1 Prawo finansowe

2 Pojęcie finansów Finanse – zjawiska i procesy pieniężne, w których pieniądz występuje w postaci przepływających strumieni Zjawiska finansowe obejmują wyłącznie ekonomiczne stosunki wymiany i podziału, związane z gromadzeniem i podziałem realnych zasobów pieniężnych Zakres pojęciowy zjawisk finansowych jest węższy od zakresu pojęciowego zjawisk pieniężnych

3 Rodzaje zjawisk finansowychWśród zjawisk finansowych wyróżnić można pieniężne przychody i wydatki: Pierwotne: ruchowi pieniądza towarzyszy jednoczesny i przeciwnie skierowany ruch wartości materialnych np. kupno - sprzedaż towarów, Wtórne lub redystrybucyjne: ruchowi pieniądza nie towarzyszy wzajemne świadczenie materialnego ekwiwalentu np. daniny publiczne, dotacje i subwencje budżetowe, dywidendy, odsetki, Emisyjne lub kredytowe: związane z kreacją pieniądza, którego ruch następuje bez materialnego ekwiwalentu np. pożyczki i kredyty bankowe.

4 Podział finansów Podział finansów:Finanse prywatne (przedsiębiorstw, gospodarstw domowych, banków i instytucji kredytowych, zakładów ubezpieczeń), Finanse publiczne

5 Różnice pomiędzy finansami prywatnymi i publicznymiSposób powstawania i gromadzenia, Cel wydatkowania, Zakres odpowiedzialności, Sposób zarządzania, Zakres oddziaływania, Posługiwanie się pieniądzem

6 Definicja finansów publicznychFinanse publiczne to publiczne zasoby pieniężne, operacje tymi zasobami oraz normy prawne je regulujące Finanse publiczne stanowią zespół zjawisk związanych z gromadzeniem i podziałem środków pieniężnych przez organy władzy publicznej, w związku z wykonywaniem ich funkcji Zakres i struktura finansów publicznych zależą od typu państwa i gospodarki

7 Podstawowe pojęcia prawa finansowegoGospodarka finansowa Polityka finansowa System finansowy Prawo finansowe Systematyka prawa finansowego

8 Podstawa prawna dla finansów publicznychUstawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 157, poz z późn. zm., tekst jedn. Dz. U. z 2013 r. poz. 885 z późn. zm.) Ustawa z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (tekst jedn. Dz. U. z 2010 r. Nr 80, poz. 526 z późn. zm.)

9 Zakres przedmiotowy finansów publicznychFinanse publiczne obejmują procesy związane z gromadzeniem środków publicznych oraz ich rozdysponowaniem, a w szczególności: 1) gromadzenie dochodów i przychodów publicznych; 2) wydatkowanie środków publicznych; 3) finansowanie potrzeb pożyczkowych budżetu państwa; 4) finansowanie potrzeb pożyczkowych budżetu jednostki samorządu terytorialnego; 5) zaciąganie zobowiązań angażujących środki publiczne; 6) zarządzanie środkami publicznymi; 7) zarządzanie długiem publicznym; 8) rozliczenia z budżetem Unii Europejskiej.

10 Zakres podmiotowy finansów publicznychSektor finansów publicznych tworzą: 1) organy władzy publicznej, w tym organy administracji rządowej, organy kontroli państwowej i ochrony prawa, sądy i trybunały; 2) jednostki samorządu terytorialnego oraz ich związki; 3) jednostki budżetowe, 4) samorządowe zakłady budżetowe; 5) agencje wykonawcze; 6) instytucje gospodarki budżetowej; 7) państwowe fundusze celowe; 8) uczelnie publiczne; 9) samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej; 10) państwowe i samorządowe instytucje kultury; 11) Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego i zarządzane przez nie fundusze; 12) Narodowy Fundusz Zdrowia; 13) Polska Akademia Nauk i tworzone przez nią jednostki organizacyjne; 14) inne państwowe lub samorządowe osoby prawne utworzone na podstawie odrębnych ustaw w celu wykonywania zadań publicznych, z wyłączeniem przedsiębiorstw, instytutów badawczych, banków i spółek prawa handlowego.

11 Grupy podmiotów sektora finansów publicznychSektor finansów publicznych dzieli się na podsektory: 1) rządowy, obejmujący organy władzy publicznej, organy kontroli państwowej i ochrony prawa, sądy i trybunały, organy administracji rządowej, Polską Akademię Nauk i tworzone przez nią jednostki organizacyjne oraz jednostki, dla których organem założycielskim lub nadzorującym jest organ administracji rządowej albo inna jednostka zaliczana do podsektora rządowego; 2) samorządowy, obejmujący jednostki samorządu terytorialnego, ich organy oraz związki i jednostki organizacyjne, dla których organem założycielskim lub nadzorującym jest jednostka samorządu terytorialnego; 3) ubezpieczeń społecznych (ZUS, KRUS i zarządzane przez nie fundusze).

12 Jednostki sektora finansów publicznychJednostka budżetowa, Samorządowy zakład budżetowy, Instytucje gospodarki budżetowej, Państwowy fundusz celowy, Agencje wykonawcze, Inne, utworzone na podstawie odrębnych ustaw np. uczelnie publiczne, samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej, instytucje kultury)

13 Definicja jednostki budżetowej Jednostkami budżetowymi są jednostki organizacyjne sektora finansów publicznych nieposiadające osobowości prawnej, które pokrywają swoje wydatki bezpośrednio z budżetu, a pobrane dochody odprowadzają na rachunek odpowiednio dochodów budżetu państwa albo budżetu jednostki samorządu terytorialnego.

14 Podział jednostek budżetowychJednostki państwowe i samorządowe Trzy grupy jednostek budżetowych: Aparat wykonawczy organów władzy (kancelarie, biura, ministerstwa, urzędy), Jednostki podległe lub nadzorowane przez organy władzy, Jednostki zaliczane do sądów i trybunałów, organów kontroli państwowej i ochrony prawa

15 Samorządowy zakład budżetowySamorządowe zakłady budżetowe mogą wykonywać zadania własne jednostki samorządu terytorialnego w zakresie: gospodarki mieszkaniowej i gospodarowania lokalami użytkowymi, dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego, wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, usuwania i oczyszczania ścieków komunalnych, utrzymania czystości i porządku oraz urządzeń sanitarnych, wysypisk i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz, lokalnego transportu zbiorowego, targowisk i hal targowych, zieleni gminnej i zadrzewień, kultury fizycznej i sportu, w tym utrzymywania terenów rekreacyjnych i urządzeń sportowych, utrzymywania różnych gatunków egzotycznych i krajowych zwierząt, w tym w szczególności prowadzenia hodowli zwierząt zagrożonych wyginięciem, w celu ich ochrony poza miejscem naturalnego występowania, cmentarzy. Samorządowy zakład budżetowy odpłatnie wykonuje zadania, pokrywając koszty swojej działalności z przychodów własnych lub dotacji.

16 Państwowy fundusz celowyPaństwowy fundusz celowy jest tworzony na podstawie odrębnej ustawy. Przychody państwowego funduszu celowego pochodzą ze środków publicznych, a koszty są ponoszone na realizację wyodrębnionych zadań państwowych. Państwowy fundusz celowy nie posiada osobowości prawnej. Państwowy fundusz celowy stanowi wyodrębniony rachunek bankowy, którym dysponuje minister wskazany w ustawie tworzącej fundusz albo inny organ wskazany w tej ustawie

17 Instytucje gospodarki budżetowejInstytucja gospodarki budżetowej jest jednostką sektora finansów publicznych tworzoną w celu realizacji zadań publicznych, która: odpłatnie wykonuje wyodrębnione zadania; pokrywa koszty swojej działalności oraz zobowiązania z uzyskiwanych przychodów. Instytucja gospodarki budżetowej uzyskuje osobowość prawną z chwilą wpisania do Krajowego Rejestru Sądowego.

18 Agencje wykonawcze Agencja wykonawcza jest państwową osobą prawną tworzoną na podstawie odrębnej ustawy w celu realizacji zadań państwa.

19 Powiązania jednostek sektora finansów publicznych z budżetemBudżetowanie brutto (jednostki budżetowe), Budżetowanie netto (samorządowe zakłady budżetowe, państwowe fundusze celowe, instytucje gospodarki budżetowej), Powiązania wielorakie (państwowe fundusze celowe, agencje wykonawcze)

20 Definicja środków publicznychŚrodkami publicznymi są: 1) dochody publiczne; 2) środki pochodzące z budżetu Unii Europejskiej oraz niepodlegające zwrotowi środki z pomocy udzielonej przez państwa członkowskie Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA); 3) środki pochodzące ze źródeł zagranicznych, niepodlegające zwrotowi, inne niż wymienione w pkt 2; 4) przychody budżetu państwa i budżetów jednostek samorządu terytorialnego oraz innych jednostek sektora finansów publicznych pochodzące: a) ze sprzedaży papierów wartościowych oraz z innych operacji finansowych, b) z prywatyzacji majątku Skarbu Państwa oraz majątku jednostek samorządu terytorialnego, c) ze spłat pożyczek udzielonych ze środków publicznych, d) z otrzymanych pożyczek i kredytów; 5) przychody jednostek sektora finansów publicznych pochodzące z prowadzonej przez nie działalności oraz pochodzące z innych źródeł.

21 Podział środków publicznychKrajowe i zagraniczne, Budżetowe i pozabudżetowe, Przymusowe i dobrowolne, Bezzwrotne i zwrotne, Podatkowe i niepodatkowe

22 Definicja dochodów publicznychDochodami publicznymi są: 1) daniny publiczne, do których zalicza się: podatki, składki, opłaty oraz inne świadczenia pieniężne, których obowiązek ponoszenia na rzecz państwa, jednostek samorządu terytorialnego, funduszy celowych oraz innych jednostek sektora finansów publicznych wynika z odrębnych ustaw niż ustawa budżetowa, zwanych dalej "odrębnymi ustawami"; 2) inne dochody należne, na podstawie odrębnych ustaw, budżetowi państwa, jednostkom samorządu terytorialnego oraz innym jednostkom sektora finansów publicznych; 3) wpływy ze sprzedaży wyrobów i usług świadczonych przez jednostki sektora finansów publicznych; 4) dochody z mienia jednostek sektora finansów publicznych, do których zalicza się w szczególności: a) wpływy z umów najmu, dzierżawy i innych umów o podobnym charakterze, b) odsetki od środków na rachunkach bankowych, c) odsetki od udzielonych pożyczek i od posiadanych papierów wartościowych, d) dywidendy z tytułu posiadanych praw majątkowych; 5) spadki, zapisy i darowizny w postaci pieniężnej na rzecz jednostek sektora finansów publicznych; 6) odszkodowania należne jednostkom sektora finansów publicznych; 7) kwoty uzyskane przez jednostki sektora finansów publicznych z tytułu udzielonych poręczeń i gwarancji; 8) dochody ze sprzedaży majątku, rzeczy i praw, niestanowiące przychodów w rozumieniu określonym w pkt 4 ppkt a i ppkt b; 9) inne dochody należne jednostkom sektora finansów publicznych określone w odrębnych przepisach lub umowach międzynarodowych.

