1 Prawo cywilne i handlowe – zajęcia nr 3Mgr Justyna Kulawik-Dutkowska

2 Tematyka zajęć Przedstawicielstwo, pełnomocnictwo, prokura TerminyPrzedawnienie

3 Przedstawicielstwo Art. 95. § 1. Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych albo wynikających z właściwości czynności prawnej (np. sporządzenie testamentu), można dokonać czynności prawnej przez przedstawiciela. § 2. Czynność prawna dokonana przez przedstawiciela w granicach umocowania pociąga za sobą skutki bezpośrednio dla reprezentowanego (np. odbiór listu poleconego przez małżonka).

4 Przedstawicielstwo Art. 96. Umocowanie do działania w cudzym imieniu może opierać się na ustawie (przedstawicielstwo ustawowe) albo na oświadczeniu reprezentowanego (pełnomocnictwo). Przedstawicielstwo ustawowe – np. rodzic reprezentujący dziecko Pełnomocnictwo – mocodawca i pełnomocnik

5 Przedstawicielstwo Art. 97. Osobę czynną w lokalu przedsiębiorstwa przeznaczonym do obsługiwania publiczności poczytuje się w razie wątpliwości za umocowaną do dokonywania czynności prawnych, które zazwyczaj bywają dokonywane z osobami korzystającymi z usług tego przedsiębiorstwa.

6 Pełnomocnictwo Oświadczenie woli, w którym mocodawca udziela pełnomocnikowi umocowania Jednostronna czynność prawna, nie trzeba składać oświadczenia o przyjęciu pełnomocnictwa Może go udzielić każdy podmiot prawa cywilnego Nie można udzielić pełnomocnictwa w zakresie czynności prawnych, których mocodawca nie może samodzielnie podejmować Nie wyklucza możliwości osobistego działania przez mocodawcę

7 Pełnomocnictwo - rodzajePełnomocnictwo ogólne – do czynności zwykłego zarządu Pełnomocnictwo rodzajowe – do czynności prawnych określonego typu Pełnomocnictwo szczególne – do konkretnej czynności prawnej

8 Pełnomocnictwo - rodzajeArt. 98. Pełnomocnictwo ogólne obejmuje umocowanie do czynności zwykłego zarządu (oceniamy indywidualnie). Do czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu potrzebne jest pełnomocnictwo określające ich rodzaj, chyba że ustawa wymaga pełnomocnictwa do poszczególnej czynności.

9 Pełnomocnictwo – sposób działaniaArt Jeżeli mocodawca ustanowił kilku pełnomocników z takim samym zakresem umocowania, każdy z nich może działać samodzielnie (pełnomocnictwo samodzielne), chyba że co innego wynika z treści pełnomocnictwa (pełnomocnictwo łączne). Przepis ten stosuje się odpowiednio do pełnomocników, których pełnomocnik sam dla mocodawcy ustanowił.

10 Pełnomocnictwo - formaArt. 99. § 1. Jeżeli do ważności czynności prawnej potrzebna jest szczególna forma, pełnomocnictwo do dokonania tej czynności powinno być udzielone w tej samej formie (np. przeniesienie własności nieruchomości). § 2. Pełnomocnictwo ogólne powinno być pod rygorem nieważności udzielone na piśmie.

11 Pełnomocnictwo a zdolność do czynności prawnychArt Okoliczność, że pełnomocnik jest ograniczony w zdolności do czynności prawnych, nie ma wpływu na ważność czynności dokonanej przez niego w imieniu mocodawcy. Dlaczego?

12 Pełnomocnictwo - substytucjaArt Pełnomocnik może ustanowić dla mocodawcy innych pełnomocników (pełnomocników substytucyjnych) tylko wtedy, gdy umocowanie takie wynika z treści pełnomocnictwa, z ustawy lub ze stosunku prawnego (np. umowy zlecenia) będącego podstawą pełnomocnictwa.

13 Pełnomocnictwo - substytucjaZakres umocowania pełnomocnika substytucyjnego nie może wykraczać poza zakres umocowania pełnomocnika głównego Pełnomocnik substytucyjny może udzielić dalszych pełnomocnictw na takich zasadach jakie dotyczą w danej sprawie pełnomocnika głównego

14 Odwołanie i wygaśnięcie pełnomocnictwaArt § 1. Pełnomocnictwo może być w każdym czasie odwołane, chyba że mocodawca zrzekł się odwołania pełnomocnictwa z przyczyn uzasadnionych treścią stosunku prawnego będącego podstawą pełnomocnictwa (np. w celu zabezpieczenia wierzytelności kredytobiorca udziela bankowi nieodwoływalnego pełnomocnictwa do dysponowania jego rachunkiem). § 2. Umocowanie wygasa ze śmiercią mocodawcy lub pełnomocnika, chyba że w pełnomocnictwie inaczej zastrzeżono z przyczyn uzasadnionych treścią stosunku prawnego będącego podstawą pełnomocnictwa.

