1 Polska w 100 % OSN OSN - Obszary Szczególnie Narażone

2 Dyrektywa azotanowa Dyrektywa azotanowa z 1991 r. jest jednym z pierwszych aktów prawnych UE mających na celu kontrolę zanieczyszczeń i poprawę jakości wód. Wprawdzie azot jest ważnym składnikiem pokarmowym, pomocnym w uprawie roślin i zbóż i przyczyniającym się do ich wzrostu, jednak w wysokich stężeniach jest szkodliwy dla ludzi i przyrody. Azotany zawarte w nawozach organicznych i chemicznych wykorzystywanych w rolnictwie stanowią jedno z głównych źródeł zanieczyszczenia wód w Europie. Ogólnie rzecz biorąc, rolnictwo odpowiada za ponad 50% całkowitej ilości azotu wprowadzonej do wód powierzchniowych.

3 „Dyrektywa azotanowa”Cel: zmniejszenie zanieczyszczenia wód spowodowanego lub wywołanego przez azotany pochodzące ze źródeł rolniczych oraz zapobieganie dalszemu zanieczyszczeniu wód

4 Ramowa Dyrektywa Wodna z 2000 r.Ramowa Dyrektywa Wodna ustanawia ramy działań na rzecz ochrony wszelkich wód we Wspólnocie. Ramowa Dyrektywa Wodna jest aktem prawnym wiążącym państwa członkowskie Wspólnoty w zakresie celów, które mają być dzięki nim osiągnięte, zobowiązują więc państwa członkowskie do wydania w określonym terminie przepisów krajowych, które mają zapewnić realizację celów określonych w dyrektywie Oznacza to, że dyrektywy z założenia nie są bezpośrednio podstawą praw i obowiązków osób fizycznych i prawnych. Oznacza to także, że wszystkie państwa członkowskie Wspólnoty uchwalając RDW jak również państwa wstępujące do tej Wspólnoty zobowiązane są do włączenia do swojego systemu prawnego ustaleń wynikających również z tej dyrektywy.

5 Obowiązki wynikające z dyrektywy azotanowej dla państw członkowskichWstępując do UE, Polska przyjęła na siebie obowiązek wypełnienia tych wymogów, a pierwsze rozporządzenia ustanawiające OSN - y były wydane w 2003 r., czyli jeszcze przed naszą akcesją.

6 Historia OSN – ów w PolscePolska, wstępując do Unii Europejskiej w 2004 r., zobowiązała się do wdrażania postanowień dyrektywy. W ramach jej realizacji wyznaczone zostały OSN-y, wdrożono programy działań służące ograniczeniu odpływu azotanów, a także opracowano Kodeks Dobrych Praktyk Rolniczych. W odczuciu urzędników z Brukseli skala naszych działań jest niewystarczająca. I etap miał miejsce w latach 2004 – 2008;(1.05 – 30.04) 6 254,35 km (2 %) II etap w latach 2008 – 2012;(1.05 – ) 4 680,47 km2 (1,48 % ) III etap w latach 2012 – 2016; (1.05. – 30.04) 13 935,06 ( 4,46 %)

7 W latach obszary szczególnie narażone na zanieczyszczenia azotanami pochodzenia rolniczego stanowią obecnie ok. 4,46% powierzchni kraju, co daje 7,36% użytków rolnych (48 OSN – ów)

8

9 Obowiązki rolników wynikające z ProgramówNa podstawie Programu na lata

10 Czym są Programy Działań i czego dotyczą …..1. Okresów nawożenia; 2. Warunków przechowywania nawozów naturalnych oraz postępowania z odciekami; 3. Zasad nawożenia pól na terenie o dużym nachyleniu; 4. Ograniczeń nawożenia na glebach podmokłych, zalanych, zamarzniętych lub pokrytych śniegiem; 5. Nawożenia w pobliżu cieków; 6. Dawek i sposobu nawożenia;

