1 POWTÓRZENIE WIADOMOŚCI

2 PODSTAWOWA JEDNOSTKA STRUKTURALNA I FUNKCJONALNA ORGANIZMUKOMÓRKA PODSTAWOWA JEDNOSTKA STRUKTURALNA I FUNKCJONALNA ORGANIZMU

3 BUDOWA KOMÓRKI ROŚLINNEJ I ZWIERZĘCEJRÓŻNICE: W K. ZWIERZĘCEJ BRAK JEST ŚCIANY KOMÓRKOWEJ I CHLOROPLASTÓW, A W K. ROŚLINEJ SĄ TE ORGANELLE ELEMENTY MARTWE: SCIANA KOMÓRKOWA, SOK KOMÓRKOWY

4 FUNKCJA ORGANELLI KOMÓRKOWYCHORGANELLUM FUNKCJA JĄDRO KOMÓRKOWE KIERUJE CZYNNOŚCIAMI KOMÓRKI, PROCES ROZMNAŻANIA MITOCHONDRIUM PROCES ODDYCHANIA KOMÓRKOWEGO- UWALNIANIE ENEGRII CHLOROPLAST PROCES FOTOSYNTEZY WODNICZKA PRZECHOWUJE SKŁADNIKI ŚCIANA KOMÓRKOWA OCHRONA, NADAJE KSZTAŁT BŁONA KOMÓRKOWA REGULUJE TRANSPORT CZASTECZEK DO WNĘTRZA I NA ZEWNĄTRZ CYTOPLAZMA WYPEŁNIA WNĘTRZE KOMÓRKI MIEJSCE WIELU PROCESÓW RYBOSOMY SYNTEZA BIAŁKA

5 ZBIÓR KOMÓREK O PODOBNEJ BUDOWIE I FUNKCJITKANKA ZBIÓR KOMÓREK O PODOBNEJ BUDOWIE I FUNKCJI

6 TKANKI ROŚLINNE TKANKI OKRYWAJACE: NAZWA TKANKI BUDOWA FUNKCJA/ ROLAWYSTEPO- WANIE SKÓRKA KOMÓRKI ŚCIŚLE PRZYLEGAJĄ, KOMÓRKI ŻYWE, NA POWIERZCHNI MOŻE WYSTĘPOWAĆ WOSK WYTWORY SKÓRKI: APARATY SZPARKOWE, WŁOSKI, WŁOŚNIKI OCHRONNA, WYMIANA GAZOWA, POBIERANIE WODY NA POWIERZCHNI ORGANÓW ROŚLINNYCH KOREK KOMÓRKI ŚCIŚLE UŁOŻONE ,KOMÓRKI MARTWE WYPEŁNIONE POWIETRZEM OCHRONNA, CHRONI PRZED MROZEM, WYMIANA GAZOWA (PRZETCHLINKI) OKRYWA GAŁĘZIE, PIEŃ I KORZENIE DRZEW I KRZEWÓW

7

8 TKANKI MIĘKISZOWE NAZWA TKANKI BUDOWA FUNKCJA ROLA WYSTĘPO-WANIEMIĘKISZ ZASAD-NICZY Komórki duże z dużą wodniczką, między komórkami przestrzenie międzykomórkowe Zachodzą tam wszystkie procesy życiowe np. oddychanie Wypełnia przestrzenie między tkankami MIĘKISZ ASYMILA-CYJNY Komórki o cienkich ścianach, liczne chloroplasty Wytwarzanie składników pokarmowych- fotosynteza W liściach i obwodo-wych częściach łodygi MIĘKISZ SPICH-RZOWY Komórki o cienkich ścianach, brak chloroplastów, występują leukoplasty Magazynowanie materiałów zapasowych np. skrobi, białek Łodygi, korzenie, nasiona, owoce MIĘKISZ POWIE- TRZNY Między komórkami duże przestrzenie komórkowe wypełnione powietrzem Zbiornik powietrza dla części zanu-rzonych w wodzie U roślin wodnych

9

10 TKANKI PRZEWODZACE NAZWA TKANKI BUDOWA FUNKCJA/ ROLA WYSTĘPO-WANIEŁYKO Komórki żywe tzw. rurki sitowe Transport asymilatów z liści do korzenia i łodygi Wewnątrz łodygi, korzenia jako część wiązki przewodzącej DREWNO Komórki martwe tzw, naczynia i cewki Transport wody i soli mineralnych z korzenia do łodygi W wiązce przewodzącej

