnej (co dałoby się usprawiedliwić), ile do zdolności określenia przez ustawodawcę podstawowej treści normy - albo stanowi efekt myślenia życzeniowego, które pozwala dostrzegać w normie prawnej treści, jakiej oczekuje stosujący prawo.

34 Przepis do samodzielnej analizy:USTAWA z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi: Art a. Zabrania się spożywania napojów alkoholowych na ulicach, placach i w parkach, z wyjątkiem miejsc przeznaczonych do ich spożycia na miejscu, w punktach sprzedaży tych napojów. Art Kto spożywa napoje alkoholowe wbrew zakazom określonym w art. 14 ust. 1 i 2a–6 albo nabywa lub spożywa napoje alkoholowe w miejscach nielegalnej sprzedaży, albo spożywa napoje alkoholowe przyniesione przez siebie lub inną osobę w miejscach wyznaczonych do ich sprzedaży lub podawania, podlega karze grzywny. 2. Usiłowanie wykroczenia określonego w ust. 1 jest karalne. 3. W razie popełnienia wykroczenia określonego w ust. 1 można orzec przepadek napojów alkoholowych, chociażby nie były własnością sprawcy.

35 Art Napojem alkoholowym w rozumieniu niniejszej ustawy jest produkt przeznaczony do spożycia zawierający alkohol etylowy pochodzenia rolniczego w stężeniu przekraczającym 0,5% objętościowych alkoholu. 2. Stan po użyciu alkoholu zachodzi, gdy zawartość alkoholu w organizmie wynosi lub prowadzi do: 1) stężenia we krwi od 0,2‰ do 0,5‰ alkoholu albo 2) obecności w wydychanym powietrzu od 0,1 mg do 0,25 mg alkoholu w 1 dm3. 3. Stan nietrzeźwości zachodzi, gdy zawartość alkoholu w organizmie wynosi lub prowadzi do: 1) stężenia we krwi powyżej 0,5‰ alkoholu albo 2) obecności w wydychanym powietrzu powyżej 0,25 mg alkoholu w 1 dm3.

36 DYREKTYWY WYKŁADNI Dyrektywy wykładni:Dyrektywy wykładni: I stopnia – językowe, systemowe, funkcjonalne; II stopnia: - procedury – określają kolejność użycia dyrektyw I stopnia oraz moment końcowy wykładni; - preferencji – który z możliwych wyników należy przyjąć.

37 DYREKTYWY WYKŁADNI JĘZYKOWEJ:Domniemanie języka potocznego: D1: „Interpretowanym zwrotom należy przypisywać takie znaczenie, jakie posiadają one w języku potocznym (etnicznym, ogólnym, standardowym), chyba że istnieje uzasadnione przyczyny do przypisania im innego znaczenia” Język potoczny/ogólny – odmiana kulturalna języka narodowego, upowszechniona przez szkołę, administrację, literaturę, media, która służy członkom narodu jako środek porozumiewania się we wszystkich dziedzinach życia”; D2: „Jeżeli na gruncie języka potocznego można przypisać terminom tekstu prawnego różne znaczenia należy wybrać to, które jest najbardziej oczywiste”; Najbardziej oczywiste to zwykle to znaczenie, które pojawia się w słowniku języka polskiego jako pierwsze lub jedno z pierwszych. W pierwszej kolejności odrzucamy znaczenia wulgarne, slangowe, archaiczne i przestarzałe; D3: Jeżeli na gruncie języka potocznego dany zwrot jest ewidentnie wieloznaczny, należy uwzględnić kontekst, w jakim został użyty i odrzucić te znaczenia, które powodują niespójność kontekstu; D4: „Wypowiedziom złożonym przypisujemy znaczenie uwzględniając reguły syntaktyczne (składniowe) języka ogólnego”; Uzasadnione przyczyny odstąpienia od znaczenia potocznego wskazują kolejne reguły interpretacji.