11 2.Nawozy naturalne i organiczne stosuje się na OBOWIĄZKI OSÓB PROWADZĄCYCH DZIAŁALNOŚĆ ROLNICZĄ NA OSN W ZAKRESIE POPRAWY PRAKTYKI ROLNICZEJ W ODNIESIENIU DO OKRESÓW NAWOŻENIA 1.Nawożenie stosuje się w okresach i w warunkach, gdy nie ma zagrożenia, że zawarte w nich składniki mineralne(szczególnie związki azotu) będą wymywane do wód gruntowych lub zmywanie do wód powierzchniowych powodując ich zanieczyszczenie 2.Nawozy naturalne i organiczne stosuje się na gruntach ornych 3.Nawozy naturalne płynne na łąkach i pastwiskach stosuje się 4.Nawozy naturalne stałe stosuje się: na łąkach na pastwiskach i

12 do 85 kg N/ha/rok z nawozów płynnych naturalnychOBOWIĄZKI OSÓB PROWADZĄCYCH DZIAŁALNOŚĆ ROLNICZĄ NA OSN W ZAKRESIE POPRAWY PRAKTYKI ROLNICZEJ W ODNIESIENIU DO OKRESÓW NAWOŻENIA CD 5.Nawozy azotowe mineralne stosuje się: na gruntach ornych od (zakaz nie dotyczy producentów buraków i kukurydzy, którzy zawarli kontrakt na ich do stawę po 15.11) na łąkach i pastwiskach od 6. Przy użytkowaniu kośno-pastwiskowym i przy wypasie kwaterowym stosuje się obniżoną dawkę azotu w ilości - do 85 kg N/ha/rok z nawozów płynnych naturalnych

13 Wg Projektu Rozporządzenia w sprawie Programu działań………Okres nawożenia Gr. Orne Nawozy naturalne : - stałe : marca – 31 październik - płynne : marca – 31 października Nawozy mineralne : 1 – 31 październik TUZ stałe: marca – 30 listopad - płynne: marca – 20 listopad - mineralne: 1 marca – 20 września

14 cd. zmiany Grunty nieużytkowane rolniczo – nie stosuje się nawożenia przez cały rok. Inne odstępstwa: Dopuszcza się możliwość zastosowania nawozów naturalnych i mineralnych już od 15 lutego jeżeli spełnione są łącznie następujące warunki : grunty na których ma być zastosowany nawóz nie są zamarznięte powierzchniowo, nie są pokryte śniegiem lub wodą, nie są nasycone wodą.

15 cd. Wg nowego projektu…. 2) Termin 31 października nie dotyczy producentów buraków i kukurydzy, którzy zawarli umowę na dostawę po 31 października. Dla nich graniczny jesienny termin stosowania nawozów mineralnych o zawartości azotu do 6 % to 30 listopad.

16 OBOWIĄZKI OSÓB PROWADZĄCYCH DZIAŁALNOŚĆ ROLNICZĄ NA OSN W ZAKRESIE POPRAWY PRAKTYKI ROLNICZEJ W ODNIESIENIU DO WARUNKÓW PRZECHOWYWANIA NAWOZÓW NATURALNYCH ORAZ POSTĘPOWANIA Z NIMI 1.Należy zapewnić pojemność zbiorników do przechowywania gnojówki i gnojowicy, przez okres, w którym rolnicze ich wykorzystanie nie jest możliwe, odpowiadającą co najmniej 6-miesięcznej produkcji tych nawozów 2.Obornik należy przechowywać w sposób zabezpieczający przed przenikaniem odcieków do wód lub do gruntu lub, w przypadku utrzymywania zwierząt na głębokiej ściółce, w budynku inwentarskim o nieprzepuszczalnym podłożu

