1 Pomoc przedmedyczna w zakładach pracyPierwsza pomoc Pomoc przedmedyczna w zakładach pracy mgr Piotr Janczewski

2 Część I Przepisy prawnemgr Piotr Janczewski

3 Przepisy prawne W Polsce jest wiele aktów prawnych, które mówią o obowiązku udzielania pierwszej pomocy: Kodeks karny, Kodeks wykroczeń, Kodeks pracy, Prawo o ruchu drogowym, Ustawa o państwowym ratownictwie medycznym. mgr Piotr Janczewski

4 Przepisy prawne odpowiedzialność karnaKodeks karny Art. 162. § 1. Kto człowiekowi znajdującemu się w położeniu grożącym bezpośrednim niebezpieczeństwem utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu nie udziela pomocy, mogąc jej udzielić bez narażenia siebie lub innej osoby na niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. mgr Piotr Janczewski

5 Przepisy prawne Uwaga!!!! Ratownik pierwszego kontaktu ma obowiązek udzielania pierwszej pomocy (zgodnie z art. 162 kodeksu karnego) lub wezwania służb ratunkowych. Natomiast sposób wykonywania przez niego działań ratowniczych nie podlega ocenie prawnej, jeżeli pierwszej pomocy udziela osoba zawodowo nie związana z służbą zdrowia! mgr Piotr Janczewski

6 Przepisy prawne obowiązki pracodawcyUstaw Kodeks pracy Art. 2071. § 1. Pracodawca jest obowiązany przekazywać pracownikom informacje o: 1) zagrożeniach dla zdrowia i życia występujących w zakładzie pracy, na poszczególnych stanowiskach pracy i przy wykonywanych pracach, w tym o zasadach postępowania w przypadku awarii i innych sytuacji zagrażających zdrowiu i życiu pracowników, 2) działaniach ochronnych i zapobiegawczych podjętych w celu wyeliminowania lub ograniczenia zagrożeń, o których mowa w pkt 1, 3) pracownikach wyznaczonych do: a) udzielania pierwszej pomocy, b) wykonywania działań w zakresie zwalczania pożarów i ewakuacji pracowników. § 2. Informacja o pracownikach, o których mowa w § 1 pkt 3, obejmuje: 1) imię i nazwisko, 2) miejsce wykonywania pracy, 3) numer telefonu służbowego lub innego środka komunikacji elektronicznej. mgr Piotr Janczewski

7 Przepisy prawne obowiązki pracodawcyUstawa Kodeks pracy Art. 2091. § 1. Pracodawca jest obowiązany: 1) zapewnić środki niezbędne do udzielania pierwszej pomocy w nagłych wypadkach, zwalczania pożarów i ewakuacji pracowników, 2) wyznaczyć pracowników do: a) udzielania pierwszej pomocy, b) wykonywania działań w zakresie zwalczania pożarów i ewakuacji pracowników, 3) zapewnić łączność ze służbami zewnętrznymi wyspecjalizowanymi w szczególności w zakresie udzielania pierwszej pomocy w nagłych wypadkach, ratownictwa medycznego oraz ochrony przeciwpożarowej. § 2. Działania, o których mowa w § 1, powinny być dostosowane do rodzaju i zakresu prowadzonej działalności, liczby zatrudnionych pracowników i innych osób przebywających na terenie zakładu pracy oraz rodzaju i poziomu występujących zagrożeń. § 3. Liczba pracowników, o których mowa w § 1 pkt 2, ich szkolenie oraz wyposażenie powinny uwzględniać rodzaj i poziom występujących zagrożeń. mgr Piotr Janczewski

8 Przepisy prawne obowiązki pracodawcyUstawa Kodeks pracy Art. 224. § 1. Pracodawca prowadzący działalność, która stwarza możliwość wystąpienia nagłego niebezpieczeństwa dla zdrowia lub życia pracowników, jest obowiązany podejmować działania zapobiegające takiemu niebezpieczeństwu. § 2. W przypadku, o którym mowa w § 1, pracodawca jest obowiązany zapewnić: 1) odpowiednie do rodzaju niebezpieczeństwa urządzenia i sprzęt ratowniczy oraz ich obsługę przez osoby należycie przeszkolone, 2) udzielenie pierwszej pomocy poszkodowanym. mgr Piotr Janczewski

9 Przepisy prawne obowiązki pracodawcyUstawa Kodeks pracy Art. 234. § 1. W razie wypadku przy pracy pracodawca jest obowiązany podjąć niezbędne działania eliminujące lub ograniczające zagrożenie, zapewnić udzielenie pierwszej pomocy osobom poszkodowanym mgr Piotr Janczewski

10 Przepisy prawne obowiązki pracodawcyUstawa Kodeks pracy Konsultacje w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz komisja bezpieczeństwa i higieny pracy Art. 23711a § 1. Pracodawca konsultuje z pracownikami lub ich przedstawicielami wszystkie działania związane z bezpieczeństwem i higieną pracy, w szczególności dotyczące: 3) tworzenia służby bhp lub powierzania wykonywania zadań tej służby innym osobom oraz wyznaczania pracowników do udzielania pierwszej pomocy, a także wykonywania działań w zakresie zwalczania pożarów i ewakuacji pracowników, mgr Piotr Janczewski