11

12 TKANKI WZMACNIAJACE NAZWA TKANKI BUDOWA FUNKCJA/ ROLA WYSTĘPO-WANIEZWARCICA Komórki żywe ze zgrubiałymi ścianami Ochrania łodygę przed rozerwaniem bądź złamaniem Występuje w częściach rosnących TWARDZICA Komórki martwe, ściany komórkowe silnie zgrubiałe, zdrewniane Daje odporność na złamanie, tworzy twarde łupiny pestek, orzechów W wyroś-niętych organach, twardych częściach nasion, owocach

13 TKANKI TWÓRCZE NAZWA TKANKI BUDOWA FUNKCJA/ ROLA WYSTĘPO-WANIE MIAZGAMałe komórki, duże jądra, cały czas zdolne do podziału Wzrost na grubość Między drewnem, a łykiem w łodydze i korzeniu STOŻEK WZROSTU KORZENIA I ŁODYGI Wzrost korzeni i łodygi na długość Stożek wzrostu korzenia i łodygi

14 TKANKA WYDZIELNICZA NAZWA TKANKI BUDOWA FUNKCJA WYSTĘPO-WANIETK. WYDZIELNICZA W komórkach, przestworach między-komórkowych zgromadzone substancje zwane wydzielinami Wydzieliny chronią przed zwierzętami, nadają zapach, zwabiają owady Włoski, komórki gruczołowe, miodniki, naczynia i rurki mleczne

15 ORGANY ROŚLINNE ORGAN ROŚLINNY FUNKCJA KORZEŃPobieranie wody i soli mineralnych z gleby, utrzymywanie rośliny w podłożu ŁODYGA Transport wody z korzenia do łodygi, Transport asymilatów z liścia do innych organów, Rusztowanie organizmu LIŚĆ fotosynteza, transpiracja, wymiana gazowa KWIAT Rozmnażanie płciowe OWOC Ochrona nasion

16

17

18 TKANKI ZWIERZĘCE TKANKI MIĘŚNIOWE NAZWA TKANKI CECHY FUNKCJA POŁOŻENIEMIĘŚNIOWA GŁADKA Włókna wrzecionowate z jednym jądrem, skurcze niezależne od naszej woli Praca narządów wewnętrznych Ściany narządów wewnętrznych MIĘŚNIOWA POPRZECZNIE PRĄŻKOWANA Włókna cylindryczne, wiele jader, poprzeczne prążki, Skurcze zależne od woli Umożliwiają poruszanie organizmu Tworzy mięśnie szkieletowe MIĘŚNIOWA POPRZECZNIE PRĄŻKOWANA SWOISTA SERCA Włókna rozgałęzione, jedno lub dwa jadra, skurcze niezależne od woli Praca serca Buduje serce

19

20 TKANKA NABŁONKOWA NAZWA TKANKI CECHY FUNKCJA POŁOŻENIE NABŁONKOWAKomórki ściśle przylegają Ochronna, wchłanianie substancji odżywczych, wymiana gazowa Na zewnątrz organizmu, wyściela narządy wewnętrzne

21

22 TKANKA NERWOWA NAZWA TKANKI CECHY FUNKCJA POŁOŻENIE NERWOWAKomórki kształt drzewka składają się z dendrytów, aksonu, ciała komórki z jądrem Odbieranie i przekazywanie impulsów nerwowych Buduje układ nerwowy

23

24 TKANKI ŁACZNE – DUŻA ILOŚĆ SUBSTANCJI MIEDZYKOMÓRKOWEJNAZWA TKANKI CECHY FUNKCJA POŁOŻENIE KREW Płynna erytrocyty, leukocyty, płytki krwi, osocze Transportowa, obronna, termoregulacja Układ krwionośny LIMFA Płynna, leukocyty, osocze Odpornościowa, transport tłuszczów i witamin w nich rozpuszczalnych Układ limfatyczny KOSTNA Komórki kostne w jamkach kostnych Rusztowanie dla organizmu, ochrona narządów wewnętrznych szkielet CHRZĘSTNA TŁUSZCZO-WA

25

26 KOMÓRKA TKANKA NARZĄD(ORGAN) UKŁAD NARZĄDÓW

27 UKŁADY NARZADÓW I ICH FUNKCJAszkieletowy Stanowi rusztowanie organizmu, ochronę narządów, mięśniowy Umożliwia poruszanie pokarmowy Pobieranie pokarmu, trawienie, wchłanianie składników do organizmu oddechowy Pobieranie tlenu ze środowiska zewnętrznego i odprowadzenie dwutlenku węgla krążenia Transport tlenu, dwutlenku węgla i różnych substancji, obrona przed drobnoustrojami, nerwowy Odbieranie informacji ze środowiska zewnętrznego i wewnętrznego, przewodzenie impulsów do narządów wykonawczych, regulacja i koordynacja czynności narządów wewnętrznych rozrodczy rozmnażanie

