1 POMOC PUBLICZNA dla projektów realizowanych w ramach Działania 4.2. RPO WP 2014-2020 – Kilka praktycznych aspektów Regionalny Program Operacyjny Województwa Pomorskiego na lata 2014-2020 Gdańsk, 16 czerwca 2016 r.

2 Regionalny Program Operacyjny Województwa Pomorskiego na lata 2014-2020 Art. 107 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej: „Z zastrzeżeniem innych postanowień przewidzianych w Traktatach, wszelka pomoc przyznawana przez Państwo Członkowskie lub przy użyciu zasobów państwowych w jakiejkolwiek formie, która zakłóca lub grozi zakłóceniem konkurencji poprzez sprzyjanie niektórym przedsiębiorstwom lub produkcji niektórych towarów, jest niezgodna z rynkiem wewnętrznym w zakresie, w jakim wpływa na wymianę handlową między Państwami Członkowskimi”.

3 Regionalny Program Operacyjny Województwa Pomorskiego na lata 2014-2020 19 maja 2016 r.: publikacja Zawiadomienia Komisji w sprawie pojęcia pomocy państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE http://ec.europa.eu/competition/state_aid/modernisation/notice_of _aid_en.pdf

4 Regionalny Program Operacyjny Województwa Pomorskiego na lata 2014-2020 Zasada: kształcenie publiczne zasadniczo finansowane przez państwo w ramach krajowego systemu kształcenia finansowanego i nadzorowanego przez państwo uznaje się za niepodlegające regułom pomocy publicznej. Są to bowiem zadania z dziedziny polityki społecznej, kulturalnej i edukacyjnej państwa wobec jego mieszkańców. Na taką kwalifikację nie wpływa fakt, że studenci muszą opłacać opłaty, takie jak czesne czy wpisowe, pod warunkiem, że stanowią one wkład w koszty systemu edukacji oraz pokrywają jedynie niewielką część kosztów. Takich opłat nie można więc uznać za wynagrodzenie za usługę (brak ekwiwalentności świadczeń).

5 Regionalny Program Operacyjny Województwa Pomorskiego na lata 2014-2020 Inaczej w przypadku usług edukacyjnych finansowanych głównie przez studentów lub z przychodów komercyjnych, również usług oferowanych przez podmioty publiczne – finansowanie takich usług ze środków publicznych stanowi co do zasady pomoc publiczną. W przypadku projektu realizowanego w ścisłym partnerstwie z przedsiębiorcą: możliwość wystąpienia pomocy publicznej na rzecz przedsiębiorcy. Przykład: doposażenie pracowni komputerowej w sprzęt/oprogramowanie, która posłuży także do wykonywania w pełnym zakresie normalnej działalności danego zakładu, tj. np. w ramach zajęć w pracowni studenci będą pisać oprogramowanie dla przedsiębiorcy-partnera.

6 W przypadku szkół wyższych uważa się, że następujące rodzaje działalności nie stanowią działalności gospodarczej: kształcenie mające na celu zwiększanie coraz lepiej wyszkolonych zasobów ludzkich, tj. zasadniczo studia stacjonarne w ramach krajowego systemu kształcenia finansowanego i nadzorowanego przez państwo (na uczelniach publicznych); prowadzenie niezależnej działalności badawczej i rozwojowej, mającej na celu powiększanie zasobów wiedzy i lepsze zrozumienie, w tym współpracy w zakresie badań i rozwoju; rozpowszechnianie wyników badań. Regionalny Program Operacyjny Województwa Pomorskiego na lata 2014-2020

7 Nie ma znaczenia klasyfikacja danego podmiotu ani danego rodzaju działalności w prawie krajowym. Także podmioty non-profit oraz non-for-profit mogą być uznawane za prowadzące działalność gospodarczą – nie ma znaczenia, czy podmiot jest nastawiony na zysk. Por. wyrok TSUE w połączonych sprawach 209/78 i 215/78 Van Landewyck; wyrok w sprawie C-244/94 FFSA; wyrok w sprawie C-49/07 MOTOE. Także działalność wykonywana nieodpłatnie może być działalnością gospodarczą, jeżeli istnieje przedsiębiorca, który byłby zainteresowany wykonywaniem jej odpłatnie. Por. wyrok Sądu UE w sprawie T-461/13 Hiszpania v. Komisja. Regionalny Program Operacyjny Województwa Pomorskiego na lata 2014-2020