23 Definicja środków z Unii EuropejskiejDo środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej oraz niepodlegających zwrotowi środków z pomocy udzielonej przez państwa członkowskie Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) zalicza się: 1) środki przeznaczone na realizację programów przedakcesyjnych; 2) środki pochodzące z funduszy strukturalnych, Funduszu Spójności i Europejskiego Funduszu Rybołówstwa; 3) środki: a) Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej "Sekcja Gwarancji", b) Europejskiego Funduszu Rolniczego Gwarancji, c) Europejskiego Funduszu Rolniczego Rozwoju Obszarów Wiejskich; 4) niepodlegające zwrotowi środki z pomocy udzielonej przez państwa członkowskie Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA): a) Norweskiego Mechanizmu Finansowego, b) Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego, c) Szwajcarskiego Mechanizmu Finansowego; 5) inne środki.

24 Przeznaczenie środków publicznychŚrodki publiczne przeznacza się na: wydatki publiczne; rozchody publiczne, w tym na rozchody budżetu państwa i budżetów jednostek samorządu terytorialnego.

25 Definicja rozchodów publicznychRozchodami publicznymi są: 1) spłaty otrzymanych pożyczek i kredytów; 2) wykup papierów wartościowych; 3) udzielone pożyczki; 4) płatności wynikające z odrębnych ustaw, których źródłem finansowania są przychody z prywatyzacji majątku Skarbu Państwa oraz majątku jednostek samorządu terytorialnego; 5) inne operacje finansowe związane z zarządzaniem długiem publicznym i płynnością.

26 Klasyfikacja wydatków publicznychCele wydatków (socjalne, kulturalne, edukacyjne, zdrowotne, gospodarcze, administracyjne, dotyczące obronności i bezpieczeństwa publicznego, ochrony środowiska, obsługi długu publicznego), Przeznaczenie przedmiotowe wydatków (inwestycyjne lub bieżące), Przeznaczenie podmiotowe wydatków (osobowe i rzeczowe, krajowe i zagraniczne), Charakter ekonomiczny (odpłatne i nieodpłatne, nabywcze i redystrybucyjne, odszkodowawcze),

27 Klasyfikacja wydatków publicznychTytuł prawny (publiczny i prywatny), Forma prawna (płace, zasiłki, renty, emerytury, stypendia, odszkodowania, dotacje, subwencje, zapłata za roboty, dostawy i usługi), Czas i wysokość (stałe i zmienne, sztywne i pozostałe), Organizacja wypłaty (budżetowe i pozabudżetowe, państwowe i samorządowe)

28 Pojęcie podatku Podatek to świadczenie pieniężne na rzecz państwa lub innego związku publicznoprawnego o charakterze przymusowym, powszechnym, bezzwrotnym i nieodpłatnym, pobieranym na podstawie odpowiednich przepisów prawa.

29 Cechy podatku Wśród stałych cech podatku wyróżnia się: przymusowość,bezzwrotność, nieodpłatność, powszechność (ogólność), charakter pieniężny.

30 Przymusowość Przymusowość oznacza, że podatek jest świadczeniem przymusowym, nakładany jest przez państwo jednostronnie. Ponadto tak nałożony podatek może być przymusowo wyegzekwowany przez uprawniony do tego organ administracji finansowej państwa. Stosunek między podmiotem zobowiązanym do uiszczenia podatku a podmiotem uprawnionym do jego nakładania jest stosunkiem podporządkowania.

31 Bezzwrotność Bezzwrotność oznacza, że podatek już zapłacony nie podlega zwrotowi. Przekazanie środków na rzecz państwa do budżetu jest ostateczne i definitywne. Natomiast ta ogólna cecha nie ma zastosowania jeżeli pobranie było niezgodne z prawem, bądź było źle obliczone i zawyżone.

32 Nieodpłatność Nieodpłatność mówi, że z tytułu zapłacenia podatku przez dany podmiot, nie przysługuje mu w zamian roszczenie w stosunku do państwa, o jakiekolwiek świadczenie. Nie przewiduje się ekwiwalentu odpowiadającego podatkowi. Nieodpłatność podatku odróżnia to świadczenie od opłaty, która ma bardzo zbliżoną konstrukcję do podatku, a różni się tym, że jest odpłatna.

33 Powszechność Powszechność, inaczej ogólność, oznacza, że podatek jest regulowany w sposób jednolity dla wszystkich jednostek objętych danym opodatkowaniem, na podstawie powszechnie obowiązujących przepisów prawnych.

34 Charakter pieniężny Charakter pieniężny oznacza, że podatek jest pobierany w pieniądzu, co wynika z faktu, że jest kategorią finansową, a do finansów zaliczamy zjawiska i procesy pieniężne.

35 Elementy konstrukcji podatkuElementy konstrukcji podatku (inaczej elementy techniki podatkowej, cechy zmienne podatku) określają, z jakich części, elementów skonstruowany jest podatek. Do elementów konstrukcji podatku zaliczamy: podmiot podatku, przedmiot podatku, podstawa opodatkowania, stawki podatkowe, skale podatkowe, zwolnienia i ulgi podatkowe, warunki płatności podatku.

36 Podmiot podatku Dwa podmioty podatku:podmiot czynny: podmiot uprawniony do nakładania podatku tj. państwo lub gmina, podmiot bierny: podmiot zobowiązany: podatnik, płatnik lub inkasent. Podatnik to osoba zobowiązana do zapłacenia podatku, ponosząca ciężar podatkowy. Płatnik nalicza, pobiera i przekazuje podatek do budżetu. Inkasentem jest osoba pobierająca i przekazująca podatek do budżetu.

37 Przedmiot podatku Przedmiotem podatku jest rzecz lub zdarzenie, z którym łączy się obowiązek uiszczenia podatku. Przykłady przedmiotów podatku: przedmiot podatku jako rzecz: posiadanie nieruchomości, posiadanie środków transportowych, przedmiot podatku jako zdarzenie to np. uzyskanie dochodu, uzyskanie przychodu, przyrost majątku, dokonanie wydatku.

38 Podstawa opodatkowaniaPodstawa opodatkowania to wyrażony ilościowo lub wartościowo, z reguły w pieniądzu, przedmiot podatku. Przykłady podstawy opodatkowania: podstawa opodatkowania wyrażona ilościowo: ilość metrów kwadratowych powierzchni w podatku od nieruchomości, ilość sztuk wyrobu w podatku akcyzowym, podstawa opodatkowania wyrażona wartościowo: kwota uzyskanego dochodu w podatku dochodowym, wysokość spadku w podatku od spadków i darowizn.

39 Stawka podatkowa Stawka podatkowa jest stosunkiem wysokości podatku do podstawy opodatkowania. Można wyróżnić dwa rodzaje stawek podatkowych: stawki podatkowe kwotowe: określone w kwocie podatku np. w podatku od nieruchomości, stawki podatkowe procentowe: określone jako procent podstawy opodatkowania.

40 Skala podatkowa Skala podatkowa to zbiór stawek podatkowych stosowanych w jednym danym podatku. Wśród skal podatkowych można wyróżnić: skale stałe (proporcjonalne, liniowe), występują wtedy, gdy stawka podatkowa jest jednakowa dla każdej podstawy opodatkowania, skale zmienne: skala progresywna, regresywna, degresywna. W praktyce występuje tylko skala progresywna, w której wielkość podatku rośnie szybciej niż podstawa opodatkowania, czyli rosną stawki podatku wraz ze wzrostem podstawy opodatkowania.

41 Zwolnienia i ulgi podatkoweZwolnienia i ulgi w systemie podatkowym służą do korygowania wymiaru podatku. Ogólnie rzecz biorąc, powodują one zmniejszenie obciążeń podatkowych, ale w samym działaniu różnią się między sobą: Zwolnienia podatkowe polegają na ograniczeniu przedmiotowego lub podmiotowego zakresu opodatkowania, Natomiast ulgi podatkowe polegają na zmniejszeniu wysokości podatku.

42 Warunki poboru podatkuWarunki poboru podatku dotyczą czasu oraz formy i sposobu zapłaty podatku. Częstym sposobem zapłaty podatku jest samoobliczenie, kiedy podatnik sam musi wykonać wszystkie czynności związane z obliczeniem i zapłatą podatku. Taki sposób poboru podatku m. in. występuje przy prowadzeniu działalności gospodarczej, w podatku VAT i podatku dochodowym.

43 Funkcje podatku Podatkom przypisuje się w gospodarce rynkowej trzy funkcje. Podatki realizują przede wszystkim funkcję fiskalną, a także regulacyjną i stymulacyjną.

44 Funkcja fiskalna Funkcja fiskalna jest najstarszą funkcją podatków, mówi ona, że podatki powinny spełniać główną rolę w zasilaniu dochodów budżetowych.

45 Funkcja regulacyjna Funkcja regulacyjna polega na kształtowaniu dochodu i majątku będących w dyspozycji podatników.

46 Funkcja stymulacyjna Funkcja stymulacyjna polega na takim skonstruowaniu podatków, aby sprzyjały one gospodarności działania, pobudzały do osiągania odpowiednich wyników ekonomicznych i finansowych, podejmowaniu działań przynoszących zyski oraz pożądane efekty społeczne, proeksportowe itp.

47 Rodzaje podatków Konieczność klasyfikacji podatków wynika z ich znacznej różnorodności. Podatki różnią się miedzy sobą przede wszystkim takimi elementami konstrukcji jak podmiot i przedmiot opodatkowania oraz sposób poboru podatku. Ze względu na przedmiot podatku wyróżnia się cztery rodzaje podatków: podatki przychodowe, podatki dochodowe, podatki obrotowe, podatki majątkowe.

48 Podatki przychodowe Podatek przychodowy opodatkowuje wszystkie otrzymane przez podatnika środki. Przedmiotem i podstawą opodatkowania jest przychód, czyli cały wpływ brutto, bez potrącania kosztów jego uzyskania. W Polsce wśród podatków przychodowych można wyróżnić: podatek od gier, podatek rolny, podatek leśny, podatki ryczałtowe tj. podatek dochodowy od przychodów ewidencjonowanych, karta podatkowa, zryczałtowany podatek od dochodów osób duchownych, podatek tonażowy.

49 Podatki dochodowe Podatek dochodowy bazuje na rzeczywistym, czystym dochodzie. Podstawę opodatkowania stanowi przychód po potrącenie kosztów uzyskania przychodów tzw. kosztów podatkowych. W Polsce istnieją dwa rodzaje podatku dochodowego: podatek dochodowy od osób fizycznych, podatek dochodowy od osób prawnych.

50 Podatki obrotowe Podatek obrotowy za przedmiot opodatkowania przyjmuje wartość obrotu, czyli sprzedaż towarów i świadczenie usług. Podatki obrotowe są powszechnie stosowane. W Polsce oraz w większości krajów rozwiniętych podstawowe znaczenie mają dwa rodzaje podatków obrotowych: podatek od towarów i usług (za granicą określany podatkiem od wartości dodanej VAT), podatek akcyzowy.

51 Podatki majątkowe Podatek majątkowy przyjmuje za przedmiot i podstawę opodatkowania majątek. W polskim systemie podatkowym wśród podatków majątkowych można wyróżnić: podatek od nieruchomości, podatek od środków transportowych, podatek od czynności cywilnoprawnych, podatek od spadków i darowizn.

52 Podatki bezpośrednie i pośredniePodział podatków na bezpośrednie i pośrednie bazuje na dwóch kryteriach: przerzucalność podatku, zasada zdolności płatniczej podatnika. Podatki bezpośrednie to podatki spełniające zasadę zdolności płatniczej podatnika oraz nieprzerzucalne lub trudno przerzucalne. Podatki pośrednie nie uwzględniają zasady zdolności płatniczej podatnika i są przerzucalne.

