1 Potencjał przyrodniczy Gminy BakałarzewoDr. Inż. Lech Magrel Bakałarzewo, 23 luty 2017 rok

2 Walory przyrodnicze

3 Formy ochrony przyrodyObszar Chronionego Krajobrazu Dolina Rospudy Obejmuje on większą część doliny rzecznej Rospudy, będącej górnym biegiem rzeki Netty. Na terenie Gminy Bakałarzewo zajmuje  3 297,12 ha.

4 Formy ochrony przyrodyRezerwat przyrody Ruda

5 Rezerwaty przyrody Rezerwat RudaRezerwat przyrody Ruda położony jest na Pojezierzu Zachodniosuwalskim w dolinie górnej Rospudy w pobliżu miejscowości Kotowina. Ustanowiony został ustanowiony w Jego powierzchnia wynosi 3,3841 ha. Ruda jest rezerwatem florystycznym (podtyp: roślin zielnych i krzewinek). Celem ochrony rezerwatu jest zachowanie wilgotnych łąk oraz lasu łęgowego, położonych na terenie doliny Rospudy wraz z ich typową florą i fauną.

6 Pomniki przyrody Na terenie gminy występuje 13 zarejestrowanych pomników przyrody. Wszystkie pomniki to drzewa: dąb szypułkowy Włodzimierz (1), m. Nowy Dwór jesion wyniosły (1), m. Nowy Dwór grab pospolity (7), topola kanadyjska niekłańska (1), modrzew polski (3), m. Podgórze.

7 Obszary Natura 2000 Na terenie gminy Bakałarzewo znajduje się obszar Natura 2000 – obszar siedliskowy Dolina Górnej Rospudy PLH200022; ma ustanowione PZO – Dz. Urz. Woj. Podl. z r. poz. 4472, Zarządzenie Nr 24/2013 Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Białymstoku z dnia 9 grudnia 2013 r. w sprawie ustanowienia planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Dolina Górnej Rospudy PLH200022;

8 Obszary Natura 2000

9 Co można a czego nie wolno na obszarze Natura 2000?Natura 2000 to nie rezerwat przyrody. Działalność, która nie szkodzi celom ochrony obszaru Natura 2000, nie jest w żaden sposób ograniczana przez dyrektywy dotyczące obszarów Natura Uwaga! Działalność, która jest oceniana pod kątem wpływu na obszar Natura 2000 może być zlokalizowana w lub poza tym obszarem (lokalizacja nie ma znaczenia, liczy się oddziaływanie).

10 Co można a czego nie wolno na obszarze Natura 2000?W podejściu do środowiska, w tym do obszarów Natura 2000, obowiązuje tzw. zasada ostrożności. Jest to wiążąca zasada zapisana w art. 191 ust. 2 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, który na mocy Traktatu Ateńskiego i art. 87 Konstytucji RP jest źródłem prawa również w Polsce.

11 Co można a czego nie wolno na obszarze Natura 2000?Zasada przezorności oznacza, że „nierozwiane wątpliwości muszą być interpretowane na korzyść środowiska przyrodniczego”, w szczególności na działanie mogące potencjalnie zaszkodzić środowisku można zezwolić tylko wtedy, gdy rozwieje się wszystkie racjonalne wątpliwości i uzyska się pewność, że negatywne oddziaływanie nie wystąpi.

12 Ocena oddziaływania na obszar Natura 2000 (habitatowa)szczególny rodzaj oceny, posiadający specyficzną konstrukcję, odmienny od klasycznej OOŚ, wydzielona, osobna część klasycznej OOŚ, kluczowy element całego raportu OOŚ, z uwagi na silne obwarowania prawne, czasem wymagana tylko ocena oddziaływania na obszar Natura 2000 bez reszty klasycznej OOŚ.

13 Ocena oddziaływania na obszar Natura 2000Zasadniczy cel oceny habitatowej – wykluczenie możliwości znaczącego negatywnego oddziaływania przedsięwzięcia na przedmioty ochrony obszaru w granicach Natura 2000 oraz tzw. integralność obszaru Natura 2000 (spójność czynników strukturalnych i funkcjonalnych warunkujących zrównoważone trwanie populacji gatunków i siedlisk przyrodniczych, dla ochrony których zaprojektowano lub wyznaczono obszar Natura 2000). Należy tu podkreślić, że chodzi o wykluczenie możliwości ewentualnego negatywnego wpływu, a nie o wykazanie, że taki wpływ będzie miał istotnie miejsce i jak mu przeciwdziałać.