17 na terenach o spadku do 3%, niepiaszczystych i niepodmokłych.OBOWIĄZKI OSÓB PROWADZĄCYCH DZIAŁALNOŚĆ ROLNICZĄ NA OSN W ZAKRESIE POPRAWY PRAKTYKI ROLNICZEJ W ODNIESIENIU DO WARUNKÓW PRZECHOWYWANIA NAWOZÓW NATURALNYCH ORAZ POSTĘPOWANIA Z NIMI 3. W okresie od 1.03 do 31.10, jednak nie dłużej niż przez 12 tygodni, dopuszcza się złożenie obornika na pryzmie bezpośrednio na gruncie. Pryzmy lokalizuje się poza zagłębieniami terenu, w odległości większej niż 20 m od linii brzegu wód powierzchniowych, na terenach o spadku do 3%, niepiaszczystych i niepodmokłych. W przypadku potrzeby ponownego złożenia obornika na pryzmie w kolejnym sezonie wegetacyjnym, pryzmy lokalizuje się w innym miejscu. Lokalizację pryzmy oraz datę złożenia obornika w danym roku na danej działce rolnik zaznacza na mapie lub szkicu działki

18 OBOWIĄZKI OSÓB PROWADZĄCYCH DZIAŁALNOŚĆ ROLNICZĄ NA OSN W ZAKRESIE POPRAWY PRAKTYKI ROLNICZEJ W ODNIESIENIU DO WARUNKÓW PRZECHOWYWANIA NAWOZÓW NATURALNYCH ORAZ POSTĘPOWANIA Z NIMI 4.Jeśli w gospodarstwie znajduje się nadmierna ilość nawozów naturalnych w stosunku do rzeczywistej pojemności ich przechowywania lub >170 kg N/ha ur, należy udokumentować, że nawozy usuwane są w sposób nieszkodliwy dla środowiska –znalezienie odbiorcy, umowy zbytu 5.Pasze soczyste przechowuje się na zabezpieczonym przed wyciekami gruncie, w silosach, na płytach lub na podkładzie z foli i sieczki oraz pod przykryciem foliowym. Kiszonki składuje się w odległości ponad 20 m od linii brzegu wód powierzchniowych oraz źródeł i ujęć wody 6.Dostosowanie urządzeń do przechowywania nawozów naturalnych -do końca obowiązywania Programu

19 Warunki przechowywania i postępowanie z odciekami z odciekami wgWarunki przechowywania i postępowanie z odciekami z odciekami wg. Nowego Rozporządzenia w sprawie…… Podmioty prowadzące działalność, o której mowa w art. 102 ust. 1 ustawy z dnia . Prawo wodne muszą zapewnić możliwość bezpiecznego dla środowiska przechowywania nawozów naturalnych produkowanych w gospodarstwie lub przyjętych od innego gospodarstwa) przez okres, gdy ich rolnicze wykorzystanie nie jest możliwe. Pojemność zbiorników na gnojówkę i gnojowicę oraz powierzchnia miejsc przechowywania nawozów stałych, powinna umożliwiać ich przechowanie przez okres 6 miesięcy, chyba że podlegają one w międzyczasie innym procesom technologicznym przetwarzania (np. separacji, kompostowaniu aeracyjnemu, pirolizie, fermentacji w biogazowni itp.) lub przekazaniu/sprzedaży. Prowadzący działalność, o której mowa w art. 102 ust. I ustawy z dnia Prawo wodne są zobowiązani do dostosowania powierzchni lub pojemności posiadanych miejsc do przechowywania nawozów naturalnych do wymogów podanych w Programie działań w terminie do r. Termin wymagany jest dla podmiotów prowadzących chów lub hodowlę drobiu powyżej stanowisk lub chów lub hodowlę świń powyżej stanowisk dla świń o wadze ponad 30 kg lub 750 stanowisk dla macior;