38 SZPALER Słownik języka polskiego PWN: 1SZPALER Słownik języka polskiego PWN: 1. «dwa szeregi drzew lub krzewów tworzące aleję» 2. «dwa szeregi ludzi ustawionych po obu stronach przejścia, ulicy itp.» Architektura/urbanistyka: „Jednorzędowe nasadzenie drzew, których korony, dzięki odpowiednim zabiegom pielęgnacyjnym, tworzą zwartą ścianę zieleni”.

39 POMIESZCZENIE Słownik Języka Polskiego PWN: «budynek lub wydzielona jego część, mające określone przeznaczenie» Definicja architektoniczna: „wydzielona przegrodami budowlanymi (np. ścianami) część mieszkania, domu lub budynku”

40 ZABUDOWA ZAGRODOWA „zespół budynków obejmujący wiejski dom mieszkalny i zabudowania gospodarskie, położony w obrębie jednego podwórza” (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 4 grudnia 2008 r., sygn. II OSK 1536/07),; „ogół zabudowań z domem mieszkalnym (wiejskim), znajdujących się na podwórzu należącym do jednego rolnika” (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 23 sierpnia 2007 r., sygn. II OSK 1118/06)

41 Domniemanie języka prawnego:D5: „Interpretowanym zwrotom nie można bez dostatecznych powodów przypisywać swoistego znaczenia prawnego, ale gdy się ustali, że takie znaczenie mają, wówczas należy się nim posługiwać bez względu na to jakie znaczenie mają równokształtne zwroty w języku potocznym”; Chodzi tu o znaczenie zwrotów języka prawnego ustalone w języku prawniczym. Definicję zwrotu języka prawnego ustaloną przez język prawniczy poszukujemy w podręcznikach, monografiach, komentarzach i orzecznictwie (np.: choroba obłożna) D6: „Należy przyjąć to znaczenie, które w nie budzący wątpliwości sposób przyjęte jest powszechnie w języku prawniczym.” Jeżeli literatura prawnicza nie zajęła jednolitego stanowiska, interpretowanemu zwrotowi przypisujemy znaczenie, które posiada on w języku ogólnym

42 D7: „Profesjonalizmom (terminom specjalistycznym) należy przypisywać znaczenie, jakie posiadają w określonej dziedzinie wiedzy lub praktyki.” D8: „Interpretowanym zwrotom należy przypisywać znaczenia, jaki prawodawca nadał im za pomocą definicji legalnej”

43 USTAWA z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym Art. 122. 1USTAWA z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym Art Badaniu lekarskiemu przeprowadzanemu w celu stwierdzenia istnienia lub braku przeciwwskazań zdrowotnych do kierowania pojazdem podlega: 1) osoba ubiegająca się o wydanie prawa jazdy; 2) osoba ubiegająca się o przywrócenie uprawnienia do kierowania pojazdem cofniętego ze względu na stan zdrowia; 3) kierujący pojazdem skierowany przez organ kontroli ruchu drogowego, jeżeli: a) uczestniczy w wypadku drogowym, w następstwie którego jest śmierć innej osoby lub ciężki uszczerbek na jej zdrowiu, b) kierował pojazdem w stanie nietrzeźwości lub po użyciu środka działającego podobnie do alkoholu; 4) kierujący pojazdem skierowany decyzją starosty w przypadkach nasuwających zastrzeżenia co do stanu zdrowia; 5) osoba posiadająca prawo jazdy lub pozwolenie do kierowania tramwajem, skierowana decyzją starosty na podstawie zawiadomienia właściwych organów orzekających o niepełnosprawności lub niezdolności do pracy;

44 Art. 2. Użyte w ustawie określenia oznaczają: (…) 20) kierujący - osobę, która kieruje pojazdem lub zespołem pojazdów, a także osobę, która prowadzi kolumnę pieszych, jedzie wierzchem albo pędzi zwierzęta pojedynczo lub w stadzie;

