1 Poważne Awarie chemiczne Dyrektywa SEVESO III Ustawa Prawo ochrony środowiska Zadania administracji w zapobieganiu skutkom awarii KAMIL DŁUGOSZ 54809 OSOBA PROWADZĄCA: MGR. EWA WOLSKA-LIŚKIEWICZ LBZ

2 Poważne Awarie chemiczne  Flixborough, Wielka Brytania, 1 czerwca 1974 r. - awaria 20-calowego rurociągu z ciekłym cykloheksanem ( 89 rannych i 28 ofiar)  San Juanico - Ixhuatepec k. Meksyku, Meksyk, 19 listopada 1984 r. - eksplozja gazu ( 2000 rannych i 550 ofiar)  Bhopal, Indie, 3 grudnia 1984 r. - pękniecie betonów przez przegrzanie i uwolnienie do atmosfery około 30 ton par izocyjanku metylu w ciągu około jednej godziny, zanim wyciek został opanowany. ( 100 000 rannych i 16 000 ofiar)  Enschede, Holandia, 13 maja 2000 r. - pożar oraz wybuch materiałów pirotechnicznych ( 1000 rannych 20 ofiar)  Tuluza, Francja, 21 września 2001 r. - Seria wybuchów w obiekcie magazynowym azotanu amonu ( 2500 rannych 30 ofiar)

3 Poważne Awarie chemiczne  Texas City, Stany Zjednoczone, 23 marca 2005 r. - pożar w rafinerii ropy naftowej koncernu BP International (170 rannych i 15 ofiar)  Los Alfaques, Hiszpania, 1978 r. - wybuch Cysterny przewożącej propylen ( 67 rannych 277 ofiar)  Viareggio, Włochy, 29/30 czerwca 2009 r. - wykolejenia czterech wagonów-cystern (33 rannych 22 ofiar)  Czechowice-Dziedzice, 26 czerwca 1971 r. - pożar i wybuch zbiorników rafinerii ( 100rannych 37 ofiar)

4 Dyrektywa Seveso III Wejście w życie Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1272/2008, tzw. Rozporządzenia CLP, które wprowadziło na terenie Unii Europejskiej jednolity system klasyfikacji i oznakowania chemikaliów – GHS, spowodowało konieczność zmiany kryteriów kwalifikacyjnych Dyrektywy Seveso II. Ponieważ dyrektywa Rady 96/82/WE z dnia 9 grudnia 1996 r. w sprawie kontroli niebezpieczeństwa poważnych awarii związanych z substancjami niebezpiecznymi – Dyrektywa Seveso II została zmieniona tylko raz, w 2003 r., dyrektywą 2003/105/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 16 grudnia 2003 r., Komisja Europejska podjęła decyzję o przeprowadzeniu kompleksowego przeglądu całej dyrektywy, w wyniku którego zidentyfikowano kilka obszarów, w których należało wprowadzić zmiany mające na celu doprecyzowanie i aktualizację niektórych zapisów oraz uwzględnienie zmian technicznych i regulacyjnych, jakie zaszły od momentu przyjęcia, w 1996 r., obowiązującej wtedy Dyrektywy Seveso II.

5 Celem, który przyświecał Komisji była również redukcja i uproszczenie wymogów, aby ograniczyć obciążenia administracyjne dla prowadzących i kompetentnych władz (właściwych organów) bez szkody dla bezpieczeństwa. Nowe przepisy miały być jasne, spójne i zrozumiałe, aby usprawnić ich wdrażanie i egzekwowanie, przy jednoczesnym zachowaniu poziomu ochrony zdrowia ludzkiego i środowiska.

6 W opublikowanej z dniem 24 lipca 2012 r. dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/18/UE z dnia 4 lipca 2012 r. w sprawie kontroli zagrożeń poważnymi awariami związanymi z substancjami niebezpiecznymi, zmieniającej, a następnie uchylającej dyrektywę Rady 96/82/WE (Dyrektywie Seveso III) oprócz zmian związanych z dostosowaniem zamieszczonych w Załączniku I, kryteriów kwalifikacyjnych do Rozporządzenia CLP, konieczne było uwzględnienie wielu aspektów określonych w Konwencji z Aarhus dotyczącej dostępu do informacji, udziału społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz dostępu do wymiaru sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska.