15 Zwrot dokumentu pełnomocnictwaArt Po wygaśnięciu umocowania pełnomocnik obowiązany jest zwrócić mocodawcy dokument pełnomocnictwa. Może żądać poświadczonego odpisu tego dokumentu; wygaśnięcie umocowania powinno być na odpisie zaznaczone

16 Pełnomocnik jako druga strona czynności prawnejArt Pełnomocnik nie może być drugą stroną czynności prawnej, której dokonywa w imieniu mocodawcy, chyba że co innego wynika z treści pełnomocnictwa albo że ze względu na treść czynności prawnej wyłączona jest możliwość naruszenia interesów mocodawcy. Przepis ten stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy pełnomocnik reprezentuje obie strony.

17 Fałszywy pełnomocnik - umowyArt § 1. Jeżeli zawierający umowę jako pełnomocnik nie ma umocowania albo przekroczy jego zakres, ważność umowy zależy od jej potwierdzenia (bezskuteczność zawieszona) przez osobę, w której imieniu umowa została zawarta. § 2. Druga strona może wyznaczyć osobie, w której imieniu umowa została zawarta, odpowiedni termin do potwierdzenia umowy; staje się wolna po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu. § 3. W braku potwierdzenia ten, kto zawarł umowę w cudzym imieniu, obowiązany jest do zwrotu tego, co otrzymał od drugiej strony w wykonaniu umowy, oraz do naprawienia szkody, którą druga strona poniosła przez to, że zawarła umowę nie wiedząc o braku umocowania lub o przekroczeniu jego zakresu.

18 Fałszywy pełnomocnik – czynność jednostronnaArt Jednostronna czynność prawna dokonana w cudzym imieniu bez umocowania lub z przekroczeniem jego zakresu jest nieważna. Jednakże gdy ten, komu zostało złożone oświadczenie woli w cudzym imieniu, zgodził się na działanie bez umocowania, stosuje się odpowiednio przepisy o zawarciu umowy bez umocowania (bezskuteczność zawieszona).

19 Działania pełnomocnika po wygaśnięciu umocowaniaArt Jeżeli pełnomocnik po wygaśnięciu umocowania dokona w imieniu mocodawcy czynności prawnej w granicach pierwotnego umocowania, czynność prawna jest ważna, chyba że druga strona o wygaśnięciu umocowania wiedziała lub z łatwością mogła się dowiedzieć. Cel: ochrona osób trzecich działających w dobrej wierze

20 Prokura Art. 1091§ 1. Prokura jest pełnomocnictwem udzielonym przez przedsiębiorcę podlegającego obowiązkowi wpisu do rejestru przedsiębiorców, które obejmuje umocowanie do czynności sądowych (np. cofnięcie powództwa) i pozasądowych (zawarcie umowy o pracę), jakie są związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa. § 2. Nie można ograniczyć prokury ze skutkiem wobec osób trzecich, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.

21 Prokura - zakres Art Do zbycia przedsiębiorstwa, do dokonania czynności prawnej, na podstawie której następuje oddanie go do czasowego korzystania, oraz do zbywania i obciążania nieruchomości jest wymagane pełnomocnictwo do poszczególnej czynności.

22 Prokura - rodzaje Art § 1. Prokura może być udzielona kilku osobom łącznie (prokura łączna) lub oddzielnie. § 11 Prokura może obejmować umocowanie także albo wyłącznie do dokonywania czynności wspólnie z członkiem organu zarządzającego lub wspólnikiem uprawnionym do reprezentowania handlowej spółki osobowej. § 2. Kierowane do przedsiębiorcy oświadczenia lub doręczenia pism mogą być dokonywane wobec jednej z osób, którym udzielono prokury. Art Prokurę można ograniczyć do zakresu spraw wpisanych do rejestru oddziału przedsiębiorstwa (prokura oddziałowa).

23 Prokura – forma i wymagania wobec prokurentaArt § 1. Prokura powinna być pod rygorem nieważności udzielona na piśmie. Przepisu art. 99 § 1 nie stosuje się (pełnomocnictwo do czynności w formie szczególnej). § 2. Prokurentem może być osoba fizyczna mająca pełną zdolność do czynności prawnych.

24 Prokura - forma Art § 1. Udzielenie i wygaśnięcie prokury przedsiębiorca powinien zgłosić do rejestru przedsiębiorców (wpis deklaratoryjny). § 2. Zgłoszenie o udzieleniu prokury powinno określać jej rodzaj, a w przypadku prokury łącznej oraz prokury, o której mowa w art § 11, także sposób jej wykonywania.

