Prawa człowieka i systemy ich ochrony

1 Prawa człowieka i systemy ich ochronyZakres podmiotowy ...
Author: Michalina Krawczyk
0 downloads 5 Views

1 Prawa człowieka i systemy ich ochronyZakres podmiotowy praw i wolności Mateusz Radajewski Katedra Prawa Konstytucyjnego Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytet Wrocławski

2 Jakim rodzajom podmiotów przysługują prawa i wolności?Podmioty konstytucyjnych praw i wolności Jakim rodzajom podmiotów przysługują prawa i wolności?

3 Sposoby nabycia obywatelstwaPrawo krwi (ius sanguinis) Prawo ziemi (ius soli)

4 5 sposobów nabycia obywatelstwa polskiegoSposoby nabycia obywatelstwa 5 sposobów nabycia obywatelstwa polskiego ex lege nadanie uznanie za obywatela przywrócenie repatriacja

5 Ustawa z dnia 20 stycznia 1920 r. o obywatelstwie Państwa PolskiegoPrzywrócenie obywatelstwa Ustawa z dnia 20 stycznia 1920 r. o obywatelstwie Państwa Polskiego Art. 11 Utrata obywatelstwa polskiego następuje: przez nabycie obcego obywatelstwa przez przyjęcie urzędu publicznego lub wstąpienie do służby wojskowej w państwie obcem bez zgody Rządu Polskiego Osoby obowiązane do czynnej służby wojskowej nabyć mogą obywatelstwo obce nie inaczej jak po wyjednaniu na to zezwolenia od Ministra Spraw Wojskowych, w przeciwnym razie wobec Państwa Polskiego nie przestaną być uważane za obywateli polskich. Art. 13 Nadanie i utrata obywatelstwa polskiego (…) rozciąga się na żonę (…) tracącego obywatelstwo polskie, tudzież na jego dzieci, w wieku do lat 18.

6 Ustawa z dnia 8 stycznia 1951 r. o obywatelstwie polskimPrzywrócenie obywatelstwa Ustawa z dnia 8 stycznia 1951 r. o obywatelstwie polskim Art. 11 1. Obywatel polski może nabyć obywatelstwo obce jedynie po uzyskaniu zezwolenia władzy polskiej na zmianę obywatelstwa. 2. Zezwolenie na zmianę obywatelstwa, udzielone rodzicom, rozciąga się na dzieci, pozostające pod ich władzą rodzicielską. 3. Zezwolenie na zmianę obywatelstwa, udzielone jednemu z rodziców, rozciąga się na dzieci, pozostające pod jego władzą rodzicielską, gdy drugie z rodziców nie jest obywatelem polskim lub - będąc obywatelem polskim - wyrazi przed właściwą władzą zgodę na zmianę obywatelstwa dzieci. Jeżeli drugie z rodziców sprzeciwia się zmianie obywatelstwa lub gdy porozumienie się rodziców napotyka trudne do przezwyciężenia przeszkody - sprawę rozstrzyga sąd. 4. Zezwolenie rozciąga się na dzieci w wieku powyżej trzynastu lat jedynie za ich zgodą. 5. Nabycie obywatelstwa obcego zgodnie z ust. 1-4 pociąga za sobą utratę obywatelstwa polskiego.

7 Ustawa z dnia 8 stycznia 1951 r. o obywatelstwie polskimPrzywrócenie obywatelstwa Ustawa z dnia 8 stycznia 1951 r. o obywatelstwie polskim Art. 12 1. Obywatel polski, który przebywa za granicą, może być pozbawiony obywatelstwa polskiego, jeżeli:   1)   naruszył obowiązek wierności wobec Państwa Polskiego,   2)   działał na szkodę żywotnych interesów Polski Ludowej,   3)   nielegalnie opuścił obszar Państwa Polskiego po dniu 9 maja 1945 r.   4)   odmówił powrotu do kraju na wezwanie właściwej władzy,   5)   uchyla się od wykonania obowiązku wojskowego,   6)   skazany został za granicą za zbrodnię pospolitą lub jest recydywistą. 2. Pozbawienie obywatelstwa polskiego można rozciągnąć na zamieszkałe za granicą dzieci pozbawionego, które nie ukończyły lat trzynastu.