53 Podatki centralne, lokalne i wspólnePrzyjmując za kryterium, na rzecz jakiego budżetu podatki wpływają, wyróżniamy podatki centralne, lokalne i wspólne. Podatki centralne stanowią w całości dochód budżetu państwa. W Polsce do podatków centralnych zaliczamy: podatek od towarów i usług, podatek akcyzowy, podatek od gier, Podatki ryczałtowe bez karty podatkowej.

54 Podatki centralne, lokalne i wspólnePodatki lokalne stanowią dochód budżetów lokalnych, samorządowych. Do podatków i opłat lokalnych zaliczamy: karta podatkowa, podatek rolny, podatek leśny, podatek od spadków i darowizn, podatek od nieruchomości, podatek od środków transportowych, podatek od czynności cywilnoprawnych, opłata skarbowa i inne opłaty.

55 Podatki centralne, lokalne i wspólnePodatki wspólne stanowią zarówno dochód państwa, jak i samorządu terytorialnego. Podatkami wspólnymi w Polsce są podatki dochodowe.

56 System podatkowy Ogół podatków w danym państwie powinien tworzyć system podatkowy. System podatkowy rozumiany jest jako zestaw podatków wzajemnie ze sobą zintegrowanych, obowiązujących w danym państwie w określonym czasie. Wymogi stawiane systemom podatkowym: Wymogi prawne to przejrzystość, zwartość i logiczność poszczególnych konstrukcji podatkowych, Wymogi ekonomiczne postulują wybór właściwych źródeł podatków, momentu poboru podatku, podmiotów podatku i wysokości podatków.

57 Elementy oddziaływujące na system podatkowyNa kształt systemów podatkowych i możliwość dokonywania w nich zmian wywierają wpływ tradycje historyczne oraz warunki administracyjne, ekonomiczne i polityczne.

58 Rodzaje systemów podatkowychMożna wyróżnić dwa rodzaje systemów podatkowych: systemy historyczne, systemy racjonalne (naukowe).

59 Zasady podatkowe Przez zasady podatkowe należy rozumieć kryteria, którym powinien odpowiadać idealny system podatkowy, realizujący nakreślone przez państwo funkcje, określając pewne warunki i założenia, którym ma odpowiadać dana konstrukcja podatku.

60 Rodzaje zasad podatkowychZasady skarbowe: wydajności, pewności dla państwa, elastyczności, dogodności dla państwa. Zasady ekonomiczne: nienaruszalności źródła podatku, taniości, pewności dla podatnika, dogodności dla podatnika.

61 Rodzaje zasad podatkowychZasady moralno – polityczne: powszechności opodatkowania, sprawiedliwości.

62 Pojęcie i podział prawa podatkowegoPrawo podatkowe to ogół norm prawnych regulujących ustalanie i pobieranie podatków. Prawo podatkowe materialne tworzą wszystkie akty normatywne regulujące konstrukcję poszczególnych rodzajów podatków, Prawo podatkowe ustrojowe obejmuje funkcjonowanie organów skarbowych, Prawo podatkowe proceduralne określa prawa i obowiązki podmiotów podatku.

63 Cechy prawa podatkowegoPrawo podatkowe należy do obszernej dziedziny prawa publicznego, Prawo podatkowe ma charakter prawa ingerencyjnego, Znaczna zmienność prawa podatkowego, znaczna złożoność prawa podatkowego, Prawo podatkowe jest odrębną gałęzią prawa.

64 Cechy norm prawa podatkowegoNormy prawa podatkowego posiadają charakterystyczne dla siebie cechy: obiektywizm działania, automatyzmu działania, charakter stymulacyjny.

65 Źródła prawa podatkowegokonstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe, rozporządzenia, akty prawa miejscowego.

66 Wykładnia prawa podatkowegoWykładnia prawa polega na ustalaniu rzeczywistego znaczenia przepisów, formułowaniu na ich podstawie określonych norm postępowania, wyprowadzaniu logicznych konsekwencji z tych norm, rozstrzyganiu przy kolizji norm. Celem wykładni jest określenie rzeczywistego znaczenia przepisów prawa.

67 Rodzaje wykładni prawa podatkowegoWyróżniamy trzy podstawowe rodzaje wykładni prawa podatkowego: wykładnia językowa, wykładnia systemowa, wykładnia funkcjonalna (celowościowa).

68 Opodatkowanie dochodu z działalności gospodarczej – podstawa prawnaDochód z działalności gospodarczej opodatkowany jest na podstawie dwóch ustaw: Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz. U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.) – w zakresie dochodów osób fizycznych, Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn. Dz. U. z 2011 r. Nr 74 poz. 397 z późn. zm.) – w zakresie dochodów osób prawnych.

69 Opodatkowanie dochodu z działalności gospodarczej – podmiot podatkuMożna wyróżnić następujących podatników podatku dochodowego prowadzących działalność gospodarczą: osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą samodzielnie, wspólnicy spółek osobowych, spółki kapitałowe, podatkowa grupa kapitałowa.

70 Obowiązek podatkowy Obowiązek podatkowy nieograniczony oznacza opodatkowanie wszystkich uzyskanych dochodów, bez względu na miejsce ich osiągania – dotyczy podatników, którzy mają siedzibę lub zarząd w Polsce, Obowiązek podatkowy ograniczony oznacza opodatkowanie dochodów uzyskanych tylko na terytorium Polski – dotyczy podatników, którzy nie mają siedziby lub zarządu w Polsce

71 Opodatkowanie dochodu z działalności gospodarczej – zwolnienia podmiotoweSkarb Państwa, Narodowy Bank Polski, jednostki budżetowe, państwowe fundusze celowe, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, wojewódzkie fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej przedsiębiorstwa międzynarodowe i inne jednostki gospodarcze utworzone przez organ administracji państwowej wspólnie z innymi państwami na podstawie porozumienia lub umowy, chyba że porozumienia te lub umowy stanowią inaczej, jednostki samorządu terytorialnego w zakresie dochodów określonych w przepisach ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego, Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, Agencja Rynku Rolnego, fundusze inwestycyjne, fundusze emerytalne, Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Agencja Nieruchomości Rolnych.

72 Opodatkowanie dochodu z działalności gospodarczej – przedmiot podatkuPrzedmiotem opodatkowania jest dochód. Dochodem jest nadwyżka sumy przychodów nad kosztami ich uzyskania, osiągnięta w roku podatkowym. W przypadku kiedy koszty uzyskania przychodów przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą.

73 Opodatkowanie dochodu z działalności gospodarczej – rozliczanie stratyStratę poniesioną w roku podatkowym pokrywa się z dochodu uzyskanego w najbliższych, kolejno po sobie następujących pięciu latach podatkowych, przy czym wysokość obniżenia w którymkolwiek z tych lat nie może przekroczyć 50% kwoty straty.

74 Opodatkowanie dochodu z działalności gospodarczej – zwolnienia przedmiotowedochody uzyskane z działalności prowadzonej w specjalnej strefie ekonomicznej, dochody podatników, których celem statutowym jest działalność na rzecz ogółu społeczeństwa, w części przeznaczonej na te cele, dotacje, subwencje, dopłaty do zakupu, wytworzenia ŚT i WNiP, inne zwolnienia.

75 Opodatkowanie dochodu z działalności gospodarczej – przychódZa przychód z działalności gospodarczej uważa się kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont.

76 Opodatkowanie dochodu z działalności gospodarczej – rodzaje przychodówotrzymane pieniądze, wartości pieniężne (sprzedaż towarów i usług, odpłatne zbycie składników majątku), dotacje, subwencje, dopłaty, nieodpłatne świadczenia, różnice kursowe, umorzone lub przedawnione zobowiązania, zwrócone wierzytelności, przychody osiągnięte z tytułu zwrotu lub otrzymania pożyczki (kredytu) waloryzowanej kursem waluty obcej.

77 Opodatkowanie dochodu z działalności gospodarczej – wyłączenia z przychodówDo przychodów z działalności gospodarczej nie zalicza się: pobrane wpłaty lub zarachowane należności na poczet dostaw towarów i usług, które zostaną wykonane w następnych okresach sprawozdawczych, otrzymane pożyczki i kredyty oraz zwrócone pożyczki i kredyty, z wyjątkiem skapitalizowanych odsetek od tych pożyczek, kwoty naliczonych, lecz nie otrzymanych odsetek od należności, w tym również od udzielonych pożyczek. Przychodem są jedynie odsetki otrzymane, nie zaś naliczone,

78 Opodatkowanie dochodu z działalności gospodarczej – wyłączenia z przychodówzwrócone lub umorzone podatki i opłaty oraz zwrócone inne wydatki nie stanowiące kosztów uzyskania przychodów. Przychodami mogą być te podatki i opłaty, które uprzednio zaliczono do kosztów uzyskania przychodów, odsetki otrzymane w związku ze zwrotem nadpłaconych zobowiązań podatkowych i innych należności budżetowych, a także zwrotem różnicy podatku od towarów i usług i jego oprocentowania, kwot stanowiących równowartość umorzonych zobowiązań, w tym także z tytułu pożyczek (kredytów), jeżeli umorzenie zobowiązań jest związane z: a) bankowym postępowaniem ugodowym w rozumieniu przepisów o restrukturyzacji finansowej przedsiębiorstw i banków b) postępowaniem upadłościowym z możliwością zawarcia układu w rozumieniu przepisów prawa upadłościowego i naprawczego, c) realizacją programu restrukturyzacji na podstawie odrębnych ustaw,

79 Opodatkowanie dochodu z działalności gospodarczej – wyłączenia z przychodównależnego podatku od towarów i usług, zwróconej, na podstawie odrębnych przepisów, różnicy podatku od towarów i usług, wartości otrzymanych nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie rzeczy lub praw, a także wartości innych nieodpłatnych lub częściowo odpłatnych świadczeń finansowanych lub współfinansowanych ze środków budżetu państwa, jednostek samorządu terytorialnego, ze środków agencji rządowych lub ze środków pochodzących od rządów państw obcych, organizacji międzynarodowych lub międzynarodowych instytucji finansowych, w ramach rządowych programów.

80 Opodatkowanie dochodu z działalności gospodarczej – koszty uzyskania przychodówKosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów enumeratywnie wymienionych. Kosztem podatkowym są wszystkie wydatki mające na celu osiągnięcie przychodów oraz zachowanie i zabezpieczenie źródła przychodów, tak aby to źródło przynosiło przychody także w przyszłości.

81 Opodatkowanie dochodu z działalności gospodarczej – koszty uzyskania przychodówMoment zaliczenia kosztu do kosztu uzyskania przychodów: Koszty uzyskania przychodów bezpośrednio związane z przychodami, poniesione w latach poprzedzających rok podatkowy oraz w roku podatkowym, są potrącalne w tym roku podatkowym, w którym osiągnięte zostały odpowiadające im przychody. Koszty uzyskania przychodów, inne niż koszty bezpośrednio związane z przychodami, są potrącalne w dacie ich poniesienia. Za dzień poniesienia kosztu uzyskania przychodów uważa się dzień, na który ujęto koszt w księgach rachunkowych (zaksięgowano) na podstawie otrzymanej faktury (rachunku), albo dzień, na który ujęto koszt na podstawie innego dowodu w przypadku braku faktury (rachunku), z wyjątkiem kosztów rezerw i biernych RMK.

82 Opodatkowanie dochodu z działalności gospodarczej – koszty uzyskania przychodówPodstawowe kategorie kosztów: koszty nabycia i użytkowania ŚT i WNiP, straty i sankcje, wierzytelności, rezerwy, fundusze, podatki, koszty zatrudniania pracowników, wydatki na reprezentację i reklamę, koszty użytkowania samochodu, różnice kursowe, koszty finansowe.

