1 Prawne i etyczne aspekty HIV/AIDSFakty i mity o HIV/AIDS Mirosława Boksz-Kąkalec - Oddział Promocji Zdrowia i Oświaty Zdrowotnej WSSE w Gorzowie Wlkp.
2 HIV/AIDS w regulacjach międzynarodowychOsoby żyjące z HIV mają takie same prawa jak każdy inny człowiek Prawo do życia Prawo do zdrowia Prawo do nauki Prawo do pracy Prawo równości wobec prawa i wolności od dyskryminacji Prawo wolności od poniżającego traktowania Prawo do swobody poruszania się Prawo do prywatności i tajemnicy
3 HIV/AIDS w regulacjach międzynarodowychAni interes zdrowia publicznego ani ochrona praw i wolności innych nie uzasadniają ograniczania praw osób żyjących z HIV i chorych na AIDS gdyż osoby te nie stanowią żadnego zagrożenia dla innych w relacjach towarzyskich, domowych, w miejscu pracy czy nauki. (Rezolucja WHO41/24 z 1988 r.)
4 HIV/AIDS w regulacjach międzynarodowychJedynymi zagrożeniami stwarzającymi ryzyko zakażenia HIV, są ryzykowne zachowania, których znajomość i unikanie jest kwestią osobistych decyzji. (Rezolucja Światowego Zgromadzenia Zdrowia nr z )
5 Akty prawa międzynarodowego Unii EuropejskiejRegulacje dotyczące HIV / AIDS c.d. Zalecenie 1116 (1989) Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy „ AIDS a prawa człowieka” wezwało: do podejmowania przedsięwzięć służących ochronie poufności lub anonimowości osób zakażonych i chorych na AIDS, powstrzymywania się od hospitalizacji wyłącznie zakażonych HIV. Zalecenie R(1989) 14 Komitetu Ministrów Rady Europy w sprawie etycznych problemów zakażenia HIV w zakładach służby zdrowia: Poradnictwo połączone z dobrowolnymi testami w kierunku HIV wykonywanymi anonimowo i bezpłatnie są najskuteczniejszą metodą prewencji zakażeń HIV i najbardziej godną polecenia z etycznego i prawnego punktu widzenia. Poszanowanie praw człowieka oraz praw socjalnych osób zakażonych HIV oraz chorych na AIDS ma znaczenie rozstrzygające dla powodzenia prewencyjnej polityki zdrowia publicznego.
6 Akty prawa polskiego Regulacje ogólneUstawa z 30 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi. Zawiera przepisy prawne zgodne ze współczesną wiedzą medyczną, dostosowujące przepisy polskie do wymagań unijnych. (Dz.U ): uwzględnia problemy związane z zakażeniem, wykrywaniem i leczeniem HIV/AIDS W ustawie w wykazie chorób zawodowych obok choroby AIDS – uwzględniono zakażenie HIV. Daje to podstawy prawne do uznania HIV za chorobę zawodową możliwość przyznania świadczeń, przysługujących z tego tytułu.
7 Akty prawa polskiego Regulacje dotyczące HIV /AIDS: Art. 161 kk.Kto wiedząc, że jest zakażony wirusem HIV naraża bezpośrednio inną osobę na zakażenie podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. Rozporządzenie Rady Ministrów z 15 lutego 2011r. w sprawie Krajowego Programu Zapobiegania Zakażeniom HIV i Zwalczania AIDS i (Dz. U. Nr 44, poz. 227).
8 Profilaktyka poekspozycyjna
9 Uwarunkowania i zasady profilaktyki zakażeń zawodowych HIVEkspozycja zawodowa - narażenie na zakażenie materiałem zakaźnym (HIV, HBV, HCV ) może nastąpić w trakcie: wykonywania obowiązków służbowych u pracowników służby zdrowia, policji, służb pracujących w zakładach penitencjarnych, strażaków, służb sprzątających,
10 Uwarunkowania i zasady profilaktyki zakażeń zawodowych HIVPrzykłady ekspozycji zawodowej : zakłucie igłą zanieczyszczoną materiałem potencjalnie zakaźnym, skaleczenie skalpelem lub innym narzędziem chirurgicznym, zachlapanie śluzówek materiałem potencjalnie zakaźnym, zakłucie igłą nieznanego pochodzenia w trakcie sprzątania.
11 HIV/AIDS w prawie polskim – ochrona pracownika – ekspozycja zawodowaW przypadku ekspozycji zawodowej najczęściej następuje podanie leków antyretrowirusowych. Na pracodawcy lub zlecającym badanie ciąży obowiązek udostępnienia leków i finansowania kosztów ich zakupu . ( Ustawa o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi z 2008 r.).