11 Przepisy prawne obowiązki pracodawcyOgólne przepisy bhp § 41. 1. Pracodawca jest obowiązany udostępnić pracownikom, do stałego korzystania, aktualne instrukcje bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczące: 1) stosowanych w zakładzie procesów technologicznych oraz wykonywania prac związanych z zagrożeniami wypadkowymi lub zagrożeniami zdrowia pracowników; 2) obsługi maszyn i innych urządzeń technicznych; 3) postępowania z materiałami szkodliwymi dla zdrowia i niebezpiecznymi; 4) udzielania pierwszej pomocy. mgr Piotr Janczewski

12 Przepisy prawne obowiązki pracodawcyOgólne przepisy bhp § 44. 1. Pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom sprawnie funkcjonujący system pierwszej pomocy w razie wypadku oraz środki do udzielania pierwszej pomocy. W szczególności pracodawca powinien zapewnić: 1) punkty pierwszej pomocy w wydziałach (oddziałach), w których wykonywane są prace powodujące duże ryzyko wypadku lub związane z wydzielaniem się par, gazów albo pyłów substancji sklasyfikowanych jako niebezpieczne ze względu na ostre działanie toksyczne; 2) apteczki w poszczególnych wydziałach (oddziałach) zakładu pracy. 2. Ilość, usytuowanie i wyposażenie punktów pierwszej pomocy i apteczek powinny być ustalone w porozumieniu z lekarzem sprawującym profilaktyczną opiekę zdrowotną nad pracownikami, z uwzględnieniem rodzajów i nasilenia występujących zagrożeń. 3. Obsługa punktów i apteczek, o których mowa w ust. 1, na każdej zmianie powinna być powierzana wyznaczonym pracownikom, przeszkolonym w udzielaniu pierwszej pomocy. 4. W punktach pierwszej pomocy i przy apteczkach, w widocznych miejscach, powinny być wywieszone instrukcje o udzielaniu pierwszej pomocy w razie wypadku oraz wykazy pracowników, o których mowa w ust. 3. 5. Punkty pierwszej pomocy i miejsca usytuowania apteczek powinny być odpowiednio oznakowane, zgodnie z Polską Normą, i łatwo dostępne. mgr Piotr Janczewski

13 Przykładowe wyposażenie apteczkiWyposażenie apteczki średniej i małej: opatrunek indywidualny - 1 szt., opaska dz. 4 x szt., opaska dz. 4 x szt., opaska 4 x szt., chusta trójkątna - 1 szt., wata 50g - 1 op., plaster z gazą 1m x 6cm, kompres 5 x szt., kompres 7 x szt., kompres 10 x szt., nożyczki - 1 szt., rękawice gumowe - 4 szt., ustnik do sztucznego oddychania - 1 szt., poloplast - 1 szt., gaza opatrunkowa, instrukcja pierwszej pomocy. Wyposażenie apteczki dużej: opatrunek indywidualny - 1 szt., opaska dz. 4 x szt., opaska dz. 4 x szt., opaska 4 x szt, chusta trójkątna - 2 szt., wata 50g - 1 op., plaster z gazą 1m x 6cm, kompres 5 x szt., kompres 7 x szt., kompres 9 x szt., nożyczki - 1 szt., rękawice gumowe - 4 szt., ustnik do sztucznego oddychania - 1 szt., koc termoizolacyjny - 1 szt., opaska elastyczna - 1 szt., poloplast - 1 szt., zestaw do płukania oka, gaza opatrunkowa, instrukcja pierwszej pomocy. Z tej strony można pobrać instrukcję pierwszej pomocy mgr Piotr Janczewski

14 Przepisy prawne obowiązki pracodawcyOgólne przepisy bhp "punkcie pierwszej pomocy" - rozumie się przez to - w zależności od wielkości zakładu pracy, rodzaju prowadzonej działalności i związanych z nią zagrożeń - pomieszczenie lub wyodrębnione miejsce o wystarczającej powierzchni, wyposażone w umywalki z ciepłą i zimną wodą oraz niezbędny sprzęt i inne środki do udzielania pierwszej pomocy; mgr Piotr Janczewski

15 Inne przepisy mgr Piotr JanczewskiKilka przykładów : Dz.U Przygotowanie nauczycieli do prowadzenia zajęć edukacyjnych w zakresie udzielania pierwszej pomocy. Dz.U Bezpieczeństwo i higiena pracy przy gospodarowaniu odpadami komunalnymi. Dz.U Bezpieczeństwo i higiena pracy w uczelniach. Dz.U j.t. Obiekty hotelarskie i inne obiekty, w których są świadczone usługi hotelarskie. Dz.U zał. Bezpieczeństwo eksploatacji statków powietrznych. Dz.U Bezpieczeństwo i higiena pracy w zakładach przemysłu piwowarskiego i napojów gazowanych. Dz.U Bezpieczeństwo i higiena pracy w ogrodach zoologicznych. Dz.U Bezpieczeństwo i higiena pracy podczas wykonywania robót budowlanych. Dz.U Warunki techniczne pojazdów oraz zakres ich niezbędnego wyposażenia. Dz.U Bezpieczeństwo i higiena w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach. mgr Piotr Janczewski

16 Część II Resuscytacja krążeniowo-oddechowamgr Piotr Janczewski

17 Podstawowe zabiegi resuscytacyjne u osób dorosłychNIE REAGUJE? Zawołaj o pomoc Udrożnij drogi oddechowe Sprawdź oddech Brak prawidłowego oddechu Prawidłowy oddech Zadzwoń pod nr 112 lub 999 Ułóż w pozycji bocznej 30 ucisków klatki piersiowej Zadzwoń pod nr 112 lub 999 2 oddechy ratownicze 30 ucisków klatki piersiowej mgr Piotr Janczewski

