1 Podział hormonów 1. Budowa strukturalna Peptydy i białkaPochodne aminokwasów Steroidy Pochodne kwasów tłuszczowych 2. Miejsce powstawania Gruczoły dokrewne Tkanki Komórki nerwowe (neurohormony) 3. Mechanizm działania Zależy od obecności w komórce specyficznych receptorów

2 Typy działania hormonówIntrakrynne Autokrynne Parakrynne Endokrynne Neuroendokrynne

3 Typy receptorów 1. Błonowe 2. WewnątrzkomórkoweHormony nie wnikają do komórek, ale wiążą się z receptorami w błonie komórkowej Receptory katalityczne Receptory związane z kanałami jonowymi Receptory działające poprzez system wtórnych przekaźników 2. Wewnątrzkomórkowe Hormony wnikają do komórek i wiążą się z receptorami obecnymi w: cytoplazmie jądrze komórkowym

4 Hormony gruczołów dokrewnychPodwzgórze - (poli)peptydy Przysadka - (poli)peptydy Tarczyca - aminokwasy Przytarczyce - (poli)peptydy Nadnercza - rdzeń - katecholaminy - kora - steroidy Trzustka (poli)peptydy Gonady - steroidy

5 Charakterystyka działania hormonówSpecyfika tkankowa zależna od obecności receptorów Wieloetapowa amplifikacja sygnałów Działanie poprzez system przekaźników II rzędu Koordynacja przeciwstawnych procesów komórkowych Współdziałanie hormonów w regulacji szlaków metabolicznych Mechanizmy kontrolujące czas trwania odpowiedzi

6 Hormony kory nadnerczyandrogeny glukokortykoidy DHEA mineralokortykoidy kortyzol androstenodiol aldosteron kortykosteron testosteron

7 Hormony gonad androgeny estrogeny gestageny 17β-estradiol testosteronprogesteron estron estriol

8 Synteza hormonów steroidowychHormony steroidowe mogą być syntetyzowane: de novo - z acetyloCoA poprzez cholesterol in situ - przez konwersję obecnych hormonów steroidowych do innej postaci Transport hormonów we krwi Hormony steroidowe jako związki hydrofobowe i lipofilowe transportowane są przy udziale specyficznych nośników białkowych: albuminy (progesteron, 17-estradiol) orozomukoid (progesteron) transkortyna (progesteron, kortyzol) globuliny (androgeny, estrogeny)

9 Kalcytriol – aktywna postać witaminy D3Tworzy się z cholesterolu i uważany jest za „substancję hormono-podobną”, ponieważ wywiera w tkankach efekt podobny do działania hormonów. Kalcytriol Jelita Nerki Kości ↑ Ca2+ uwalnianie ↑ HPO42- uwalnianie ↑ Ca2+ absorpcja ↑ HPO42- absorpcja ↓ Ca2+ usuwanie ↓ HPO42- usuwanie

10 Synteza witaminy D

11 Wszystkie receptory steroidowe są regulowanymi przez ligandy - hormony czynnikami transkrypcyjnymiW jądrze aktywny kompleks hormon-receptor wiąże się ze specyficznymi fragmentami DNA, określanymi jako HRE (hormone response element) Na skutek wiązania modulowana jest transkrypcja genów i może ulegać osłabieniu lub wzmocnieniu

12 Regulacja transkrypcji genów przez glukokortykoidy

13 Pochodne kwasów tłuszczowych„Kaskada arachidonianu” Uwalnianie do cytoplazmy, bezpośrednie działanie w błonach