1 PREZENTACJA MULTIMEDIALNAWYMAGANIA EDUKACYJNE Opracowanie: Sylwester Pałka

2 I. PODSTAWA PROGRAMOWA Jest to zasadniczy akt prawny, ustalany przez MENiS, regulujący działania edukacyjne. Zawiera obowiązkowe, na danym etapie kształcenia, zestawy treści nauczania oraz umiejętności, które są uwzględnione w programach nauczania i umożliwiają ustalenie kryteriów ocen szkolnych i wymagań egzaminacyjnych.

3 Kształcenie umiejętnościNauczyciele twarzą uczniom warunki do nabywania następujących umiejętności: 1) planowania, organizowania i oceniania własnej nauki, przyjmowania za nią odpowiedzialności, 2) skutecznego porozumiewania się w różnych sytuacjach, prezentacji własnego punktu widzenia i uwzględniania poglądów innych ludzi, poprawnego posługiwania się językiem ojczystym, przygotowywania do publicznych wystąpień, 3) efektywnego współdziałania w zespole, budowania więzi międzyludzkich, podejmowania indywidualnych i grupowych decyzji, skutecznego działania na gruncie zachowania obowiązujących norm, 4) rozwiązywania problemów w twórczy sposób, 5) poszukiwania, porządkowania i wykorzystywania informacji z różnych źródeł, efektywnego posługiwania się technologiami informacyjnymi i komunikacyjnymi, 6) odnoszenia do praktyki zdobytej wiedzy oraz tworzenia potrzebnych doświadczeń i nawyków, 7) rozwijania sprawności umysłowych oraz osobistych zainteresowań, 8) przyswajania sobie metod i technik negocjacyjnego rozwiązywania konfliktów i problemów społecznych. Rozp. MENiS - 6 listopada 2003 r

4 Umiejętności ważne dla wszystkich młodych Europejczyków1. WSPÓŁPRACA: być gotowym do współpracy i pracy w zespole. 2. ADAPTACJA: być gotowym do stosowania nowych technologii informacji. 3. UCZENIE SIĘ: być gotowym do rozwiązywania problemów. 4. KOMUNIKACJA: być gotowym do wysłuchania innych i brania pod uwagę ich punktów widzenia. 5. POSZUKIWANIE: branie pod uwagę danych z różnych źródeł. 6. KOMUNIKACJA: rozumieć i mówić więcej, niż jednym językiem. 7. ZAŁATWIANIE SPRAW DO KOŃCA: podejmowanie odpowiedzialności. 8. UCZENIE SIĘ: budowanie i łączenie własnej wiedzy w spójną całość. 9. MYŚLENIE: umieć stawić czoła niepewnościom i złożonym sprawom. 10. MYŚLENIE: wiązać obecny stan rzeczy z przyszłością.    Konferencja w Bernie 1996 r

5 Ścieżki edukacyjne W liceum ogólnokształcącym, liceum profilowanym i technikum, obok przedmiotów, wprowadza się następujące ścieżki edukacyjne: 1) edukacja czytelnicza i medialna, 2) edukacja ekologiczna, 3) edukacja europejska, 4) edukacja filozoficzna, 5) edukacja prozdrowotna, 6) edukacja regionalna - dziedzictwo kulturowe w regionie, 7) wychowanie do życia w rodzinie. W zasadniczej szkole zawodowej wprowadza się następujące ścieżki edukacyjne: 1) edukacja prozdrowotna, 2) technologia informacyjna, 3) wychowanie do życia w rodzinie. Realizację ścieżek edukacyjnych zapewniają nauczyciele wszystkich przedmiotów, którzy do własnego programu włączają odpowiednio treści danej ścieżki. Rozp. MENiS - 6 listopada 2003 r.