18 Resuscytacja - cel Celem podstawowych czynności resuscytacyjnych (BLS - Basic Life Support) jest zapewnienie krążenia i oddechu do czasu przybycia ekipy wykwalifikowanych ratowników, które rozpoczną zaawansowanymi zabiegami reanimacyjnymi (ALS - Advanced Life Support). Nieodwracalne zmiany w mózgu u poszkodowanego przebywającego w normalnych warunkach termicznych zaczynają się już po 4-6 min. niedotlenienia, a zmiany w sercu po min. A - airways - drogi oddechowe - zapewnij poszkodowanemu drożność dróg oddechowych i dostęp do powietrza B - breathing - oddech - zapewnij poszkodowanemu "oddech" - jeśli poszkodowany nie oddycha przystąp do sztucznego oddychania C - circulation - krążenie - zapewnij poszkodowanemu "krążenie" - jeśli nie wyczuwasz pulsu przystąp do masażu serca 4-6 min 15-30 min 15-30 min mgr Piotr Janczewski

19 Sprawdź reakcje poszkodowanegoPodejdź ostrożnie do poszkodowanego od strony nóg. Delikatnie prawą ręką potrząśnij ramię i głośno zapytaj: „czy Pan/Pani mnie słyszy”. Jeśli poszkodowany reaguje, jest przytomny, zostaw poszkodowanego w pozycji zastanej – rozpoznaj stan poszkodowanego (przeprowadź wywiad poszkodowanym) zabezpiecz krwotoki, złamania, zapewnij komfort cieplny), Jeśli poszkodowany nie reaguje wezwij pomoc i podejmij dalsze kroki. UWAGA !!! Unikaj podchodzenia do poszkodowanego od strony głowy (odruch bezwarunkowy poszkodowanego przy urazie kręgosłupa na odcinku szyjnym może zagrażać życiu poszkodowanego). Nigdy nie poklepuj poszkodowanego po twarzy – u osoby nieprzytomnej przy braku napięcia mięśniowego łatwo jest uszkodzić nerwy twarzowe. mgr Piotr Janczewski

20 Oceń czy poszkodowany oddychaPrzybliż policzek i ucho do nosa i ust poszkodowanego, dłoń połóż na przeponie. Oceń prawidłowość oddechu wzrokiem, słuchem i czuciem. Oceny dokonuj przez 10 sekund (prawidłowy oddech to minimum 2 oddechy). Jeśli poszkodowany nie oddycha, albo masz wątpliwości, czy oddech jest prawidłowy (np. charczenie – oddech agonalny) podejmij dalsze kroki. Gdy poszkodowany oddycha, zabezpiecz mu rany, złamania i zapewnij komfort cieplny. mgr Piotr Janczewski

21 Udrażnianie górnych dróg oddechowychNim rozpoczniesz udrażnianie górnych dróg oddechowych sprawdź: Czy w jamie ustnej nie ma ciał obcych, płynów – gdy się tam znajdują usuń je (kolczyka w języku, sztucznej szczęki nie usuwaj), Krwawe wycieki z nosa i z uszu ( krwawa galaretka wskazuje na pęknięcie podstawy czaszki i wypływanie płynu około mózgowego – nie wolno tamować wypływu tego płynu, tamowanie może spowodować ucisk płynów na korę mózgową) Czy tchawica jest na swoim miejscu, Czy kręgi szyjne nie są pęknięte i znajdują się na swoim miejscu, Czy czaszka nie jest pęknięta. UWAGA !!! W przypadku zaistnienia w/w okoliczności nie wolno udrażniać górnych dróg oddechowych przez odchylenie głowy do tyłu. mgr Piotr Janczewski

22 Usuwanie z jamy ustnej ciała obcegoW jamie ustnej mogą zalegać ciała obce w postaci płynów, resztek jedzenia. Usuń je palcem zabezpieczając się przed szczękościskiem poprzez zablokowanie kciukiem szczęki przez policzek poszkodowanego. Po usunięciu ciał obcych, przystąp do udrażniania górnych dróg oddechowych. UWAGA !!! W przypadku uszkodzeń czaszki, kręgosłupa, nie wolno obracać głowy na bok. mgr Piotr Janczewski

23 Udrażnianie górnych dróg oddechowychW przypadku, gdy poszkodowany nie doznał urazu kręgosłupa odcinka szyjnego oraz urazu czaszki, udrażnianie górnych dróg oddechowych wykonujemy poprzez odchylenie głowy do tyłu, kładąc dłoń na czole, a palcami drugiej dłoni popychamy podbródek. Ruch odginający głowę musi być delikatny, do oporu, jednak nie gwałtowny. W tym bowiem przypadku u osób starszych z kruchymi kośćmi może dojść do złamania zęba kręgu obrotowego. Siła prawej ręki wywierana na czaszkę musi podczas dalszych zabiegów działać nieprzerwanie, ponieważ głowa ma zawsze tendencję do powrotu do pozycji wyjściowej. To położenie przez napięcie mięśni szyi powoduje przesunięcie ku górze nasady języka, zapobiegając jego zapadaniu i zamykaniu wejścia do krtani. Niekiedy jednak konieczne jest dodatkowo uniesienie żuchwy. W tym celu należy uchwycić żuchwę w jej części środkowej kciukiem i palcem wskazującym, pociągając ku górze. mgr Piotr Janczewski

