1 Polityka senioralna w województwie łódzkimwybrane elementy
2 Polityka senioralna jednym z priorytetów rządu oraz samorządówPolityka senioralna jednym z priorytetów rządu oraz samorządów. Wybrane dane liczbowe Dzisiaj 20 procent Polaków ma ukończony 60 rok życia. Według prognoz, do 2050 r. będzie ich ponad 40 procent. W roku 2015 w województwie łódzkim osób, które ukończyły 60 rok życia było ,4% spośród nich skorzystało ze świadczeń z pomocy społecznej. Wg danych z GUS zjawisko starzenia się społeczeństwa jest procesem postępującym w wyniku którego będzie następował wzrost liczby osób w podeszłym wieku przy jednoczesnym stosunkowo niskim przyroście naturalnym. Problematyka zapewnienia opieki i wsparcia osobom starszym nabiera szczególnego znaczenia w kontekście zmian demograficznych zachodzących w województwie łódzkim.
3 Żródło: opracowanie własne Urzędu Wojewódzkiego na podstawie danych GUS.
4 Programy realizowane przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki SpołecznejRządowy Program Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata Celem programu ASOS jest poprawa jakości i poziomu życia osób starszych oraz zagospodarowanie ich potencjału poprzez umożliwienie im aktywności społecznej. Organizacje pozarządowe działające na rzecz osób starszych mogą ubiegać się o dofinansowanie od 20 do 200 tysięcy zł. W ramach edycji 2016 z dofinansowania skorzystało 421 projektów obejmujących wsparciem osób starszych. W ramach edycji 2017 (ASOS) organizacje pozarządowe zgłosiły aż 1,6 tys. ofert z których 362 uzyskały rekomendację komisji konkursowej do dofinansowania na kwotę ok. 40 mln. zł. Kampania informacyjna „Aktywny i Bezpieczny Senior” Celem głównym kampanii jest podwyższenie świadomości polskiego społeczeństwa na temat kwestii związanych z bezpieczeństwem oraz aktywnością osób starszych.
5 św. Jan Paweł II, List do osób w podeszłym wiekuLudzie starzy pomagają nam mądrzej patrzeć na ziemskie wydarzenia, ponieważ dzięki życiowym doświadczeniom zyskali wiedzę i dojrzałość. Są strażnikami pamięci zbiorowej, a więc mają szczególny tytuł, aby być wyrazicielami wspólnych ideałów i wartości, które są podstawą i regułą życia społecznego. Wykluczyć ich ze społeczeństwa znaczy w imię nowoczesności pozbawionej pamięci odrzucić przeszłość, w której zakorzeniona jest teraźniejszość. św. Jan Paweł II, List do osób w podeszłym wieku
6 Kampania Informacyjna „Bezpieczny i Aktywny Senior”Wojewoda Łódzki wspiera Kampanię Informacyjną „Bezpieczny i Aktywny Senior” realizowaną od grudnia 2016 r. przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej poprzez: promowanie założeń kampanii w swoich kanałach informacyjnych; rozpowszechnianie ulotek i materiałów informacyjnych; zwrócenie się z prośbą do przedstawicieli samorządu województwa, powiatów i gmin województwa łódzkiego o zapoznanie się z założeniami kampanii, aktywne włączenie się w nią poprzez przedstawianie, także w swoich kanałach informacyjnych, jej założeń oraz regularnie udostępnianych przez Ministerstwo materiałów edukacyjnych i promocyjnych; przedstawianie założeń kampanii podczas spotkań i konferencji poświęconych m.in. polityce senioralnej.
7 Cele kampanii Jednym z podstawowych celów kampanii jest uchronienie osób starszych przed przestępstwami, takimi jak oszustwa, wyłudzenia pieniędzy, nieuczciwe praktyki przedsiębiorców, nadużycia w prywatnych placówkach całodobowego pobytu, przemoc, czy dyskryminacja ze względu na wiek. Realizatorzy stawiają sobie za cel podniesienie świadomości społecznej w tym obszarze. Drugim obszarem priorytetowym kampanii jest szeroko rozumiana aktywność seniorów – zawodowa, społeczna, sportowa, edukacyjna, kulturalna, rekreacyjna.