8 Ustawa z dnia 8 stycznia 1951 r. o obywatelstwie polskimPrzywrócenie obywatelstwa Ustawa z dnia 8 stycznia 1951 r. o obywatelstwie polskim Art. 13 1. O nadaniu i utracie obywatelstwa polskiego orzeka Rada Państwa. 2. Orzeczenie Rady Państwa o utracie obywatelstwa polskiego następuje na wniosek Prezesa Rady Ministrów. 3. Ogłoszenie w Monitorze Polskim orzeczenia o pozbawieniu obywatelstwa polskiego zastępuje doręczenie orzeczenia.

9 Przywrócenie obywatelstwaUstawa z dnia 15 lutego 1962 r. o obywatelstwie polskim (w brzemieniu przed 1 stycznia 1999 r.) Art. 13 1. Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych obywatel polski może nabyć obywatelstwo obce jedynie za zezwoleniem właściwego organu polskiego na zmianę obywatelstwa. Nabycie obywatelstwa obcego pociąga za sobą utratę obywatelstwa polskiego. 2. Zezwolenie na zmianę obywatelstwa udzielone rodzicom rozciąga się na dzieci pozostające pod ich władzą rodzicielską. 3. Zezwolenie na zmianę obywatelstwa udzielone jednemu z rodziców rozciąga się na dzieci pozostające pod jego władzą rodzicielską, gdy drugiemu z rodziców nie służy władza rodzicielska lub nie jest ono obywatelem polskim albo - będąc obywatelem polskim - wyrazi przed właściwym organem zgodę na zmianę obywatelstwa dzieci. 4. W przypadku gdy drugie z rodziców będąc obywatelem polskim sprzeciwia się zmianie obywatelstwa dzieci lub gdy porozumienie się rodziców napotyka trudne do przezwyciężenia przeszkody, każde z rodziców może zwrócić się o rozstrzygnięcie do sądu. 5. Zezwolenie na zmianę obywatelstwa rozciąga się na dzieci, które ukończyły szesnaście lat, jedynie za ich zgodą.

10 Przywrócenie obywatelstwaUstawa z dnia 15 lutego 1962 r. o obywatelstwie polskim (w brzemieniu przed 1 stycznia 1999 r.) Art. 14 Obywatelka polska, która: 1)   w myśl prawa obcego nabyła obywatelstwo obce wskutek zawarcia małżeństwa z cudzoziemcem lub w związku z zawarciem takiego małżeństwa bądź 2)   posiadając obywatelstwo obce nabyła wskutek zawarcia małżeństwa z obywatelem polskim lub w związku z zawarciem takiego małżeństwa obywatelstwo polskie, po czym małżeństwo to ustało lub zostało unieważnione i osoba ta w myśl prawa obcego posiada obywatelstwo obce, traci obywatelstwo polskie, jeżeli złoży odpowiednie oświadczenie przed właściwym organem polskim i organ ten wyda decyzję o przyjęciu oświadczenia.

11 Przywrócenie obywatelstwaUstawa z dnia 15 lutego 1962 r. o obywatelstwie polskim (w brzemieniu przed 1 stycznia 1999 r.) Art. 15 1. Obywatel polski, który przebywa za granicą, może być pozbawiony obywatelstwa polskiego, jeżeli: naruszył obowiązek wierności wobec Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, 2)   działał na szkodę żywotnych interesów Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, 3)   nielegalnie opuścił obszar Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej po dniu 9 maja 1945 r., 4)   odmówił powrotu do Polski na wezwanie właściwego organu państwowego, 5)   uchyla się od wykonania obowiązku wojskowego, przewidzianego przez prawo polskie, 6)   skazany został za granicą za przestępstwo stanowiące zbrodnię pospolitą również w rozumieniu prawa polskiego lub jest recydywistą. 2. W razie niemożności doręczenia orzeczenia o pozbawieniu obywatelstwa polskiego do rąk osoby, której to orzeczenie dotyczy, lub jeżeli odmawia ona przyjęcia takiego orzeczenia, wywieszenie orzeczenia o pozbawieniu obywatelstwa polskiego w lokalu właściwego polskiego urzędu konsularnego w ciągu dni czternastu zastępuje jego doręczenie.