28 CZYNNOŚCI ŻYCIOWE ORGANIZMÓWODŻYWIANIE ODDYCHANIE WYDALANIE ROZMNAŻANIE WZROST I ROZWÓJ REAKCJA NA BODŹCE

29 PODZIAŁ ORGANIZMÓW ZE WZGLĘDU NA SPOSÓB ODŻYWIANIAODŻYWIANIE DOSTARCZENIE POKARMU DO KAŻDEJ ŻYWEJ KOMÓRKI PODZIAŁ ORGANIZMÓW ZE WZGLĘDU NA SPOSÓB ODŻYWIANIA SAMOŻYWNE CUDZOŻYWNE (AUTOTROFY) (HETEROTROFY) rośliny, glony zwierzęta, grzyby sinice większość bakterii SAPROFITY PASOŻYTY pobierają martwą materię żyją kosztem organiczną żywych organizmów

30 ORGANIZMY SAMOŻYWNE Posiadają zdolność wytwarzania związkówchlrofil ORGANIZMY SAMOŻYWNE Posiadają zdolność wytwarzania związków organicznych z prostych substancji nieorganicznych w procesie fotosyntezy energia słoneczna woda+ dwutlenek węgla glukoza +tlen chlorofil substraty produkty

31 CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA PROCES FOTOSYNTEZYEnergia słoneczna Temperatura Dwutlenek węgla Obecność chlorofilu Enzymy

32 ZAPAMIETAJ! Proces fotosyntezy jest reakcją anaboliczną (wymaga nakładu energii) Zachodzi w chloroplastach Istotą procesu fotosyntezy jest: Przekształcenie energii świetlnej w chemiczną Wytworzenie związków organicznych z dwutlenku węgla i wody c)Wydalenie tlenu

33 ODDYCHANIE Oddychanie zachodzi w komórkach wszystkich organizmów w mitochondriach Istotą procesu jest uwolnienie energii Jest to proces biologicznego utleniania, polegającym na rozkładzie substancji organicznych z wydzieleniem energii Jest to przykład katabolizmu Glukoza + tlen dwutlenek węgla +woda +energia

34

35 PORÓWNANIE ODDYCHANIA TLENOWEGO I BEZTLENOWEGOCECHY ODDYCHANIE TLENOWE ODDYCHANIE BEZTLENOWE występowanie Człowiek, rośliny, zwierzęta, niektóre bakterie i grzyby Niektóre bakterie i grzyby np. drożdże, pasożyty przewodu pokarmowego substraty Związki organiczne, tlen Związki organiczne produkty CO2 , H2 O Alkohol, kwas mlekowy, CO2 Ilość uwolnionej energii Bardzo duża Bardzo mała Miejsce przebiegu procesu Mitochondria, cytoplazma

36 PORÓWNANIE ODDYCHANIA TLENOWEGO I FOTOSYNTEZYCECHY FOTOSYNTEZA ODDYCHANIE występowanie rośliny zielone zawierające chlorofil każdy żywy organizm Miejsce przebiegu chloroplasty mitochondria, Czas trwania tylko w dzień w dzień i w nocy substraty związki nieorganiczne: woda, dwutlenek węgla związki organiczne, głównie węglowodany i tłuszcze produkty Związki organiczne np. węglowodany, białka, tłuszcze oraz tlen Związki nieorganiczne: dwutlenek węgla, woda energia pobierana z zewnątrz i gromadzona w związkach organicznych energia wiązań chemicznych jest uwalniana

37 WYDALANIE Usuwanie z organizmu zbędnych i niepotrzebnych produktów przemiany materii ROŚLINY Przetchlinki, aparaty szparkowe, cała powierzchnia ciała ZWIERZETA Nerki, narządy oddechowe (płuca, skrzela, tchawki), gruczoły potowe

38 Wydalany związek Narząd wydalniczy Mocznik Skóra, nerki Dwutlenek węgła płuca woda Skóra, płuca, nerki

39 ROZMNAŻANIE Zdolność do wytwarzania potomstwa1. Bezpłciowe rozmnażanie -powstanie organizmu z różnych komórek tego samego organizmu A)podział B) pączkowanie C)fragmentacja plechy D) zarodniki E) zmodyfikowane pędy (kłącza, bulwy , cebule, rozłogi

40 2. Rozmnażanie płciowe: Powstanie nowego organizmu po połączeniu się komórek rozrodczych (gamet)- organizm różni się od osobników rodzicielskich

41

42