1 PREZENTACJA O JANIE iii SOBIESKIMPrzygotował: Wroński Aleks

2 Jan III Sobieski herbu Janina (ur. 17 sierpnia 1629 w Olesku, zmJan III Sobieski herbu Janina (ur. 17 sierpnia 1629 w Olesku, zm. 17 czerwca 1696 w Wilanowie) Król Polski od 1674,hetman wielki koronny od 1668, hetman polny koronny od 1666, marszałek wielki koronny od 1665, chorąży wielki koronny od 1656, starosta jaworowski w latach , krasnostawski, kałuski po 1668 roku, stryjski po 1660 roku, gniewski w latach , barski w latach , międzyłęski w latach , osiecki w latach , pucki w latach

3

4 Przodkowie Jan Sobieski pochodził ze znamienitego rodu Sobieskich z Sobieszyna, który w okresie życia jego dziada Marka Sobieskiego dołączył do grona rodów magnackich. Jego ojciec, Jakub Sobieski, pod koniec życia był kasztelanem krakowskim. Po matce, Zofii Teofili z Daniłowiczów, wojewodziance ruskiej, Jan był spokrewniony z potężnym rodem Żółkiewskich. Był prawnukiem hetmana wielkiego koronnego Stanisława Żółkiewskiego. Zarówno Marek, jak i Jakub Sobieski oprócz sprawowania wysokich pozycji państwowych, odznaczyli się też zasługami na polu walki. Krewni przyszłego króla od strony Sobieskich, Daniłowiczów i Żółkiewskich zasłużyli się szczególnie w walkach z wyznawcami islamu – Turkami i Tatarami, często ginąc nieraz w brutalnych okolicznościach, co nie pozostało bez wpływu na jego ukształtowanie. Po latach wspominał: „(...) pradziad, dziad, wuj i brat rodzony od pogańskiej położony ręki; jakiego przykładu w domach, lubo rycerskich i wojennych, podobno mało się trafiało”.

5 Młodość Jan III Sobieski urodził się w piątek 17 sierpnia 1629 r. pomiędzy godziną a 15.00 w zamku w Olesku, rodowym spadku matki. W tym samym miejscu według jednej z hipotez przyszedł na świat jego poprzednik na tronie, Michał Korybut Wiśniowiecki (według drugiej, miało to miejsce w pobliskim Białym Kamieniu). Jeśli wierzyć późniejszej autobiografii króla, w dniu jego narodzin pod zamek podjeżdżały oddziały tatarskie. Dzieciństwo spędził w rezydencji pradziada w Żółkwi, która później, w dorosłym życiu była jego ulubioną. Młody Jan wychowywał się w atmosferze kultu dla osoby wielkiego przodka po kądzieli, którego przedstawiano mu jako wzór postawy żołnierza i obywatela. Pierwszymi słowami w języku łacińskim, jakich nauczył się czytać przyszły król, miał być cytat z Ody Horacego: O, quam dulce et decorum est pro patria mori („O, jak słodko i dostojnie jest umierać za ojczyznę”), wypisany na nagrobku Stanisława Żółkiewskiego.

6 Edukacja Otrzymał staranne wykształcenie, zdobywane w całości wraz z bratem Markiem, ściśle według instrukcji sporządzonej przez ojca. Jakub Sobieski polecał zdobycie przez synów gruntownej znajomości kilku języków. Oprócz nauki słownictwa i zasad gramatyki ojciec nakazywał też konwersację w językach obcych, tłumacząc, że „milczeniem żaden się żadnego języka nie nauczył”. Instrukcja ta obejmowała także inne dziedziny nauki do opanowania przez synów, ćwiczenie pobożności, ale też obowiązkowy relaks w chwilach wolnych oraz utrzymywanie higieny osobistej. Dodatkowo, po przybyciu do Krakowa w 1640, Jan wraz z bratem nie zapisał się od razu do szkoły, ale przez kilka miesięcy prywatnie pogłębiali swoją znajomość łaciny.