7 Duży nacisk został położony na zagadnienia związane z zagospodarowaniem przestrzennym, m.in. kontrolowaniem lokalizacji nowych zakładów, zmianach, które powinny zostać wprowadzone w istniejących zakładach oraz w ich otoczeniu, z uwzględnieniem tzw. bezpiecznych odległości lub wprowadzeniem dodatkowych środków technicznych, a także konieczności bliższej współpracy między różnymi organami, w tym również współpracy między państwami członkowskimi a Komisją.

8

9 Ustawa Prawo ochrony środowiska Przepisy wprowadzone w latach 2001 – 2003 – ustawa Prawo ochrony środowiska, tytuł IV „Poważne awarie” i inne postanowienia tej ustawy oraz przepisy szczegółowe zawarte w rozporządzeniach ministrów właściwych do spraw gospodarki oraz środowiska – ustanowiły w Polsce system przeciwdziałania poważnym awariom przemysłowym. Przepisy Dyrektywy Seveso II są podstawą polskich regulacji prawnych dotyczących przeciwdziałania poważnym awariom przemysłowym. Aktualnie obowiązują następujące akty prawa krajowego regulujące zagadnienia przeciwdziałania poważnym awariom przemysłowym:

10 1. ustawa – Prawo ochrony środowiska (POŚ) (ustawa weszła w życie w dniu 1 października 2001 r.), 2. ustawa o wprowadzeniu ustawy Prawo ochrony środowiska 3. ustawa z 2006 r. o zmianie ustawy – Prawo ochrony środowiska 4. ustawa z dnia 22 lipca 2010 r. o zmianie ustawy – Prawo ochrony środowiska 5. ustawa z dnia 25 czerwca 2010 r. o zmianie ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej oraz ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami 6. ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym 7. rozporządzenie ministra gospodarki zmieniające rozporządzenie w sprawie rodzajów i ilości substancji niebezpiecznych, których znajdowanie się w zakładzie decyduje o zaliczeniu go do zakładu o zwiększonym ryzyku albo zakładu o dużym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej 8. rozporządzenie ministra gospodarki, pracy i polityki społecznej w sprawie wymagań, jakim powinien odpowiadać raport o bezpieczeństwie 9. rozporządzenie ministra gospodarki i pracy zmieniające rozporządzenie w sprawie wymagań, jakim powinien odpowiadać raport o bezpieczeństwie 10. rozporządzenie ministra gospodarki, pracy i polityki społecznej w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać plany operacyjno-ratownicze 11. rozporządzenie ministra gospodarki zmieniające rozporządzenie w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać plany operacyjno-ratownicze 12. rozporządzenie ministra środowiska w sprawie szczegółowego zakresu informacji wymaganych do podania do publicznej wiadomości przez komendanta wojewódzkiego PSP 13. rozporządzenie ministra środowiska w sprawie poważnych awarii objętych obowiązkiem zgłoszenia do Głównego Inspektora Ochrony Środowiska

11 Na aktualny stan regulacji prawnych Polski dotyczących przeciwdziałania poważnym awariom przemysłowym składają się także przepisy konwencji Europejskiej Komisji Gospodarczej ONZ (Konwencji Helsińskiej):  konwencja sporządzona w Helsinkach sprawie transgranicznych skutków awarii przemysłowych  oświadczenie rządowe z dnia w sprawie mocy obowiązującej Konwencji Helsińskiej (konwencja weszła w Polsce w życie w dniu 7 grudnia 2003 r.).

12 Ponadto, niektóre przepisy dotyczące systemu przeciwdziałania poważnym awariom przemysłowym, w szczególności postanowienia odnoszące się do wykonywania przez Inspekcję Ochrony Środowiska zadań z zakresu kontroli i nadzoru, zostały zawarte w ustawie o IOŚ. Natomiast postanowienia odnoszące się do niektórych zadań PSP w zakresie przeciwdziałania poważnym awariom zawiera rozporządzenie ministra spraw wewnętrznych i administracji w sprawie czynności kontrolno-rozpoznawczych przeprowadzanych przez Państwową Straż Pożarną. W przepisach polskich, zgodnie z wymaganiami przepisów Dyrektywy Seveso II, zostały ustalone obowiązki i zadania wskazanych w ustawie POŚ podmiotów oraz procedury i dokumenty, które składają się na system przeciwdziałania poważnym awariom przemysłowym.