12 Zasady profilaktyki poekspozycyjnej zakażeń z HIVSkuteczne zabezpieczenie przed ewentualnym zakażeniem HIV w przypadku ekspozycji na materiał potencjalnie zakaźny wymaga: zapewnienia możliwości szybkiego zbadania krwi pacjenta, będącego źródłem ekspozycji na obecność HIV (nowa ustawa o chorobach zakaźnych posiada zapis dopuszczający możliwość wykonania testu bez zgody pacjenta); w przypadku wyniku dodatniego szybkiego podania pierwszej dawki leku antyretrowirusowego przez specjalistę. profilaktyka poekspozycyjna trwa 28 dni Uwaga! Jeśli po rozpoczęciu profilaktyki okaże się, że osoba będąca potencjalnym źródłem zakażenia jest niezakażona, to można profilaktykę przerwać. Przyjmowanie profilaktyki poekspozycyjnej zmniejsza ryzyko zakażenia HIV o 80% (w pierwszej godzinie).
13 Polityka państwa polskiego w zakresie walki z epidemią HIV/AIDS :Utworzenie Krajowego Centrum ds. AIDS – agenda Ministerstwa Zdrowia – które zajmuje się zagadnieniami medycznymi, społecznymi etycznymi i prawnymi w zakresie szeroko pojętej problematyki HIV/AIDS, Stworzenie ogólnopolskiej sieci specjalistycznych ośrodków terapii ARV, Stworzenie ogólnopolskiej sieci PKD,
14 Prawa pacjenta Prawo do informacjiPrawo do świadomego uczestnictwa w procesie leczenia i decydowania o zabiegach medycznych Prawo od poufności Prawo od opieki medycznej
15 Prawo pacjenta do informacji o swoim stanie zdrowiażeby informacja o wyniku testu powinna być przekazana osobie, której test wykonano bez względu na to czy wynik testu jest dodatni czy ujemny, wynik testu pacjent powinien otrzymać osobiście , wyników nie należy przesyłać pocztą ani przekazywać telefonicznie ( obowiązek przestrzegania tajemnicy zawodowej ) w przypadku oddawania krwi w stacjach krwiodawstwa w przypadku wyniku dodatniego przesyła się do niedoszłych dawców pisma z prośbą o pilne zgłoszenie się w celu poinformowania o wyniku,
16 Pacjent zakażony HIV powinien być pouczonyo obowiązku poinformowania partnera seksualnego o swoim zakażeniu, o konieczności ewentualnej modyfikacji swojego życia seksualnego, o tym, że nie może być dawcą krwi, narządów, tkanek i nasienia, o możliwościach dalszego leczenia i opieki.
17 Prawo do opieki medycznejPrawo do bezpłatnego leczenia : dotyczy to pacjentów wymagających leczenia specjalistycznego w związku z zakażeniem HIV lub AIDS, każdego innego świadczenia zdrowotnego , którego może wymagać osoba zakażona HIV, Lekarz zobowiązany jest do udzielenia pacjentowi zakażonemu HIV i choremu na AIDS wymaganej opieki medycznej - fakt zakażenia nie uzasadnia odmowy udzielenia pomocy medycznej i jest przejawem dyskryminacji wobec osoby zakażonej HIV Wyjątki: Kiedy pacjent zachowuje się agresywnie Kiedy odmawia stosowania się do zaleceń lekarza Pacjent nie jest zobowiązany do informowania personelu medycznego o fakcie zakażenia !!!
18 Prawo do opieki medycznejW Polsce leczenie specjalistyczne pacjentów zakażonych HIV nie wiąże się z obowiązkiem rejonizacji . Istnieje możliwość podjęcia leczenia w dowolnym ośrodku klinicznym przeznaczonym dla w/w. w zakażeniu HIV leczenie nie jest prawnie obowiązujące - poddanie się leczeniu lub jego odmowa należą do decyzji osoby żyjącej z HIV.
