1 Prawo pracy – ćwiczenia (V) mgr Ilona Szwedziak – Bork [email protected] WZ UW
2 UMOWA O PRACĘ Art. 29 § 1. Umowa o pracę określa strony umowy, rodzaj umowy, datę jej zawarcia oraz warunki pracy i płacy, w szczególności: 1) rodzaj pracy; 2) miejsce wykonywania pracy; 3) wynagrodzenie za pracę odpowiadające rodzajowi pracy, ze wskazaniem składników wynagrodzenia; 4) wymiar czasu pracy; 5) termin rozpoczęcia pracy.
3 UMOWA O PRACĘ – rodzaj pracy przez „rodzaj pracy” rozumie się typ czynności składających się na umówioną pracę; powinien być wskazany w sposób niebudzący wątpliwości PRZYKŁADY? określenie poprzez podanie nazwy stanowiska, funkcji lub oznaczenie zespołu czynności; może być uzupełniony szczegółowym wyliczeniem obowiązków pracownika, byle pozostawał w zgodzie ze stanowiskiem
4 UMOWA O PRACĘ – miejsce pracy w literaturze pod tą nazwą rozumiana jest jednostka przestrzeni, gdzie pracownik stale rozpoczyna i kończy codzienną pracę; nie musi to być koniecznie siedziba pracodawcy; od tak określonego miejsca pracy, będącego jednym z warunków umowy o pracę, należy odróżnić miejsce wypełniania obowiązków pracowniczych, które usytuowane jest bądź to w zakładzie pracy, bądź poza jego siedzibą, gdy pracownik wykonuje prace wymagające przemieszczania się w przestrzeni
5 UMOWA O PRACĘ - wynagrodzenie odpowiadające rodzajowi pracy, ze wskazaniem składników wynagrodzenia i ich wysokości wynagrodzenie zasadnicze należy podać w sposób wyraźny inne składniki wynagrodzenia mogą mieć charakter zmienny – można dokonać odesłania do odpowiednich przepisów płacowych CO, GDY WYNAGRODZENIE NIE JEST WSKAZANE?
6 UMOWA O PRACĘ – wymiar czasu pracy wskazanie w umowie o pracę tzw. wymiaru etatu, przykładowo pełen etat, 1/2 etatu czy 1/4 etatu
7 UMOWA O PRACĘ – termin rozpoczęcia pracy umowa o pracę wskazuje, w którym dniu pracownik zobowiązany jest zgłosić się do pracy w celu jej rozpoczęcia CO, JEŚLI TERMINU NIE WSKAZANO W UMOWIE? stosunek pracy nawiązuje się z dniem jego zawarcia, a jeżeli tego również nie wskazano – z chwilą dopuszczenia pracownika do pracy od dnia nawiązania stosunku pracy liczy się okres zatrudnienia pracownika
8 UMOWA O PRACĘ - wskazanie celu Art. 29 §1 1. W przypadku zawarcia umowy o pracę na czas określony w celu, o którym mowa w art. 25 1 § 4 pkt 1-3, lub w przypadku, o którym mowa w art. 25 1 § 4 pkt 4, w umowie określa się ten cel lub okoliczności tego przypadku, przez zamieszczenie informacji o obiektywnych przyczynach uzasadniających zawarcie takiej umowy.
9 UMOWA O PRACĘ – forma art. 29 § 2. Umowę o pracę zawiera się na piśmie. Jeżeli umowa o pracę nie została zawarta z zachowaniem formy pisemnej, pracodawca przed dopuszczeniem pracownika do pracy potwierdza pracownikowi na piśmie ustalenia co do stron umowy, rodzaju umowy oraz jej warunków.
10 UMOWA O PRACĘ Art. 29 § 3. Pracodawca informuje pracownika na piśmie, nie później niż w ciągu 7 dni od dnia zawarcia umowy o pracę, o: 1)obowiązującej pracownika dobowej i tygodniowej normie czasu pracy, 2)częstotliwości wypłat wynagrodzenia za pracę, 3)wymiarze przysługującego pracownikowi urlopu wypoczynkowego, 4)obowiązującej pracownika długości okresu wypowiedzenia umowy o pracę, 5)układzie zbiorowym pracy, którym pracownik jest objęty, a jeżeli pracodawca nie ma obowiązku ustalenia regulaminu pracy - dodatkowo o porze nocnej, miejscu, terminie i czasie wypłaty wynagrodzenia oraz przyjętym sposobie potwierdzania przez pracowników przybycia i obecności w pracy oraz usprawiedliwiania nieobecności w pracy. Poinformowanie pracownika o jego warunkach zatrudnienia, o których mowa w § 3 pkt 1-4, może nastąpić przez pisemne wskazanie odpowiednich przepisów prawa pracy.