13 Zadania administracji w zapobieganiu skutkom awarii Substancje chemiczne to szeroka gama związków chemicznych o prostej lub złożonej budowie, co przekłada się na ich różne właściwości tak chemiczne, jak i fizyczne. Spośród wszystkich istniejących, uzyskanych zarówno ze źródeł naturalnych, jak i w procesie syntezy chemicznej, kilka tysięcy znalazło się w wykazie niebezpiecznych substancji chemicznych. Potencjalnym źródłem są transport (tranzyt) i składowanie trujących substancji chemicznych, jako surowców dla zakładów chemicznych.

14 Poważna awaria - rozumie się przez to zdarzenie, w szczególności emisję, pożar lub eksplozję, powstałe w trakcie procesu przemysłowego, magazynowania lub transportu, w których występuje jedna lub więcej niebezpiecznych substancji, prowadzące do natychmiastowego powstania zagrożenia życia lub zdrowia ludzi lub środowiska lub powstania takiego zagrożenia z opóźnieniem. Poważna awaria przemysłowa to z kolei poważna awaria w zakładzie. System przeciwdziałania poważnym awariom przemysłowym określa dwa główne cele, są to: zmniejszenie ryzyka poważnej awarii przemysłowej oraz minimalizacja skutków w razie jej zaistnienia. Najważniejsze zadania w tym zakresie należą do zakładów stwarzających zagrożenie wystąpienia poważnej awarii przemysłowej. Głównymi instrumentami systemu, które mają zapewnić osiągnięcie tych celów są: program zapobiegania awariom (PZA) oraz system zarządzania bezpieczeństwem (SZB).

15 Prowadzący zakłady stwarzające ryzyko wystąpienia poważnej awarii mają obowiązek sporządzenia programu zapobiegania poważnym awariom przemysłowym. W programie tym ma być również przedstawiony system zarządzania zakładem gwarantujący ochronę ludzi i środowiska. Przepisy art. 251, ust. 2 ustawy POŚ określają zawartość programu zapobiegania awariom (PZA). Z kolei w art. 252 ustawy POŚ ustalono, że prowadzący zakład o dużym ryzyku (ZDR) jest obowiązany do opracowania i wdrożenia systemu bezpieczeństwa stanowiącego element ogólnego systemu zarządzania i organizacji zakładu. Równocześnie w ust. 2 tegoż art. 252 zostały określone elementy systemu bezpieczeństwa.

16 Zadania wojewódzkiego inspektoratu ochrony środowiska  rozpoznanie i analiza rodzaju spalanych substancji niebezpiecznych oraz produktów spalania, zagrożenia oraz obszaru objętego zanieczyszczeniem  pobór prób (gleba, ścieki pogaśnicze) – określenie obszaru zanieczyszczonego oraz wynikających zagrożeń dla środowiska  klasyfikacja zagrożenia zgodnie z obowiązującymi przepisami, współudział w akcji ratowniczej oraz w pracach oczyszczających środowisko.

17 Zadania komendy wojewódzkiej PSP oraz jednostki OSP  analizowanie sytuacji na administrowanym terenie, współdziałanie z administracją publiczną i innymi instytucjami i służbami w zakresie analiz i prognoz  sporządzanie raportów dobowych i notatek służbowych o powstałych zagrożeniach mogących prowadzić do sytuacji kryzysowej  przekazywanie komunikatów, ostrzeżeń i innych niezbędnych informacji do określonych instytucji i służb  zapewnienie obiegu informacji na potrzeby Centrum Operacyjnego Komendy Głównej Państwowej Straży Pożarnej i Rządowego Centrum Bezpieczeństwa  uzyskiwanie, przetwarzanie i przekazywanie informacji o zaistniałym zdarzeniu na potrzeby kierowania, dowodzenia i współdziałania

18 Źródła  http://archiwum.ciop.pl/ 21.05.16r. http://archiwum.ciop.pl/  http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU20010620627 21.05.16r. http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU20010620627  http://archiwum.ekoportal.gov.pl/prawo_dokumenty_strategiczne/Przewodn ik_dla_spoleczenstwa/A84.html 21.05.16r. http://archiwum.ekoportal.gov.pl/prawo_dokumenty_strategiczne/Przewodn ik_dla_spoleczenstwa/A84.html

19 Dziękuje za uwagę