24 Udrażnianie górnych dróg oddechowych Rękoczyn EsmarchaRękoczyn Esmarcha stosuje się w przypadku uszkodzenia kręgosłupa i czaszki, polega on na oburęcznym uchwyceniu żuchwy w okolicy jej kątów, tak aby małe palce IV i V opierały się na jej ramionach, kciuki uciskały okolicę bródkową, a pozostałe palce II i III obejmowały trzon. Następnie przesuwa się żuchwę do przodu i ku górze w ten sposób, żeby zęby dolne znalazły się przed przednimi. Później wystarcza już zwykłe przetrzymywanie żuchwy w okolicy bródkowej. Najlepiej wykonać go od tyłu głowy. UWAGA !!! Jeszcze raz sprawdź czy poszkodowany oddycha mgr Piotr Janczewski

25 Resuscytacja krążeniowo -oddechowaResuscytacja krążeniowo-oddechowa (w skrócie RK-O lub CPR) (ang. Cardio-Pulmonary Resuscitation) – zespół zabiegów, których zadaniem lub skutkiem jest przywrócenie podstawowych funkcji życiowych, tj. co najmniej krążenia krwi i oddychania. Nazywana jest także podstawowym podtrzymaniem życia 30 X ucisków 2 X wdech mgr Piotr Janczewski

26 Resuscytacja krążeniowo -oddechowaNasadę dłoni ułóż na mostku powyżej dwóch palców od końca mostka (środek mostka). Drugą dłonią spleć palce unosząc je do góry (palce nie powinny opierać się o żebra) Wyprostuj ręce w łokciach i masą własnego ciała uciskaj mostek na głębokość od 5 do 6 cm, w tempie od 100 do 120 razy na minutę, 30 razy. Prawidłowy ucisk powinien ucisnąć serce i zwolnić ucisk serca. W celu uzyskania właściwego tępa ucisku licz mówiąc: i raz, i dwa, i trzy, , i trzydzieści. Głębokość ucisku od 5 do 6 cm 2 palce od końca mostka 30 ucisków od 100 do 120 X/minutę mgr Piotr Janczewski

27 Sztuczne oddychanie A Udrożnij górne drogi oddechoweNabierz powietrza. Przytrzymaj głowę poszkodowanemu A C Odchyl głowę na bok. Zobacz, czy klatka piersiowa podniosła się i opadła. Nasłuchuj i czuj wydmuchiwane powietrze przez poszkodowanego. Palcami dłoni zaciśnij płatki nosa. Obejmij ustami, usta poszkodowanego i wtłocz powoli powietrze do płuc poszkodowanego. UWAGA !!! Wtłoczenie powietrza do żołądka może spowodować wypchnięcie treści żołądkowych do tchawicy i jej poparzenie kwasem żołądkowym (grozi powikłaniami i śmiercią) B mgr Piotr Janczewski

28 Resuscytacja krążeniowo -oddechowaResuscytacje krążeniowo – oddechową wykonujemy do momentu: Przybycia fachowej pomocy medycznej, Przejęcia czynności resuscytacji przez drugą osobę, Nadmiernego zmęczenia, Przywrócenia krążenia i oddechu u poszkodowanego. Rozpoznanie przywrócenia krążenia i oddechu możemy poprzez: zaobserwowanie grymasu na twarzy (odruch na ból z powodu ucisku na klatkę), sprawdzenie oddychania (ocena wzrokiem, słuchem i czuciem), sprawdzenie tętna, nawiązanie kontaktu z poszkodowanym. mgr Piotr Janczewski

29 Sprawdzanie tętna UWAGA !!!Nigdy nie używaj kciuka do sprawdzania tętna mgr Piotr Janczewski

30 Ułożenie poszkodowanego w pozycji bocznej ustalonejPozycja boczna ustalona (będąca jedną z pozycji bezpiecznych) - pozycja, umożliwiająca bezpieczne odzyskanie przytomności osobie nieprzytomnej, posiadającej oddech i inne funkcje życiowe. Pozycja boczna ustalona uniemożliwia zapadanie się języka na tylną ścianę gardła, co u nieprzytomnego poszkodowanego może spowodować niedrożność dróg oddechowych i w wyniku tego śmierć. Dzięki jej zastosowaniu zmniejsza się ryzyko zadławienia się osoby poszkodowanej treścią ewentualnych wymiocin, bądź płynów znajdujących się w jamie ustnej, które (jeśli zaistnieją) samoistnie z niej wypływają. mgr Piotr Janczewski

31 Ułożenie poszkodowanego w pozycji bocznej ustalonejmgr Piotr Janczewski

32 Pozycja bezpieczna dla kobiety w widocznej ciążyKobietę w widocznej ciąży układamy na lewym boku !!!!! Takie postępowanie jest związane z anatomicznym położeniem dużych naczyń krwionośnych (żyła główna dolna). U nieprzytomnej ciężarnej leżącej na plecach lub na prawym boku, płód oraz macica mogą wywierać ucisk na duże naczynia krwionośne. Niesie to ze sobą ryzyko dodatkowych powikłań z zatrzymaniem krążenia włącznie. Ułożenie kobiety na lewym boku pozwala zminimalizować to zagrożenie. mgr Piotr Janczewski

33 Przeciwwskazania do stosowania pozycji bocznej ustalonejUWAGA !!!! W przypadku: uszkodzeń kręgosłupa, podstawy czaszki i samej czaszki, złamania żeber, kończyn, miednicy, podejrzenia uszkodzenia: trzustki, wątroby, dróg moczowych u poszkodowanego nie wolno stosować pozycji bocznej ustalonej mgr Piotr Janczewski