6 błyskawicznie wzrastają,„Złote myśli” G.Dryden „Rewolucja w uczeniu” Motywacja i wydajność błyskawicznie wzrastają, kiedy uczniowie osiągają wyznaczone cele. B.B. Youngs

7 II. PROGRAM NAUCZANIA 1. Program nauczania dla zajęć edukacyjnych z zakresu kształcenia ogólnego, stanowi opis sposobu realizacji zadań edukacyjnych, ustalonych w podstawie programowej kształcenia ogólnego, określonej odrębnymi przepisami. Program nauczania ogólnego obejmuje co najmniej jeden etap edukacyjny i dotyczy kształcenia zintegrowanego, przedmiotu, ścieżki edukacyjnej, bloku przedmiotowego lub ich części. 2. Program nauczania dla zawodu i program nauczania dla profilu kształcenia ogólnozawodowego, stanowi zbiór usystematyzowanych, zgodnie z zasadami dydaktyki, celowych układów umiejętności i treści nauczania, ujętych w podstawie programowej kształcenia w zawodzie albo w podstawie programowej kształcenia w profilu kształcenia ogólnozawodowego, określonych odrębnymi przepisami, wraz z wytycznymi dotyczącymi realizacji procesu kształcenia i oceniania osiągnięć edukacyjnych ucznia. Rozp. MENiS - 5 luty 2004 r.

8 Program nauczania ogólnego i zawodowego1. Program nauczania ogólnego zawiera: dla szkoły podstawowej, gimnazjum i szkół ponadgimnazjalnych: a) szczegółowe cele edukacyjne - kształcenia i wychowania, b) materiał nauczania związany ze szczegółowymi celami edukacyjnymi, uwzględniający treści nauczania zawarte w podstawie programowej kształcenia ogólnego, c) procedury osiągania szczegółowych celów edukacyjnych, d) opis założonych osiągnięć ucznia i propozycje metod ich oceny, z uwzględnieniem standardów wymagań będących podstawą przeprowadzania sprawdzianów lub egzaminów, określonych odrębnymi przepisami, e) omówienie założeń dydaktycznych i wychowawczych, na jakich została oparta koncepcja programu, relacji do zakresu podstawy programowej kształcenia ogólnego, ewentualnych specjalnych warunków odnoszących się do realizacji programu, f) nazwiska rzeczoznawców, którzy program zaopiniowali oraz nazwy podmiotów, które zarekomendowały tych rzeczoznawców, 2. Program nauczania zawodowego zawiera: 1) plany nauczania dla zawodu albo profilu kształcenia ogólnozawodowego opracowane na podstawie ramowych planów nauczania, określonych odrębnymi przepisami, 2) programy nauczania poszczególnych przedmiotów zawodowych, bloków tematycznych, modułów lub innych układów treści, obejmujące: a) szczegółowe cele kształcenia określające wiedzę i umiejętności, które powinny być opanowane przez ucznia, b) materiał nauczania w formie haseł programowych, związany ze szczegółowymi celami kształcenia, c) wskazania metodyczne odnoszące się do realizacji programu, d) propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia. Rozp. MENiS - 5 luty 2004 r.