12 Podmioty konstytucyjnych praw i wolnościKonwencja o obywatelstwie kobiet zamężnych otwarta do podpisu w Nowym Jorku dnia 20 lutego 1957 r. Art. 1 Każde Umawiające się Państwo zgadza się, że ani zawarcie, ani rozwiązanie związku małżeńskiego pomiędzy jego obywatelem a cudzoziemcem, ani też zmiana obywatelstwa przez małżonka w czasie trwania związku małżeńskiego nie wpłyną automatycznie na obywatelstwo żony. Art. 2 Każde Umawiające się Państwo zgadza się, że ani dobrowolne nabycie obywatelstwa innego państwa przez jego obywatela, ani zrzeczenie się swego obywatelstwa przez jego obywatela nie przeszkodzą żonie tego obywatela w zachowaniu swego obywatelstwa. Art. 3 ust. 1 Każde Umawiające się Państwo zgadza się, że żona jego obywatela, będąca cudzoziemką, może na własną prośbę uzyskać obywatelstwo małżonka w drodze specjalnie uproszczonej procedury naturalizacyjnej; przyznanie tego obywatelstwa może być ograniczone względami bezpieczeństwa państwowego i porządku publicznego.

13 Przywrócenie obywatelstwaUstawa z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego Art. 127 § 3 Od decyzji wydanej w pierwszej instancji przez ministra lub samorządowe kolegium odwoławcze nie służy odwołanie, jednakże strona niezadowolona z decyzji może zwrócić się do tego organu z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy; do wniosku tego stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące odwołań od decyzji.

14 Człowieczeństwo jako kryterium przyznawania praw i wolności„Wartość konstytucyjnie chronionego dobra prawnego, jakim jest życie ludzkie, w tym życie rozwijające się w fazie prenatalnej, nie może być różnicowana. Brak jest bowiem dostatecznie precyzyjnych i uzasadnionych kryteriów pozwalających na dokonanie takiego zróżnicowania w zależności od fazy rozwojowej ludzkiego życia. Od momentu powstania życie ludzkie staje się więc wartością chronioną konstytucyjnie. Dotyczy to także fazy prenatalnej.” (Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 28 maja 1997 r., sygn. akt K 26/96, OTK ZU z 1997 r. Nr 2, poz. 19)

15 Człowieczeństwo jako kryterium przyznawania praw i wolności„Dziecko (…) wymaga szczególnej opieki i troski, w tym właściwej ochrony prawnej, zarówno przed, jak i po urodzeniu.” (Preambuła Konwencji o Prawach Dziecka z dnia 20 listopada 1989 r.)

16 Człowieczeństwo jako kryterium przyznawania praw i wolnościProblem końca człowieczeństwa Ustawa z dnia 1 lipca 2005 r. o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów (Dz.U. z 2005 r. Nr 169, poz. 1411, z późn. zm.) Art. 9 ust. 1 Pobranie komórek, tkanek lub narządów do przeszczepienia jest dopuszczalne po stwierdzeniu trwałego nieodwracalnego ustania czynności mózgu (śmierci mózgu). Art. 9a ust. 1 Pobranie komórek, tkanek lub narządów do przeszczepienia jest dopuszczalne po stwierdzeniu zgonu wskutek nieodwracalnego zatrzymania krążenia.

17 Wniosek o nadanie obywatelstwa polskiego

18 Wniosek o nadanie obywatelstwa polskiegoJames Potter, syn Taylor (z domu Blair) i Tony’ego Potterów, obywateli brytyjskich, urodził się 14 września 1980 r. w Londynie. 8 maja 2005 r. ożenił się on z Katarzyną Kowalską (która przejęła jego nazwisko), obywatelką Polski, urodzoną 27 grudnia 1984 r. (nr PESEL: ). W styczniu 2016 r. przeprowadzili się oni do Polski i zamieszkali na stałe we Wrocławiu przy ul. Kruczej 35/8 (kod pocztowy: ). James Potter jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę jako nauczyciel języka angielskiego w III Liceum Ogólnokształcącym we Wrocławiu. Oprócz tego nieregularnie dorabia, przyjmując dorywcze zlecenia jako tłumacz. Od kwietnia 2016 r. pracuje także jako wolontariusz w świetlicy środowiskowej we Wrocławiu, gdzie uczy dzieci języka angielskiego. James Potter jeszcze przed ślubem z Katarzyną Kowalską zaczął pilnie uczyć się języka polskiego, dlatego obecnie posługuje się polszczyzną na bardzo dobrym poziomie, bardzo rzadko popełnia błędy ortograficzne, natomiast ciągle ma problemy z poprawną wymową bardziej skomplikowanych słów. James Potter i jego małżonka mają jedno dziecko – syna Kevina urodzonego 7 maja 2009 r. w Londynie (któremu nadano nr PESEL: ). Sporządź wniosek o nadanie obywatelstwa polskiego jako James Potter. Wypełnij także część XII wniosku, wpisując pełną nazwę właściwego organu, do którego wniosek powinien złożyć James Potter. W miejscu na podpis osoby przyjmującej wniosek, podpisz się swoim imieniem i nazwiskiem.