20 cd. Przechowywanie nawozów naturalnychW okresie od 1.03 do 31.10, jednak nie dłużej niż przez 16 tygodni od dnia utworzenia każdej z pryzm dopuszcza się złożenie obornika na pryzmie bezpośrednio na gruncie. (dotyczy to gruntów ornych jak również łąk i pastwisk) Pryzmy lokalizuje się poza zagłębieniami terenu, w odległości większej niż 20 m od linii brzegu wód powierzchniowych, na terenach o spadku do 3%, niepiaszczystych i niepodmokłych. W przypadku potrzeby ponownego złożenia obornika na pryzmie w kolejnym sezonie wegetacyjnym, pryzmy lokalizuje się w innym miejscu. Lokalizację pryzmy oraz datę złożenia obornika w danym roku na danej działce rolnik zaznacza na mapie lub szkicu działki

21 cd. Przechowywanie nawozów naturalnychObowiązek posiadania zbiorników na płynne nawozy naturalne i miejsc do przechowywania nawozów naturalnych stałych nie dotyczy prowadzących działalność rolniczą , a posiadających do 5 DJP.

22 2.Orkę należy wykonywać odkładając skiby w górę stoku.OBOWIĄZKI OSÓB PROWADZĄCYCH DZIAŁALNOŚĆ ROLNICZĄ NA OSN W ZAKRESIE POPRAWY PRAKTYKI ROLNICZEJ W ODNIESIENIU DO ZASAD NAWOŻENIA PÓL NA TERENIE O DUŻYM NACHYLENIU Program określa sposób prowadzenia orki na polach gdzie nachylenie stoków przekracza 10 %. 1.W przypadku działek o nachyleniu powyżej 10% zabiegi uprawowe należy wykonywać w kierunku poprzecznym do nachylenia stoku, o ile pozwala na to usytuowanie i powierzchnia działki. 2.Orkę należy wykonywać odkładając skiby w górę stoku.

23 Nowe rozporzadzenie…..Ograniczenia rolniczego wykorzystania nawozów cd.Zasady nawożenia na gruntach o dużym nachyleniu 1. Na gruntach które położone są na stokach, które są nachylone w kierunku wód powierzchniowych o więcej niż 10 % należy: Rozdzielić dawki nawozów mineralnych tak aby poszczególne dawki nie przekraczały 100 kg N/ha, Stosując nawozy na gruntach ornych dokonać ich bezpośredniej aplikacji do gleby, lub przyorać, lub wymieszać z glebą, lub stosować je w okresie największego zapotrzebowania na azot; przyoranie lub wymieszanie z glebą powinno nastąpić w ciągu 4 godzin od zastosowania jednak nie później niż następnego dnia.

24 Nowe rozporządzenie……..cd.Uprawiać pole/działki w kierunku poprzecznym do nachylenia stoku stosując odkładanie skiby w górę stoku o ile pozwala na to wielkość działki, lub stosować systemy konserwujące zapobiegające wymywaniu t.j. uprawa uproszczona, pasowa , zerowa. Nie ma to zastosowania w przypadku pól/działek o pow. do 1 ha. Na gruntach położonych na stokach o nachyleniu pow. 10 %, w odległości mniejszej niż 20 od linii brzegu wód powierzchniowych zabrania się składowania nawozów zawierających azot. Zabrania się rolniczego wykorzystania ścieków na obszarach o nachyleniu pow. 10 % na gruntach ornych.

25 OBOWIĄZKI OSÓB PROWADZĄCYCH DZIAŁALNOŚĆ ROLNICZĄ NA OSN W ZAKRESIE POPRAWY PRAKTYKI ROLNICZEJ W ODNIESIENIU DO NAWOŻENIA NA GLEBACH PODMOKŁYCH, ZALANYCH, ZAMARZNIĘTYCH LUB POKRYTYCH ŚNIEGIEM Brak możliwości stosowania nawozów oraz rolniczego wykorzystania ścieków na glebach zamarzniętych powierzchniowo 2. Nie dotyczy to pierwszej wiosennej dawki nawozów azotowych na uprawach roślin ozimych na glebach zamarzniętych powierzchniowo jeżeli uzasadniają to względy agrotechniczne

26 zabrania się stosowania nawozów rolniczego wykorzystania ściekówNowe rozporządzenie…… Ograniczenia rolniczego wykorzystania nawozów wg projektu…….. Gleby zamarznięte powierzchniowo Z uwagi na niebezpieczeństwo zmycia do wód lub na inne obszary nieprzewidziane do nawożenia zabrania się stosowania nawozów oraz rolniczego wykorzystania ścieków na glebach zamarzniętych powierzchniowo, zalanych wodą, nasyconych wodą, przykrytych śniegiem.