8 Obszary działania Bezpieczeństwozagwarantowanie bezpieczeństwa jako podstawowy element polityki społecznej wobec osób starszych ; uwrażliwianie społeczeństwa na temat zapewnienia bezpieczeństwa osobom starszym; zwiększenie poczucia bezpieczeństwa osób starszych; ograniczanie liczby nadużyć popełnianych na szkodę osób starszych; Aktywność podwyższenie świadomości społecznej oraz seniorów na temat znaczenia aktywności osób starszych: społecznej, edukacyjnej, sportowej, kulturowej, rekreacyjnej; promocja zdrowego stylu życia i aktywnego starzenia się.
9 Zapraszamy na prezentację filmu „Bezpieczny i aktywny senior”
10
11
12 Ważne : ośrodki pomocy społecznej (rozdział 3 ustawy o pomocy społecznej)nie wydają decyzji o skierowaniu do placówki zapewniającej całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku; nie wydają decyzji o umieszczeniu w placówce zapewniającej całodobową opiekę; nie ustalają odpłatności za pobyt w placówce zapewniającej całodobową opiekę; nie wnoszą opłat za pobyt osoby w takiej placówce tj. za świadczone jej usługi opiekuńcze i bytowe (nie znajdują tu zastosowania przepisy dotyczące domów pomocy społecznej, o których mowa m.in. w rozdziale 2 ustawy o pomocy społecznej).
13 Zachęcamy do odwiedzania strony głównej Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, gdzie znajduje się stała zakładka kampanii: http://www.mpips.gov.pl/bezpieczny-i-aktywny-senior/ na której można znaleźć regularnie udostępniane przez Ministerstwo materiały edukacyjne i promocyjne dla seniorów. Materiały te będą mogły pomóc osobom zainteresowanym np. przy odpowiednim wyborze bezpiecznego domu opieki, uzyskać informacje o prawach konsumenta, a także: gdzie szukać porady prawnej i innego rodzaju wsparcia. Na stronie internetowej Wydziału Rodziny i Polityki Społecznej utworzona została oddzielna zakładka poświęcona ww. kampanii, gdzie znajduje się link do strony Ministerstwa oraz do pobrania m.in. materiały informacyjne udostępnione przez Ministerstwo (ulotki, plakaty) oraz film „Bezpieczny i Aktywny Senior”. Film dotyczący bezpiecznego domu dla seniora:
14 Program wieloletni „Senior +” (wcześniej Program „Senior-WIGOR”) na lata 2015-2020
15 Program jest ważnym elementem polityki społecznej państwa wobec osób starszych skierowanym do jednostek samorządu terytorialnego szczebla gminnego, powiatowego i wojewódzkiego, których strategie rozwoju pomocy społecznej uwzględniają rozwój infrastruktury dla osób starszych lub w których brak jest innej infrastruktury pomocy społecznej tego typu w zakresie: wsparcia finansowego jednostek samorządu terytorialnego w zakresie realizacji zadań własnych określonych w art. 17 ust. 2 pkt 3, art. 19 pkt 11 oraz art. 21 pkt 5 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2016 r. poz. 930); poprawy jakości życia seniorów w środowisku lokalnym poprzez umożliwienie im korzystania z szerokiej oferty opiekuńczej, edukacyjnej, kulturalnej; zapewnienia seniorom wsparcia oraz pomocy adekwatnej do potrzeb i możliwości wynikających z wieku i stanu zdrowia, w tym wsparcia specjalistycznego; integracji społecznej środowiska seniorów, w tym rozwoju działań samopomocowych; zwiększenia zaangażowania seniorów w życie społeczności lokalnych; promowania aktywnego starzenia się.