11 UMOWA O PRACĘ – zmiana warunków zatrudnienia § 3 2. Pracodawca informuje pracownika na piśmie o zmianie jego warunków zatrudnienia, o których mowa w § 3 pkt 1-4, o objęciu pracownika układem zbiorowym pracy, a także o zmianie układu zbiorowego pracy, którym pracownik jest objęty, niezwłocznie, nie później jednak niż w ciągu 1 miesiąca od dnia wejścia w życie tych zmian, a w przypadku gdy rozwiązanie umowy o pracę miałoby nastąpić przed upływem tego terminu - nie później niż do dnia rozwiązania umowy. § 3 3. Poinformowanie pracownika o zmianie jego warunków zatrudnienia, o których mowa w § 3 pkt 1-4, może nastąpić przez pisemne wskazanie odpowiednich przepisów prawa pracy § 4. Zmiana warunków umowy o pracę wymaga formy pisemnej.
12 ROZWIĄZANIE UMOWY O PRACĘ NA MOCY POROZUMIENIA STRON ZA WYPOWIEDZENIEM PRZEZ OŚWIADCZENIE JEDNEJ ZE STRON BEZ ZACHOWANIA OKRESU WYPOWIEDZENIA PRZEZ JEDNĄ ZE STRON Z UPŁYWEM CZASU, NA KTÓRY ZOSTAŁA ZAWARTA
13 ROZWIĄZANIE UMOWY O PRACĘ – zasady ogólne oświadczenie każdej ze stron o wypowiedzeniu lub rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia powinno nastąpić na piśmie okres wypowiedzenia umowy o pracę obejmujący tydzień lub miesiąc albo ich wielokrotność kończy się odpowiednio w sobotę lub w ostatnim dniu miesiąca UWAGA1: oświadczenie pracodawcy o wypowiedzeniu umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony lub o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia powinno wskazywać przyczynę uzasadniającą wypowiedzenie lub rozwiązanie umowy UWAGA2: oświadczenie pracodawcy o wypowiedzeniu umowy o pracę lub jej rozwiązaniu bez wypowiedzenia powinno zawierać pouczenie o przysługującym pracownikowi prawie odwołania do sądu pracy
14 ROZWIĄZANIE UMOWY O PRACĘ ZA WYPOWIEDZENIEM (I) uprawniony: każda ze stron następuje z upływem okresu wypowiedzenia pracodawca może zwolnić pracownika z obowiązku świadczenia pracy do upływu okresu wypowiedzenia, zaś pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia w okresie co najmniej 2 – tygodniowego wypowiedzenia umowy o pracę dokonanego przez pracodawcę, pracownikowi przysługuje zwolnienie na poszukiwanie pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia: 2 dni robocze – dla 2 – tygodniowego i 1-miesięcznego wypowiedzenia 3 dni robocze – dla 3 – miesięcznego wypowiedzenia oraz w przypadku upadłości i likwidacji pracodawcy
15 ROZWIĄZANIE UMOWY O PRACĘ ZA WYPOWIEDZENIEM (II) Okres wypowiedzenia umowy zawartej na czas nieokreślony i określony: Zależy od okresu zatrudnienia u danego pracodawcy: 1) 2 tygodnie, jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 6 miesięcy; 2) 1 miesiąc, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 6 miesięcy; 3) 3 miesiące, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 3 lata. Do okresu zatrudnienia wlicza się pracownikowi okres zatrudnienia u poprzedniego pracodawcy, jeżeli zmiana pracodawcy nastąpiła na zasadach określonych w art. 23 1, a także w innych przypadkach, gdy z mocy odrębnych przepisów nowy pracodawca jest następcą prawnym w stosunkach pracy nawiązanych przez pracodawcę poprzednio zatrudniającego tego pracownika.