19 Problem HIV/AIDS w rodzinie
20 Problem HIV/AIDS w rodzinieosoba zakażona nie stwarza zagrożenia wobec domowników w zwykłych kontaktach towarzyskich powinna jednak używać wyłącznie swoich osobistych przyborów takich jak : maszynki do golenia , szczoteczki do zębów, lub innych przedmiotów, na które może się dostać zakażona krew, zakażony ma prawo do zachowania tajemnicy przed członkami rodziny, zakażony ma obowiązek poinformowania wspólmałżonka o zakażeniu,
21 Problem HIV/AIDS w rodziniewskazane jest przeprowadzenie testów u osób planujących założenie rodziny i ciężarnych osoby zakażone mają szanse na urodzenie dzieci zdrowych w przypadku gdy zakażenie dotyczy dziecka, troska o zadbanie objęcia go stałą opieką lekarską jest obowiązkiem rodziców, rodzice lub opiekunowie prawni dziecka nie są zobowiązani do informowania personelu szkoły, przedszkola czy środowiska, w którym dziecko przebywa o jego zakażeniu, w przypadku poinformowania wychowawcy o zakażeniu dziecka , jest on zobowiązany do zachowania tego faktu w tajemnicy.
22 Kilka faktów o testowaniubez diagnostyki laboratoryjnej wykrycie zakażenia na podstawie objawów klinicznych jest praktycznie niemożliwe, osoby nieświadome swego zakażenia przekazują wirus innym, ważne jest, żeby jak najwcześniej i u jak największej liczby osób będących zakażonymi HIV wykryć to zakażenie.
23 Rola i znaczenie testowania w kierunku HIVWczesne wykrycie zakażenia i zastosowanie leczenia ARV przedłuża życie o wiele lat ( życie do późnej starości) Zapewnia osobom zakażonym profesjonalną opiekę medyczną i monitorowanie zakażenia, Możliwość pomocy organizowanej przez grupy wsparcia i stowarzyszenia wolontariuszy działające na rzecz osób zakażonych i chorych na AIDS (pomoc psychologiczna, socjalna, prawna), Możliwość urodzenia niezakażonego dziecka przez ciężarną HIV+ , Możliwość urodzenia niezakażonego dziecka z ojca HIV+ (oczyszczenie nasienia - w Polsce wykonywane przez Pracownię Wirusologii Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego w Warszawie)
24 Wykrywanie zakażenia:Po 2,4-12 tygodniach od ekspozycji: -pojawienie się swoistych przeciwciał anty -HIV. -wykrycie antygenu p-24
25 Wykluczenie zakażeniaPo 12 tygodniach od ekspozycji: od momentu ryzykownego zachowania np. kontaktu seksualnego czy kontaktu z krwią osoby zakażonej
26 Punkty anonimowego, bezpłatnego testowania w kierunku HIV w wojPunkty anonimowego, bezpłatnego testowania w kierunku HIV w woj. lubuskim Punkt Konsultacyjno-Diagnostyczny przy WSSE w Gorzowie Wlkp. ul. Mickiewicza 12B pok.25 tel czynny: wtorki Punkt Konsultacyjno-Diagnostyczny przy ALDEMED Centrum Medyczne Niepodległości 1 I piętro pok. 11 czynny: wtorki czwartki
27 Fakty i mity o HIV/AIDS Są trzy drogi zakażenia HIV:- kontakt seksualny - krew - matka może zakazić dziecko podczas porodu, ciąży, karmienia piersią Zakażenia można wykryć tylko specjalnym testem, zwykłe badanie krwi nie wykryje zakażenia, Osoby zakażonej HIV nie można poznać po wyglądzie, Średnio 8-10 lat można żyć z HIV bez żadnych objawów, Nie wszyscy zakażeni wiedzą o swoim zakażeniu, nie mogą więc uprzedzić o tym partnera czy partnerkę ( średnio 50 %)
28 Fakty i Mity o HIV/AIDS Pierwszy kontakt seksualny w życiu kobiety jest szczególnie ryzykowny, jeśli partner jest zakażony HIV, szczególnie dla młodych dziewcząt z jeszcze nie w pełni dojrzałymi narządami płciowymi ( potem również w okresie menopauzy) Zakażenie w kontaktach seksualnych przenosi się znacznie łatwiej z mężczyzny na kobietę niż odwrotnie, Prezerwatywy nie przepuszczają wirusa HIV ( nie mają mikro- porów), potwierdziły to badania prowadzone wśród osób zakażonych, Nie każdy kontakt seksualny z osobą zakażoną jest zakaźny, Osoby zakażone mogą urodzić i spłodzić zdrowe dziecko.
29 Fakty i mity o HIV/AIDS Nie można się zakazić :śpiąc w jednym łóżku z osobą zakażoną ( bez kontaktów seksualnych), przez dotyk czy przytulenie osoby zakażonej , drogą kropelkową , dając gryza (kanapka, łakocie), używając ubrań osoby zakażonej, grzebienia, używając tych samych naczyń, łyżek , widelców korzystając z tej samej toalety, owady nie przenoszą zakażenia na człowieka,