45 Art Decyzję o cofnięciu uprawnienia do kierowania pojazdem silnikowym wydaje starosta w razie: 1) stwierdzenia na podstawie orzeczenia lekarskiego istnienia przeciwwskazań zdrowotnych do kierowania pojazdem; 1a) stwierdzenia na podstawie orzeczenia psychologicznego, wydanego po przeprowadzeniu badania psychologicznego w trybie określonym w art. 124 ust. 1 pkt 2 i 3, istnienia przeciwwskazań psychologicznych do kierowania pojazdem; 2) utraty przez kierowcę kwalifikacji, co stwierdza się na podstawie wyniku egzaminu państwowego; 3) przekroczenia, w okresie 1 roku od dnia wydania po raz pierwszy prawa jazdy, liczby 20 punktów za naruszenie przepisów ruchu drogowego; decyzja o cofnięciu uprawnienia wydawana jest na wniosek komendanta wojewódzkiego Policji; 4) niepoddania się: a) sprawdzeniu kwalifikacji w trybie określonym w art. 114 ust. 1 pkt 1, b) badaniu lekarskiemu w trybie określonym w art. 122 ust. 1 pkt 3-5, c) badaniu psychologicznemu w trybie określonym w art. 124 ust. 1 pkt 2 lub 3.

46 Wyrok z dnia 17 listopada 2008 rWyrok z dnia 17 listopada 2008 r. Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie I OSK 1467/07 W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego, faktem powszechnie znanym, który Sąd powinien brać pod uwagę przy wykładni przepisów powołanej ustawy jest wysoka liczba wypadków drogowych w kraju i ich stała tendencja wzrostowa, a także wzrost liczby pojazdów poruszających się po drogach i zły stan dróg. Dlatego też rolą organów uprawnionych do zapewnienia bezpieczeństwa na drogach, organów kontroli ruchu drogowego, a także starostów jest zapewnienie możliwie największego bezpieczeństwa użytkownikom dróg i zapobieganie wypadkom poprzez staranną i wnikliwą weryfikację uprawnień osób, które mogą w każdej chwili zasiąść za kierownicą pojazdu mechanicznego i być zagrożeniem nie tylko dla innych, ale także dla siebie. Zatem uznać należy, że obowiązująca w tym zakresie regulacja prawna ma na celu ochronę bezpieczeństwa ruchu drogowego poprzez możliwość podejmowania działań profilaktycznych.

47 Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego należy odstąpić od zawężającej wykładni językowej pojęcia "kierujący" w omawianym przepisie i posługując się regułami wykładni systemowej oraz celowościowej przyjąć, że w art. 122 ust. 1 pkt 4 powołanej ustawy Prawo o ruchu drogowym chodzi o możliwość wezwania kierującego, posiadającego uprawnienia do prowadzenia pojazdów mechanicznych, do poddania się specjalistycznym badaniom lekarskim w celu stwierdzenia istnienia lub braku przeciwwskazań zdrowotnych do kierowania pojazdem, w przypadku powzięcia przez organ umotywowanych zastrzeżeń, co do stanu jego zdrowia. Wskazana norma prawna ma zatem zastosowanie, niezależnie od ustalenia, czy powstanie takich zastrzeżeń nastąpiło w bezpośrednim związku z zachowaniem i sposobem prowadzenia pojazdu podczas wykonywania przez daną osobę uprawnioną zindywidualizowanej czynności faktycznego kierowania pojazdem, czy też uzyskane przez organ wiarygodne informacje, uprawdopodabniające pośrednio wątpliwości, co do posiadania przez konkretnego kierowcę wymaganej do prowadzenia pojazdów sprawności, mają źródło w innych okolicznościach. W każdym bowiem przypadku, kiedy właściwy w sprawie organ administracji publicznej uzyska informację mogącą nasuwać zastrzeżenia co do stanu zdrowia osoby posiadającej uprawnienie do kierowania pojazdem lub pojazdami określonymi w prawie jazdy może tę osobę skierować na badania lekarskie w celu stwierdzenia istnienia lub braku przeciwwskazań zdrowotnych do kierowania pojazdami.