16 Program wieloletni „Senior +” na lata 2015-2020Celem Programu jest zwiększenie aktywnego uczestnictwa w życiu społecznym seniorów poprzez rozwój sieci ośrodków wsparcia tj. placówek dziennego pobytu: Dziennych Domów „Senior +” i Klubów „Senior +”. Obecnie w Polsce utworzonych zostało ok. 126 placówek „Senior +”. Na edycję 2017 Programu zabezpieczone zostało 30 mln zł, a jej ogłoszenie nastąpiło 20 lutego br. W ramach Programu jednostki samorządu terytorialnego, mogą ubiegać się o: Jednorazowe wsparcie finansowe na utworzenie lub wyposażenie placówki w wysokości do 300 tys. zł w przypadku Dziennego Domu „Senior +”, lub do 150 tys. zł w przypadku Klubu „Senior +”; Dofinansowanie funkcjonowania bieżącego utrzymania już istniejących placówek: do 300 zł miesięcznie na utrzymanie jednego miejsca w Dziennym Domu oraz do 200 zł miesięcznie na utrzymanie jednego miejsca w Klubie „Senior +”. Ministerstwo przewiduje, że do końca roku 2017 funkcjonować będzie w całym kraju 258 placówek, które zapewnią seniorom 3335 miejsc.
17 Wyjście naprzeciw problemom starzenia się społeczeństwa to m. inWyjście naprzeciw problemom starzenia się społeczeństwa to m.in.wspieranie samorządów oraz stwarzanie im możliwości podejmowania szeroko rozumianych działań na rzecz osób starszych należących do ich społeczności lokalnych, a w szczególności zwiększenia aktywnego uczestnictwa seniorów w życiu społecznym. Możliwość taką daje m.in. udział (na zasadach dobrowolności) w corocznie ogłaszanych przez Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w otwartym konkursie ofert w ramach Programu wieloletniego „Senior+” na lata , na najlepsze projekty polegające na wsparciu finansowym jednostek samorządu terytorialnego w zakresie realizacji zadań własnych z pomocy społecznej w tworzeniu sieci ośrodków wsparcia - placówek typu „Senior+” oraz wsparcia funkcjonowania już istniejących placówek tego typu.
18 Program wieloletni „Senior +” (wcześniej Program „Senior-WIGOR”) na lata w województwie łódzkim Program, w nowej formule, obowiązuje od 1 stycznia 2017 r. Został przyjęty przez Radę Ministrów w dniu 30 grudnia 2016 r. i opublikowany w M.P. z 2016 r. pod poz Zmiany Programu polegają w dużej mierze na przekazaniu znacznej części działań z poziomu ministerialnego na poziom wojewódzki, co w założeniu ma usprawnić realizację Programu na poziomie regionalnym.
19 Wojewoda Łódzki realizuje zadania zakreślone ww. Programem od 2015 r.W latach w województwie łódzkim utworzonych zostało łącznie 7 Placówek typu „Senior+” (Dziennych Domów „Senior-WIGOR”) ze 192 miejscami. Prognozuje się, że w roku 2017 na terenie województwa zostaną utworzone kolejne 4 Placówki typu „Senior+”, w tym: 3 Kluby i 1 Dzienny Dom „Senior+” z liczbą nowych miejsc 70, w tym: 55 w Klubach „Senior+”. Łącznie w edycjach Wojewoda dokonał ocen 31 ofert złożonych przez 15 jst.
20
21 Placówki typu Senior + (dawniej Senior-WIGOR”) utworzone w województwie łódzkim w latach 2015-2016.W ramach edycji 2015 o wsparcie finansowe z budżetu państwa aplikowało 10 samorządów- ostatecznie powstało 6 Dziennych Domów „Senior-WIGOR” Łączna kwota przyznanego dofinansowania w roku 2015 wyniosła około zł. W ramach edycji 2016 do konkursu przystąpiło 7 samorządów (8 ofert). W województwie łódzkim powstał 1 nowy Dzienny Dom „Senior-WIGOR” na terenie Gminy Żarnów, w miejscowości Niemojowice, pow. opoczyński. Łączna kwota dofinansowania w roku 2016 wyniosła około zł.
22 Liczba Placówek typu Senior + (dawniej Senior-WIGOR”) funkcjonujących na terenie województwa łódzkiego wg stanu na 31 grudnia 2016 r. Lp. Podmiot prowadzący Dzienny Dom „senior-WIGOR” Liczba placówek Liczba miejsc w Placówce Rzeczywista liczba seniorów objętych wsparciem w 2016 r. Liczba oczekujących na przyjęcie (wg stanu na r.) 1 Gmina Białaczów 27 36 2 Miasto Brzeziny 15 16 5 3 Gmina Grabów 30 35 4 Miasto Łódź 50 69 Gmina Tuszyn 20 21 6 Gmina Miasto Zgierz 25 39 7 Gmina Żarnów 10 RAZEM: 192 241
23 Rozkład sieci powstałych Dziennych Domów „Senior-WIGOR” w województwie Łódzkim (wg stanu na 31 grudnia 2016 r.) Ww. Placówki funkcjonują na terenie 6 powiatów: opoczyńskiego (2), brzezińskiego (1), łęczyckiego (1), zgierskiego (1), łódzkiego – wschodniego (1) oraz na terenie Miasta Łódź (1).