9 Podręczniki szkolne, środki dydaktyczne1. Podręcznikiem szkolnym do kształcenia ogólnego jest książka zawierająca systematyczną, zgodną z zasadami dydaktyki, prezentację wybranych treści nauczania, ujętych w podstawie programowej kształcenia ogólnego, opisanych w szczególności jako kształcenie zintegrowane, przedmiot, ścieżka edukacyjna, blok przedmiotowy lub moduł, z zastrzeżeniem ust. 2. Podręcznik powinien być przeznaczony dla danej klasy (klas) lub etapu edukacyjnego. 2. Podręcznik szkolny przeznaczony do kształcenia w zawodzie lub w profilu kształcenia ogólnozawodowego jest książką zawierającą systematyczną, zgodną z zasadami dydaktyki, prezentację wybranych, powiązanych tematycznie treści nauczania, zawartych odpowiednio w blokach programowych lub w blokach tematycznych, ujętych w podstawie programowej kształcenia w zawodzie albo w podstawie programowej kształcenia w profilu kształcenia ogólnozawodowego. 3. Środek dydaktyczny stanowią: 1) książka pomocnicza: a) przydatna do ćwiczenia określonych umiejętności, wspomagająca nauczanie albo poszerzająca wiedzę z wybranego zakresu kształcenia, przeznaczona dla mniejszości narodowych i grup etnicznych lub do kształcenia specjalnego, b) wspomagająca edukację dzieci sześcioletnich w przedszkolach i oddziałach przedszkolnych w szkołach podstawowych, 2) inne przedmioty, przyrządy i urządzenia przydatne nauczycielowi lub uczniowi w procesie dydaktycznym, a w szczególności: tablice, mapy, fotogramy (zbiory tablic, map i fotogramów), portrety, teki tematyczne, przezrocza, foliogramy, fazogramy, programy komputerowe i multimedialne, modele, okazy, nagrania magnetofonowe i gramofonowe, filmy i nagrania na kasetach wideo, środki manipulacyjne i montażowe, gry dydaktyczne, przyrządy pomiarowe, maszyny i urządzenia przystosowane do celów dydaktycznych. Rozp. MENiS - 24 kwietnia 2002 r. 5 luty 2004

10 który trzeba rozniecić. PLETARCH – GRECKI PISARZ I FILOZOF.„Złote myśli” G.Dryden „Rewolucja w uczeniu” Umysł nie jest naczyniem, które należy napełnić, lecz ogniem, który trzeba rozniecić. PLETARCH – GRECKI PISARZ I FILOZOF.

11 III. OCENIANIE WEWNĄTRZSZKOLNEOcenianie wewnątrzszkolne osiągnięć edukacyjnych ucznia polega na rozpoznawaniu przez nauczycieli poziomu i postępów w opanowaniu przez ucznia wiadomości i umiejętności w stosunku do wymagań edukacyjnych wynikających z podstawy programowej i realizowanych w szkole programów nauczania, uwzględniających tę podstawę oraz formułowaniu oceny. Rozp. MENiS - 7 września 2004 r.

12 Wewnątrzszkolny system ocenianiaSzkolny system oceniania powinien: zapewnić stymulację rozwoju ucznia informując go o poziomie osiągnięć edukacyjnych i postępach w tym zakresie, wdrożyć do systematycznej pracy, samokontroli i samooceny, ułatwić uczniowi planowanie swojego rozwoju, motywować ucznia do dalszej pracy, dostarczyć nauczycielom informacji o poziomie osiągania założonych celów kształcenia, dostarczyć rodzicom bliższych informacji o postępach ich dzieci, tworzyć kulturę oceniania, w której: uczniowi znane są wymagania edukacyjne, ustalone są sposoby i kryteria oceniania, uczeń ma prawo do uzyskania uzasadnienia oceny. Janina Dretkiewicz-Więch „Nauczycielski system oceniania”

13 Schemat zawartości dokumentu WSOZASADY OCENIANIA WEWNĄTRZSZKOLNEGO PREAMBUŁA Ocenianie osiągnięć edukacyjnych Ocenianie zachowania uczniów Cel i strategia Cel i strategia Procedury związane z ocenianiem osiągnięć szkolnych Procedury związane z ocenianiem zachowania uczniów

14 Struktura WSO W strukturze szkolnego systemu oceniania należy określić: cele wewnątrzszkolnego systemu oceniania, organizację oceniania w roku szkolnym (terminy klasyfikacji cząstkowych, śródrocznych, rocznych) skalę ocen dydaktycznych, kryteria ocen dla wszystkich przedmiotów – ogólnie, (np. ocena dostateczny – otrzymuje uczeń, który opanował wiadomości i umiejętności objęte podstawowymi wymaganiami tj. bardzo przystępne, najprostsze, niezbędne w dalszej edukacji i pracy zawodowej) zasady sprawdzania osiągnięć edukacyjnych uczniów, skala ocen zachowania, kryteria ocen zachowania, sposoby informowania rodziców o postępach ich dzieci, zasady przeprowadzania egzaminów klasyfikacyjnych i poprawkowych, ewaluacja WSO