48 Z założenia o racjonalności prawodawcy: D9: „W obrębie danego aktu lub gałęzi prawa różnokształtnym zwrotom nie należy przypisywać tego samego znaczenia” (zakaz wykładni synonimicznej) („remont” a „modernizacja”; „fałszywy” a „oszukańczy”) D10: „W obrębie danego aktu lub gałęzi prawa tym sam zwrotom nie należy przypisywać odmiennego znaczenia” (zakaz wykładni homonimicznej)

49 USTAWA z dnia 16 kwietnia 1993 rUSTAWA z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji Art. 8. Czynem nieuczciwej konkurencji jest opatrywanie towarów lub usług fałszywym lub oszukańczym oznaczeniem geograficznym wskazującym bezpośrednio albo pośrednio na kraj, region lub miejscowość ich pochodzenia albo używanie takiego oznaczenia w działalności handlowej, reklamie, listach handlowych, rachunkach lub innych dokumentach.

50 D11: Nie wolno interpretować tekstów prawnych w taki sposób, aby ich pewne fragmenty okazały się zbędne (zakaz wykładni per non est). D12: Tam, gdzie rozróżnień nie wprowadza sam prawodawca, tam nie wolno ich wprowadzać interpretatorowi (lege non distinguente) (np. jeżeli prawodawca używa zwrotu „postępowanie przed sądem” to można na gruncie tej dyrektywy przyjąć, że chodził mu o postępowanie przed sądem I i II instancji, ponieważ nie zaznaczył, o którą instancję mu chodzi).

51 USTAWA z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami Art. 49. 1USTAWA z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami Art Sprawdzeniu kwalifikacji w formie egzaminu państwowego podlega: 3) osoba ubiegająca się o: a) przywrócenie uprawnienia do kierowania motorowerem, pojazdami silnikowymi lub tramwajem cofniętego na okres przekraczający rok lub cofniętego w związku z utratą kwalifikacji, b) zwrot zatrzymanego prawa jazdy lub pozwolenia na kierowanie tramwajem, którego była pozbawiona na okres przekraczający rok.

52 Wyrok WSA we Wrocławiu z dnia 23 czerwca 2016 r. (III SA/Wr 328/16)czym innym jest uprawnienie do kierowania pojazdami, a czym innym dokument prawa jazdy, który zaświadcza o posiadaniu niniejszych uprawnień. Tymczasem są to dwie różne instytucje. Stąd utraty dokumentu prawa jazdy - w tym również poprzez upływ terminu ważności tegoż dokumentu, jak ma to miejsce w niniejszej sprawie - nie można utożsamiać z samą utratą uprawnień do kierowania pojazdami. W żadnej bowiem mierze brak legitymowania się ważnym prawem jazdy z uwagi na upływ terminu jego ważności nie oznacza jednoczesnej utraty samych uprawnień do kierowania pojazdem, które to kierowca nabył po zdaniu egzaminu i które zostały właśnie potwierdzone w dokumencie prawa jazdy, który utracił swoją ważność.

53 Przykład decyzji walidacyjnej opartej na zastosowaniu reguł kolizyjnych.Art. 15 Prawa prasowego przewiduje, że dziennikarzowi przysługuje prawo zachowania w tajemnicy swego nazwiska, ma on też obowiązek zachowania w tajemnicy danych umożliwiających identyfikację autora materiału prasowego, jeżeli osoba ta zastrzegła nieujawnianie powyższych danych. Z kolei art. 163 kodeksu postępowania karnego stanowi, że osoby obowiązane do zachowania tajemnicy służbowej lub tajemnicy związanej z wykonywaniem zawodu mogą odmówić zeznań co do okoliczności, na które rozciąga się ten obowiązek, chyba że sąd lub prokurator zwolni te osoby od obowiązku zachowania tajemnicy. W tym stanie prawnym SN rozstrzygając, czy sąd lub prokurator mogą zwolnić dziennikarza od obowiązku wynikającego z art. 15 Prawa prasowego, a co za tym idzie, czy odmowa podania nazwiska autora materiału prasowego stanowi bezpodstawne uchylanie się od złożenia zeznania, powołał się na regułę „Lex specialis derogat legi generali” i orzekł, że art. 163 k.p.k. jako lex specialis znajduje zastosowanie przed art. 15 Prawa prasowego, normującym jedynie w sposób generalny tajemnicę zawodową dziennikarza.