14 Etapy oceny oddziaływania inwestycji na obszary Natura 2000Etap I oceny – przedsięwzięcie podlega odpowiedniej ocenie – screening – podjęcie decyzji czy istnieją potencjalne negatywne skutki dla zachowania spójności sieci Natura 2000, czy należy przeprowadzić OOŚ (opis projektu, charakterystyka obszaru podlegającego oddziaływaniu, ocena znaczenia tych oddziaływań). Etap II oceny – przeprowadzenie właściwej oceny wpływu przedsięwzięcia na obszar Natura 2000 pod kontem celów ochrony obszaru i zachowania spójności sieci wraz z wykonaniem raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na obszar Natura Etap III – ocena rozwiązań alternatywnych.

15 Działania minimalizująceDziałania, które mogą ograniczyć lub wykluczyć negatywny wpływ przedsięwzięcia: przejścia i przepusty dla zwierząt, przepławki dla ryb; ekrany akustyczne, nasadzenia roślinności; wygrodzenie drogi; prowadzenie budowy poza okresem lęgowym ptaków; wybór najmniej szkodliwego sprzętu, materiałów, technik budowlanych.

16 Rozwiązania alternatywne:Przed wydaniem zezwolenia na realizację inwestycji należy ustalić, czy istnieją rozwiązania alternatywne (technicznie wykonalne), które w większym stopniu zapewnią spójność obszaru Natura 2000. Kryteria ekonomiczne nie mogą być postrzegane jako nadrzędne nad kryteriami ekologicznymi. Może to być np. wariantowanie lokalizacji lub przebiegu, skali lub wielkości przedsięwzięcia, metod budowy itp.

17 Kompensacja przyrodniczarozwiązanie ostateczne; stosowane, gdy „zawiodą” inne rozwiązania (alternatywne i minimalizujące), a przedsięwzięcie musi być zrealizowane; nie powiązane z przedsięwzięciem; mają charakter długofalowy; należy je wdrażać przed wystąpieniem szkody na skutek realizacji przedsięwzięcia.

18 Działania kompensująceodtworzenie siedliska – rekonstrukcja siedliska w obszarze wzbogacenie siedliska - poprawa wartości biologicznej siedliska w danym lub w innym obszarze utworzenie siedliska – zaproponowanie nowego obszaru

19 Działania kompensacyjneKoszty działań kompensacyjnych ponosi inwestor. Powinny wykraczać poza normalne działania wymagane w celu ochrony obszaru Natura 2000. Mogą być sfinansowane ze środków UE (koszt kwalifikowany). Komisja Europejska musi być powiadamiana o prowadzonych kompensacjach.

20 Nie ma „katalogu inwestycji”, określającego jakie przedsięwzięcia kategorycznie nie mogą być prowadzone na obszarach Natura 2000, ponieważ nie ma takich inwestycji. Nie można już na wstępie jednoznacznie stwierdzić, iż np. budowa drogi, hotelu, składowiska odpadów, domu … nie będzie mogła być przeprowadzona tylko z tego względu, że jest zlokalizowana na obszarze należącym do sieci Natura 2000. ZASADA: Projekt każdego przedsięwzięcia, które może negatywnie wpływać na cel i przedmiot ochrony danego obszaru Natura 2000, musi być oceniony pod kątem tego wpływu.

21 Zgodnie z ustawą o ochronie przyrodyzabrania się podejmowania działań mogących, osobno lub w połączeniu z innymi działaniami, znacząco negatywnie oddziaływać na obszar Natura 2000, w tym w szczególności: pogorszyć stan siedlisk przyrodniczych oraz siedlisk gatunków roślin i zwierząt dla ochrony których wyznaczono obszar Natura 2000, lub wpłynąć negatywnie na gatunki, dla których ochrony został wyznaczony obszar Natura 2000, lub, pogorszyć jego integralność lub powiązania z innymi obszarami Natura 2000.

22 Ocena wpływu działań na obszar i spójność sieci Natura 2000CZY DZIAŁANIA MOGĄ ZNACZĄCO ODDZIAŁYWAĆ NA OBSZAR NATURA 2000? tj. pogorszyć stan siedlisk przyrodniczych / siedlisk gatunków, wpłynąć negatywnie na gatunki, pogorszyć integralność obszaru lub powiązania z innymi obszarami NIE TAK REALIZACJA INWESTYCJI Analiza: nadrzędnego celu publicznego/braku rozwiązań alternatywnych KONIECZNOŚC KOMPENSACJI PRZYRODNICZEJ

23 Natura 2000 to nie blokada rozwoju i inwestycji, ale filtr oddzielający inwestycje dobrze zaplanowane od źle zaplanowanych, szkodliwe od przyjaznych przyrodzie. Eliminacja inwestycji, których lokalizacja jest trudna w każdym innym miejscu poza siecią Natura To narzędzie wymuszające, by rozwój obszaru odbywał się w myśl założeń rozwoju zrównoważonego.