19 Kazusy

20 Kazus nr 1 John Korematsu urodził się w USA 5 lipca 1973 rKazus nr 1 John Korematsu urodził się w USA 5 lipca 1973 r. 23 grudnia 2013 r. zostało nadane mu przez Prezydenta RP polskie obywatelstwo. 16 lutego 2014 r. adoptował on (w formie tzw. przysposobienia pełnego) urodzonego 3 marca 2004 r. Mahmuda Abbasa, obywatela Egiptu. Czy Mahmud Abbas nabył polskie obywatelstwo? Jeśli tak, to w którym dniu?

21 Kazus nr 2 John Kennedy (obywatel USA) w 2013 rKazus nr 2 John Kennedy (obywatel USA) w 2013 r. poślubił Teresę Miller, obywatelkę RFN i matkę trójki dzieci – 13-letniego Heinricha, 16-letniego Gustawa i 22-letniego Manfreda. W chwili zawarcia małżeństwa z Kennedym Teresa Miller była wdową – jej mąż oraz ojciec trójki dzieci nie żył już od 5 lat. Poczuwając się do związków z Polską, wystąpiła ona do Prezydenta RP o nadanie jej obywatelstwa polskiego. Prezydent przystał na jej prośbę i wydał odpowiednie postanowienie 14 marca 2014 r. John Kennedy – nowy mąż Teresy – był jednak zadeklarowanym wrogiem Polski i złożył oświadczenie, że nie wyraża zgody, by on, Teresa oraz Heinrich, Gustaw i Manfred uzyskali obywatelstwo polskie. Heinrich, podburzony przez nowego męża matki, również oświadczył, że nie chce być obywatelem Polski. Przeciwne oświadczenie złożyli natomiast Gustaw i Manfred. Które ze wskazanych wyżej osób i w jakim dniu uzyskały obywatelstwo polskie?

22  Kazus nr 3 Bracia Kowalscy – Piotr, Jakub i Jan – urodzili się 14 grudnia 1920 r. w Warszawie. Piotr był amerykańskim szpiegiem i przez ponad 30 lat – jako wysoki rangą oficer Wojska Polskiego – przekazywał na Zachód m.in. dokładne dane o armii PRL. Po wyjściu na jaw jego działalności uciekł z Polski i zamieszkał na stałe w USA. Za działalność na szkodę PRL został zaocznie skazany na śmierć i pozbawiony obywatelstwa. Nieco inaczej potoczyło się życie Jakuba i Jana. Jakub jeszcze w 1938 r. przeniknął do III Rzeszy i tam w lipcu 1939 r. dobrowolnie wstąpił do niemieckiej armii. Razem z nią uczestniczył w inwazji na Polskę, a potem na Francję. Nigdy nie dawał wiary doniesieniom o hitlerowskich zbrodniach wojennych, aż do 14 grudnia 1940 r., gdy sam był świadkiem jednej z nich. Zdezerterował on wówczas z niemieckiej armii i ukrył się w Szwajcarii. W 1949 r. – na podstawie dokumentów zgromadzonych przez komunistyczny wymiar sprawiedliwości – został pozbawiony polskiego obywatelstwa. Jan Kowalski jeszcze przed II wojną światową wyemigrował do Japonii. W czasie wojny japońsko-amerykańskiej nie popierał żadnej ze stron konfliktu, ale w czerwcu 1945 r. – za namową przyjaciół – postanowił wstąpić do ochotniczych oddziałów armii japońskiej. Jako członek tejże armii brał m.in. czynny udział w zamordowaniu 23 amerykańskich jeńców wojennych. Za zbrodnię tę został w 1953 r. pozbawiony polskiego obywatelstwa. Oceń, czy bracia Kowalscy mogą ubiegać się o przywrócenie obywatelstwa polskiego.