54 REGUŁY WYKŁADNI SYSTEMOWEJSą to reguły, które nakazują uwzględniać fakt, że przepisy prawne tworzą system i należy uwzględniać ich wzajemne relacje oraz miejsce w systemie. Dyrektywy systemowe pionowe: D13 „Nie powinno się przypisywać regule prawnej znaczenia, przy którym byłaby ona sprzeczna z którąkolwiek reguł systemu hierarchicznie wyższych”; D14 „Należy przypisywać znaczenie koherentne (spójne) ze znaczeniami innych reguł systemu i odrzucać te, które prowadza do konfliktu systemowego.” Np.: nakaz wykładni zgodnej z Konstytucją, prawem europejskim, prawem międzynarodowym.

55 Dyrektywy systemowe poziome D15 „Nie wolno przypisywać terminom języka prawnego znaczenia, które jest sprzeczne z zasadami określonej gałęzi prawa lub systemu prawa.” D16 „Spośród różnych możliwych interpretacji należy wybrać tę, która jest zgodna z zasadami systemu prawa.” D17 „Nie wolno interpretować przepisów prawa w sposób prowadzący do luk.”

56 Argumentum a rubrica D18 „W trakcie wykładni należy brać pod uwagę przynależność przepisów prawa do określonej gałęzi prawa (systematyka zewnętrzna)” D19 „W trakcie wykładni należy brać pod uwagę miejsce przepisów w ramach systematyki aktu prawnego, w którym się znajdują (systematyka wewnętrzna) – argumentum a rubrica”

57 Wykładnia funkcjonalnaReguły wykładni funkcjonalnej wskazują, że znaczenie przepisów uzależnione jest od faktów o charakterze politycznym, społecznym, ekonomicznym, moralnym i obyczajowym. Reguły wykładni funkcjonalnej nakazują uwzględniać cele regulacji, funkcje prawa oraz jego społeczno-gospodarcze przeznaczenie. D20 „Interpretowanym przepisom należy nadawać znaczenia, które uczynią je rozwiązaniami najtrafniejszymi prakseologicznie (najbardziej skutecznymi)” D21 „W czasie interpretacji należy brać pod uwagę cele regulacji prawnej (ratio legis), tzn. całego systemu prawnego, aktu prawnego, instytucji prawnej, do której interpretowany przepis należy lub cel interpretowanego przepisu”

58 USTAWA z dnia 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych Art Zwłoki mogą być pochowane przez złożenie w grobach ziemnych, w grobach murowanych lub katakumbach i zatopienie w morzu. Szczątki pochodzące ze spopielenia zwłok mogą być przechowywane także w kolumbariach. Art Ciała osób zmarłych na okrętach będących na pełnym morzu powinny być pochowane przez zatopienie w morzu zgodnie ze zwyczajami morskimi. W przypadkach, kiedy okręt może w przeciągu 24 godzin przybyć do portu objętego programem podróży, należy zwłoki przewieźć na ląd i tam pochować.

59 Rekonstrukcja ratio legisArt Przenoszenie lub przewożenie zwłok w otwartych trumnach jest wzbronione. 3. Groby ziemne, groby murowane i kolumbaria przeznaczone na składanie zwłok i szczątków ludzkich mogą znajdować się tylko na cmentarzach. Art Cmentarze powinny znajdować się na ogrodzonym terenie, odpowiednim pod względem sanitarnym.