24 Rodzaj świadczonych usług:W 2016 r. Placówki świadczyły następujące rodzaje usług, z których skorzystała niżej wskazana liczba seniorów: socjalnych – 241 osób; edukacyjnych – 197 osób; kulturalno-oświatowych – 195 osób; sportowo-rekreacyjnych – osób; aktywności ruchowej lub kinezyterapii – 136 osób; aktywizujących społecznie – 193 osoby; terapii zajęciowej – 168 osób; innych usług (jak: opieka medyczna, zabiegi fizykalne, pomoc pielęgniarska, warsztaty i indywidualne konsultacje psychologiczne, doradztwo prawne) – 68 osób.
25 Rzeczywista liczba osób w wieku 60+ korzystających w roku 2016 z usług oferowanych w ramach wsparcia dziennego przez placówki typu „Senior+”, w podziale na niżej wskazane grupy wiekowe:
26 Wśród korzystających z usług wwWśród korzystających z usług ww. Placówek przeważającą grupę, stanowiły kobiety, których było Najwięcej (64 tj. po 32) w przedziale wiekowym i lata. Mężczyzn korzystających z ww. usług było 73, w tym najwięcej (19) w przedziale wiekowym lat. Kobiety poruszające się przy pomocy kul, balkoników lub na wózkach stanowiły 66,67% osób z barierami funkcjonalnymi. Było ich w 2016 r. 12. Mężczyzn z naruszoną sprawnością ruchową wymagającą wsparcia kul, balkoników lub wózków było 6. W 2016 r. ww. Placówki zatrudniały ogółem w ramach umów o pracę i umów cywilnoprawnych 49 osób. W czterech z nich, zaangażowanych było na przestrzeni tego roku łącznie 8 wolontariuszy.
27 W dniu 20 lutego 2017 r. Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej ogłosił otwarty konkurs ofert w ramach Programu wieloletniego "Senior+" na lata , edycja w 2017 r. na najlepsze projekty polegające na wsparciu tworzenia placówek typu "Senior+ oraz wsparciu funkcjonowania już istniejących placówek utworzonych w ramach Programu. Wyniki edycji 2017 Programu wieloletniego „Senior+” Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej ogłosiło w dniu 28 kwietnia 2017 r.
28 W województwie Łódzkim, w ramach pierwszego etapu procedury konkursowej w sprawie oceny i kwalifikacji złożonych przez 11 jednostek samorządu terytorialnego 12 ofert w ramach Programu wieloletniego "Senior+" na lata w edycji 2017 ostatecznie zakwalifikowanych do Programu zostało 11 ofert złożonych przez 10 jednostek samorządu terytorialnego, w tym: 7 w ramach modułu 2 (Miasto Łódź, Miasto Brzeziny, Gmina Miasto Zgierz, Gmina Tuszyn, Gmina Grabów, Gmina Białaczów i Gmina Żarnów), które utworzyły w ramach edycji 2015 i 2016 Programu w Dziennych Domach "Senior-WIGOR" łącznie 192 miejsca dla osób nieaktywnych zawodowo w wieku 60+ i wnioskowały Ostateczna kwota dotacji przyznana przez Ministerstwo: ,35 zł tj. 82% wnioskowanej przez jednostki samorządu terytorialnego kwoty dofinansowania;
29 5 w ramach modułu 1 (Powiat Sieradzki i Gmina Paradyż na utworzenie i wyposażenie Dziennych Domów "Senior+" oraz Gminy: Ujazd, Zapolice i Miasto Brzeziny na utworzenie i wyposażenie Klubów "Senior+"), które planowały utworzyć łącznie 90 nowych miejsc dla seniorów, w tym: 35 miejsc w Dziennych Domach "Senior+" i 55 miejsc w Klubach "Senior+". Kwota wnioskowanej dotacji na utworzenie i wyposażenie mających powstać w tegorocznej edycji konkursu nowych placówek typu "Senior+" wyniosła: ,77 zł. W ramach ostatecznej kwoty dotacji Ministerstwo przyznało wsparcie finansowe w ogólnej wysokości: ,47 zł dla 4 jednostek samorządu terytorialnego (Gminy Paradyż, Ujazd, Zapolice oraz Miasta Brzeziny) - po 100% wnioskowanej kwoty dotacji dla każdej z nich. Oferta Powiatu Sieradzkiego, w tegorocznej edycji konkursu, nie została przez Ministerstwo wybrana i zakwalifikowana do dofinansowania. Jedna oferta, złożona przez Gminę Witonia została odrzucona na poziomie wojewódzkim z przyczyn formalnych.