34 Sprawdzenie oznak wstrząsu u poszkodowanegoJeśli poszkodowany miał lub ma: krwotok, rozległe oparzenie, zawał serca, zakażenie jest na coś uczulony i ma następujące objawy: bladą skórę, przyspieszony, płytki oddech, zaburzenia świadomości, zimny perlisty pot, Jeśli widać u poszkodowanego w/w objawy należy: zlikwidować przyczynę wstrząsu: zatamuj krwotoki, zabezpiecz złamania, itp, ułóż poszkodowanego w pozycji przeciwwstrząsowej (poszkodowany leży płasko na plecach i ma uniesione nogi cm nad ziemią), szczelnie okryj poszkodowanego – zabezpiecz przed utratą ciepła, cały czas utrzymuj kontakt słowny z poszkodowanym. mgr Piotr Janczewski

35 Część III Inne czynności z zakresu pierwszej pomocy – informacje ogólnekrwotoki, rany złamania, oparzenia, zadławienia napady drgawek, omdlenia, zawał serca, zatrucia mgr Piotr Janczewski

36 Rany Uwaga!!! Przy zaopatrywaniu ran przestrzegaj poniższych zasad:nie kładź bezpośrednio na ranę waty, ligniny, chusteczek higienicznych, itp. nie dotykaj rany bezpośrednio palcami ani żadnymi środkami niejałowymi, może dojść do zainfekowania rany, nie usuwaj ciał obcych tkwiących w ranie (może dojść do gwałtownego niemożliwego do opanowania krwotoku!), próbuj je ustabilizować aby uchronić przed przemieszczaniem, nie wymywaj rany ani nie posypuj czy polewaj środkami odkażającymi, Jodyna Woda utleniona mgr Piotr Janczewski

37 Rany załóż na ranę wyjałowiony opatrunek.kontroluj tętno poniżej miejsca założenia opatrunku, w przypadku przemoknięcia opatrunku nie zdejmuj przesiąkniętego opatrunku tylko dołóż kolejną warstwę materiału chłonącego i zamocuj bandażem. ułóż poszkodowanego w pozycji przeciwwstrząsowej (płasko na plecach, nogi uniesione do góry), aby zapobiec rozwijaniu się wstrząsu pourazowego, kontroluj czynności życiowe poszkodowanego (oddech i tętno), zapewnij poszkodowanemu komfort termiczny (chroń przed utratą ciepła, bądź przed przegrzaniem) i psychiczny, mgr Piotr Janczewski

38 Krwotoki Jeśli widzisz masowy wypływ krwi z ciała poszkodowanego(w przypadku kończyny – unieś kończynę do góry), przyłóż do rany grubą warstwę czystego materiału (np. wyjałowiony kompres) przyłóż coś, co będzie stanowiło ucisk na miejsce krwawienie np. rozpakowany bandaż, następnie przybandażuj ranę najlepiej elastycznym bandażem. Jeśli opatrunek przecieka, nie zdejmuj go, ale dołóż kolejną warstwę opatrunku i przybandażuj go. UWAGA !!! W razie silnego krwawienia, nie dającego się zatamować można założyć opaskę uciskową powyżej rany. Opaskę uciskową zakładaj tylko w razie krwawienia zagrażającego życiu. Opaska uciskowa jest bardzo niebezpieczna, bo powoduje miażdżenie naczyń krwionośnych i może doprowadzić do martwicy kończyny. mgr Piotr Janczewski

39 Złamania Objawy złamania: Ból i obrzęk - objawy domniemane*Ograniczenie ruchomości - objaw domniemany* Unikanie ruchów kończyną w miejscu złamania lub brak w ogóle możliwości wykonania jakichkolwiek ruchów - objawy pewne* Nieprawidłowe ustawienie lub/i patologiczna ruchomość kości (której nie wolno oczywiście prowokować) - objawy pewne* Obecność fragmentów kostnych lub końców złamanej kości w otwartej ranie - objawy pewne.* Złamania zamknięte - nie stwierdza się widocznej rany w okolicy miejsca złamania, nie następuje przerwanie ciągłości skóry. Złamania otwarte - w okolicy złamania stwierdza się obecność jednej lub kilku, w mniejszym lub większym stopniu krwawiących ran, następuje przerwanie ciągłości skóry. W niektórych przypadkach widoczne są w ranie fragmenty kostne. mgr Piotr Janczewski

40 Opatrywanie i unieruchamianie złamań.W przypadku złamań otwartych postępujemy na początku jak z ranami. Nakładamy na ranę jałowy opatrunek i przytrzymujemy przy pomocy bandaża Unieruchamiamy kończynę tak, aby nie nastąpiło dalsze uszkodzenie tkanek i nerwów. Zabezpieczamy poszkodowanego i zapewniamy mu odpowiednią opiekę, zawiadamiamy pogotowie lub jeśli to możliwe jedziemy do szpitala. UWAGA!!! Przy złamaniach otwartych nie dotykamy, nie przemywamy rany – grozi to zakażeniem szpiku kostnego i wywołaniem zakażenia ogólnoustrojowego (sepsa). mgr Piotr Janczewski

41 Unieruchamianie złamańUnieruchamianie o własne ciało. Jeśli nie dysponujemy żadnym specjalistycznym sprzętem (szyny lub łupki), i często nie mamy pod ręką chusty trójkątnej najłatwiej kończynę można unieruchomić o naturalny szkielet jakim jest ciało człowieka. Jeśli złamaniu uległa kończyna dolna możemy ją unieruchomić przy pomocy bandaży "dowiązując" ją do zdrowej nogi w trzech miejscach, na wysokości ud, pod kolanami i przy kostkach. mgr Piotr Janczewski