15 nauczyć się dosłownie wszystkiego, jeżeli pozwoli im się zastosować„Złote myśli” G.Dryden „Rewolucja w uczeniu” Ludzie w dowolnym wieku mogą nauczyć się dosłownie wszystkiego, jeżeli pozwoli im się zastosować własny styl nauki i wykorzystać swoje mocne strony. B. Prashing

16 Przedmiotowy system ocenianiaI. Cele PSO II. Opis PSO 1. Zasady sprawdzania i oceniania 2. Obszary aktywności ucznia podlegające ocenianiu 3. Formy pomiaru a) obowiązkowe: formy ustne (odpowiedzi ustne, aktywność na lekcjach) pisemne (testy, sprawdziany, kartkówki, prace domowe) zeszyt przedmiotowy b) nieobowiązkowe: praca twórcza indywidualna lub grupowa (prezentacje multimedialne, dydaktyczne programy komputerowe, biblioteki komputerowe, videoteki) zadania dodatkowe (autoreferaty opracowane metodą projektów,)

17 Przedmiotowy system oceniania cd.5. Narzędzia oceniania - kryteria oceny testów, sprawdzianów, kartkówek - kryteria wypowiedzi ustnej - kryteria oceny pracy domowej - kryteria oceny zeszytu przedmiotowego - kryteria oceny pracy w grupie - kryteria oceny pracy twórczej III. Wymagania edukacyjne - poziomy wymagań - charakterystyka treści na poszczególne poziomy wymagań - taksonomia celów - cele wyrażone przy użyciu czasowników operacyjnych - etapy ustalania wymagań edukacyjnych IV. Kryteria ocen z „przedmiotu” V. Ewaluacja PSO

18 Szkoła powinna powiedzieć uczniowi jakie ma talenty, jakie zdolności „Złote myśli” G.Dryden „Rewolucja w uczeniu” Szkoła powinna powiedzieć uczniowi jakie ma talenty, jakie zdolności i jaki typ inteligencji, dzięki którym może stać się kimkolwiek zechce. M.Aleksander – dyrektor Simon Guggenheim School

19 Kryteria oceny wypowiedzi ustnejzawartość merytoryczna uzasadnianie wypowiedzi stosowanie poprawnej terminologii sposób prezentacji – umiejętność formułowania myśli

20 ARKUSZ EWALUACJI PPRZEDMIOTOWEGO SYSTEMU OCENIANIAIAProszę o wypełnienie arkusza zgodnie z Twoim stanowiskiem. Analiza odpowiedzi pozwoli wyciągnąć wnioski i wprowadzić ewentualne zmiany dotyczące systemu oceniania. 1. Czy znasz PSO z „przedmiotu”? Tak  Nie  2. Czy jest on dla Ciebie zrozumiały? Tak  Częściowo  Nie  3. Jaka forma sprawdzania wiedzy najbardziej Ci odpowiada? Uszereguj w kolejności od 1(najbardziej) do 4(najmniej) sprawdzian pisemny test pisemny kartkówka odpowiedź ustna 4. Czy łatwiej Ci było uczyć się po zapoznaniu się z PSO? Tak  Trochę łatwiej  Nie  5. Czy poznanie wymagań podstawowych i ponadpodstawowych ułatwiło Ci pracę? Tak  Niewiele  Nie  6. Czy zasady zawarte w WSO są akceptowane przez Ciebie i Twoich rodziców? Tak  Częściowo tak  Nie  7. Co zmieniłbyś w proponowanym przeze mnie systemie oceniania? Dziękuję