7 Ojciec Jana III Sobieskiego – Jakub Sobieski

8 Powstanie ChmielnickiegoDo kraju bracia (Jan i Marek) wrócili w 1648, na wieść o wybuchu powstania Chmielnickiego. Obaj zaciągnęli się do wojska i jako rotmistrzowie, na czele własnych chorągwi husarskiej i kozackiej przeszli chrzest bojowy w bitwie pod Zborowem. W 1649 r. Jan wziął udział w odsieczy Zbaraża, w którym wśród oblężonych przebywał jego brat Marek. Brał udział w randze pułkownika w trzydniowej bitwie pod Beresteczkiem w 1651, gdzie w drugim dniu został ciężko raniony w głowę. Uratowany został wówczas przez podkomendnych, którzy ewakuując nieprzytomnego z pola bitwy, uchronili go od niechybnej niewoli. Wówczas został też ranny w pojedynku z Michałem Kazimierzem Pacem. W czerwcu 1652 r. w bitwie pod Batohem jego brat dostał się do niewoli tatarskiej, w której został zamordowany wraz z kilkoma tysiącami polskich jeńców. Od podobnej śmierci uchroniła Jana ciężka choroba i długotrwałe leczenie we Lwowie, co uniemożliwiło mu udział w bitwie. Wkrótce po śmierci brata Jan objął pełnione dotąd przez niego starostwo krasnostawskie. W 1653 walczył z Tatarami pod Żwańcem, w randze pułkownika chorągwi kozackiej. Podczas tej kampanii, motywowany prywatną nienawiścią do muzułmanów po śmierci brata, przeprowadził samowolną zasadzkę na posła tatarskiego. Skandal dyplomatyczny, jaki wywołać mogła ta akcja, powstrzymała interwencja oboźnego Stefana Czarnieckiego. Brał tam potem udział w rokowaniach z Tatarami i był nawet zakładnikiem strony polskiej, co wykorzystał na staranną obserwację konstrukcji obozu tatarskiego (przydało mu się to w późniejszych walkach).

9 Potop szwedzki Na początku potopu szwedzkiego wraz z wieloma innymi oddziałami poddał się pod Ujściem pod protekcję króla szwedzkiego Karola X Gustawa. 16 października 1655 jako pułkownik wojska kwarcianego pod wodzą Aleksandra Koniecpolskiego złożył przysięgę wierności królowi szwedzkiemu. Ów akt zdrady względem Jana Kazimierza stanowi do dziś najbardziej kontrowersyjną kartę w biografii przyszłego króla. Historiografia częściowo usprawiedliwia Sobieskiego tym, że jego zachowanie nie było niczym szczególnym, bowiem tak postąpiła wówczas większość polskiej szlachty. Z drugiej jednak strony Sobieski należał do grupy pierwszych, którzy przeszli na służbę szwedzką i trwał w niej dłużej aniżeli większość mas szlacheckich. Zbigniew Wójcik stawia tezę, że szkody wyrządzone Polsce swoją niewiernością Sobieski zrekompensował państwu z wielką nadwyżką w późniejszych latach m.in. właśnie dzięki umiejętnościom zdobytym w tym okresie. Poznał bowiem wówczas tajniki prowadzenia wojny w jednej z najlepszych i najlepiej zorganizowanych armii ówczesnego świata, ucząc się np. operowania piechotą i dragonią. Wcielony do armii szwedzkiej, maszerował z nią do Prus, potem pod Gołąb i Jarosław. Uczestniczył ponadto w buntowaniu armii i przeciąganiu jej na stronę Szwedów. 24 marca 1656 opuścił szeregi szwedzkie i pod Łańcutem zgłosił się pod komendę Stefana Czarnieckiego. W odpowiedzi Karol X Gustaw rozkazał powiesić na szubienicy portrety oraz tablice z nazwiskami Sobieskiego i innych dowódców wojsk kwarcianych, którzy powrócili do prawowitego władcy.