83 Opodatkowanie dochodu z działalności gospodarczej – umowa leasinguOpodatkowanie umowy leasingu: przychody i koszty przy leasingu ”operacyjnym”, przychody i koszty przy leasingu ”kapitałowym”, przychody i koszty przy innych formach leasingu.

84 Opodatkowanie dochodu z działalności gospodarczej – odpisy amortyzacyjneZasady dokonywania odpisów amortyzacyjnych: definicja ŚT i WNiP, definicja wartości początkowej ŚT i WNiP, limit 3500 zł, stawki amortyzacyjne, podwyższanie i obniżanie stawek, okres amortyzacji, metody amortyzacji.

85 Opodatkowanie dochodu z działalności gospodarczej – obliczanie dochoduPodatnicy prowadzący księgi rachunkowe za uzyskany dochód z działalności gospodarczej uważają dochód wykazany na podstawie prawidłowo prowadzonych ksiąg, pomniejszony o dochody wolne od podatku i powiększony o wydatki nie stanowiące kosztów uzyskania przychodów. Dochód podatkowy powstaje jako korekta zysku bilansowego o dochody wolne od podatku i koszty nie stanowiące kosztów uzyskania przychodów, co można ująć wzorem: D = Z - Dw + Kn gdzie D - dochód, Z - zysk bilansowy, Dw - dochody wolne od podatku, Kn - koszty nie stanowiące kosztów uzyskania przychodów.

86 Opodatkowanie dochodu z działalności gospodarczej – obliczanie dochoduPodatnicy prowadzący księgę przychodów i rozchodów za dochód z działalności gospodarczej przyjmują różnicę pomiędzy przychodem z działalności gospodarczej a kosztami uzyskania tego przychodu, powiększoną o różnicę pomiędzy wartością remanentu końcowego i początkowego towarów handlowych, materiałów (surowców) podstawowych i pomocniczych, półwyrobów, wyrobów gotowych, braków i odpadków, jeżeli wartość remanentu końcowego jest wyższa niż wartość remanentu początkowego, lub pomniejszoną o różnicę pomiędzy wartością remanentu początkowego i końcowego, jeżeli wartość remanentu początkowego jest wyższa. Powyższe zasady można zapisać wzorem: D = P - Ku + Rk - Rp gdzie D - dochód, P - przychód, Ku - koszty uzyskania przychodów, Rk - remanent końcowy, Rp - remanent początkowy.

87 Opodatkowanie dochodu z działalności gospodarczej – obliczanie dochoduDochód ze sprzedaży środków trwałych: dochodem lub stratą ze sprzedaży składników majątku trwałego związanego z prowadzoną działalnością jest różnica pomiędzy przychodem uzyskanym ze sprzedaży a ich wartością wykazaną w ewidencji środków trwałych prowadzonej dla celów stosowania odpisów amortyzacyjnych, powiększona o wartość dokonanych odpisów amortyzacyjnych. Powyższą zasadę można zapisać wzorem: D = P - W + A gdzie D - dochód ze sprzedaży środka trwałego, P - przychód ze sprzedaży środka trwałego, W - wartość wykazana w ewidencji, A - odpisy amortyzacyjne do momentu sprzedaży środka trwałego.

88 Opodatkowanie dochodu z działalności gospodarczej – odliczenia od dochodudarowizny na rzecz organizacji pożytku publicznego, wydatki na nabycie nowych technologii, inne wydatki: osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą,

89 Opodatkowanie dochodu z działalności gospodarczej – stawki podatkuOsoby fizyczne: skala podatkowa lub podatek liniowy 19%, Osoby prawne: podatek liniowy 19%.

90 Opodatkowanie dochodu z działalności gospodarczej – pobór podatkuZaliczki na podatek, Sposób obliczania zaliczek – metoda ogólna (miesięcznie lub kwartalnie) i uproszczona, Kredyt podatkowy, Zeznanie podatkowe.

91 Opodatkowanie dochodu osób fizycznych – podmiot podatkuOsoba fizyczna, Możliwość wspólnego opodatkowania małżonków, Osoby samotnie wychowujący dzieci.

92 Opodatkowanie dochodu osób fizycznych – przedmiot podatkuPrzedmiotem opodatkowania jest dochód. Dochodem jest nadwyżka sumy przychodów nad kosztami ich uzyskania, osiągnięta w roku podatkowym.

93 Opodatkowanie dochodu osób fizycznych – zwolnienia przedmiotoweświadczenia o charakterze pomocy socjalnej i społecznej, świadczenia emerytalno – rentowe, odszkodowania, wygrane, świadczenia dla pracowników, świadczenia o charakterze naukowym, inne zwolnienia.

94 Opodatkowanie dochodu osób fizycznych – źródła przychodówstosunek służbowy, stosunek pracy, w tym spółdzielczy stosunek pracy, członkostwo w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną, praca nakładcza, emerytura lub renta, działalność wykonywana osobiście, pozarolnicza działalność gospodarcza, działy specjalne produkcji rolnej, najem, podnajem, dzierżawa, poddzierżawa oraz inne umowy o podobnym charakterze, kapitały pieniężne i prawa majątkowe odpłatne zbycie nieruchomości lub ich części, inne źródła np. przychody nie znajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

95 Opodatkowanie dochodu osób fizycznych – przychódPrzychodami są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

96 Opodatkowanie dochodu osób fizycznych – przychody z wykonywanej pracyZa przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za nie wykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

97 Opodatkowanie dochodu osób fizycznych – przychody z samodzielnej działalnościPrzychody z działalności wykonywanej osobiście: przychody z osobiście wykonywanej działalności artystycznej, literackiej, naukowej, trenerskiej, oświatowej i publicystycznej, przychody z uprawiania sportu, stypendia sportowe oraz przychody sędziów z tytułu prowadzenia zawodów sportowych, przychody z działalności duchownych, osiągane z innego tytułu niż umowa o pracę, przychody z działalności polskich arbitrów uczestniczących w procesach arbitrażowych z partnerami zagranicznymi, przychody otrzymywane przez osoby wykonujące czynności związane z pełnieniem obowiązków społecznych lub obywatelskich, przychody osób, którym organ władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, sąd lub prokurator,zlecił wykonanie określonych czynności, a zwłaszcza przychody biegłych i inkasentów, przychody otrzymywane przez osoby należące do składu zarządów, rad nadzorczych, komisji lub innych organów stanowiących osób prawnych, przychody z tytułu wykonywania usług, na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło, przychody uzyskane na podstawie umów o zarządzanie przedsiębiorstwem, kontraktów menedżerskich lub umów o podobnym charakterze.

98 Opodatkowanie dochodu osób fizycznych – przychody z kapitałów pieniężnychZa przychody z kapitałów pieniężnych uważa się: odsetki od pożyczek, wkładów oszczędnościowych i środków na rachunkach bankowych odsetki (dyskonto) od papierów wartościowych, dywidendy i inne przychody z tytułu udziału w zyskach osób prawnych, przychody z tytułu udziału w funduszach kapitałowych, przychody z odpłatnego zbycia prawa poboru, przychody członków pracowniczych funduszy emerytalnych z tytułu przeniesienia akcji złożonych na rachunkach ilościowych do aktywów tych funduszy, nominalną wartość udziałów (akcji) w spółce mającej osobowość prawną albo wkładów w spółdzielni objętych w zamian za wkład niepieniężny, przychody z odpłatnego zbycia pochodnych instrumentów finansowych oraz z realizacji praw z nich wynikających.

99 Opodatkowanie dochodu osób fizycznych – przychody z praw majątkowychZa przychód z praw majątkowych uważa się w szczególności przychody z praw autorskich i praw pokrewnych w rozumieniu odrębnych przepisów, praw do projektów wynalazczych, praw do topografii układów scalonych, znaków towarowych i wzorów zdobniczych, w tym również z odpłatnego zbycia tych praw.

100 Opodatkowanie dochodu osób fizycznych – przychody z odpłatnego zbyciaPrzychodem z odpłatnego zbycia nieruchomości lub praw majątkowych oraz innych rzeczy jest ich wartość wyrażona w cenie określonej w umowie, pomniejszona o koszty odpłatnego zbycia.

101 Opodatkowanie dochodu osób fizycznych – przychody z innych źródełZa przychody z innych źródeł uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, z wyjątkiem alimentów na rzecz dzieci, stypendia, dotacje (subwencje), dopłaty, nagrody oraz przychody nie znajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

102 Opodatkowanie dochodu osób fizycznych – koszty uzyskania przychodówKosztami uzyskania przychodów są wszelkie koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów enumeratywnie wymienionych. Koszty określone ryczałtowo (kwotowo, procentowo).

103 Opodatkowanie dochodu osób fizycznych – koszty przy stosunku pracyZatrudnienie w jednym zakładzie pracy i w tej samej miejscowości: 111,25 zł miesięcznie, 1335 zł rocznie, Zatrudnienie w kilku zakładach pracy i w tej samej miejscowości: 111,25 zł miesięcznie od jednej umowy, do 2002,05 zł rocznie, Zatrudnienie w jednym zakładzie pracy i w innej miejscowości: 139,06 zł miesięcznie, 1668,72 zł rocznie, Zatrudnienie w kilku zakładach pracy i w innej miejscowości: 139,06 zł miesięcznie od jednej umowy, do 2502,56 zł rocznie.

104 Opodatkowanie dochodu osób fizycznych – koszty przy działalności wykonywanej osobiścieKoszty uzyskania przychodów określone są w wysokości 50% przychodów dla następujących rodzajów przychodów: z tytułu zapłaty za przeniesienie prawa własności projektu wynalazczego, topografii układu scalonego znaku towarowego lub wzoru zdobniczego przez pierwszego właściciela, z tytułu opłaty licencyjnej za przeniesienie prawa stosowania projektu wynalazczego, topografii układu scalonego, znaku towarowego lub wzoru zdobniczego, otrzymanej w pierwszym roku trwania licencji od pierwszej jednostki z którą zawarto umowę licencyjną, z tytułu korzystania przez twórców z praw autorskich i artystów wykonawców z praw pokrewnych, w rozumieniu odrębnych przepisów, lub rozporządzania przez nich tymi prawami, z tym że koszty te oblicza się od przychodu pomniejszonego o potrącone przez płatnika składki na ubezpieczenia społeczne.

105 Opodatkowanie dochodu osób fizycznych – koszty przy działalności wykonywanej osobiścieKoszty uzyskania przychodów wynoszą 20% przychodu pomniejszonego o potrącone przez płatnika składki na ubezpieczenia społeczne, dla następujących rodzajów przychodów: przychody z tytułu wykonywania usług, na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło, przychody z osobiście wykonywanej działalności artystycznej, literackiej, naukowej, trenerskiej, oświatowej i publicystycznej, przychody z uprawiania sportu, stypendia sportowe oraz przychody sędziów z tytułu prowadzenia zawodów sportowych, przychody z działalności polskich arbitrów uczestniczących w procesach arbitrażowych z partnerami zagranicznymi, przychody osób, którym organ władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, sąd lub prokurator, na podstawie właściwych przepisów, zlecił wykonanie określonych czynności, a zwłaszcza przychody biegłych oraz płatników i inkasentów.