30 Rodzaje limitów finansowychKlub „Senior+” Dzienny Dom „Senior+” 1) utworzenie i wyposażenie placówki do 150 tys. zł w tym: utworzenie: do 125 tys. zł w tym: wyposażenie do 25 tys. zł 2) funkcjonowanie placówki- miesięczne utrzymanie 1 miejsca – do 200 zł 3) wymagany wkład własny w zakresie utworzenie i wyposażenia placówki 20% 4) wymagany wkład własny w zakresie funkcjonowania placówki - 60% utworzenie i wyposażenie placówki do 300 tys. zł w tym: utworzenie: do 250 tys. zł w tym: wyposażenie do 80 tys. zł 2) funkcjonowanie placówki- miesięczne utrzymanie 1 miejsca – do 300 zł 3) wymagany wkład własny w zakresie utworzenie i wyposażenia placówki 20% 4) wymagany wkład własny w zakresie funkcjonowania placówki - 60%
31 Podstawowe wymagania lokalowe (placówki powinny być przystosowane do potrzeb oraz możliwości osób niepełnosprawnych, pozbawione barier funkcjonalnych) Klub „Senior+” Dzienny Dom „Senior+” Minimalny standard warunków lokalowych: 1 pomieszczenie ogólnodostępne wyposażone w stoły i krzesła(lub kanapy i fotele) pełniące funkcję sali spotkań, pomieszczenie albo pomieszczenia kuchenne lub aneks kuchenny, wyposażone w sprzęty, urządzenia i naczynia do przygotowywania i spożycia posiłku, 1 łazienka wyposażona w 2 toalety(dla kobiet i mężczyzn) i umywalkę, wydzielone miejsce pełniące funkcję szatki dla seniorów Dodatkowo Klub może posiadać m.in.: pomieszczenie klubowe wyposażone w sprzęt RTV, komputer z dostępem do internetu, kanapy, i fotele, pomieszczenie do zajęć rehabilitacyjno-ruchowych wyposażone w drabinki, materace oraz inne niezbędne wyposażenie stosowne do wieku uczestników, łazienki wyposażone w prysznic z krzesełkiem oraz uchwyty pod prysznicem. Minimalny standard warunków lokalowych: pomieszczenie ogólnodostępne wyposażone w stoły i krzesła(lub kanapy i fotele) pełniące funkcję sali spotkań, jadalni, pomieszczenie albo pomieszczenia kuchenne lub aneks kuchenny, wyposażone w sprzęty, urządzenia i naczynia do przygotowywania i spożycia posiłku, 1 pomieszczenie do utrzymania lub zwiększenia aktywności ruchowej lub kinezyterapii wyposażone w podstawowy sprzęt, odpowiedni do potrzeb i sprawności seniorów(np. materace, leżanka, rotory, drabinki, drobny sprzęt do ćwiczeń indywidualnych itp.), pomieszczenie pełniące funkcję szatni dla seniorów i personelu z indywidualnymi szafkami, 1 łazienka wyposażona w 2 toalety(dla kobiet i mężczyzn), umywalkę i prysznic z krzesełkiem, uchwyty pod prysznicem, pokój zabiegowo-pielęgniarski. Dodatkowo Dzienny Dom może posiadać m.in.: 1 pomieszczenie klubowe z biblioteczką i prasą, wyposażone w sprzęt RTV, komputer z dostępem do internetu, kanapy, fotele, pomieszczenie do odpoczynku z miejscami do leżenia, pomieszczenie do terapii indywidualnej lub poradnictwa rozumianego jako szeroko pojęta praca socjalna, wydzielone miejsce na pralkę i odpowiednio wyposażone miejsce do prasowania.