24 Lepiej mieć ocenę wpływu na obszar Natura 2000Jeżeli nie wykona się oceny, a okaże się, że negatywny wpływ wystąpi – regionalny dyrektor ochrony środowiska musi nakazać wstrzymanie inwestycji i przywrócenie stanu poprzedniego (ustawa o ochronie przyrody art. 37) – nawet jeżeli inwestor ma pozwolenie na budowę. Jeżeli wystąpi negatywny wpływ, który nie został „uprzednio przewidziany” w procedurze oceny, to będzie on „szkodą w środowisku”, nawet jeżeli inwestor miał ważną decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach.

25 Ocena wpływu na obszar Natura 2000 musi być bardzo dobrze wykonana w przeciwnym przypadku jest bardzo małe prawdopodobieństwo realizacji inwestycji !!!

26 Działanie sieci Natura 2000 opiera się na różnych metodach ochrony przyrody, a ponadto na stymulowaniu korzystnych dla przyrody kierunków rozwoju gospodarczego i społecznego. Nie wyklucza się działalności człowieka na obszarach objętych tą formą ochrony.

27 Plan Zadań Ochronnych i Plan Ochrony obszaru Natura 2000Opracowanie obu dokumentów ma na celu stworzenie podstaw skutecznego zarządzania obszarem Natura 2000, zapewniającego zachowanie lub odtworzenie właściwego stanu ochrony przedmiotów ochrony, przy jednoczesnym stworzeniu warunków społecznych, umożliwiających wdrożenie tego planu w życie.

28 Plan Zadań Ochronnych (PZO) ≠ Plan Ochrony (PO)PZO jest dokumentem znacznie prostszym i tańszym niż PO. PZO tworzony jest na podstawie dostępnych informacji, uzupełnionych tylko prostą, oceną stanu przedmiotów ochrony. Do PO trzeba skompletować spójna wiedze o przedmiotach ochrony i uwarunkowaniach ich ochrony, wykonując niezbędne inwentaryzacje (duża pracochłonność prac terenowych) i ekspertyzy.

29 Wskazania do studiów i planówAnaliza istniejących studiów i planów dotyczących obszaru lub mogących mieć wpływ na cele ochrony. W przypadku stwierdzenia negatywnych oddziaływań określa się: wskazania do zmiany tych elementów studiów lub planów, których realizacja naruszy lub stworzy ryzyko naruszenia zakazu wymienionego w art. 33 ustawy o ochronie przyrody; wskazania do zmiany tych elementów studiów i planów, które powinny być uwzględnione przy zmianach studiów i planów ze względu na zapewnienie właściwych uwarunkowań do realizacji celów ochrony obszaru.

30 Wskazania do studiów i planówWskazania mogą dotyczyć zarówno studiów i planów obejmujących tereny w granicach obszaru Natura 2000, jak i dotyczących terenów poza tym obszarem – ale tylko w takim zakresie, w jakim te studia i plany oddziaływałyby negatywnie na obszar.

31 Planowanie ochrony obszaru Natura 2000 – każdy zainteresowany może mieć wpływ!Uspołecznienie planowania Postępowanie z udziałem społeczeństwa Zapewnienie udziału zainteresowanych osób i podmiotów prowadzących działalność w siedliskach przyrodniczych i siedliskach gatunków Przed ustanowieniem planu zadań ochronnych następuje: Publiczne ogłoszenie projektu planu Każdy ma prawo wnieść uwagi i wnioski, które muszą być rozważone

32 Cel działań ochronnychCykl postępowania Stan ochrony Działania ochronne Zagrożenia Cel działań ochronnych

33 Na obszarze chronionego krajobrazu mogą być wprowadzone następujące zakazy:zabijania dziko występujących zwierząt, niszczenia ich nor, legowisk, innych schronień i miejsc rozrodu oraz tarlisk, złożonej ikry, z wyjątkiem amatorskiego połowu ryb oraz wykonywania czynności związanych z racjonalną gospodarką rolną, leśną, rybacką i łowiecką; realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (nie dotyczy przedsięwzięć dla których przeprowadzona ocena oddziaływania na środowisko wykazała brak znaczącego wpływu na ochronę przyrody obszaru chronionego krajobrazu);

34 Na obszarze chronionego krajobrazu mogą być wprowadzone następujące zakazy:likwidowania i niszczenia zadrzewień śródpolnych, przydrożnych i nadwodnych, jeżeli nie wynikają one z potrzeby ochrony przeciwpowodziowej i zapewnienia bezpieczeństwa ruchu drogowego lub wodnego lub budowy, odbudowy, utrzymania, remontów lub naprawy urządzeń wodnych;