8 Mieszane, gospodarczo-niegospodarcze wykorzystanie infrastruktury wytworzonej z dofinansowaniem publicznym. Jeżeli instytucja edukacyjna lub badawcza (szkoła wyższa) prowadzi niemal wyłącznie działalność niegospodarczą, jej finansowanie może być w całości nieobjęte zasadami pomocy państwa, pod warunkiem że jej działalność gospodarcza ma charakter czysto pomocniczy, tj. odpowiada działalności, która jest bezpośrednio związana z funkcjonowaniem danej instytucji i konieczna do jej funkcjonowania lub nieodłącznie związana z jej główną działalnością niegospodarczą oraz która ma ograniczony zakres. Komisja uznaje, że ma to miejsce, kiedy w ramach działalności gospodarczej wykorzystuje się dokładnie te same nakłady (np. materiały, wyposażenie, siłę roboczą i aktywa trwałe) co w przypadku działalności niegospodarczej oraz kiedy zasoby przeznaczane rocznie na działalność gospodarczą nie przekraczają 20% całkowitych rocznych zasobów danego podmiotu. Pkt 20-21 Zasad ramowych dotyczących pomocy państwa na działalność badawczą, rozwojową i innowacyjną (Dz. Urz. UE C 198 z 27.06.2014 r., s. 1 ) oraz pkt 49 preambuły GBER. Przykład: wykonywanie przez uczelnię od czasu do czasu na zlecenie przedsiębiorstwa, w ograniczonym wymiarze czasowym, badań laboratoryjnych takich samych, jakie normalnie wykonuje w czasie prac badawczych lub zajęć dydaktycznych.

9 Pomocnicza działalność gospodarcza: brak jednej metodologii obliczania parametru „20% całkowitych rocznych zasobów danego podmiotu” – czas pracy? powierzchnia? zdolności produkcyjne? Należy więc przyjąć, że wnioskodawca może dobrać metodologię najbardziej dostosowaną do jego działalności, natomiast IZ RPO WP sprawdzi, czy wnioskodawca nie popełnił w tym zakresie znaczącego błędu. działalność pomocnicza to działalność nie tylko ograniczona do 20% rocznych zasobów, ale też musi ona być bezpośrednio związana z funkcjonowaniem danej instytucji i konieczna do jej funkcjonowania lub nieodłącznie związana z jej główną działalnością niegospodarczą. Przykład: prowadzenie w laboratorium badań na zlecenie przedsiębiorcy. Regionalny Program Operacyjny Województwa Pomorskiego na lata 2014-2020

10 Przykład 1: Budynek publicznej szkoły wyższej ma powierzchnię 1 000 m 2. Z tego sala wykładowa o powierzchni 100 m 2 jest wynajmowana prywatnej szkole językowej w całym zakresie czasu. 100 m 2 /1000 m 2 x 100% = 10%. Wniosek: działalność gospodarcza ma jedynie pomocniczy charakter. Regionalny Program Operacyjny Województwa Pomorskiego na lata 2014-2020

11 Przykład 2: Laboratorium uczelni publicznej jest wykorzystywane przez 1 000 godzin rocznie. Przez 600 godzin jest wykorzystywane na potrzeby studentów studiów nieodpłatnych (stacjonarnych). Przez 250 godzin jest wykorzystywane przez studentów studiów w pełni odpłatnych. Przez 150 godzin jest wykorzystywane na potrzeby badań kontraktowych na rzecz przedsiębiorców. Działalność gospodarcza w sumie: 250 h + 150 h = 400 h. 400 h/1000 h x 100% = 40%. Wniosek: działalność gospodarcza wykracza poza pomocniczy charakter. Regionalny Program Operacyjny Województwa Pomorskiego na lata 2014-2020

12 Przykład 3: W budynku publicznej szkoły wyższej o łącznej powierzchni 1000 m 2 wszystkie sale oprócz laboratorium wykorzystywane są wyłącznie przez studentów studiów nieodpłatnych. Laboratorium ma powierzchnię 300 m 2. Jest wykorzystywane przez 500 godzin rocznie, z czego: 300 h przez studentów studiów nieodpłatnych; 200 h na kontraktowe badania na rzecz przedsiębiorstw: Etap 1: działalność gospodarcza laboratorium to 40% czasu (200 h/500 h x 100% = 40%). Można uznać, że do działalności gospodarczej wykorzystywane jest 120 m 2 laboratorium (300 m 2 x 40% = 120 m 2 ). Etap 2: powierzchnia łączna budynku do działalności gospodarczej: 120 m 2 /1000 m 2 x 100% = 12%. Wniosek: działalność gospodarcza ma charakter pomocniczy. Regionalny Program Operacyjny Województwa Pomorskiego na lata 2014-2020

13 W przypadku, gdy działalność gospodarcza wykracza poza działalność o charakterze czysto pomocniczym: jeżeli infrastruktura jest użytkowana zarówno do działalności gospodarczej, jak i niegospodarczej, finansowanie publiczne będzie podlegało zasadom pomocy publicznej wyłącznie w zakresie, w jakim będzie obejmowało koszty związane z działalnością gospodarczą. Jeżeli możliwe jest oddzielenie kosztów i przychodów związanych z działalnością gospodarczą i niegospodarczą, zasady pomocy publicznej mają zastosowanie wyłącznie w odniesieniu do przyznanego wsparcia ze strony państwa w kwocie przewyższającej koszty prowadzenia działalności niegospodarczej.