27 2.Wodopoje lokalizuje się poza zbiornikami i ciekami wodnymiOBOWIĄZKI OSÓB PROWADZĄCYCH DZIAŁALNOŚĆ ROLNICZĄ NA OSN W ZAKRESIE POPRAWY PRAKTYKI ROLNICZEJ W ODNIESIENIU DO NAWOŻENIA W POBLIŻU CIEKÓW 1.Rozsiewacze nawozów i opryskiwacze myje się oraz wodę z ich mycia rozlewa odległości większej niż 20 od brzegu zbiorników i cieków wodnych 2.Wodopoje lokalizuje się poza zbiornikami i ciekami wodnymi

28 Ograniczenia cd. Nawożenie w pobliżu wód powierzchniowych 5 m 5Jeziora i zbiorniki o pow. Do 50 ha Cieki wodne Rowy z wyłączeniem rowów do 5 m Nawozy z wyłączeniem gnojowicy 5 m 5 Gnojowica 10 Wszystkie rodzaje nawozów Jeziora i zbiorniki pow. 50 ha m Ujęcia wody jeśli brak strefy – 20 m Obszarów morskiego pasa nadbrzeżnego m

29 Zgodnie z ogólnymi zasadami: OBOWIĄZKI OSÓB PROWADZĄCYCH DZIAŁALNOŚĆ ROLNICZĄ NA OSN W ZAKRESIE POPRAWY PRAKTYKI ROLNICZEJ W ODNIESIENIU DO DAWEK I SPOSOBÓW NAWOŻENIA Zgodnie z ogólnymi zasadami: nawozy stosuje się równomiernie na całej powierzchni pola w sposób wykluczający nawożenie pól do tego nieprzeznaczonych, Przy ustalaniu dawek nawozu uwzględnia się potrzeby pokarmowe roślin i zasobność gleb w składniki pokarmowe, a w przypadku stosowania odpadów, środków wspomagających uprawę roślin i dodatków do wzbogacania gleby – również dawki składników pokarmowych wprowadzanych do gleby z tymi substancjami

30 OBOWIĄZKI OSÓB PROWADZĄCYCH DZIAŁALNOŚĆ ROLNICZĄ NA OSN W ZAKRESIE POPRAWY PRAKTYKI ROLNICZEJ W ODNIESIENIU DO DAWEK I SPOSOBÓW NAWOŻENIA Nawozy naturalne i organiczne, w postaci płynnej, stosuje się przy użyciu rozlewaczy, deszczowni lub wozów asenizacyjnych wyposażonych w płytki rozbryzgowe lub węże rozlewowe, Nawozy naturalne i organiczne w postaci stałej, mogą być stosowane podczas wegetacji roślin(pogłównie) tylko na użytkach zielonych i na wieloletnich uprawach polowych roślin nieprzeznaczonych do bezpośredniego spożycia dla ludzi, Nawozy naturalne przykrywa się lub miesza z glebą nie później niż następnego dnia po ich zastosowaniu z wyłączeniem nawozów stosowanych w lasach oraz na użytkach zielonych.