106 Opodatkowanie dochodu osób fizycznych – koszty przy działalności wykonywanej osobiścieDla następujących przychodów koszty ich uzyskania wynoszą miesięcznie 111,25 zł, co daje kwotę roczną 1335 zł, a jeżeli podatnik tego samego rodzaju przychody z jednego z tytułów uzyskuje od więcej niż jednego podmiotu, roczne koszty uzyskania przychodu nie mogą przekroczyć kwoty 2002 zł 05 gr.: otrzymywane przez osoby wykonujące czynności związane z pełnieniem obowiązków społecznych lub obywatelskich, otrzymywane przez osoby należące do składu zarządów, rad nadzorczych, komisji lub innych organów stanowiących osób prawnych, uzyskane na podstawie umów o zarządzanie przedsiębiorstwem, kontraktów menedżerskich lub umów o podobnym charakterze.

107 Opodatkowanie dochodu osób fizycznych – podstawa opodatkowaniaPodstawę opodatkowania stanowi zasadniczo suma dochodów z poszczególnych źródeł, pomniejszona o następujące odliczenia: składki z tytułu ubezpieczenia społecznego, zapłacone bezpośrednio na własne ubezpieczenie podatnika oraz osób z nim współpracujących, jeżeli nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów, wpłaty na indywidualne konto zabezpieczenia emerytalnego, zwroty nienależnie pobranych świadczeń, które uprzednio zwiększyły dochód podlegający opodatkowaniu, w kwotach uwzględniających podatek dochodowy, jeżeli nie zostały one potrącone przez płatnika, wydatki na cele rehabilitacyjne, ponoszone przez podatnika będącego osobą niepełnosprawną lub podatnika, na którego utrzymaniu są osoby niepełnosprawne, darowizny na rzecz organizacji pożytku publicznego, kultu religijnego, honorowe krwiodawstwo.

108 Opodatkowanie dochodu osób fizycznych – skala podatkowaSkala podatkowa progresywna: do zł: 18% podstawy minus 556,02 zł, od zł: 14839,02 zł plus 32% nadwyżki ponad zł.

109 Opodatkowanie dochodu osób fizycznych – odliczenia od podatkuskładki na powszechne ubezpieczenie zdrowotne, z tytułu wychowywania dzieci, różnicę powstałą przy stosowaniu różnych metod unikania podwójnego opodatkowania .

110 Opodatkowanie dochodu osób fizycznych – ryczałtowe obliczenie podatkuKapitały pieniężne, Dochody z giełdy, Dochody ze zbycia nieruchomości, Inne przychody / dochody.

111 Opodatkowanie dochodu osób fizycznych – pobór podatkuZaliczki na podatek, Sposób obliczania zaliczek, Zeznanie podatkowe.

112 Cechy podatku od wartości dodanej VATPodatek od wartości dodanej należy do grupy podatków obrotowych, oparty jest na opodatkowaniu wartości dodanej (value added tax - VAT). W Polsce funkcjonuje on pod nazwą podatku od towarów i usług. Do cech podatku VAT należy zaliczyć: powszechność, wielofazowość, pośredniość, przerzucalność, jednokrotność, konsumpcyjny charakter.

113 Powszechność podatku VATPodatek VAT charakteryzuje się powszechnością, zarówno podmiotową, jak i przedmiotową: powszechność podmiotową: oznacza, że co do zasady wszystkie podmioty gospodarcze podlegają opodatkowaniu, powszechność przedmiotową: mówi, że co do zasady sprzedaż wszystkich towarów i usług jest opodatkowana.

114 Wielofazowość podatku VATPodatek VAT jest podatkiem wielofazowym pobieranym we wszystkich fazach obrotu gospodarczego, od producenta do konsumenta, w jednakowej stawce pomniejszonej o kwotę podatku zapłaconego we wcześniejszych fazach obrotu.

115 Pośredniość podatku VATPodatek VAT tylko pośrednio jest powiązany z dochodem. Odnosi się do dokonywanych wydatków, pobierany jest bowiem od różnych wydatków np. zakupu towarów, obciąża więc pośrednio dochód kupującego. Następuje ponoszenie ciężaru podatkowego w formie opodatkowania wydatków.

116 Przerzucalność podatku VATPodatnik tylko formalnie opłaca podatek, gdyż w rzeczywistości ma możliwość legalnego przesunięcia ciężaru podatkowego na inne osoby. W poszczególnych fazach obrotu gospodarczego w cenie sprzedawanych towarów czy usług zawarta jest kwota podatku. Podmioty w kolejnych fazach przerzucają podatek w przód, na nabywców swoich towarów i usług. W związku z tym opodatkowaniu faktycznie podlega tylko ostatni, finalny odbiorca, czyli konsument.

117 Jednokrotność podatku VATJednokrotność podatku VAT oznacza, że nie istnieje niebezpieczeństwo podwójnego opodatkowania, czy kumulowanego opodatkowania w tym podatku. Podatek pobierany jest tylko od wartości dodanej. Unika się więc kaskadowej formy opodatkowania oraz płacenia podatku od podatku.

118 Konsumpcyjny charakter podatku VATPodmiotem, który ostatecznie, w całości ponosi ciężar podatku VAT jest konsument. Gospodarstwa domowe są grupą, która wraz z transakcją zakupu wszelkich towarów i usług staje się bezpośrednio faktycznym podmiotem opodatkowania. Pozostali uczestnicy obrotu gospodarczego są formalnie wskazani przez ustawodawcę jako podatnicy, jednakże przerzucają podatek na odbiorcę.

119 Podstawa prawna Podatek od towarów i usług unormowany jest ustawą z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54 poz. 535 z późn. zm., tekst jedn. Dz. U. z 2011 r. Nr 177 poz. 1054), która obowiązuje od 1 maja 2004 r. Nowa ustawa dostosowała konstrukcję podatku od towarów i usług do wymogów wspólnego systemu podatku VAT w Unii Europejskiej w związku z przystąpieniem Polski do tej organizacji.

120 Podatek VAT w Unii EuropejskiejW Unii Europejskiej ma miejsce daleko posunięta harmonizacja podatku VAT. Polega ona na ujednoliceniu konstrukcji tego podatku w poszczególnych krajach UE. W przedmiocie podatku VAT nastąpiło zbliżenie wszystkich elementów jego konstrukcji, z wyjątkiem pełnej harmonizacji stawek podatku (określono jedynie minimalną wysokość stawki podstawowej i obniżonej) – w ten sposób powstał wspólny system podatku VAT w UE. Podstawą wspólnego systemu podatku VAT w UE jest VI Dyrektywa, przyjęta 17 maja 1977 r. (77/388/EWG).

121 Podmiot podatku VAT Podatnikiem VAT są osoby wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, bez względu na cel lub rezultat tej działalności (art. 15 – 17 ustawy).

122 Przedmiot podatku VAT Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług zgodnie z art. 5 ustawy podlegają: odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium Polski, eksport towarów, import towarów na terytorium Polski, wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium Polski, wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.

123 Dostawa towarów Dostawa towarów jest zdefiniowana w art. 7 ustawy. Przez dostawę towarów ustawa rozumie przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. Definicja taka w praktyce oznacza, że opodatkowaniu podlega przede wszystkim szeroko rozumiana sprzedaż towarów na terytorium Polski, w ramach działalności gospodarczej.

124 Świadczenie usług Przez świadczenie usług zgodnie z art. 8 ustawy rozumie się każde świadczenie, które nie stanowi dostawy towarów. Taka definicja sprawia, że co do zasady każda sprzedaż towarów i każde świadczenie usług podlega opodatkowaniu. Wszystkie transakcje gospodarcze podlegają opodatkowaniu.

125 Eksport towarów Eksport towarów zgodnie z art. 2 ustawy to dostawa towarów wysyłanych lub transportowanych z terytorium Polski poza terytorium UE przez dostawcę lub na jego rzecz, lub nabywcę mającego siedzibę poza terytorium Polski, lub na jego rzecz, jeżeli wywóz towarów poza terytorium UE jest potwierdzony przez urząd celny określony w przepisach celnych. Eksport dotyczy państw trzecich, czyli nie należących do UE.

126 Import towarów Import towarów zgodnie z art. 2 to przywóz towarów z terytorium państwa nie należącego do UE na terytorium UE. W Polsce import podlega opodatkowaniu, jeżeli przywóz jest na terytorium Polski. Import również dotyczy tylko państw trzecich, nie należących do UE.

127 Wewnątrzwspólnotowe nabycie towarówWewnątrzwspólnotowe nabycie towarów w myśl art. 9 ustawy oznacza nabycie prawa do rozporządzania jak właściciel towarami, które w wyniku dokonanej dostawy są wysyłane lub transportowane na terytorium państwa UE inne niż terytorium państwa UE rozpoczęcia wysyłki lub transportu. nabycie towaru, Wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów podlega opodatkowaniu w Polsce, jeżeli towar jest wysyłany lub transportowany z terytorium innego niż Polska państwa UE na terytorium Polski.

128 Wewnątrzwspólnotowa dostawa towarówPrzez wewnątrzwspólnotową dostawę towarów w myśl art. 13 ustawy rozumie się co do zasady wywóz towarów z terytorium Polski na terytorium innego państwa członkowskiego UE.

129 Obowiązek podatkowy w podatku VAT do 2014 r.Obowiązek podatkowy w myśl art. 19 ustawy powstaje z chwilą wydania towaru lub wykonania usługi. Od tej ogólnej zasady ustawa przewiduje szereg szczególnych sposobów powstania obowiązku podatkowego. Podstawowym wyjątkiem jest sytuacja, kiedy dostawa towaru lub wykonanie usługi powinny być potwierdzone fakturą, wówczas obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury, nie później jednak niż w 7 dniu od dnia wydania towaru lub wykonania usługi.

130 Obowiązek podatkowy w podatku VAT od 2014 r.Obowiązek podatkowy w myśl art. 19a ustawy powstaje z chwilą dokonania dostawy towarów lub wykonania usługi. Od tej ogólnej zasady ustawa przewiduje niewiele wyjątków.

131 Obowiązek podatkowy dla małego podatnikaMały podatnik: w myśl art. 2 ustawy to podatnik VAT, u którego wartość sprzedaży (wraz z kwotą podatku), nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym kwoty odpowiadającej euro, dla określonych podmiotów jeżeli kwota prowizji nie przekroczyła euro. Mały podatnik zgodnie z art. 21 ustawy może wybrać metodę kasową rozliczeń polegającą na tym, że obowiązek podatkowy powstaje z dniem: uregulowania całości lub części należności, jeżeli odbiorcą jest podatnik VAT, uregulowania całości lub części należności, nie później niż 180 dnia od dnia wydania towaru lub wykonania usługi – w pozostałych przypadkach.

132 Miejsce świadczenia (opodatkowania)Miejsce świadczenia czyli miejsce powstania obowiązku podatkowego określa miejsce opodatkowania transakcji międzynarodowych, jeżeli są one realizowane w kilku krajach lub przez podmiot z innego kraju. Określa miejsce opodatkowania transakcji, które nie musi odpowiadać faktycznemu miejscu wykonania czynności. Miejsce świadczenia reguluje, który kraj ma prawo poboru podatku z tytułu takiej transakcji.

133 Miejsce świadczenia przy dostawie towarówMiejscem dostawy towarów zgodnie z art. 22 ustawy jest w przypadku: towarów wysyłanych lub transportowanych - miejsce, w którym towary znajdują się w momencie rozpoczęcia wysyłki lub transportu do nabywcy, towarów, które są instalowane lub montowane, z próbnym uruchomieniem lub bez niego - miejsce, w którym towary są instalowane lub montowane, towarów niewysyłanych ani nietransportowanych - miejsce, w którym towary znajdują się w momencie dostawy, dostawy towarów na pokładach statków, samolotów lub pociągów w trakcie części transportu pasażerów wykonywanej na terytorium Wspólnoty – miejsce rozpoczęcia transportu pasażerów.

