1 POWTÓRZENIE Z ORTOGRAFIIKLASA V

2 ZASADY PISOWNI WYRAZÓW Z „Ó”Wróżka spełnia Twe życzenia: kiedy z „ó” na „o” wymieniasz: samochód - samochody ogród - ogrody nastrój - nastroje chłód - chłodny głód - głodny wróg - wroga trwóg - trwoga mróz - mrozu powróz - powrozu

3 ZASADY PISOWNI WYRAZÓW Z „Ó”Jeszcze chętniej spełnia je, gdy wymieniasz „ó” na „e”: popiół - popielnik wesół - weselnik wiózł - wieźć niósł - nieść ziółko - ziele przyjaciółka - przyjaciele siódma - siedmioro szósta - sześcioro

4 ZASADY PISOWNI WYRAZÓW Z „Ó”W zakończeniach rzeczowników, czasowników, przymiotników: Tam, gdzie słyszysz „ - ów” wyraźnie „o z kreseczką” pisz odważnie. Również „ - ówna” no i „ - ówka” nie przeszkodzą Ci w klasówkach. „ - ów” : połów, rów, komputerów, zastanów się, postanów (coś) „ - ówka” : majówka, klasówka, wyjątki: skuwka, zasuwka „ - ówna” : generałówna, aptekarzówna

5 ZASADY PISOWNI WYRAZÓW Z „Ó”„ó” piszemy na początku kilku wyrazów: ósemka, ósmy, ów, ówczesny, ówdzie Teraz musisz zapamiętać ortografii elementarz: Córka, skórka, stróż, ogórek, płótno, wróbel, mózg, pagórek, wróżka, żółw, przepiórka, czółno, kłótnia, krótki, próżny, późno, włóczka, szczegół, żółty, chór, łódka, wróżba, próba, wiór. Król królewski, tchórz tchórzliwy, róż różowy, Józef kłótliwy; oraz: półka, rózga i podwórko przez „o z kreską” pisz ma córko !!!

6 ZASADY PISOWNI WYRAZÓW Z „U”Najprościej byłoby powiedzieć tak: „u” piszemy w tych wszystkich wyrazach, w których nie piszemy „ó”. Ale to niczego nie wyjaśnia, prawda ? Niestety nie ma innej rady: musisz zapamiętać pisownię wyrazów z „ó”, bo po pierwsze jest ich mniej, po drugie rządzą nią zasady, które już poznałeś. Oczywiście pisownię wyrazów z „u” spróbujemy sobie uporządkować, ale jest to możliwe tylko częściowo.

7 ZASADY PISOWNI WYRAZÓW Z „U”Kuć – knuć, snuć – pruć Pisz do taktu „u” otwarte ! Tak Ci rzecze opiekunka: „Kiedy rzeczownik kończy się na „ - unka”, „ - un”, „ - unek”, „ - ulec” tak jak „szpikulec”, mimo wymiany „u” na „o” „u” zwykle pisz śmiało ! Stare porzekadło uczniowskie głosi, że: „ - uje” się nie kreskuje, bo się dostaje dwóję ! Na końcu wyrazu „u” pisz od razu ! np. wozu, chłopcu, domu.

8 ZASADY PISOWNI WYRAZÓW Z „H”Nie ma innej rady, ani innej drogi: Pisownię z „h” samym pamiętaj mój drogi ! Na początku trzy wierszyki: „Niby – wierszyk” hart - hartować haft - haftować handel - handlować harówka - harować hamulec - hamować

9 ZASADY PISOWNI WYRAZÓW Z „H”„Hałasujące wyrazy” Czy to huczy helikopter ? Czy hulanka huczna trwa ? Skąd ten hałas ? Ten harmider ? Czy to rap kapela gra ? Ni to harfa, ni harmonia, dźwięków huk aż w głowie ćmi ! Halo ! Dłużej się nie wahasz i dobijasz się do drzwi. To nie huczy helikopter, nie hulanka huczna trwa, to nie harfa, nie harmonia, To nie rap kapela gra … Hałasuje moja klasa, stąd harmider ten i huk ! Szkoła trzęsie się w posadach, a mnie hałas zwalił z nóg.

10 ZASADY PISOWNI WYRAZÓW Z „H”„Humorystyczny wierszyk o hetmanie” Po halach, po lasach hetman sobie hasał, wiódł swój hufiec zbrojny, choć nie było wojny. Historyjkę skracam – on z hurtowni wracał. Kupił hełmy i haubice, halabardy i rusznice Całe szczęście nasze w tym że wojować nie ma z kim.

11 ZASADY PISOWNI WYRAZÓW Z „H”Przez „h” piszemy te wyrazy które się … huśtają a oto one: hamak huśtawka huśtać się wahadło wahać się

12 ZASADY PISOWNI WYRAZÓW Z „CH”Pisz „ch” wtedy, kiedy w wyrazach pokrewnych wymienia się na „sz” ! mucha - muszka kruchy - kruszyć głuchy - głuszyć blacha - blaszka Pisz „ch” po spółgłosce „s” ! schodzić schody schować schudnąć schrupać Pisz „ch” na końcu wyrazów ! maluch strych piach groch dach ruch zuch śmiech Pisz przez „ch” wszystkie wyrazy kojarzące się z „chrztem” chrześcijanin, chrześcijaństwo, chrzest, chrzcić, ochrzcić, chrzciny, chrześniak, chrzestny (-a), chrzestni rodzice.

13 ZASADY PISOWNI WYRAZÓW Z „CH”Chociaż moja pamięć dźwiga różne słowa, te z „ch” niewymiennym pamiętać gotowa: „Jacht, ochota, puchar, zachód, zachwyt, chrypka, pochód, wschód, chwała, chrzan, choinka, chrabąszcz” – recytuję to jak z nut. „Machać, pachnieć, puchnąć, chłodzić” – to z pamięci mi nie schodzi. „Chłopiec, chaber, chryzantema” – znika przed klasówką trema.