42 Unieruchamianie złamańb c Najprostsze, prowizoryczne sposoby unieruchamiania rannej kończyny górnej: a - zawieszenie na pole marynarki, b – na chuście, c - na opasce elastyczne mgr Piotr Janczewski

43 Oparzenia termiczne Głębokość urazu w zależności od stopnia oparzeńW zależności od głębokości oparzenia wyróżniamy trzy stopnie: stopień I - objawem jest zaczerwienienie skóry (rumień), obrzęk i uczucie pieczenia, stopień II - na zaczerwienionej i obrzękniętej skórze pojawiają się pęcherze z żółtawym płynem surowiczym, towarzyszy temu ostry ból. stopień III - niebolesny, cechuje się martwicą całej grubości skóry, a także uszkodzeniem tkanek położonych głębiej (mięśnie, ścięgna). skrajną postacią oparzenia jest zwęglenie tkanek. naskórek 1 st. 2 st. skóra właściwa tkanka podskórna 3 st. 4 st. mięśnie mgr Piotr Janczewski

44 Oparzenia termiczne Postępowanie przy oparzeniach termicznych:jak najszybciej schłodzić oparzone miejsce przez minimum 15 minut, w trakcie schładzania usunąć odzież poprzez rozcięcie, w trakcie schładzania usunąć pierścionki, kolczyki, itp., po zakończeniu schładzania rany oparzeniowe osłonić opatrunkiem jałowym, w miarę możliwości unieruchomić i unieść oparzoną część ciała, w przypadku stwierdzenia objawów wstrząsu - blada spocona skóra, szybkie tętno, pobudzenie psychoruchowe - należy poszkodowanego ułożyć w pozycji na wznak z uniesionymi kończynami dolnymi, zapewnić komfort cieplny, oparzonego należy chronić przed urazami wtórnymi, w cięższych przypadkach (rozległe oparzenie, objawy wstrząsu) natychmiast powiadomić pogotowie ratunkowe. minimum 15 minut mgr Piotr Janczewski

45 W żadnym wypadku nie wolno !!! odrywać przylgniętej do rany odzieży, przekłuwać pęcherzy, dotykać rany oparzeniowej, smarować oparzonej skóry maściami, kremami, tłuszczami, piankami, białkiem jaja kurzego ani alkoholem, przy oparzeniach wewnętrznych i rozległych oparzeniach zewnętrznych podawać doustnie płynów lub pokarmów, pozostawić poszkodowanego bez nadzoru. alkohol mgr Piotr Janczewski

46 Oparzenia chemiczne Oparzenia chemiczne są spowodowane kontaktem skóry z substancjami żrącymi. Najczęstszymi związkami chemicznymi powodującymi oparzenia są: zasady, kwasy, związki organiczne. Związki chemiczne uszkadzają skórę, dopóki się na niej znajdują, dlatego powinny być jak najszybciej usunięte. Substancje chemiczne suche Usuń związek chemiczny z powierzchni skóry. Spłukuj wodą przez około 20 minut. Zdejmij odzież i biżuterię. Nie próbuj neutralizować substancji chemicznej. Poszukaj pomocy medycznej. Substancje chemiczne płynne Niezwłocznie spłukuj je wodą przez około 20 minut. Zdejmij odzież i biżuterię. Nie próbuj neutralizować substancji chemicznej. Poszukaj pomocy medycznej. mgr Piotr Janczewski

47 Zadławienia Ciało obce może być przyczyną częściowej lub całkowitej niedrożności dróg oddechowych. Objawy pozwalające na różnicowanie częściowej i całkowitej niedrożności zostały omówione w tabeli. Bardzo ważne jest zapytanie przytomnego poszkodowanego: „Czy się zadławiłeś?”  Objaw  Łagodna niedrożność  Ciężka niedrożność  „Czy się zadławiłeś?”  „tak”  nie może mówić może kiwać głową  Inne objawy  może mówić, kaszleć, oddychać  nie może oddychać/świsty oddechowe/cisza/ próby kaszlu/nieprzytomny Jeżeli poszkodowany ma objawy częściowej niedrożności dróg oddechowych: - zachęcaj go do kaszlu i nie rób nic więcej mgr Piotr Janczewski

48 Zadławienia Jeżeli poszkodowany ma objawy całkowitej niedrożności, ale jest przytomny: - zastosuj do 5 uderzeń w okolicę międzyłopatkową zgodnie z zasadami: Stań z boku i nieco za poszkodowanym Połóż jedną˛ dłoń na klatce piersiowej poszkodowanego i pochyl go do przodu tak, aby przemieszczone ciało obce mogło przedostać się do ust, a nie przesuwało się w głąb dróg oddechowych Wykonaj do 5 energicznych uderzeń nadgarstkiem drugiej ręki w okolicę międzyłopatkową Po każdym uderzeniu sprawdź, czy ciało obce przypadkiem nie wydostało się i czy drogi oddechowe są nadal niedrożne. Celem jest zlikwidowanie niedrożności energicznym uderzeniem, co nie oznacza konieczności wykonywania wszystkich 5 prób mgr Piotr Janczewski

