1 Politechnika RzeszowskaFIZYKA CIAŁA STAŁEGO Vitalii Dugaev Katedra Fizyki Politechnika Rzeszowska Semestr letni, rok 2013/2014
2 Fizyka Ciała Stałego, Lekcja 4 Strona 1Fale w kierunku [110] Rozpatrzymy falę poprzeczną z k w płaszczyźnie xy: Fale, które rozchodzą się w płaszczyźnie xy, ale których cząstki poruszają się również w płaszczyźnie xy Dla fali w kierunku [110] Fizyka Ciała Stałego, Lekcja Strona 1
3 Fizyka Ciała Stałego, Lekcja 4 Strona 2Warunkiem rozwiązania jest znikanie wyznacznika Równanie te ma pierwiastki – opisuje falę podłużną (u=v) – opisuje falę ścinania (u=-v) Fizyka Ciała Stałego, Lekcja Strona 2
4 Fizyka Ciała Stałego, Lekcja 4 Strona 3FONONY I DRGANIA SIECI KRYSTALICZNEJ Energia drgań sieci krystalicznej jest skwantowana Kwant energii fali sprężystej nazywany jest fononem Fonon o wektorze falowym K oddziałuje z innymi cząstkami i polami tak, jakby miał pęd równy ħK fonon Ω foton ω foton ω’ Fizyka Ciała Stałego, Lekcja Strona 3
5 Fizyka Ciała Stałego, Lekcja 4 Strona 4Drgania sieci jednoatomowych Rozważmy fale sprężyste, rozchodzące się w kierunkach, dla których są one spolaryzowane tylko poprzecznie, albo tylko podłużnie Fala poprzeczna Fala podłużna Fizyka Ciała Stałego, Lekcja Strona 4
6 Fizyka Ciała Stałego, Lekcja 4 Strona 5Siła działająca na płaszczyznę s Równanie ruchu płaszczyzny gdzie M jest masą atomu Szukamy rozwiązania w postaci fali bieżącej gdzie a jest odległością między płaszczyznami Fizyka Ciała Stałego, Lekcja Strona 5
7 Fizyka Ciała Stałego, Lekcja 4 Strona 6Ponieważ komórka elementarna zawiera tylko jeden atom, z symetrii translacji wynika, że Cp=C-p Zależność dyspersyjna Jeśli oddziaływanie zachodzi tylko między najbliższymi płaszczyznami, to Pierwsza strefa Brillouina Fizyka Ciała Stałego, Lekcja Strona 6
8 Fizyka Ciała Stałego, Lekcja 4 Strona 7Sieć krystaliczna zawierająca dwa atomy w prostej komórce Jeśli prosta komórka zawiera więcej niż jeden atom, to widmo drgań wykazuje nowe właściwości W przypadku dwóch atomów na prostą komórkę krzywa zależności dyspersyjnej ω(K) rozdziela się – dla każdego rodzaju polaryzacji – na dwie gałęzie: optyczną i akustyczną Odpowiednio odróżniamy rodzaje fononów: podłużne akustyczne (LA – longitudinal acoustical), poprzeczne akustyczne (TA – transverse acoustical), podłużne optyczne (LO – longitudinal optical) i poprzeczne optyczne (TO – transverse optical) Rozważmy kryształ układu regularnego, w którym atomy o masach M1 leżą w płaszczyznach nieparzystych, zaś atomy o masach M2 leżą w płaszczyznach parzystych Fizyka Ciała Stałego, Lekcja Strona 7
9 Fizyka Ciała Stałego, Lekcja 4 Strona 8