31 Zgodnie z zasadami Propgramu ….OBOWIĄZKI OSÓB PROWADZĄCYCH DZIAŁALNOŚĆ ROLNICZĄ NA OSN W ZAKRESIE POPRAWY PRAKTYKI ROLNICZEJ W ODNIESIENIU DO DAWEK I SPOSOBÓW NAWOŻENIA Zgodnie z zasadami Propgramu …. ilość zastosowanych w ciągu roku nawozów naturalnych w każdym gospodarstwie nie może przekroczyć 170 kg azotu w czystym składniku na 1 ha Jeśli w gospodarstwie powstają nawozy naturalne w ilości przekraczającej ( 170 kg/ha) możliwości ich zagospodarowania na użytkach rolnych danego gospodarstwa należy znaleźć odbiorcę tych nadwyżek;

32 OBOWIĄZKI OSÓB PROWADZĄCYCH DZIAŁALNOŚĆ ROLNICZĄ NA OSN W ZAKRESIE POPRAWY PRAKTYKI ROLNICZEJ W ODNIESIENIU DO DAWEK I SPOSOBÓW NAWOŻENIA Gospodarka azotem opiera się na bilansach, uwzględniających przychody składników ze wszystkich źródeł oraz ich rozchód z plonami zbieranymi z pól, zgodnie z załącznikiem do programu.

33 OBOWIĄZKI OSÓB PROWADZĄCYCH DZIAŁALNOŚĆ ROLNICZĄ NA OSN W ZAKRESIE POPRAWY PRAKTYKI ROLNICZEJ W ODNIESIENIU DO DAWEK I SPOSOBÓW NAWOŻENIA Rolnicy prowadzą dokumentację wszystkich zabiegów agrotechnicznych a w szczególności związanych z nawożeniem (termin, rodzaj, zastosowana dawka pod daną uprawę) 2. Do opracowania bilansu azotu i planu nawożenia azotem zobowiązani są/byli rolnicy, gospodarujący na powierzchni 100 ha OSN. ( posiadający ponad 100 ha użytków rolnych na OSN). 3. Pozostali rolnicy stosują dawki nieprzekraczające maksymalnych dawek nawożenia azotem dla upraw w plonie głównym określonych w załączniku nr 5 W gospodarstwach o pow. 100 ha na OSN –ach nie można stosować dawek większych niż wynikające z planu nawożenia azotem nawet jeśli dawki określone w załączniku są wyższe.

34 Wg projektu rozporządzenia dotyczącego nowego programu działań.Prowadzący działalność rolniczą, posiadający gospodarstwo o pow. powyżej 100 ha , lub uprawiający warzywa na powierzchni powyżej 50 ha , lub utrzymujący obsadę większą niż 60 DJP wg stanu średniorocznego opracowuje plan nawożenia azotem. Plan opracowywany jest corocznie odrębnie dla każdego pola ( roślinopola). Nie wolno przekroczyć dawki 170 kg N/ha w nawozach naturalnych.

35 Oszacowanie wielkości produkcji oraz jednostkowej zawartości azotu nawozów naturalnych, powstałych w różnych systemach utrzymania zwierząt gospodarskich w Polsce INSTYTUT ZOOTECHNIKI PAŃSTWOWY INSTYTUT BADAWCZY Załącznik 1. Współczynniki przeliczeniowe sztuk rzeczywistych na DJP Załącznik 3. Sposób obliczania minimalnej wielkości miejsc do przechowywania nawozów naturalnych Załącznik 4. Średnie roczne wielkości produkcji nawozów naturalnych i koncentracja zawartego w nich azotu w zależności od gatunku zwierzęcia, jego wieku i wydajności oraz systemu utrzymania

36 ZAKRES KONTROLI GOSPODARSTW ROLNYCH W RAMACH SPEŁNIANIA WYMOGÓW CROSS COMPLIANCE NA OSNKontrola realizowana przez AR i MR Zakres: dokumentacja; realizacja obowiązków związanych z przechowywaniem i zagospodarowaniem odchodów zwierzęcych; Przestrzeganie dawek, terminów i sposobów nawożenia; Realizacja pozostałych obowiązków wynikających z planów sporządzonych przez Regionalne Zarządy Gospodarki Wodnej. Wojewódzcy Inspektorzy Ochrony Środowiska prowadzą kontrolę na podstawie przepisów ustawy z r. o Inspekcji Ochrony Środowiska w związku z art. 32 ustawy z r. o nawozach i nawożeniu