49 Zadławienia Jeżeli 5 uderzeń w okolicę międzyłopatkową nie spowoduje usunięcia ciała obcego, zastosuj 5 uciśnięć nadbrzusza zgodnie z zasadami: Stań za poszkodowanym i obejmij go ramionami na wysokości nadbrzusza Pochyl go do przodu Zaciśnij pięść i umieść ją pomiędzy pępkiem i wyrostkiem mieczykowatym Wolną ręką złap za zaciśniętą pięść i silnie pociągnij do wewnątrz i ku górze Powtórz tę czynność do 5 razy Jeżeli te czynności nie spowodują usunięcia ciała obcego z dróg oddechowych, kontynuuj uderzenia w okolicę międzyłopatkową w połączeniu z uciśnięciami nadbrzusza. Jeżeli poszkodowany straci przytomność: - bezpiecznie ułóż go na ziemi - natychmiast wezwij fachową pomoc - rozpocznij resuscytację mgr Piotr Janczewski

50 Napady drgawek - epilepsjaPierwsza pomoc nie powstrzymujemy drgawek na siłę staramy się ochronić głowę chorego przed urazami (np. uklęknąć za głową chorego i przytrzymać ją mocno między kolanami) jeśli chory wymiotuje, układamy go na boku (pamiętajmy o ochronie głowy) rozluźniamy pasek i kołnierzyk, aby ułatwić oddychanie nie wkładamy niczego między zęby (wielu ratowników utraciło w ten sposób palce: chorzy zaciskają szczęki z ogromną siłą) zachowujemy spokój, pogotowie wzywamy tylko wtedy, kiedy napad nie mija po 2–3 minutach Napad padaczkowy jest dla organizmu ogromnym wysiłkiem. Osoba po napadzie może mieć problem z mówieniem, kojarzeniem, wstaniem z pozycji leżącej i samodzielnym chodzeniem, dlatego zawsze trzeba delikatnie i taktownie zaoferować pomoc. mgr Piotr Janczewski

51 Omdlenia Postępowanie: Ułożenie poszkodowanego na plecach.Zastosowanie pozycji czterokończynowej, tj. jednoczesne uniesienie kończyn górnych i dolnych. U kobiety w zaawansowanej ciąży, zamiast w/w pozycji należy zastosować ułożenie na lewym boku (bądź podłożenie poduszki lub koca pod prawy bok w pozycji na plecach) Zapewnienie dostępu świeżego powietrza. Poluźnienie krawata, rozpięcie kołnierzyka Do momentu odzyskania przytomności – kontrola parametrów życiowych Jeśli po kilku minutach świadomość nie powraca – wezwanie pogotowia. Nie wolno: cucić poszkodowanego przez uderzenia w twarz wlewać mu do ust zimnej wody, podawać leków (ryzyko zakrztuszenia!) mgr Piotr Janczewski

52 Zawał serca Zawał serca zwany również atakiem serca to martwica mięśnia sercowego spowodowana jego niedokrwieniem, czyli niedostatecznym zaopatrzeniem serca w tlen, oraz niemożnością swobodnego przepływu krwi wskutek zatkanych blaszek miażdżycowych. W trakcie zawału dochodzi do zablokowania dopływu krwi do mięśnia sercowego (zatkanie naczyń wieńcowych lub pęknięcie zatkanej blaszki miażdżycowej), w wyniku czego dochodzi do nagłego niedotlenienia serca i w następstwie do wystąpienia martwicy. Zawał mięśnia sercowego w wyniku zablokowania gałęzi przedniej zstępującej lewej tętnicy wieńcowej mgr Piotr Janczewski

53 Zawał serca Objawy zawału.Typowe objawy zawału serca to ból w klatce piersiowej, ból za mostkiem, duszność, poty, uczucie lęku, nudności, ewentualnie stany podgorączkowe. Ból może promieniować do żuchwy, pleców, barków i nadbrzusza. Ból zawałowy trwa przeważnie nie krócej niż 20 minut, często kilka godzin. Na intensywne długo utrzymujące się bóle nie wpływają ani odpoczynek, ani nitrogliceryna. 15 – 25% zawałów serca daje nietypowe, niewielkie dolegliwości lub przebiega zupełnie bezbólowo (tzw. „nieme zawały”). Najczęściej zawały bezbólowe występują u osób chorych na cukrzycę, u których neuropatia cukrzycowa jest przyczyną zmniejszonej percepcji bólu. mgr Piotr Janczewski

54 Zawał serca Udzielanie pierwszej pomocy w przypadku zawału mięśnia sercowego UWAGA!!! Jeśli chory ma objawy wstrząsu (bladość i oblanie zimnym potem) nie należy podawać nitrogliceryny! Nie podawać leków zawierających diklofenak oraz innych leków nasercowych! Chorego należy usadzić w pozycji półleżącej – zadbać, by chory miał pod plecami stabilne oparcie: z koca, poduszek, rozluźnić ubranie – to ułatwia oddech, należy otworzyć okno i starać się ograniczyć choremu wszelkie ruchy. Jednocześnie nie można dopuścić do wychłodzenia organizmu. Jeśli chory jest nieprzytomny wskazana jest pozycja boczna. Na dłonie można położyć wilgotne i gorące okłady. Natychmiast zadzwonić po pogotowie, nie ulegając namowom chorego, żeby jeszcze poczekać z wezwaniem lekarza!!! Jeśli u chorego nastąpiło zatrzymanie krążenia należy przeprowadzić reanimację, czyli wykonać sztuczne oddychanie i masaż serca. mgr Piotr Janczewski