25 Prokura – zakaz przeniesieniaArt Prokura nie może być przeniesiona. Prokurent może ustanowić pełnomocnika do poszczególnej czynności lub pewnego rodzaju czynności.

26 Prokura – odwołanie i wygaśnięcieArt § 1. Prokura może być w każdym czasie odwołana. § 2. Prokura wygasa wskutek wykreślenia przedsiębiorcy z rejestru, a także ogłoszenia upadłości, otwarcia likwidacji oraz przekształcenia przedsiębiorcy. § 3. Prokura wygasa ze śmiercią prokurenta. § 4. Śmierć przedsiębiorcy ani utrata przez niego zdolności do czynności prawnych nie powoduje wygaśnięcia prokury

27 Terminy Uzależnienie skutków czynności prawnych od upływu czasuZasady ogólne obliczania terminów określone w kodeksie cywilnym

28 Terminy Art § 1. Termin oznaczony w dniach kończy się z upływem ostatniego dnia. § 2. Jeżeli początkiem terminu oznaczonego w dniach jest pewne zdarzenie, nie uwzględnia się przy obliczaniu terminu dnia, w którym to zdarzenie nastąpiło. Przykład: Faktura otrzymana w dniu 1 października z 7-dniowym terminem płatności

29 Terminy Art Termin oznaczony w tygodniach, miesiącach lub latach kończy się z upływem dnia, który nazwą lub datą odpowiada początkowemu dniowi terminu, a gdyby takiego dnia w ostatnim miesiącu nie było – w ostatnim dniu tego miesiąca. Jednakże przy obliczaniu wieku osoby fizycznej termin upływa z początkiem ostatniego dnia. Przykład: faktura otrzymana w poniedziałek 31 stycznia z miesięcznym terminem płatności.

30 Terminy Art Jeżeli koniec terminu do wykonania czynności przypada na dzień uznany ustawowo za wolny od pracy lub na sobotę, termin upływa następnego dnia, który nie jest dniem wolnym od pracy ani sobotą.

31 Przedawnienie Art § 1. Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych (np. roszczenie o zniesienie współwłasności), roszczenia majątkowe (np. roszczenie o zwrot pożyczki) ulegają przedawnieniu (istnieją ale nie można ich skutecznie dochodzić w sądzie). § 2. Po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia (podniesienie zarzutu przedawnienia, sąd nie uznaje przedawnienia z urzędu), chyba że zrzeka się korzystania z zarzutu przedawnienia. Jednakże zrzeczenie się zarzutu przedawnienia przed upływem terminu jest nieważne. Art Jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe (np. czynsz najmu) oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – trzy lata. Art Terminy przedawnienia nie mogą być skracane ani przedłużane przez czynność prawną (przepisy bezwzględnie obowiązujące).

32 Bieg przedawnienia Art § 1. Bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne (dzień, w którym wierzyciel może zażądać spełnienia świadczenia). Jeżeli wymagalność roszczenia zależy od podjęcia określonej czynności przez uprawnionego, bieg terminu rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynność w najwcześniej możliwym terminie. § 2. Bieg przedawnienia roszczeń o zaniechanie rozpoczyna się od dnia, w którym ten, przeciwko komu roszczenie przysługuje, nie zastosował się do treści roszczenia.

33 Przerwanie biegu przedawnieniaArt § 1. Bieg przedawnienia przerywa się: 1) przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia; 2) przez uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której roszczenie przysługuje; 3) przez wszczęcie mediacji Art § 1. Po każdym przerwaniu przedawnienia biegnie ono na nowo.

34 Przedawnienie a terminy zawite (prekluzja)Bezskuteczny upływ terminów zawitych powoduje wygaśnięcie prawa, co stanowi podstawową cechę odróżniającą terminy zawite od przedawnienia, z upływem terminu przedawnienia roszczenie bowiem nie wygasa, lecz staje się niezaskarżalne. Terminy sądowe: dochodzenie swoich praw przed sądem, np. wg art. 568 § 1 k.c. uprawnienia z tytułu rękojmi za wady fizyczne wygasają po upływie roku, a gdy chodzi o wady budynku - po upływie lat trzech, licząc od dnia, kiedy rzecz została kupującemu wydana. Terminy pozasądowe: rok na uchylenie się od skutków błędu

35 Terminy zawite Nie można się zrzec korzystania ze skutków upływu terminów zawitych Bieg terminów zawitych nie ulega zawieszeniu ani przerwaniu Upływ terminu zawitego sąd uwzględnia z urzędu Nie mogą być modyfikowane przez strony