32 Zatrudnienie w Placówce typu „Senior+”Dzienny Dom „Senior+” Klub „Senior+” B. Minimalny standard zatrudnienia Jeden pracownik oraz specjalista w pożądanym zakresie zatrudniony w wymiarze czasu odpowiednim do potrzeb placówki. Dodatkowo, w zależności od potrzeb, w placówce mogą być zatrudnieni inni specjaliści. B. Minimalny standard zatrudnienia Co najmniej 1 pracownik na 15 seniorów oraz fizjoterapeuta lub terapeuta zajęciowy lub instruktor terapii lub pielęgniarka lub ratownik medyczny w wymiarze odpowiednim do potrzeb placówki. Dodatkowo, w zależności od potrzeb, inny specjalista w wymiarze czasu odpowiednim do potrzeb placówki. W placówce o liczbie miejsc większej niż 15, a mniejszej niż 30, jst we współpracy z urzędem pracy może zaangażować stażystę.
33 Kwalifikacje pracowników/odpłatność-Placówki typu „Senior+”Dzienny Dom „Senior+” Klub „Senior+” D. Kwalifikacje pracowników i współpracowników realizujących oferty usług: określa jednostka samorządu, na terenie której działa placówka. E. Odpłatność za pobyt w placówce seniora ustala jednostka samorządu., zgodnie z art. 97 ust. 1 i 5 ustawy o pomocy społecznej D. Kwalifikacje pracowników i współpracowników realizujących oferty usług: określa jednostka samorządu, na terenie której działa placówka. E. Odpłatność za pobyt w placówce seniora ustala jednostka samorządu, zgodnie z art. 97 ust. 1 i 5 ustawy o pomocy społecznej
34 Kwota dotacji na utworzenie i wyposażenie placówki nie może być wyższa niż 80% całkowitego kosztu realizacji zadania, a na zapewnienie funkcjonowania istniejącej placówki nie może stanowić więcej niż 40% całkowitego kosztu realizacji zadania.
35 Szczegółowe informacje na temat Programu można znaleźć w dokumencie Program Wieloletni „Senior +” na lata , na stronie internetowej Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej oraz na stronie internetowej Wydziału Rodziny i Polityki Społecznej Łódzkiego Urzędu Wojewódzkiego w Łodzi pod adresem w zakładce:
36 Informacja o realizacji przedsięwzięcia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej i Komendy Głównej Policji w zakresie szkoleń kadr pomocy społecznej. W roku 2015 Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej i Komenda Główna Policji (we współpracy z wojewodami) rozpoczęła przedsięwzięcie polegające na przeszkoleniu jak największej liczby pracowników pomocy społecznej w zakresie postępowania w sytuacji zagrożenia zdrowia i życia w związku z wykonywaniem obowiązków służbowych. W województwie łódzkim, bezpośrednią organizacją szkoleń prowadzonych (w oparciu o materiały opracowane przez KG Policji) przez funkcjonariuszy Komendy Wojewódzkiej Policji w Łodzi zajęło się Regionalne Centrum Polityki Społecznej w Łodzi.
37 W okresie od 29 września 2015 r. do 31 grudnia 2016 rW okresie od 29 września 2015 r. do 31 grudnia 2016 r w województwie łódzkim W szkoleniach prowadzonych przez funkcjonariuszy Wojewódzkiej Komendy Policji, w oparciu o materiały szkoleniowe opracowane w Biurze Prewencji i Ruchu Drogowego Komendy Głównej Policji udział wzięło 317 osób, w tym: w 2015 r. – 166 osób z 36 jednostek organizacyjnych, w ramach 12 ośmiogodzinnych cyklów szkoleniowych; W 2016 r osób z 33 jednostek, w ramach 11 cyklów szkoleniowych.
38 Dziękuję za uwagę poświęconą tej części spotkaniaŁódź, 29 czerwca 2017 r.