14 Przesłanka zakłócenia lub groźby zakłócenia konkurencji i wpływu na wymianę handlową między państwami członkowskimi: Rozumienie dalekie od intuicyjnego; Zazwyczaj analizowane są łącznie; Uznaje się, że środek przyznany przez państwo stwarza groźbę naruszenia konkurencji, jeżeli może powodować poprawę pozycji konkurencyjnej beneficjenta w porównaniu z pozycją innych przedsiębiorstw, z którymi beneficjent konkuruje; Zakłócenie konkurencji w wyniku udzielenia wsparcia nie musi być rzeczywiste. Wystarczy bowiem sama groźba zakłócenia konkurencji. Może być to więc potencjalne zakłócenie konkurencji; Fakt, że kwota pomocy jest niewielka lub że przedsiębiorstwo będące beneficjentem jest małe, nie wykluczy sam w sobie zakłócenia konkurencji lub groźby zakłócenia konkurencji, pod warunkiem jednak, że prawdo- podobieństwo takiego zakłócenia nie jest jedynie hipotetyczne (wyrok TSUE ws. C-280/00 Altmark Trans). Regionalny Program Operacyjny Województwa Pomorskiego na lata 2014-2020

15 Pomoc wywiera wpływ na wymianę handlową, jeżeli umacnia pozycję przedsiębiorstwa w stosunku do innych przedsiębiorstw konkurujących z nim. Co do wpływu na wymianę handlową, to nie ma znaczenia, że dany beneficjent nie świadczy żadnych usług poza granicami Polski, a świadczy jedynie usługi o charakterze lokalnym czy regionalnym. Jednakże wpływ środka pomocowego na wymianę handlową między państwami członkowskimi UE nie może być domniemywany lub tylko hipotetyczny. Musi zostać wykazane, w oparciu o dające się przewidzieć skutki danego środka pomocowego, dlaczego zakłóca on lub grozi zakłóceniem konkurencji i może wpływać na wymianę handlową.

16 Regionalny Program Operacyjny Województwa Pomorskiego na lata 2014-2020 Pomoc publiczna może nie wystąpić w przypadku publicznego finansowania szkół wyższych o lokalnym bądź regionalnym zasięgu działania, które mają niewielu studentów, nie oferują studiów w językach obcych i nie są położone w regionie łatwo dostępnym dla cudzoziemców i w ten sposób nie są atrakcyjne dla studentów z innych państw członkowskich. W takiej sytuacji publiczne finansowanie szkół nie wywiera wpływu na wymianę handlową między państwami członkowskimi. Bardzo ważne: mała całkowita liczba studentów (w analizowanej sprawie – poniżej 150)!!! Por. decyzja Komisji Europejskiej z 8 listopada 2006 r. w sprawie NN 54/2006 Prerov Logistics College.

17 Regionalny Program Operacyjny Województwa Pomorskiego na lata 2014-2020 Inne czynniki wskazujące na istnienie wpływu na wymianę handlową: Wysokie miejsca w rankingach szkół wyższych; Uczestniczenie w programach wymiany międzynarodowej; Strona internetowa dostępna także w językach obcych.

18 SZKOŁA WYŻSZA PUBLICZNA KSZTAŁCENIE W RAMACH SYSTEMU KRAJOWEGO SYSTEMU KSZTAŁCENIA FINANSOWANEGO I NADZOROWANEGO PRZEZ PAŃSTWO (STUDIA DZIENNE) BRAK DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ KSZTAŁCENIE FINANSOWANE W WIĘKSZOŚCI PRZEZ STUDENTÓW/RODZICÓW (NP. STUDIA ZAOCZNE, PODYPLOMOWE) DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA MIEŚCI SIĘ W ZAKRESIE POMOCNICZEJ DZIAŁANOŚCI GOSPODARCZEJ (D0 20% ZASOBÓW PODMIOTU) BRAK POMOCY PUBLICZNEJ WYKRACZA POZA POMOCNICZĄ DZIAŁALNOŚC GOSPODARCZĄ (POWYŻEJ 20% ZASOBÓW PODMIOTU) NIEPUBLICZNA KSZTAŁCENIE FINANSOWANE W WIĘKSZOŚCI PRZEZ STUDENTÓW/RODZICÓW DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA WYKRACZA POZA CZYSTO LOKALNY/REGIONALNY CHARAKTER POMOC PUBLICZNA MA CHARAKTER CZYSTO LOKALNY (dana szkoła nie jest atrakcyjna dla studentów zagranicznych – np. niewielka ogólna liczba studentów, brak studiów w językach obcych i nie jest położona w regionie łatwo dostępnym dla cudzoziemców)

19 Przeznaczenia pomocy publicznej w Działaniu 4.2: Regionalna pomoc inwestycyjna; Pomoc de minimis – zgodnie z Regulaminem konkursu – tylko do wydatków objętych instrumentem elastyczności (cross-financingiem). Regionalny Program Operacyjny Województwa Pomorskiego na lata 2014-2020

20 Dziękuję za uwagę Kontakt: Kamil Ciupak Centrum Kompetencji Departament Programów Regionalnych Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego Tel. (58) 326-81-53, fax: (58) 326-81-34 e-mail: [email protected]