23  Kazus nr 4 Pani Alina Kowalska od ponad czterdziestu lat mieszka w Moskwie. Potrafi mówić po polsku, a jej dziadkowie byli prześladowani ze względu na narodowość polską, na co posiada ona odpowiednie dokumenty. Od kilku lat stara się powrócić do ojczyzny. Dzięki staraniom jej przyjaciół w Polsce, Rada Gminy Polkowice podjęła 13 października 2015 r. uchwałę zawierającą zobowiązanie zapewnienia jej warunków do osiedlenia się w gminie Polkowice do 30 czerwca 2016 r. Uchwała ta wskazuje lokal mieszkalny oraz formę jego udostępnienia. Na podstawie tych danych Konsul RP w Moskwie wydał decyzję o odmowie stwierdzenia polskiego pochodzenia. Pani Alina odwołała się od tej decyzji do Ministra Spraw Zagranicznych. Ten zmienił decyzję. Biorąc pod uwagę stwierdzenie przez MSZ polskiego pochodzenia Pani Aliny Kowalskiej, Konsul RP w Moskwie wydał jej tzw. winę krajową, która stwierdza, że z dniem jej wydania Pani Alina Kowalska nabywa obywatelstwo polskie z racji uznania jej – jako cudzoziemki – za obywatelkę RP. Oceń przedstawiony stan faktyczny.

24  Kazus nr 5 Pan Piotr Ławrow, obywatel Federacji Rosyjskiej, mieszkał w Polsce od 1 stycznia 2010 r. do 30 kwietnia 2011 r. na podstawie prawa stałego pobytu. Wówczas ukończył w Polsce liceum dla dorosłych. Następnie zamieszkał w Czeczenii. Powrócił do Polski 14 września 2013 r. Miesiąc później uzyskał status uchodźcy, z czym wiązało się między innymi uzyskanie zezwolenia na pobyt stały. 15 października 2015 r. złożył on do wojewody wniosek o uznanie go za obywatela RP. Jaką decyzję powinien wydać wojewoda?

25  Kazus nr 6 Pan Gerhard Swenson, obywatel Szwecji, mieszka w Polsce od 1 stycznia 2010 r. na podstawie prawa stałego pobytu. Pan Swenson utrzymuje się z pisania w języku polskim książek historycznych. Dzięki zdobywanym w ten sposób pieniądzom w 2014 r. wynajął mieszkanie w Warszawie na okres 5 lat. 15 października 2015 r. złożył on do wojewody wniosek o uznanie go za obywatela RP. Jaką decyzję powinien wydać wojewoda?

26 Kazus nr 7 Pan Andrzej Nowak, by wyrazić swój sprzeciw wobec działań Prezydenta RP oraz polskiego rządu, zrzekł się, za zgodą głowy państwa, obywatelstwa polskiego 14 września 2013 r. Już w styczniu 2014 r. zaczął żałować swojej decyzji, w związku z czym złożył do Ministra Spraw Wewnętrznych wniosek o przywrócenie obywatelstwa. Pan Nowak udowodnił w nim ponad wszelką wątpliwość, że nigdy nie działał na szkodę Polski, a także że przywrócenie mu obywatelstwa nie stanowi zagrożenia dla obronności lub bezpieczeństwa państwa oraz ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego. Jaką decyzją powinien wydać minister? Odpowiedź uzasadnij.

27 Kazus nr 8 James Trump urodził się 2 listopada 2010 r. we WrocławiuKazus nr 8 James Trump urodził się 2 listopada 2010 r. we Wrocławiu. Jego matką jest Amanda Trump zaś ojcem Daniel Trump, którzy od urodzenia są obywatelami USA. Amanda Trump postanowieniem Prezydenta RP z 8 grudnia 2011 r. uzyskała obywatelstwo polskie. 5 kwietnia 2012 r. urodziła ona w San Francisco córkę Kate. Daniel Trump zarówno w przypadku syna, jak i córki nie zgodził się, by posiadali polskie obywatelstwo. Czy dzieci Amandy i Daniela Trumpów posiadają polskie obywatelstwo? Jeśli tak, to z jakim dniem je uzyskały?

28 Na następne zajęcia: 1) art Konstytucji RP 2) materiały przesłane em