21 Zasady sprawdzania i oceniania ustalone w PSO (propozycja)podstawą oceny są wymagania edukacyjne określone i podane przez nauczyciela na początku roku szkolnego, uczeń oceniany jest za swoje osiągnięcia w nauce (wiedza, umiejętności) oraz postawy (np. aktywność, kreatywność), zaplanowane przez nauczyciela formy sprawdzające są obowiązkowe, każdy sprawdzian poprzedzony jest zapowiedzią udokumentowaną wpisem w dzienniku (7 dni przed terminem sprawdzianu), uczeń nieobecny na sprawdzianie ma obowiązek w terminie dwóch tygodni poddać się danemu sprawdzianowi, kartkówki mogą obejmować materiał z trzech ostatnich lekcji i mogą być niezapowiedziane, nie przewiduje się poprawy kartkówek, uczeń ma prawo zgłosić nieprzygotowanie raz w semestrze (na początku lekcji), nie dotyczy to lekcji powtórzeniowych, prowadzenie zeszytu przedmiotowego jest obowiązkowe, nauczyciel przekazuje informacje o ocenie: uczniowi – jako komentarz do każdej oceny, wyjaśnienie, uzasadnienie, wskazówki do dalszej pracy, rodzicom – na ich prośbę, jako informację o aktualnym rozwoju dziecka, jego uzdolnieniach i trudnościach

22 Kryteria oceny pracy w grupieorganizacja grupy: akceptowanie powierzonych ról organizacja pracy w grupie: akceptowanie ustalonych zasad, współudział w podejmowaniu decyzji, dbałość o jakość pracy, komunikacja w grupie: zwięzłe przedstawianie opinii, uważne słuchania innych, zadawanie pytań i wyjaśnianie wątpliwości, przedstawianie rezultatów pracy grupy: produkt pracy w grupie, sposób prezentacji, zainteresowanie innych uczniów.

23 Poziomy wymagań edukacyjnychPODSTAWA PROGRAMOWA PROGRAM NAUCZANIA Wymagania programowe jednostopniowe Wymagania programowe dwustopniowe PODSTAWOWE (P) dostateczny PONADPODSTAWOWE (PP) dobry, bardzo dobry Wymagania programowe wielostopniowe KONIECZNE dopuszczający PODSTAWOWE dostateczny ROZSZERZAJĄCE dobry DOPEŁNIAJĄCE bardzo dobry WYRÓŻNIAJĄCE celujący

24 Charakterystyka elementów treści na poszczególne poziomy (wg. TCharakterystyka elementów treści na poszczególne poziomy (wg.T. Szaran – Pomiar dydaktyczny) K – treści konieczne ocena: dopuszczający niezbędne uczniowi w dalszej edukacji oraz potrzebne w życiu, stanowią trzon treści podstawowych, lecz go nie wyczerpują. P – treści podstawowe dostateczny zawierają w sobie treści konieczne, treści proste i łatwe do opanowania przez większość uczniów, pewne naukowo, wyraźnie powiązane z innymi treściami, stanowią rdzeń programu nauczania, niezbędne na danym poziomie nauczania, umożliwiają dalsze postępy w nauce, bezpośrednio użyteczne w pozaszkolnej działalności ucznia. R – treści rozszerzające dobry są rozwinięciem treści podstawowych, mniej przystępne, bardziej złożone, potrzebne ale nie niezbędne na danym etapie kształcenia i na wyższych etapach, pośrednio użyteczne w pozaszkolnej działalności ucznia, wspierają treści będące istotą programu. D – treści dopełniające bardzo dobry trudne do opanowania, twórcze, złożone o charakterze problemowym, wymagają korzystania z różnych źródeł wiedzy, stymulują rozwój ucznia, odległe od bezpośredniej użyteczności w życiu pozaszkolnym W – wyróżniające celujące treści wykraczające poza program nauczania, złożone, twórcze naukowo, wąsko specjalistyczne, zależne od zainteresowań ucznia i umiejętnie przez niego wykorzystywane,