134 Miejsce świadczenia przy świadczeniu usługW przypadku świadczenia usług na rzecz podatnika zgodnie z art. 28b ust. 1 ustawy, miejscem świadczenia jest miejsce, gdzie usługobiorca posiada siedzibę, W przypadku świadczenia usług na rzecz podmiotów niebędących podatnikami zgodnie z art. 28c ust. 1 ustawy, miejscem świadczenia jest miejsce, gdzie usługodawca posiada siedzibę, Od tych ogólnych reguł ustawa przewiduje wiele wyjątków.

135 Miejsce świadczenia przy transakcjach wewnątrzwspólnotowychWewnątrzwspólnotowe nabycie towarów w myśl art. 25 ustawy co do zasady uznaje się za dokonane na terytorium państwa członkowskiego, na którym towary znajdują się w momencie zakończenia ich wysyłki lub transportu.

136 Zwolnienia podmiotowe do 2014 r.drobni przedsiębiorcy: podatnicy, u których wartość sprzedaży opodatkowanej, bez kwoty podatku VAT, nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym zł dla 2009 r., zł dla 2010 r., zł od 2011 r. (art. 113 ustawy),

137 Zwolnienia przedmiotowesprzedaż dokonywaną przez podatników, u których wartość sprzedaży, bez kwoty podatku VAT, nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty zł (art. 113 ustawy), dostawa produktów rolnych pochodząca z własnej działalności rolniczej, dokonywana przez rolnika ryczałtowego oraz świadczenie usług rolniczych przez rolnika ryczałtowego (art.43 ust. 1 pkt 3 ustawy)

138 Zwolnienia przedmiotowedostawę towarów wykorzystywanych wyłącznie na cele działalności zwolnionej od podatku, jeżeli z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów nie przysługiwało dokonującemu ich dostawy prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego(art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy), dostawę gotowych posiłków przeznaczonych dla pasażerów, jeżeli z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych posiłków nie przysługiwało dokonującemu ich dostawy prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego(art. 43 ust. 1 pkt 2a ustawy)

139 Zwolnienia przedmiotowePodstawową grupę towarów i usług zwolnionych z podatku stanowią usługi określone w art. 43 ustawy. Związane są one m. in. z edukacją, ochroną zdrowia, opieką społeczną, kulturą i sztuką, sportem i rekreacją, w zakresie administracji publicznej, obrony narodowej, pośrednictwa finansowego, świadczone przez pocztę państwową oraz publiczne radio i telewizję. Można zatem przyjąć, iż większość z usług zwolnionych z tego podatku to typowe usługi niekomercyjne.

140 Podstawa opodatkowania do 2014 r.Podstawą opodatkowania w podatku VAT jest obrót – zgodnie z art. 29 ustawy jest to kwota należna z tytułu sprzedaży, pomniejszona o kwotę należnego podatku VAT od tej sprzedaży. W związku z tym podstawa opodatkowania wyraża się wzorem: Pop = Ks - Kp gdzie Pop - podstawa opodatkowania (obrót), Ks - kwota należna ze sprzedaży brutto, Kp - kwota podatku przypadająca od tej sprzedaży.

141 Podstawa opodatkowania od 2014 r.Podstawą opodatkowania zgodnie z art. 29a ustawy jest wszystko, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej.

142 Podstawa opodatkowania przy transakcjach krajowychDo podstawy opodatkowania zalicza się także: podatki, cła, opłaty i inne należności o podobnym charakterze, z wyjątkiem kwoty podatku VAT, otrzymane dotacje, subwencje mające bezpośredni wpływ na cenę zaliczki, zadatki, przedpłaty lub raty, Podstawę opodatkowania zmniejszają: kwoty rabatów, bonifikat, opustów, uznanych reklamacji, wartość zwróconych: towarów, kwot dotacji, subwencji.

143 Podstawa opodatkowania w imporcie towarów oraz przy imporcie usługW przypadku importu towarów podstawą opodatkowania jest wartość celna powiększona o należne cło. Jeżeli ponadto towary te podlegają podatkowi akcyzowemu, podstawą opodatkowania jest wartość celna powiększona o należne cło i podatek akcyzowy. Podstawą opodatkowania w imporcie usług jest kwota, którą usługobiorca jest zobowiązany zapłacić, chyba że zwiększa ona wartość importowanego towaru albo gdy podatek został rozliczony przez usługodawcę.

144 Podstawa opodatkowania wewnątrzwspólnotowego nabycia towarówPodstawą opodatkowania wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów w myśl art. 31 ustawy jest kwota, jaką nabywający jest zobowiązany zapłacić – do 2014 r., Ustalana na zasadach ogólnych zgodnie z art. 30a ustawy – od 2014 r.

145 Podatek należny w przypadku świadczenia przez podatnika usług, w tym w zakresie handlu i gastronomiiW przypadku świadczenia przez podatnika usług, w tym w zakresie handlu i gastronomii, zgodnie z art. 85 ustawy, kwota podatku należnego może być obliczana jako iloczyn wartości dostawy i następujących stawek: 18,03% (18,70%) - dla towarów i usług objętych stawką podatku 22% (23%), 6,54% (7,41%) - dla towarów i usług objętych stawką podatku 7% (8%), 4,76% - dla towarów i usług objętych stawką podatku 5%.

146 Stawki podatku W podatku od towarów i usług występują następujące stawki, określone w art. 41 ustawy: stawka podstawowa 22% (23%), stawka obniżona 7% (8%), stawka obniżona 5 %, stawka zerowa 0 %. Stawki wyższe zgodnie z art. 146a ustawy obowiązują do 31 grudnia 2016 r.

147 Stawka podstawowa 22% (23%)Najszerszy zasięg w podatku VAT ma stawka podstawowa 22% (23%). Ma ona zastosowanie - poza eksportem towarów i wewnątrzwspólnotową dostawą towarów - do wszystkich towarów i usług, jeżeli nie została zastrzeżona dla nich inna stawka w ustawie lub przepisach wykonawczych.

148 Stawka obniżona 7% (8%) Stawka obniżona 7% (8%) ma przede wszystkim zastosowanie do towarów pierwszej potrzeby Opodatkowaniu tą stawką podlegają ściśle określone towary i usługi. Grupa takich towarów i usług zamieszczona jest w załączniku nr 3 do ustawy. Są to przede wszystkim towary i usługi związane z gospodarką rolną i leśną oraz ochroną zdrowia, towary spożywcze, książki, gazety oraz usługi transportowe, hotelarskie, wstęp na spektakle, koncerty, przedstawienia.

149 Stawka obniżona 5% Stawka dotyczy produktów rolnych oraz wybranych czasopism i książek zamieszczonych w załączniku nr 10 do ustawy.

150 Stawka zerowa 0% Stawkę 0% generalnie stosuje się do opodatkowania eksportu towarów i wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów. Odnosi się ona do wszystkich towarów i usług, niezależnie od tego, jakim stawkom podlegają w obrocie krajowym.

151 Warunki zastosowania stawki 0%Eksport towarów – otrzymanie dokumentu potwierdzającego wywóz towaru poza terytorium UE przed upływem terminu na złożenie deklaracji podatkowej za dany okres (art. 41 ustawy), Wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów – podatnik jest zarejestrowanym podatnikiem VAT UE, dokonał dostawy na rzecz nabywcy posiadającego właściwy i ważny numer identyfikacyjny, podatnik posiada dowody potwierdzające wywóz towaru na terytorium kraju UE (art. 42 ustawy).

152 Przywileje z zastosowania stawki 0%Opodatkowanie sprzedaży towarów lub świadczenia usług stawką 0% niesie za sobą następujące przywileje dla podatnika: niewystępowanie podatku należnego, zwrot kwot podatku naliczonego przy nabyciu towarów i usług, które zostały wykorzystane przy sprzedaży towarów lub świadczeniu usług podlegających opodatkowaniu stawką 0%.

153 Podatek naliczony i należnyDefinicja podatku naliczonego jest określona w art. 86 ustawy. Podatek naliczony stanowi suma kwot podatku określonych w fakturach zakupu, stwierdzających nabycie towarów i usług. Podatek należny to suma kwot podatku wynikająca z dostawy towarów lub świadczenia usług. Wynika on z faktur sprzedaży, stwierdzających sprzedaż towarów i usług.

154 Obniżenie podatku należnego o podatek naliczonyZgodnie z art. 86 ust. 1 ustawy podatnik ma prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. Powyższe prawo to podstawowa zasada w podatku VAT. Faktycznemu opodatkowaniu podlega wartość dodana - różnica między wartością sprzedanych towarów a wartością nabytych towarów, wykorzystanych do ich wytworzenia.

155 Moment obniżenia podatku należnego o podatek naliczonyZgodnie z art. 86 ust. 10 ustawy prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego powstaje w rozliczeniu za okres, w którym podatnik otrzymał fakturę albo dokument celny – do 2014 r., Zgodnie z art. 86 ust. 10 ustawy prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego powstaje w rozliczeniu za okres, w którym w odniesieniu do nabytych lub importowanych towarów i usług powstał obowiązek podatkowy – od 2014 r.

156 Ograniczenia w potrącaniu podatku należnego o podatek naliczonyPodstawowe prawo podatnika do obniżania podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu towarów i usług podlega ograniczeniom wynikającym z art. 86, 86a, 88, 88a i 90 ustawy. Nie zawsze podatnik będzie mógł odliczyć pełną kwotę podatku naliczonego. Ograniczenia występują wtedy, gdy podatnik: wykazuje sprzedaż zwolnioną z podatku VAT, kupuje lub użytkuje samochody osobowe, nabywa usługi noclegowe lub gastronomiczne, nie spełnia wymogów dotyczących faktur, jest niezarejestrowany, nie spełni innych w ustawie przewidzianych warunków.

157 Ograniczenie związane ze sprzedażą zwolnioną z podatku VATPodstawowy rodzaj ograniczenia wynika z art. 86 ustawy, który mówi, że obniżenie kwoty lub zwrotu różnicy podatku należnego nie stosuje się do nabywanych towarów lub usług służących do dostawy towarów bądź świadczenia usług zwolnionych od podatku. Podatnik może zmniejszyć podatek należny o kwotę podatku naliczonego, związaną tylko z czynnościami podlegającymi opodatkowaniu.

158 Ograniczenie w odliczaniu podatku naliczonego przy sprzedaży opodatkowanej i zwolnionejZgodnie z art. 90 ustawy jeżeli podatnik posiada jednocześnie sprzedaż opodatkowaną i zwolnioną podatek naliczony do odliczenia oblicza się w następujący sposób: Podatek naliczony do odliczenia = (Sprzedaż opodatkowana z poprzedniego roku / Sprzedaż ogółem z poprzedniego roku) × VAT naliczony.

159 Ograniczenie związane z zakupem i użytkowaniem samochodówNastępny rodzaj ograniczenia prawa do obniżania podatku należnego o kwotę podatku naliczonego uregulowany w art. 86a ustawy dotyczy nabywania i użytkowania samochodów. Artykuł 86a ustawy ogranicza wysokość kwoty podatku naliczonego w przypadku nabycia i użytkowania samochodów osobowych oraz innych samochodów uznanych za samochody osobowe (pojazdy samochodowe).