55 Zatrucia Zatrucie to zbiór różnorodnych objawów ze strony różnych układów, spowodowanych wniknięciem do organizmu substancji trującej (toksyny lub środka chemicznego) w dawce toksycznej. Objawy ułatwiające rozpoznanie zatrucia: Z układu pokarmowego: nudności, wymioty, biegunka, bóle brzucha. Z układu oddechowego: trudności w oddychaniu, spłycenie/zwolnienie oddechu Z układu nerwowego: zwężone lub nadmiernie poszerzone źrenice, ból głowy, zaburzenia świadomości (z jej utratą włącznie), drgawki. Ze skóry, błon śluzowych: oparzenie, zaczerwienienie, pęcherze. Pomocne może być również otoczenie poszkodowanego: miejsce znalezienia chorego (opakowania po substancjach i preparatach, instalacje przemysłowe) mgr Piotr Janczewski

56 Uwagi : Postępowanie: Ratując należy uważać, aby samemu się nie zatruć! (Przewietrzenie pomieszczenia, szybkie wyniesienie poszkodowanego itp.) Przeniesienie chorego w bezpieczne miejsce Sprawdzenie przytomności chorego (Uwaga! Nie wdychać powietrza wydychanego przez chorego!) Wezwanie karetki pogotowia Jeśli to możliwe – jak najszybsze usunięcie trucizny z organizmu: z przewodu pokarmowego przez sprowokowanie wymiotów (tylko u przytomnych!), ze skóry, oczu – przez przemycie czystą wodą Zabezpieczenie wszelkich znalezionych przy chorym opakowań po środkach chemicznych, wymiocin i zabraniem ich razem z poszkodowanym do szpitala mgr Piotr Janczewski

57 Ważne : Metody eliminacji trucizn: Zatrucie przez przewód pokarmowy:Wywołujemy wymioty wykonując po kolei następujące czynności: podanie ok. 1 litra letniej wody do wypicia drażnienie tylnej ściany gardła palcem w/w 2 kroki powtarzać do uzyskania czystych wymiocin zabezpieczyć próbkę wymiocin do badania toksykologicznego UWAGA!!! Prowokowanie wymiotów jest niedozwolone u osób: nieprzytomnych z niesprawnym odruchem kaszlowym zatrutych kwasami, zasadami lub innymi środkami żrącymi, które mogą uszkadzać przełyk zatrutych środkami drażniącymi, jak benzyna czy nafta zatrutych substancjami oleistymi (mogą nie wywołać odruchu kaszlowego) mgr Piotr Janczewski

58 Zatrucia Zatrucie przez skórę:zabezpieczenie ratującego przed skażeniem (rękawice gumowe) zdjęcie skażonej odzieży z poszkodowanego spłukanie skażonych miejsc na skórze letnią wodą przez kilka minut nie pocierać skażonych miejsc, nie używać szczotek, pumeksów itp. do zobojętniania wolno używać WYŁĄCZNIE wodę! zabezpieczyć skórę jałowym opatrunkiem (w miarę możliwości) Zatrucie gazami: Intensywne przewietrzenie pomieszczenia Szybkie wyniesienie poszkodowanego z zagazowanego pomieszczenia Kontrola parametrów życiowych i w razie konieczności resuscytacja Wezwanie karetki pogotowia mgr Piotr Janczewski

59 Źródła Wykaz przydatnych stron www: mgr Piotr Janczewski

60 Warunki korzystania z prezentacjiNiniejsza prezentacja „Pierwsza pomoc - pomoc przedmedyczna w zakładach pracy”, została opracowana i jest udostępniona nieodpłatnie jedynie jako materiał szkoleniowy, który może być użyteczny przy udzielaniu pierwszej pomocy. Zamieszczony materiał szkoleniowy z zakresu pierwszej pomocy jest tylko teoretycznym ukazaniem sposobu udzielania pierwszej pomocy. Do podjęcia działań prowadzących do ratowania życia i zdrowia konieczne jest praktyczne przeszkolenie z zakresu pierwszej pomocy. mgr Piotr Janczewski

61 Warunki korzystania z prezentacjiOgraniczenie odpowiedzialności Podczas przygotowywania niniejszej prezentacji dołożono wszelkich starań, aby dostarczone informacje były jak najbardziej aktualne, prawdziwe oraz jasno przekazane. Jednakże, mogą się pojawić niezamierzone błędy w informacjach. Autor zrzeka się odpowiedzialności w szczególności za błędy typograficzne oraz za dokładność, kompletność oraz terminowość informacji zawartych w prezentacji. Autor zapewnia, że udostępniona użytkownikom prezentacja została sprawdzona pod względem ochrony przed wirusami komputerowymi. Jednakże korzystając z prezentacji, użytkownik przejmuje wszelkie ryzyko związane z użytkowaniem prezentacji, włączając w to wszelkie zagrożenia dla komputera, oprogramowania lub danych, związane ze zniszczeniem przez wirusy, oprogramowanie lub inne pliki, które mogą być przetransmitowane lub aktywowane poprzez prezentację. Autor nie będzie w żadnym wypadku ponosił odpowiedzialności za żadne bezpośrednie, pośrednie, specjalne, przypadkowe lub wtórne szkody, włączając, bez ograniczeń, straty przychodu lub zysku, wynikające z lub będące w jakikolwiek sposób związane z wykorzystaniem bądź niewłaściwym, niezgodnym z opisanymi powyżej warunkami korzystania z prezentacji zastosowaniem informacji lub braku informacji z prezentacji. mgr Piotr Janczewski