25 Etapy ustalania wymagań edukacyjnych wg J. Ochenduszkodobrać zakres treści nauczania do analizy sformułować czynności uczniów – cele operacyjne określić dziedziny i kategorie celów nauczania każdej czynności (wg taksonomii) ocenić czynności (cele operacyjne) wg kryteriów wymagań i podjąć decyzję o poziomie wymagań (zaklasyfikować czynność do odpowiedniego poziomu) wyodrębnić poszczególne poziomy sprawdzić zupełność i hierarchię wymagań (kontrola) sprawdzić wymagania (weryfikacja praktyczna)

26 Taksonomia celów wg B. NiemierkoPoziom Kategoria Czynności ucznia I. Wiadomości A. Zapamiętanie wiadomości Przypominanie sobie pewnych terminów, faktów, praw, teorii naukowych. Wiąże się to z elementarnym poziomem rozumienia tych wiadomości; uczeń nie powinien ich mylić ze sobą ani zniekształcać. B. Zrozumienie wiadomości Przedstawianie wiadomości w innej formie niż były zapamiętane, porządkowanie i streszczanie, czynienie ich podstawą prostego wnioskowania. II. Umiejętności C. Stosowanie wiadomości w sytuacjach typowych Praktyczne posługiwanie się wiadomościami wg podanych uprzednio wzorców. Cel, do którego wiadomości mają być stosowane nie powinien być bardzo odległy od celów osiąganych w toku ćwiczeń szkolnych. D. Stosowanie wiadomości szkolnych w sytuacjach problemowych Formułowanie problemów, dokonywanie analizy i syntezy nowych zjawisk, formułowani planu działania, tworzenie oryginalnych przedmiotów i wartościowanie ich wg pewnych kryteriów.

27 Cele wyrażone przy użyciu czasowników operacynych K. Ciężkowicz, JCele wyrażone przy użyciu czasowników operacynych K. Ciężkowicz, J. Ochenduszko Taksonomia celów nauczania Określenie wieloznaczne Określenie konkretne (czasowniki operacyjne) I. Wiadomości A. Zapamiętanie wiadomości Wiedzieć Nazwać, Zdefiniować Wymienić, Zidentyfikować Wyliczyć, B. Zrozumienie Rozumieć Streścić, Wyjaśnić, Zilustrować, Rozróżnić, II. Umiejętności C. Stosowanie wiadomości w sytuacjach typowych Kształtować Rozwiązać, Skonstruować, Zastosować, Porównywać, Sklasyfikować,Narysować, Scharakteryzować, Zmierzyć,Wybrać sposób, Określić, Zaprojektować, Wykreślić, D. Stosowanie wiadomości szkolnych w sytuacjach problemowych Dowieść, Przewidzieć, Zanalizować, Wykryć, Ocenić, Zaproponować, Zaplanować,

28 Obszary aktywności ucznia podlegające ocenianiu1. Wiedza i umiejętności przedmiotowe 2. Aktywność na lekcjach 3. Praca w grupach 4. Wkład pracy i zaangażowanie w podejmowane działania 5. Wytwory ucznia: samodzielne referaty, prezentacje, inne produkty np. pomoce do lekcji

29 LITERATURA 1. B. Niemierko Między oceną szkolną a dydaktyką WSiP Warszawa 1997 2. B. Niemierko Pomiar wyników kształcenia WSiP Warszawa 1999 3. J. Ochenduszko Planowanie pracy dydaktycznej nauczyciela Bydgoszcz 1997 4. J. Dretkiewicz-Więch Nauczycielski system oceniania CODN 1999 5. T. Szaran Pomiar dydaktyczny WSiP 2000 6. Nowa Edukacja Zawodowa KOWEZ 2001 7. Rozporządzenia MENiS

30 KONIEC PREZENTACJI DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