160 Ograniczenie w odliczaniu podatku naliczonego przy zakupie i użytkowaniu pojazdów samochodowychPojazdy samochodowe to pojazdy o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony. W przypadku nabycia i użytkowania pojazdów samochodowych podatek naliczony stanowi 50% kwoty podatku zawartego w cenie samochodu Wyjątek: pojazdy wykorzystywane wyłącznie do działalności gospodarczej podatnika, wówczas pełne odliczenie

161 Inne ograniczenia w potrącaniu podatku należnego o podatek naliczonyOgraniczenia związane z nabyciem usług noclegowych i gastronomicznych, Ograniczenia związane z warunkami dotyczącymi faktur, Ograniczenia związane z nabyciem towarów i usług przez podatnika niezarejestrowanego.

162 Sposób rozliczania podatku od towarów i usługPodatnicy VAT obniżają kwotę podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. Jeżeli nie można odliczyć całej kwoty podatku naliczonego, wówczas podmiot oblicza podatek naliczony do odliczenia i on obniża podatek należny. W związku z tym możliwe są dwie sytuacje: kwota podatku należnego jest wyższa od kwoty podatku naliczonego (ewentualnie podatku naliczonego do odliczenia), kwota podatku naliczonego (ewentualnie podatku naliczonego do odliczenia) jest wyższa od kwoty podatku należnego. W zależności od tego, w której sytuacji będzie występował podatnik różnie będzie przedstawiać się sposób rozliczenia podatku.

163 Przypadek nadwyżki podatku należnego nad naliczonymJeżeli kwota podatku należnego jest wyższa od kwoty podatku naliczonego (ewentualnie podatku naliczonego do odliczenia) podatnik wpłaca różnicę do urzędu skarbowego. Podatnik wówczas jest zobowiązany obliczyć różnicę pomiędzy podatkiem należnym i naliczonym i ta różnica podlega wpłacie do budżetu.

164 Przypadek nadwyżki podatku naliczonego nad należnymW przypadku, gdy kwota podatku należnego jest niższa od kwoty podatku naliczonego (ewentualnie podatku naliczonego do odliczenia) w okresie rozliczeniowym, wówczas podatnik zgodnie z art. 87 ustawy ma prawo do obniżenia o tę różnicę kwoty podatku należnego za następne okresy (pośredni zwrot nadwyżki) lub do zwrotu różnicy na rachunek bankowy (bezpośredni zwrot nadwyżki). Jeżeli podatek naliczony (ewentualnie podatek naliczony do odliczenia) jest wyższy od należnego podatnik nie dokonuje żadnej wpłaty do budżetu, ale różnicę pomiędzy tymi podatkami rozlicza w następnym okresie lub zwraca się do urzędu skarbowego o jej zwrot. Decyzja, które rozwiązanie wybrać, należy do podatnika. Pośredni zwrot nadwyżki nie wiąże się ze zwrotem środków z urzędu skarbowego. Natomiast bezpośredni zwrot nadwyżki oznacza, iż wyżej wspomniana różnica może podlegać zwrotowi na rachunek podatnika.

165 Przeniesienie różnicy podatku do rozliczenia na następny okresPrzeniesienie różnicy podatku do rozliczenia na następny okres, czyli pośredni zwrot nadwyżki oznacza, że rozliczenie bieżącej różnicy pomiędzy podatkiem należnym i naliczonym zostaje przeniesione na następny okres rozliczeniowy. Kwota różnicy pomiędzy podatkiem naliczonym i należnym jest dodawana do podatku naliczonego w następnym okresie, czyli w konsekwencji obniża podatek należny w następnym okresie.

166 Zwrot różnicy podatku na rachunek bankowy podatnikaPodatnik może ubiegać się o zwrot różnicy pomiędzy podatkiem naliczonym i należnym. Zwrot następuje na rachunek bankowy podatnika w banku mającym siedzibę na terytorium Polski wskazanym w zgłoszeniu identyfikacyjnym, w terminie 60 dni od dnia złożenia rozliczenia przez podatnika. Termin 60 dni jest podstawowym terminem zwrotu podatku. Na wniosek podatnika zwrot następuje w terminie 25 dni od dnia złożenia rozliczenia przez podatnika, w przypadku gdy kwota podatku naliczonego została opłacona.

167 Rozliczenie podatku w stosunku do nieściągalnych wierzytelnościpodatnik może skorygować podatek należny z tytułu wierzytelności, których nieściągalność została uprawdopodobniona, nieściągalność uważa się za uprawdopodobnioną jeżeli nie została uregulowana w ciągu 150 dni od upływu terminu płatności, dodatkowe warunki dokonania korekty, w przypadku dokonania korekty przez wierzyciela dłużnik pomniejsza podatek naliczony lub zwiększa podatek należny w odpowiedni sposób,

168 Rejestracja podatników na potrzeby transakcji krajowychPodatek VAT wymaga od podmiotów, które będą musiały go płacić, wcześniejszej rejestracji. Podatnicy zgodnie z art. 96 ustawy są zobowiązani, przed dniem wykonania pierwszej czynności podlegającej opodatkowaniu złożyć naczelnikowi urzędu skarbowego zgłoszenie rejestracyjne. Naczelnik urzędu skarbowego rejestruje podatnika i potwierdza jego zarejestrowanie jako podatnika VAT czynnego.

169 Rejestracja podatników na potrzeby transakcji wewnątrzwspólnotowychPodatnicy podlegający obowiązkowi zarejestrowania jako podatnicy VAT czynni, w myśl art. 97 ustawy są zobowiązani przed dniem dokonania pierwszej wewnątrzwspólnotowej dostawy lub pierwszego wewnątrzwspólnotowego nabycia zawiadomić naczelnika urzędu skarbowego w zgłoszeniu rejestracyjnym o zamiarze rozpoczęcia wykonywania tych czynności. Naczelnik urzędu skarbowego rejestruje podatnika i potwierdza jego zarejestrowanie jako podatnika VAT UE.

170 Informacje podsumowująceZgodnie z art. 100 ustawy podatnicy VAT UE są zobowiązani składać w urzędzie skarbowym zbiorcze informacje o dokonanych wewnątrzwspólnotowych dostawach towarów i wewnątrzwspólnotowych nabyciach towarów.

171 Wystawianie faktur Podatnicy VAT czynni są zobowiązani wystawiać fakturę stwierdzającą dokonanie sprzedaży. Pozostali podatnicy i inne podmioty mogą wystawiać fakturę (art. 106a – 106q ustawy) Termin wystawienia faktury: do 2014 r. nie później niż z chwilą powstania obowiązku podatkowego (7 dni od dnia wydania towaru lub wykonania usługi), od 2014 r. 15 dnia miesiąca po miesiącu, w którym dokonano wydania towaru lub wykonania usługi.

172 Przechowywanie fakturPodatnicy mają obowiązek zgodnie z art. 112a ustawy przechowywać faktury w sposób zapewniający łatwe ich odszukanie oraz autentyczność ich pochodzenia, integralność treści i czytelność. Wymóg ten od 2014 r. dotyczy wszystkich faktur, do 2014 r. dotyczył faktur elektronicznych.

173 Ewidencjonowanie podatku VATPodatek VAT wymaga od podatników prowadzenia ewidencji na potrzeby tego podatku. Podmioty podlegające podatkowi VAT, dla skorzystania z możliwości odliczenia podatku naliczonego zobowiązane są do prowadzenia ewidencji na warunkach określonych w art. 109 ustawy, zawierającej przede wszystkim wielkość sprzedaży zwolnionej z VAT, dane niezbędne do określenia przedmiotu i podstawy opodatkowania, wysokość podatku należnego, kwoty podatku naliczonego obniżającego kwotę podatku należnego oraz kwotę podatku podlegającej wpłacie do urzędu skarbowego lub zwrotowi z tego urzędu oraz inne dane służące do prawidłowego sporządzenia deklaracji podatkowej.

174 Ewidencjonowanie podatku VATPodatnicy, których sprzedaż jest zwolniona z podatku VAT na podstawie jej wartości, są zobowiązani prowadzić ewidencję sprzedaży za dany dzień, nie później niż przed dokonaniem sprzedaży w dniu następnym.

175 Kasy rejestrujące Podatnicy dokonujący sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych są zobowiązani prowadzić ewidencję obrotu i kwot podatku należnego przy zastosowaniu kas rejestrujących (art. 111 ustawy).

176 Pobór podatku VAT Podstawowym okresem rozliczeniowym w podatku VAT jest miesiąc. Podatnicy rozliczają podatek za każdy miesiąc i są zobowiązani za każdym razem składać deklaracje podatkowe. Zgodnie z art. 99 i 103 ustawy podatnicy są zobowiązani do składania w urzędzie skarbowym deklaracji podatkowych dla podatku VAT, obliczania i wpłacania podatku za okresy miesięczne w terminie do 25 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy.

177 Pobór podatku VAT Możliwość składania deklaracji kwartalnych (obowiązek przy wyborze metody kasowej), Możliwość zapłaty podatku kwartalnie dla małych podatników, w przypadku pozostałych podatników składających kwartalne deklaracje wpłacaja podatek miesięcznie ryczałtowo,

178 Cechy podatku akcyzowegoPodatek akcyzowy należy do grupy podatków obrotowych. Do cech podatku akcyzowego należy zaliczyć: selektywność, jednofazowość, pośredniość, przerzucalność, konsumpcyjny charakter.

179 Podstawa prawna Podatek akcyzowy unormowany jest ustawą z dnia 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym (tekst jedn. Dz. U. z 2011 r. Nr 108 poz. 626).

180 Przedmiot podatku Zgodnie z art. 8 ustawy podatkowi akcyzowemu podlegają: wprowadzenie wyrobów akcyzowych do składu podatkowego , produkcja wyrobów akcyzowych, wyprowadzenie wyrobów akcyzowych ze składu podatkowego, import wyrobów akcyzowych, nabycie wewnątrzwspólnotowe wyrobów akcyzowych.

181 Wyroby akcyzowe Wyroby akcyzowe:wyroby energetyczne: paliwa silnikowe, oleje opałowe i gaz, węgiel, smary, oleje i tłuszcze, jeżeli są przeznaczone do celów opałowych lub napędowych , napoje alkoholowe: wyroby przemysłu spirytusowego, wyroby winiarskie, piwo, inne wyroby alkoholowe, wyroby tytoniowe: papierosy, tytoń do palenia, cygara, energia elektryczna, Opodatkowaniu akcyzą podlegają również samochody osobowe,

182 Podmiot podatku i podstawa opodatkowaniaZgodnie z art. 13 ustawy podatnikami podatku akcyzowego są osoby fizyczne, osoby prawne, oraz jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej, które dokonują czynności podlegających opodatkowaniu akcyzą lub wobec której zaistniał stan faktyczny podlegający opodatkowaniu akcyzą. Podstawę opodatkowania akcyzą stanowi obrót wyrobami akcyzowymi.

183 Stawki podatku Ustawa określa ostateczne, obowiązujące stawki akcyzy.Rodzaje zastosowanych stawek: procentowe, kwotowe, kwotowo – procentowe.

184 Obrót wyrobami akcyzowymi zharmonizowanymiProcedura zawieszenia poboru podatku akcyzowego, Przemieszczanie wyrobów akcyzowych z zapłaconą akcyzą.

185 Pobór podatku akcyzowegoPodatnicy są zobowiązani do obliczenia i zapłaty podatku akcyzowego za okresy miesięczne w terminie do 25 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy.