35 Na obszarze chronionego krajobrazu mogą być wprowadzone następujące zakazy:wydobywania do celów gospodarczych skał, w tym torfu, oraz skamieniałości; wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających rzeźbę terenu, z wyjątkiem prac związanych z zabezpieczeniem przeciwsztormowym, przeciwpowodziowym lub przeciw osuwiskowym lub utrzymaniem, budową, odbudową, naprawą lub remontem urządzeń wodnych;

36 Na obszarze chronionego krajobrazu mogą być wprowadzone następujące zakazy:dokonywania zmian stosunków wodnych, jeżeli służą innym celom niż ochrona przyrody lub zrównoważone wykorzystanie użytków rolnych i leśnych oraz racjonalna gospodarka wodna lub rybacka; likwidowania naturalnych zbiorników wodnych, starorzeczy i obszarów wodno-błotnych;

37 Wymienione zakazy nie dotyczą:wykonywania zadań na rzecz obronności kraju i bezpieczeństwa państwa; prowadzenia akcji ratowniczej oraz działań związanych z bezpieczeństwem powszechnym; - realizacji inwestycji celu publicznego.

38 ANALIZA SWOT Silne strony Słabe stronyatrakcyjność i unikalność środowiska naturalnego, niedostateczny rozwój średnich przedsiębiorstw, dobre połączenia komunikacyjne z większymi miastami, migracja młodych ludzi oraz niewielki przyrost naturalny, dobre warunki prowadzenia rolniczej produkcji ekologicznej, dominacja słabych gleb, brak bazy turystycznej i gastronomicznej, korzystna struktura obszarowa gospodarstw wiejskich, słabe zainteresowanie rozwojem agroturystyki, dobry poziom kształcenia lokalnych szkół, niska świadomość ekologiczna ludności, dobry rozwój budownictwa mieszkaniowego i letniskowego, brak zakładów przetwórstwa produktów rolnych, dobrze rozwinięta infrastruktura (wodociągi, kanalizacja, wysypisko śmieci, oczyszczalnia ścieków). niedoinwestowanie placówek oświatowych, mała aktywność ekonomiczna społeczeństwa.

39 ANALIZA SWOT Szanse Zagrożeniautrzymanie w bardzo dobrym stanie środowiska naturalnego, niska dochodowość ludzi i starzenie, stworzenie warunków do rozwoju szkolnictwa, brak ofert pracy, dobra łączność komunikacyjna i telekomunikacyjna, skomplikowane przepisy i niestabilność prawa, przyciąganie korzystną ofertą inwestorów, niedostateczne nakłady na rozwój infrastruktury, ponadlokalna promocja miejscowości. migracja młodych ludzi, brak rynku zbytu na produkty rolne, duże bezrobocie, występujące zjawiska patologii społecznej.

40 Zasoby kulturowe Zespoły ludowe: Zespół śpiewaczy ludowy „Bakałarz”, Zespół "Zajączkowiaki" z Zajączkowa. Kultywowanie uroczystości religijnych, np. odpusty na Świętego Jakuba w Bakałarzewie Regionalne pokazy koni w Bakałarzewie. Zespół Bakałarz z Bakałarzewa 1 Zespół "Zajączkowiaki" z Zajączkowa 1 Wystawa koni zimnokrwistych w Bakałarzewie – 11 września 2016 r. 1 Strona

41 Zasoby kulturowe Bakałarzewskie zloty motocyklowe,Powiatowe Noce Świętojańskie nad Rospudą w Bakałarzewie, Pożegnania Lata w Bakałarzewie, Pikniki rodzinne w Bakałarzewie. II Parada Motocykli w Bakałarzewie - lipiec 2016 Festyn "Noc Świętojańska nad Rospudą" - ROK 20161 1 Strona

42 Potencjał gminy Krajobraz i zasoby przyrodnicze, Zasoby kulturowe,Unikatowość, Regionalna kuchnia.

43 Ograniczenia Wynikające z PZO i Obszaru Chronionego Krajobrazu,Zakaz zabudowy na terenach zalewowych, Zakaz lokalizacji farm wiatrowych, Rozwój energetyki odnawialnej, samowystarczalna energetycznie gmina.

44 Kierunki rozwoju Gospodarstwa ekologiczne i agroturystyczne,Produkcja i przetwórstwo lokalne, Uprawa ziół i ich przetwórstwo, Warsztaty kulturowe i przyrodnicze.

45 DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