1 Polska Rodzina – wyzwania, działania, perspektywy Warszawa, 8.11.2004Rodzina a rynek pracy Irena E.Kotowska Instytut Statystki i Demografii Szkoła Główna Handlowa Polska Rodzina – wyzwania, działania, perspektywy Warszawa,

2 Przesłanki reorientacji polityki społecznej i rodzinnejmodel z obojgiem pracujących rodziców, odpowiedzialnych wspólnie za obowiązki rodzinne (dual breadwinner model – dual carer model) zmiany na rynku pracy zmiany zasobów pracy zmiany demograficznego rodziny

3 Przemiany modelu rodzinyZmiany modelu rodziny definiowanego na podstawie podziału pracy w rodzinie tradycyjny model rodziny (single breadwinner model), model z ojcem jako głównym żywicielem rodziny i pracą zawodową kobiety dostosowaną do cyklu życia rodziny (male breadwinner model – female part-time home carer),

4 Przemiany modelu rodzinyoboje rodziców ponosi odpowiedzialność za utrzymanie rodziny, ale nadal kobiety pozostają odpowiedzialne za sprawowanie obowiązków domowych (dual earner model- double burden of females) model z obojgiem pracujących rodziców, odpowiedzialnych wspólnie za obowiązki rodzinne (dual breadwinner model – dual carer model)

5 Zmiany na rynku pracy Rosnąca konkurencyjność, dynamika i niestabilność popytu na pracę  zmiany form zatrudnienia i organizacji pracy, konieczność stałego doskonalenia kwalifikacji, rosnąca niepewność  niestabilność i nieciągłość zatrudnienia, dywersyfikacja jego form  destandaryzacja przebiegu życia zawodowego zarządzanie własną karierą zawodową wymaga więcej wysiłku i umiejętności (konflikt czasu, dyspozycyjności)  konieczność równoległego inwestowania w kapitał ludzki rodziców i dzieci

6 Inne zmiany stymulujące zatrudnienie kobietreformy systemu emerytalnego starzenie się ludności i zasobów pracy, spadek zasobów pracy  zmiany procesu tworzenia i rozwiązywania rodzin  niestabilność rodzin, wzrost rodzin niepełnych, dywersyfikacja form rodzin, destandaryzacja przebiegu życia jednostki i cyklu życia rodziny

7 Rodzina a współczesny rynek pracyStrukturalne uwarunkowania łączenia aktywności rodzinnej i zawodowej  warunki łączenia tych aktywności w centrum rozważań o polityce rodzinnej i społecznej; odpowiedzialność za opiekę nad dziećmi i innymi członkami rodziny Kulturowe uwarunkowania łączenia aktywności rodzinnej i zawodowej Zmiany postaw wobec podziału obowiązków domowych i zawodowych mają podstawowe znaczenie dla możliwości dostosowań instytucjonalnych

8 Źródło: Muszyńska M. (2003), Gender, structural conflict and family formation in Europe,Referat prezentowany na Europejskiej Konferencji Ludnościowej, Warszawa, sierpień 2003.

9 Źródło: Muszyńska M., 2003, Gender, structural conflict and family formation in Poland, Europejska Konferencja Ludnościowa, Warszawa, sierpień 2003.

10 Źródło: Recent Demographic Developments 2003, Council of Europe.

11 TFR w 2002r. Dania, Finlandia, Szwecja ,65 - 1,72 Włochy, Hiszpania, Portugalia, Grecja 1,23 - 1,47 Kraje Europy Środkowej 1,17 - 1,37 Francja – 1,89; Belgia – 1,62; Holandia – 1,72

12 Podstawowe kierunki zmianrozwój opieki instytucjonalnej nad dziećmi w wieku przedszkolnym i szkolnym nad dorosłymi potrzebującymi opieki powszechność urlopów i zasiłków macierzyńskich dla obojga rodziców, okresowa dezaktywizacja - urlopy rodzicielskie, zwolnienia opiekuńcze dla obojga rodziców, elastyczne formy zatrudnienia i czasu pracy – przeciwdziałanie segmentacji rynku transfery pieniężne - świadczenia społeczne: zasiłki rodzinne, inne świadczenia rodzinne, -   system podatkowy jako czynnik zmniejszający koszt dzieci