60 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI KOMUNALNEJ z dnia 25 sierpnia 1959 r. w sprawie określenia, jakie tereny pod względem sanitarnym są odpowiednie na cmentarze §  Teren pod cmentarz powinien być lokalizowany w sposób wykluczający możliwość wywierania szkodliwego wpływu cmentarza na otoczenie. 2. W szczególności na cmentarze należy przeznaczać tereny na krańcach miast, osiedli lub gromad w izolacji od zabudowań, na gruntach przeznaczonych pod zieleń publiczną lub odpowiednich na jej urządzenie, w pobliżu miejscowej sieci komunikacyjnej.

61 §  Odległość cmentarza od zabudowań mieszkalnych, od zakładów produkujących artykuły żywności, zakładów żywienia zbiorowego bądź zakładów przechowujących artykuły żywności oraz studzien, źródeł i strumieni, służących do czerpania wody do picia i potrzeb gospodarczych, powinna wynosić co najmniej 150 m; odległość ta może być zmniejszona do 50 m pod warunkiem, że teren w granicach od 50 do 150 m odległości od cmentarza posiada sieć wodociągową i wszystkie budynki korzystające z wody są do tej sieci podłączone. 2. Odległość od granicy cmentarza ujęć wody o charakterze zbiorników wodnych, służących jako źródło zaopatrzenia sieci wodociągowej w wodę do picia i potrzeb gospodarczych, nie może być mniejsza niż 500 m.

62 § Teren cmentarza powinien znajdować się w miarę możności na wzniesieniu i nie podlegać zalewom oraz posiadać ukształtowanie umożliwiające łatwy spływ wód deszczowych. 2. Na terenie cmentarza zwierciadło wody gruntowej powinno znajdować się na głębokości nie wyższej niż 2,5 m poniżej powierzchni terenu, przy czym nie może być ono nachylone ku zabudowaniom lub ku zbiornikom albo innym ujęciom wody służącym za źródło zaopatrzenia w wodę do picia i potrzeb gospodarczych (sieć wodociągowa lub studnie).

63 D22 Interpretując przepisy prawa należy brać pod uwagę społeczne oraz ekonomiczne konsekwencje interpretacji i wybrać taką interpretację, która doprowadzi do rezultatów najbardziej korzystnych” D23 „Interpretowanej regule należy przypisać znaczenie najbardziej zgodne z uznanymi ocenami systemu aksjologicznego” D24 „Należy brać pod uwagę powszechnie akceptowane normy moralne, zasady sprawiedliwości i słuszności” D25 „W trakcie interpretacji należy przyjąć, że prawodawca jest konsekwentny co do swoich preferencji aksjologicznych (czyli preferencji związanych z normami moralnymi, regułami i ocenami społecznymi)”

64 D26 „Jeżeli uwzględnia się cele, wartości i reguły pozaprawne w ustalaniu znaczenia interpretowanej reguły, to winny być one uwzględniane jednakowo w stosunku do wszystkich reguł, z których składa się instytucja, do jakiej interpretowana reguła należy” D27 Należy odrzucić taką interpretację przepisu, która prowadzi do absurdalnych konsekwencji lub niemożliwych do zaakceptowania konsekwencji. (argumentum ab absurdum)

65 DECYZJA INTEPRETACYJNAprzepis prawny bezpośrednie rozumienie przepisu prawnego sytuacja wykładni wykładnia językowa wykładnia systemowa wykładnia funkcjonalna porównanie rezultatów zgodność znaczeń decyzja interpretacyjna niezgodność znaczeń decyzja interpretacyjna dyrektywy wykładni II stopnia

66 DECYZJA INTEPRETACYJNA (PRZYKŁAD)Pytanie prawne do SN: „Czy art. 63 § 3 ustawy z dnia 20 czerwca 1985 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. z 1994 r. Nr 7, poz. 25 z późniejszymi zmianami) - art. 77 § 8 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. Nr 98, poz. 1070) upoważnia Prezesa Sądu Okręgowego do delegowania sędziego do pełnienia obowiązków w innym sądzie z określeniem daty początkowej delegacji i wskazaniem sprawy – do zakończenia postępowania przed sądem pierwszej instancji?”