14 ZASADY PISOWNI WYRAZÓW Z „CH”„Szlachetny charakter, chwalebny uczynek, zachłanny chytrusek, chełpliwy kuzynek, technika ściągania, zachęta do czynu, i trud wychowania” – zapamiętaj synu !

15 ZASADY PISOWNI WYRAZÓW Z „RZ”Pisz „rz” wtedy, kiedy w wyrazach pokrewnych wymienia się na „r”: morze - bo morski profesorzy - bo profesorski górzysty - bo górski chmurzyć się - bo chmura chórzysta - bo chór dworzanin - bo dwór parzysty - bo para mierzyć - bo miara pierze - bo pióra figurze - bo z figurą pancerz - bo pancerny wierzyć - bo wierny

16 ZASADY PISOWNI WYRAZÓW Z „RZ”I pisz „rz” od niechcenia, chociaż się nie wymienia : talerz i talerzyk kołnierz i kołnierzyk kałamarz i kałamarzyk korytarz i korytarzyk I pisz „rz” po spółgłoskach : b - brzeg, brzoskwinia, brzdąc, brzezina, d - drzemka, drzazga, drzwi, drzewina, p - przyjść, przywołać, przesłuchanie, t - trzepak, trzeba, trzos, trzaskanie, g - grzecznie, grzeszyć, grzebień, grządka, k - krzak, krzewina, skrzypieć, krząkać, ch - chrzan, chrząszcz, chrzęścić, chrząstka, chrzest, w - wrzawa, wrzos, wrzeciono, wrzeszcz, j - ujrzeć, spojrzeć, dojrzewanie – przez „rz” piszcie panowie i panie !

17 ZASADY PISOWNI WYRAZÓW Z „RZ”Pisz „rz” w zakończeniach rzeczowników rodzaju męskiego: „ - mistrz” : zegarmistrz, kapelmistrz, baletmistrz, „ - mierz” : kątomierz, wodomierz, gazomierz I jeszcze w kilkudziesięciu wyrazach, których pisownię trzeba zapamiętać. - Co robi rzeka ? – Narzeka. - Co to za rządek ? – Porządek. - Co Cię oburza ? – Burza. - Czy to nietoperz ? – Nie, to perz ! - Czy to wieczór ? – Tak, to zmierzch.

18 ZASADY PISOWNI WYRAZÓW Z „Ż”Pisz „ż” wtedy, gdy w wyrazach pokrewnych wymienia się na: g - trwożny bo trwoga dróżka bo droga dz - mosiężny bo mosiądz pieniężny bo pieniądz s - bliżej bo blisko niżej bo nisko z - ja każę bo kazać ja mażę bo mazać ź - wożę bo woźnica grożę bo groźba h - drużyna przed druhem drży ciałem i duchem

19 ZASADY PISOWNI WYRAZÓW Z „Ż”Pisz „ż” również w kilkudziesięciu wyrazach, których pisownię musisz zapamiętać : Dyżurny żuł żylastą gumę. Inżynier zażądał pożyczki na zakup zboża. Sprzedaż młodzieżowej odzieży używanej. Żyrafa, żuraw i żubr pożegnali żmiję. Żebrak położył się w łóżku. Żołnierz nie drży przed żywiołem. Stróż dążył drogą do Łomży. Chociaż jeż lecz żre też. Również dżem chętnie zjem. Wróżka włożyła różową szatę.

20 PISOWNIA WIELKĄ I MAŁĄ LITERĄWielką literą piszemy : Imiona własne ludzi np.: Bolesław Prus, Jan Kowalski Imiona zwierząt np.: Burek, Krasula Imiona drzew np.: Bartek Imiona postaci mitologicznych np.: Zeus, Apollo Przydomki i przezwiska np.: Władysław Jagiełło Janko Muzykant Nazwy świąt i okresów świątecznych np.: Nowy Rok Wielkanoc Dzień Dziecka Nazwy regionów, prowincji, stanów, miast, wsi, planet, gwiazd np.: Polska, Mazowsze, Warszawa, Białowieża, Tokarnia, Droga Mleczna,

21 PISOWNIA WIELKĄ I MAŁĄ LITERĄWielką literą piszemy : Nazwy mieszkańców części świata np.: Europejczyk, Polak, Ślązak. Jednowyrazowe nazwy dzielnic, placów, rynków, ulic, parków np.: Mokotów, Rynek Główny, Zamek Królewski, ulica Floriańska, park Jordana. Nazwy urzędów, władz, instytucji, szkół np.: Rada Ministrów, Ministerstwo Sprawiedliwości, Uniwersytet Jagielloński, Szkoła Podstawowa nr 1 w Tokarni.

22 PISOWNIA WIELKĄ I MAŁĄ LITERĄMałą literą piszemy: Nazwy dni tygodnia, miesięcy, okresów kalendarzowych np.: poniedziałek, maj, kwartał, adwent Nazwy stron świata np.: południe, wschód, zachód, południowy – zachód Nazwy owoców, warzyw, roślin utworzone od imion własnych np.: węgierki (śliwki) katarzynki (pierniki) marcinki (kwiaty)

23 PISOWNIA WIELKĄ I MAŁĄ LITERĄMałą literą piszemy: Nazwy mieszkańców miast, wsi, osiedli np.: warszawianka, krakowianka, tokarzanka Nazwy wydarzeń historycznych np.: wojna trojańska, pokój toruński Nazwy tytułów, stopni wojskowych np.: cesarz, magister, pułkownik Nazwy jednostek monetarnych np.: złoty, euro, dolar