186 Podatki ryczałtowe Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych,Karta podatkowa, Podatek tonażowy, Ryczałt od dochodów osób duchownych

187 Ryczałt od przychodów ewidencjonowanychpodmiot podatku - niewielkie przedsiębiorstwa, przedmiot podatku - działalność gospodarcza, podstawa opodatkowania - uzyskane przychody, stawki podatkowe – procentowe, odliczenia od przychodu i podatku, pobór podatku

188 Karta podatkowa podmiot podatku - niewielkie przedsiębiorstwa,przedmiot podatku - działalność gospodarcza, stawki podatkowe – kwotowe, odliczenia od podatku, pobór podatku

189 Podatek tonażowy podmiot podatku – armatorzy morscy,przedmiot podatku - działalność gospodarcza, podstawa opodatkowania - uzyskane dochody określone ryczałtowo, stawka podatkowa – 19%, odliczenia od przychodu i podatku, pobór podatku

190 Ryczałt od dochodów osób duchownychpodmiot podatku – osoby duchowne, stawki podatkowe – kwotowe, odliczenia od podatku, pobór podatku

191 Podatek od gier podmiot i przedmiot podatku,podstawa opodatkowania i stawki podatkowe, pobór podatku

192 Podatek rolny przedmiot podatku – gospodarstwo rolne i pozostałe grunty rolne, podmiot podatku, podstawa opodatkowania – liczba hektarów przeliczeniowych lub liczba hektarów rzeczywistych, stawki podatku – równowartość ceny 2,5 q żyta lub 5 q żyta, wpływ rady gminy, pobór podatku

193 Podatek leśny przedmiot podatku –grunty leśne, podmiot podatku,podstawa opodatkowania – liczba hektarów rzeczywistych, stawki podatku – równowartość ceny 0,22 m drewna, wpływ rady gminy, pobór podatku

194 Podatek od spadków i darowiznpodmiot podatku – osoby fizyczne, przedmiot podatku – spadek, darowizna, zasiedzenie, zachowek, prawo do wkładu oszczędnościowego, podstawa opodatkowania, Wysokość podatku: wartość przedmiotu podatku, stopień pokrewieństwa lub powinowactwa, kwota wolna od podatku, okres kumulacji podatku, skala podatkowa (progresywna), pobór podatku

195 Podatek od nieruchomościprzedmiot podatku – budynki, grunty, budowle, podmiot podatku, podstawa opodatkowania – powierzchnia lub wartość amortyzacyjna, nie jest nią wartość rynkowa nieruchomości (podatek katastralny), stawki podatku: zależą od przeznaczenia nieruchomości – kwotowe i procentowe, wpływ rady gminy, pobór podatku

196 Podatek od środków transportowychpodmiot podatku, przedmiot podatku – samochody ciężarowe i zrównane z nimi, stawki podatkowe – kwotowe, wpływ rady gminy, pobór podatku

197 Podatek od czynności cywilnoprawnychpodmiot podatku, przedmiot podatku – umowy cywilnoprawne, podstawa opodatkowania, stawki podatku, pobór podatku

198 Opłata skarbowa podmiot opłaty, przedmiot opłaty, stawki opłaty,pobór opłaty

199 Opłaty lokalne opłata targowa opłata miejscowa, opłata uzdrowiskowa,opłata od posiadania psów

200 Rodzaje zabezpieczeń społecznychZabezpieczenia społeczne: ubezpieczenie społeczne, opieka społeczna Ubezpieczenie społeczne – charakter powszechny, finansowane ze składek, Opieka społeczna – charakter selektywny, finansowana z budżetu

201 Systemy ubezpieczeń społecznychRodzaje systemów ubezpieczeń społecznych: system repartycyjny, system kapitałowy, system mieszany

202 Rodzaje ubezpieczeń społecznychubezpieczenie emerytalne, ubezpieczenie rentowe, ubezpieczenie chorobowe, ubezpieczenie wypadkowe

203 System ubezpieczeń społecznych w PolsceI filar – zreformowany ZUS (powszechny i obowiązkowy, system repartycyjny), II filar – otwarte fundusze emerytalne lub wydzielone konto w ZUS (powszechny i obowiązkowy, system kapitałowy), III filar – dobrowolne ubezpieczenie dodatkowe, Pracownicze Programy Emerytalne, Indywidualne Konta Emerytalne i Indywidualne Konta Zabezpieczenia Emerytalnego, reforma emerytalna nie objęła rolników, neutralność finansowa

204 System ubezpieczeń społecznych w PolsceI filar ubezpieczeń społecznych: indywidualne konto w ZUS-ie, minimalna emerytura, wiek emerytalny

205 System ubezpieczeń społecznych w PolsceWysokość składki ubezpieczeniowej 1999 r.: Ubezpieczenie emerytalne: 19,52% - pracodawca 9,76% i pracownik 9,76%, Ubezpieczenie rentowe: 13% - pracodawca 6,5% i pracownik 6,5%, Ubezpieczenie chorobowe: 2,45% - pracownik, Ubezpieczenie wypadkowe: 0,4 – 8,12% - pracownik, najczęściej 1,62%

206 System ubezpieczeń społecznych w PolsceWysokość składki ubezpieczeniowej aktualnie: Ubezpieczenie emerytalne: 19,52% - pracodawca 9,76% i pracownik 9,76%, Ubezpieczenie rentowe: 8% - pracodawca 6,5% i pracownik 1,5%, Ubezpieczenie chorobowe: 2,45% - pracownik, Ubezpieczenie wypadkowe: 0,4 – 8,12% - pracownik, najczęściej 1,80%

207 System ubezpieczeń społecznych w PolsceII filar ubezpieczeń społecznych: otwarte fundusze emerytalne – bezpieczeństwo i rentowność inwestycji, składka (było 7,3%, obniżka do 2,8%, 3,1%, docelowo 3,5%, od 2014 r. 2,92%)

208 System ubezpieczeń społecznych w PolsceIII filar ubezpieczeń społecznych: indywidualne konta zabezpieczenia emerytalnego, pracownicze programy emerytalne, indywidualne konta emerytalne

209 System ubezpieczeń społecznych w PolsceSystem emerytalny rolników: jeden filar – system repartycyjny – Kasa Rolniczego Ubezpieczenia społecznego (KRUS), składka kwotowa, kwartalna

210 System ubezpieczenia zdrowotnegoprzejęcie przez wyspecjalizowaną instytucję finansowania większości świadczeń medycznych, obowiązkowe wpłacanie składki na ubezpieczenie zdrowotne (9%), Narodowy Fundusz Zdrowia, neutralność finansowa

211 Definicja działalności ubezpieczeniowejDziałalność ubezpieczeniowa – wykonywanie czynności ubezpieczeniowych związanych z oferowaniem i udzielaniem ochrony na wypadek ryzyka wystąpienia skutków zdarzeń losowych

212 Rodzaje ubezpieczeń gospodarczychPodział ubezpieczeń: ubezpieczenia majątkowe i osobowe, ubezpieczenia obowiązkowe i dobrowolne, ubezpieczenia indywidualne i grupowe, ubezpieczenia na życie i pozostałe ubezpieczenia

213 Strony stosunku ubezpieczeniowegoubezpieczyciel, ubezpieczający, ubezpieczony

214 Zasady prowadzenia ubezpieczeń gospodarczychdwie kategorie ubezpieczycieli: ubezpieczyciele w formie spółek akcyjnych i towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych, zakaz prowadzenia przez jednego ubezpieczyciela jednocześnie ubezpieczeń na życie i majątkowo – osobowych, koncepcja nadzoru finansowego oraz system ochrony ubezpieczonych, możliwość prowadzenia działalności przez podmioty zagraniczne

215 Zasady prowadzenia ubezpieczeń gospodarczychpodjęcie działalności ubezpieczeniowej, gospodarka finansowa zakładów ubezpieczeń, inwestowanie składek

216 Pojęcie i cechy budżetuPojęcie budżetu państwa: roczny plan finansowy państwa, akt normatywny (ustawa budżetowa), zasób pieniężny państwa Cechy budżetu: plan, plan finansowy państwa, plan dyrektywny, plan roczny

217 Funkcje budżetu Funkcje budżetu:funkcja rozdzielcza (redystrybucyjna), funkcja kontrolna

218 Klasyfikacja budżetowakryterium podmiotowe (części budżetowe), kryterium przedmiotowo funkcjonalne (działy, rozdziały i tytuły), kryterium rodzajowe (paragrafy i pozycje),

219 Podział dochodów budżetu państwaDochody budżetowe: podatkowe, niepodatkowe krajowe, zagraniczne

220 Dochody budżetu państwaDochody budżetowe: podatki, opłaty, cła, Dochody państwowych jednostek budżetowych, wpłaty z zysku przedsiębiorstw państwowych i jednoosobowych spółek Skarbu Państwa, wpłaty z zysku NBP, dywidendy, dochody zagraniczne, inne dochody budżetu państwa wg ustawy o finansach publicznych

221 Podział wydatków budżetu państwaWydatki budżetu państwa: wydatki bieżące, wydatki na obsługę długu publicznego, wydatki majątkowe Drugi podział wydatków: wydatki sztywne (obligatoryjne), wydatki gospodarcze (ekonomiczne)

222 Podział wydatków budżetu państwaWydatki budżetu państwa dzielą się na: 1) dotacje i subwencje; 2) świadczenia na rzecz osób fizycznych; 3) wydatki bieżące jednostek budżetowych; 4) wydatki majątkowe; 5) wydatki na obsługę długu Skarbu Państwa; 6) wpłaty środków własnych Unii Europejskiej.

223 Wydatki budżetu państwaWydatki budżetu państwa są przeznaczone na: utrzymanie i funkcjonowanie organów władzy publicznej, kontroli i ochrony prawa; zadania wykonywane przez administrację rządową; funkcjonowanie sądów i trybunałów; subwencje ogólne dla jednostek samorządu terytorialnego; dotacje dla jednostek samorządu terytorialnego; środki wpłacane do budżetu Unii Europejskiej, zwane środkami własnymi Unii Europejskiej; subwencje dla partii politycznych; dotacje na zadania określone odrębnymi ustawami; obsługę długu publicznego; finansowanie programów i projektów, na których realizację uzyskano środki z funduszy strukturalnych i innych funduszy unijnych; realizację Wspólnej Polityki Rolnej.

224 Podział dochodów jednostek samorządu terytorialnegoDochody jednostek samorządu terytorialnego: dochody własne, dochody obce dochody krajowe, dochody zagraniczne dochody bieżące, dochody majątkowe

225 Dochody jednostek samorządu terytorialnegoRodzaje dochodów podatki (tylko gmina), opłaty (tylko gmina), udział w podatkach stanowiących dochód budżetu państwa (PDOF, PDOP), subwencja ogólna, dotacje celowe, dochody samorządowych jednostek budżetowych, wpłaty od samorządowych zakładów budżetowych, 5% wpływów ze środków pobranych na rzecz budżetu państwa, dochody z majątku, inne dochody

226 Subwencje ogólne i dotacje celoweSubwencja ogólna: dla gminy: część wyrównawcza, równoważąca i oświatowa, dla powiatu: część wyrównawcza, równoważąca i oświatowa, dla województwa: część wyrównawcza, regionalna i oświatowa Dotacje celowe: na finansowanie lub dofinansowanie zadań własnych, na zadania z zakresu administracji rządowej oraz na inne zadania zlecone ustawami, na zadania realizowane przez jst na mocy porozumień zawartych z organami administracji rządowej, na usuwanie bezpośrednich zagrożeń dla bezpieczeństwa i porządku publicznego, skutków powodzi i osuwisk ziemnych oraz skutków innych klęsk żywiołowych, na realizację zadań wynikających z umów międzynarodowych

227 Wydatki jednostek samorządu terytorialnegowydatki na zadania własne, wydatki na zadania zlecone, wydatki na zadania przyjęte w drodze umowy lub porozumienia, wydatki na zadania realizowane wspólnie z innymi jednostkami samorządu terytorialnego