67 DECYZJA INTEPRETACYJNA (PRZYKŁAD)Art. 63.  § 3.  Prezes sądu okręgowego, po uzyskaniu zgody kolegium sądu okręgowego, może delegować sędziego do pełnienia obowiązków sędziego na obszarze właściwości tego samego sądu okręgowego, jednakże na czas nie dłuższy niż miesiąc w ciągu roku. Prezes sądu apelacyjnego, po uzyskaniu zgody kolegium sądu apelacyjnego, może delegować do sądu apelacyjnego sędziego sądu okręgowego z obszaru właściwości danego sądu apelacyjnego również na czas nie dłuższy niż miesiąc w ciągu roku. Art. 77.(...)  § 8. Prezes sądu okręgowego, po uzyskaniu zgody kolegium sądu okręgowego, może delegować sędziego sądu rejonowego albo sędziego sądu okręgowego do pełnienia obowiązków sędziego na obszarze właściwości tego samego sądu okręgowego, jednakże na czas nie dłuższy niż miesiąc w ciągu roku. Prezes sądu apelacyjnego, po uzyskaniu zgody kolegium sądu apelacyjnego, może delegować do sądu apelacyjnego sędziego sądu okręgowego z obszaru właściwości danego sądu apelacyjnego również na czas nie dłuższy niż miesiąc w ciągu roku.

68 DECYZJA INTEPRETACYJNA (PRZYKŁAD)Sąd Apelacyjny podniósł, iż praktyka stosowania przepisu art. 63 § 3 przytaczanej na wstępie ustawy z dnia 20 czerwca 1985 r. - stanowiącego jego odpowiednik, przepisu art. 77 § 8 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych nie jest jednolita. Część prezesów sądów okręgowych i apelacyjnych, kierując się celem usprawnienia pracy sądów, traktuje miesięczny okres delegacji, o którym mowa w przytaczanych normach, jako sumę sesji przypadających średnio w miesiącu na sędziego sądu, do którego następuje delegowanie i odbytych przez tego sędziego w kolejnych miesiącach kalendarzowych w ciągu roku. Inni zaś, wskazany okres traktują jako okres miesiąca kalendarzowego, mimo zastrzeżeń, iż odbycie przez sędziego delegowanego choćby jednej sesji w tym miesiącu eliminuje możliwość jego późniejszego delegowania w tym samym roku kalendarzowym, co ma wpływ na sprawność postępowania w sprawach, których zakończenia w czasie jednego lub trzech miesięcy (w wypadku delegowania przez Ministra Sprawiedliwości) nie można przewidzieć.

69 DECYZJA INTEPRETACYJNA (PRZYKŁAD)Sąd Najwyższy zważył, co następuje: Przystępując do rozważań w tej kwestii, w pierwszej kolejności należy odwołać się do wykładni językowej, która nie pozostawia wątpliwości co do tego, że z faktu użycia w przytaczanym zwrocie ustawowym sformułowań: "na czas" i "miesiąc" wynika, iż rozważany problem określenia ram trwania delegacji sędziego do pełnienia obowiązków w innym miejscu na obszarze właściwości danego sądu rozwiązany został przez odwołanie się do czasowego ich ujęcia, przy użyciu metody kalendarzowej w obliczaniu tego czasu. W języku polskim bowiem słowo "miesiąc" oznacza "dwunastą część roku, jednostkę rachuby czasu obejmującą okres od 28 do 31 dni" (Słownik języka polskiego, pod red. M. Szymczaka, Warszawa 1999, t. II, s. 152) czy też "jakikolwiek okres liczący około trzydziestu dni" (Słownik poprawnej polszczyzny, pod red. A. Markowskiego, Warszawa 1999, s. 442). Prowadzi to do wniosku, iż zarządzenie o delegowaniu powinno wskazywać odcinek czasu (okres), w którym sędzia będzie pełnił obowiązki w innym sądzie.