37 Kto będzie zobowiązany do realizacji programu działań ?Program działań na OSN-ach obowiązywał będzie: Wszystkie gospodarstwa posiadające powyżej 10 DJP i te gospodarstwa w których obsada zwierząt na 1 ha UR przekracza 1,5 DJP Wszystkie gospodarstwa powyżej 10 ha UR Gospodarstwa mniejsze niż 10 ha, w tych przypadkach gdy udział roślin intensywnych przekracza 50%

38 Sankcje ze uchybienia programowi działańRolnicy nieprzestrzegający przepisów określonych w programie działań ponoszą opłatę w wysokości ( górne stawki opłaty) 2.000 zł za stosowanie nawozów zgodnie z programem działań na OSN 3.000 zł za niewłaściwe przechowywanie odchodów zwierzęcych, inne niż przewiduje program działań na OSN 500 złotych za prowadzenie dokumentacji z realizacji programu działań niezgodnie z programem lub jej brak 500 złotych za brak planu nawożenia azotem, jeżeli był wymagany przez program działań Karać będzie właściwy organ inspekcji ochrony środowiska

39 Ochrona gleb i wód w programie rolno - środowiskowo-klimatycznymZasięg Wszystkie Pakiety działania rolno-środowiskowo-klimatycznego mogą być realizowane na terenie całego kraju za wyjątkiem: Pakietu 2. Ochrona gleb i wód – realizacja możliwa tylko na obszarach o niskiej zawartości próchnicy, zagrożonych erozją wodną i obszarach szczególnie narażonych na zanieczyszczenia azotanami pochodzenia rolniczego tzw. OSN-y, a w przypadku pasów traw, jeżeli dodatkowo, co najmniej część gruntów położonych na działce ewidencyjnej, na której występują te pasy, jest położonych na stoku o nachyleniu powyżej 20%.

40 Wymogi, jakie muszą zostać spełnione w ramach Wariantu 2.1.Międzyplony: 1) siew roślin międzyplonowych w terminie do 15 września; 2) zakaz wznawiania zabiegów agrotechnicznych przed 1 marca; 3) stosowanie, jako międzyplon wyłącznie mieszanki złożonej z minimum 3 gatunków roślin, przy czym gatunek rośliny dominującej w mieszance lub gatunki zbóż wykorzystane w mieszance nie mogą przekroczyć 70% jej składu; 4) zakaz stosowania mieszanki składającej się wyłącznie z gatunków zbóż; 5) zakaz nawożenia międzyplonu; 6) zakaz stosowania pestycydów w międzyplonie; 7) niestosowanie komunalnych osadów ściekowych; 8) przyoranie biomasy międzyplonu z wyłączeniem uprawy gleby w systemie bezorkowym; 9) zakaz uprawy w plonie głównym mieszanki tych samych roślin (w przypadku międzyplonu ozimego również form jarych); 10) dopuszczalne spasanie mieszanek roślin jarych jesienią, a mieszanek roślin ozimych lub mieszanek roślin jarych i ozimych wiosną Stawka płatności 650 zł

41 Wymogi, jakie muszą zostać spełnione w ramach Wariantu 2.2.Pasy ochronne na stokach o nachyleniu powyżej 20%: 1) wysianie mieszanki traw do dnia 15 kwietnia lub w okresie od dnia 15 sierpnia do dnia 10 września; 2) w roku założenia pasa ochronnego jest zakaz spasania traw, a w przypadku wysiania traw po 15 sierpnia nie wolno ich również wykaszać. W kolejnych latach użytkowania na pasach ochronnych można prowadzić wypas w okresie od 20 maja do 1 października lub obowiązkowo wykaszać przynajmniej raz w roku od 15 czerwca do 30 września. Skoszoną biomasę należy zebrać lub rozdrobnić i równomiernie rozrzucić. 3) niestosowanie komunalnych osadów ściekowych. Stawka płatności wynosi 450 zł/ha