16 ROZWIĄZANIE UMOWY O PRACĘ ZA WYPOWIEDZENIEM (III) W przypadku zatrudnienia pracownika na stanowisku związanym z odpowiedzialnością materialną za powierzone mienie, możliwe są dłuższe terminy wypowiedzenia (art. 36 §5 KP); strony mogą po dokonaniu wypowiedzenia umowy o pracę przez jedną z nich ustalić wcześniejszy termin rozwiązania umowy; ustalenie takie nie zmienia trybu rozwiązania umowy o pracę
17 ROZWIĄZANIE UMOWY O PRACĘ ZA WYPOWIEDZENIEM (IV) Upadłość lub likwidacja pracodawcy (art. 36 1 KP): jeżeli wypowiedzenie pracownikowi umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony lub umowy o pracę zawartej na czas określony następuje z powodu ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy albo z innych przyczyn niedotyczących pracowników, pracodawca może, w celu wcześniejszego rozwiązania umowy o pracę, skrócić okres trzymiesięcznego wypowiedzenia, najwyżej jednak do 1 miesiąca. W takim przypadku pracownikowi przysługuje odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za pozostałą część okresu wypowiedzenia; okres, za który przysługuje odszkodowanie, wlicza się pracownikowi pozostającemu w tym okresie bez pracy do okresu zatrudnienia
18 ROZWIĄZANIE UMOWY O PRACĘ ZA WYPOWIEDZENIEM (V) OGRANICZENIA: Pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę pracownikowi, któremu brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, jeżeli okres zatrudnienia umożliwia mu uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku (ale: art. 40 KP) Pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę w czasie urlopu pracownika, a także w czasie innej usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy, jeżeli nie upłynął jeszcze okres uprawniający do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia. ALE!! Ogłoszenie upadłości lub likwidacji pracodawcy
19 ROZWIĄZANIE UMOWY O PRACĘ ZA WYPOWIEDZENIEM (VI) Tryb wypowiedzenia: O zamiarze wypowiedzenia pracownikowi umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony pracodawca zawiadamia na piśmie reprezentującą pracownika zakładową organizację związkową, podając przyczynę uzasadniającą rozwiązanie umowy. Przyczyna wypowiedzenia musi być: prawdziwa i konkretna – CO TO ZNACZY?? Jeżeli zakładowa organizacja związkowa uważa, że wypowiedzenie byłoby nieuzasadnione, może w ciągu 5 dni od otrzymania zawiadomienia zgłosić na piśmie pracodawcy umotywowane zastrzeżenia. Po rozpatrzeniu stanowiska organizacji związkowej, a także w razie niezajęcia przez nią stanowiska w ustalonym terminie, pracodawca podejmuje decyzję w sprawie wypowiedzenia.
20 PRZEKSZTAŁCANIE STOSUNKU PRACY (I) Porozumienie zmieniające a wypowiedzenie zmieniające Czym jest porozumienie zmieniające?
21 PRZEKSZTAŁCANIE STOSUNKU PRACY (II) Wypowiedzenie zmieniające (art. 42 KP): jednostronna czynność prawna pracodawcy przedmiotem wypowiedzenia zmieniającego są składniki treści stosunku pracy wypowiedzenie warunków pracy lub płacy uważa się za dokonane, jeżeli pracownikowi zaproponowano nowe warunki na piśmie konieczne jest zachowanie formy pisemnej
22 PRZEKSZTAŁCANIE STOSUNKU PRACY (III) Poza nowymi warunkami pismo wypowiadające warunki pracy i płacy powinno zawierać informację, że pracownik do połowy okresu wypowiedzenia może odrzucić nowe warunki. Jeżeli w tym okresie pracownik nie odrzuci nowych warunków, uważa się, że zostały przyjęte. ALE: jeśli pismo nie zawiera takiego pouczenia, pracownik ma prawo odrzucić nowe warunki do końca okresu wypowiedzenia. Do wypowiedzenia warunków pracy i płacy stosuje się̨ odpowiednio przepisy o wypowiadaniu umowy o pracę. Art. 43 KP
23 PRZEKSZTAŁCANIE STOSUNKU PRACY (IV) Czasowe powierzenie pracownikowi innej pracy Nie wymaga wypowiedzenia warunków pracy i płacy powierzenie pracownikowi innej pracy niż określona w umowie o pracę, jeżeli: jest uzasadnione potrzebami pracodawcy, nie przekracza okresu 3 miesięcy w roku kalendarzowym, nie powoduje obniżenia wynagrodzenia, odpowiada kwalifikacjom pracownika (art. 42 § 4 KP)
24 ROZWIĄZANIE UMOWY O PRACĘ BEZ WYPOWIEDZENIA (I) ROZWIĄZANIE Z PRZYCZYN NIEZAWINIOWYCH ROZWIĄZANIE PRZEZ PRACOWNIKA ROZWIĄZANIE Z WINY PRACOWNIKA
25 ROZWIĄZANIE UMOWY O PRACĘ BEZ WYPOWIEDZENIA (II) Rozwiązanie umowy z winy pracownika – przyczyny: 1) ciężkie naruszenie przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych; 2) popełnienie przez pracownika w czasie trwania umowy o pracę przestępstwa, które uniemożliwia dalsze zatrudnianie go na zajmowanym stanowisku, jeżeli przestępstwo jest oczywiste lub zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem; 3) zawiniona przez pracownika utrata uprawnień koniecznych do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku.