70 DECYZJA INTEPRETACYJNA (PRZYKŁAD)Ze względu na niezadowalający rezultat wykładni językowej co do sposobu obliczania rozważanych terminów, zgodnie z art. 110 k.c., w kwestii tej należy posiłkować się przepisami tytułu V księgi pierwszej kodeksu cywilnego. W szczególności na uwadze mieć trzeba brzmienie przepisów art. 111 § 1 i art. 112 k.c. w odniesieniu do zarządzeń określających czas delegacji w sposób nieprzerwany (ciągły) - jak ma to miejsce np. przy jednorazowym delegowaniu sędziego na miesiąc. Natomiast, uwzględniając wcześniejszy wywód, z którego wynika, iż ciągłość opisywanego terminu miesięcznego nie jest wymagana (nie jest bowiem nieodzowne, aby delegowany sędzia pełnił nieprzerwanie obowiązki przez miesiąc od danej chwili), we wszystkich wypadkach wielokrotnego delegowania sędziego w ciągu roku, należy odwołać się do przepisu art. 114 k.c. Zgodnie z tym przepisem, obliczenie okresu miesięcznego następuje wówczas przy założeniu, że miesiąc liczy trzydzieści dni, na które składa się suma dni podanych w kolejnych zarządzeniach o delegowaniu

71 DECYZJA INTEPRETACYJNA (PRZYKŁAD)Przedstawiony tok rozumowania znajduje uzasadnienie w kolejnych wynikach wykładni systemowej. Zauważyć trzeba, że omawiany przepis art. 77 § 8 u.s.p. z 2001 r. (tak jak poprzednio art. 63 § 3 u.s.p. z 1985 r.) zamieszczony został w rozdziale zatytułowanym "Status sędziego", normującym kwestie prawnoustrojowe, związane z pozycją sędziego i z wykonywaniem przezeń władzy sądowniczej. Treść przepisów powołanego rozdziału przekonuje, iż omawiane unormowanie o delegowaniu sędziego do pełnienia obowiązków poza jego siedzibą ma - z podstawowych powodów, związanych z zasadami sprawowania przez sędziego wymiaru sprawiedliwości i z osobistym prawem obywatela do rozpatrzenia jego sprawy przez właściwy sąd - charakter wyjątkowy. Dość powiedzieć, że prawo wykonywania przez sędziego jurysdykcji o określonym (co do obszaru wykonywania władzy sądowniczej i zakresu rzeczowego rozpoznawanych spraw) zakresie, urzeczywistnia się wyłącznie w sądzie (i na stanowisku), w którym sędzia ma swoje miejsce służbowe. Przy uwzględnieniu praworządnościowego znaczenia wskazanej zasady, korespondującej także m.in. z zasadami nieprzenoszalności sędziego i niezawisłości sędziowskiej, prowadzi to do wniosku, iż interpretacja sformułowań omawianego przepisu wyjątkowego powinna mieć charakter ścisły, według najdalej zobiektywizowanych kryteriów. Warunek ten, przy określaniu czasu delegowania sędziego poza jego miejsce służbowe, spełnia przyjęcie metody kalendarzowej, z odwołaniem się do instytucji regulujących obliczanie terminów w porządku prawnym. Inne metody warunku tego nie spełniają.

72 MODEL RACJONALNEGO PRAWODAWCYZałożenia prawodawcy racjonalnego: wiedza prawodawcy jest systemem, tzn. należą do niej jej własne konsekwencje; preferencje prawodawcy są asymetryczne (tzn. jeśli preferuje jeden stan rzeczy, to nie preferuje drugiego przed pierwszym); preferencje prawodawcy są przechodnie (tzn. jeśli preferuje jeden stan rzeczy przed drugim, a drugi przed trzecim, to preferuje też pierwszy stan przed trzecim); Założenia prawodawcy doskonałego: Prawodawca zna i doskonale posługuje się regułami języka, w którym formułuje przepisy prawne (doskonała kompetencja językowa); wiedza prawodawcy jest najlepiej uzasadnioną wiedzą z punktu widzenia aktualnego stanu nauki; oceny prawodawcy wyznaczające jego preferencje są pełnym systemem słusznych moralnie ocen;