26 ROZWIĄZANIE UMOWY O PRACĘ BEZ WYPOWIEDZENIA (III) Ograniczenie: Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika nie może nastąpić po upływie 1 miesiąca od uzyskania przez pracodawcę wiadomości o okoliczności uzasadniającej rozwiązanie umowy. Pracodawca podejmuje decyzję w sprawie rozwiązania umowy po zasięgnięciu opinii reprezentującej pracownika zakładowej organizacji związkowej, którą zawiadamia o przyczynie uzasadniającej rozwiązanie umowy. W razie zastrzeżeń co do zasadności rozwiązania umowy zakładowa organizacja związkowa wyraża swoją opinię niezwłocznie, nie później jednak niż w ciągu 3 dni
27 ROZWIĄZANIE UMOWY O PRACĘ BEZ WYPOWIEDZENIA (IV) Rozwiązanie umowy z przyczyn niezawinionych – przyczyny: z powodu niezdolności pracownika do pracy wskutek choroby, która trwa: a)dłużej niż 3 miesiące - gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 6 miesięcy, b)dłużej niż łączny okres pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku oraz pobierania świadczenia rehabilitacyjnego przez pierwsze 3 miesiące - gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy co najmniej 6 miesięcy lub jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana wypadkiem przy pracy albo chorobą zawodową; w razie usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy z innych przyczyn niż wymienione w pkt 1, trwającej dłużej niż 1 miesiąc.
28 ROZWIĄZANIE UMOWY O PRACĘ BEZ WYPOWIEDZENIA (V) OGRANICZENIE: rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia nie może nastąpić w razie nieobecności pracownika w pracy z powodu sprawowania opieki nad dzieckiem - w okresie pobierania z tego tytułu zasiłku, a w przypadku odosobnienia pracownika ze względu na chorobę zakaźną - w okresie pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku. Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia nie może nastąpić po stawieniu się pracownika do pracy w związku z ustaniem przyczyny nieobecności
29 ROZWIĄZANIE UMOWY O PRACĘ BEZ WYPOWIEDZENIA (VI) UWAGA: Pracodawca powinien w miarę możliwości ponownie zatrudnić pracownika, który w okresie 6 miesięcy od rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia, z przyczyn wymienionych w art. 53 § 1 i 2, zgłosi swój powrót do pracy niezwłocznie po ustaniu tych przyczyn.
30 ROZWIĄZANIE UMOWY O PRACĘ BEZ WYPOWIEDZENIA (VII) Rozwiązanie umowy przez pracownika – przyczyny: jeżeli zostanie wydane orzeczenie lekarskie stwierdzające szkodliwy wpływ wykonywanej pracy na zdrowie pracownika, a pracodawca nie przeniesie go w terminie wskazanym w orzeczeniu lekarskim do innej pracy, odpowiedniej ze względu na stan jego zdrowia i kwalifikacje zawodowe jeżeli pracodawca dopuścił się ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków wobec pracownika; w takim przypadku pracownikowi przysługuje odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia
31 ROZWIĄZANIE UMOWY O PRACĘ BEZ WYPOWIEDZENIA (VIII) Oświadczenie pracownika o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia powinno nastąpić na piśmie, z podaniem przyczyny uzasadniającej rozwiązanie umowy. Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracodawcy nie może nastąpić po upływie 1 miesiąca od uzyskania przez pracownika wiadomości o okoliczności uzasadniającej rozwiązanie umowy. Takie rozwiązanie umowy o pracę pociąga za sobą skutki, jakie przepisy prawa wiążą z rozwiązaniem umowy przez pracodawcę za wypowiedzeniem.
32 WYGAŚNIĘCIE UMOWY O PRACĘ Powody wygaśnięcia umowy o pracę: Śmierć pracownika Śmierć pracodawcy – ale: art. 23 1 KP Tymczasowe aresztowanie: umowa o pracę wygasa z upływem 3 miesięcy nieobecności pracownika w pracy z powodu tymczasowego aresztowania, chyba że pracodawca rozwiązał wcześniej bez wypowiedzenia umowę o pracę z winy pracownika. Pracodawca, pomimo wygaśnięcia umowy o pracę z powodu tymczasowego aresztowania, jest obowiązany ponownie zatrudnić pracownika, jeżeli postępowanie karne zostało umorzone lub gdy zapadł wyrok uniewinniający, a pracownik zgłosił swój powrót do pracy w ciągu 7 dni od uprawomocnienia się orzeczenia -> ALE nie w przypadku: przedawnienia, amnestii czy warunkowego umorzenia postępowania.
33 Dziękuję za uwagę