10 Zbliżenie do dworu i polityka profrancuskaW 1655 Jan Sobieski, na zabawie dworskiej przy okazji sejmu warszawskiego, poznał i pokochał Marię Kazimierę d’Arquien de la Grange, dwórkę królowej Ludwiki Marii Gonzagi. Związkowi temu patronowała zresztą sama królowa, próbująca przeciągnąć na stronę swojego stronnictwa profrancuskiego obiecującego chorążego wielkiego koronnego. Ostatecznie jednak, pod wpływem przede wszystkim królowej, Maria Kazimiera poślubiła w 1658 r. Jana „Sobiepana” Zamoyskiego, o czym zdecydować mogła większa jeszcze wówczas majętność Zamoyskiego, a przede wszystkim jego postawa w okresie potopu szwedzkiego (przez cały czas jego trwania zachował wierność dworowi polskiemu). Parę przez cały czas łączył jednak związek emocjonalny, który to romans stanowił wówczas tajemnicę poliszynela. O zbliżeniu Jana Sobieskiego do tzw. opcji francuskiej, zdecydowała, obok spraw uczuciowych, przede wszystkim jednak podobna u niego wizja kształtu ustrojowego Rzeczypospolitej. Stąd też, od momentu powrotu do wierności Janowi Kazimierzowi w czasie potopu, stał się on konsekwentnym członkiem stronnictwa francuskiego. Był też odtąd równie konsekwentnym sojusznikiem dworu królewskiego, w czym wytrwał aż do śmierci królowej Ludwiki Marii i abdykacji króla Jana Kazimierza. W 1659 po raz pierwszy wybrany został posłem na sejm z województwa lubelskiego, gdzie powierzono mu – jak wspomniano wyżej – zasiadanie w komisji specjalnej rozpatrującej rozwiązanie sprawy ugody hadziackiej. Na sejmie 1661 Sobieski podpisał list magnatów polskich do Wielkiego Kondeusza, zgłaszających gotowość poparcia kandydatury francuskiej do tronu polskiego. W odpowiedzi dostał z dworu Ludwika XIV 4800 liwrów, w , w , a w czasie elekcji Michała Korybuta Wiśniowieckiego już W tym samym roku, 27 listopada, zmarła jego matka, Zofia Teofila, co oznaczało definitywne pełne przejęcie przez Jana kontroli nad dobrami rodzinnymi. W 1662 został posłem z województwa ruskiego, brał udział w przeprowadzeniu dworskiego projektu reformy armii.

11 Ślub Jana III Sobieskiego z Marysieńką14 maja 1665 wziął tajny, a 5 lipca 1665 oficjalny, ślub z Marysieńką. Oficjalny ślub był wielkim wydarzeniem w ówczesnej Europie. Udzielił go nuncjusz apostolski Antonio Pignatelli (późniejszy papież Innocenty XII), zaś relację z niego zamieściła największa wówczas europejska gazeta – „Gazette de France”. Dla wielu stanowił on też niemały skandal, bowiem uroczystości odbywały się w czasie trwania żałoby po Zamoyskim, zaś tajny ślub miał miejsce zaledwie tydzień po śmierci pierwszego męża Marysieńki. Przejawem tego były liczne satyry, w tym kąśliwy poemat Jana Andrzeja Morsztyna.

12 Jan III Sobieski z Wielką Wstęgą Orderu Świętego Ducha

13 Działalność u schyłku panowania Jana KazimierzaPod wpływem żony (kierowanym w dużej mierze przez królową), 18 maja przyjął laskę marszałkowską. Stawiało go to w trudnej sytuacji, bowiem naraził się na wrogość mas szlacheckich, z kolei dwór rozważał cofnięcie jego nominacji za cenę porozumienia z Lubomirskim. Sobieski jednak wówczas kategorycznie odmówił zrzeczenia się przyjętej godności z jakiegokolwiek powodu (co potwierdził później publicznie na sejmie w 1666 r.). 5 czerwca podpisał zaś deklarację grupy najważniejszych ludzi w państwie o popieraniu kandydata francuskiego (Wielkiego Kondeusza lub jego syna) do polskiego tronu. W czerwcu własnym sumptem wystawił wojsko przeciwko rokoszanom Lubomirskiego. Na początku maja 1666 został hetmanem polnym koronnym. 13 lipca 1666 został zaskoczony przez wojska rokoszan pod Mątwami i poniósł klęskę, tracąc 1500 żołnierzy. 21 lipca podpisał ugodę w Łęgonicach. Pół roku później Lubomirski zmarł, co przecięło wszelkie wątpliwości dotyczące sprawowania przez Sobieskiego godności marszałka. W 1667 roku był członkiem Trybunału Skarbowego Koronnego. W dniach 4-16 października 1667 roku pobił pod Podhajcami pięciokrotnie liczniejszych Kozaków i Tatarów pod wodzą hetmana Piotra Doroszenki. Zwycięstwa te przyniosły zmianę wizerunkową Sobieskiego, który w opinii szlachty zaczął urastać do rangi bohatera. W trakcie kampanii podhajeckiej opracował też strategię unikania walnej bitwy lub zamknięcia się w twierdzy, przy jednoczesnym podzieleniu armii na małe zwrotne oddziały. Te, skutecznie wyszukując tatarskie czambuły, atakowały je, uniemożliwiając im swobodne grabienie kraju. Ponieważ starcia zbrojne były dla Tatarów wyłącznie środkiem do stosowania grabieży, taktyka ta uniemożliwiała im prowadzenie korzystnych z ich punktu widzenia kampanii. Strategię tę z powodzeniem stosował odtąd Sobieski wielokrotnie.

14 Wojna polsko-turecka Walki polityczne odbiły się na przebiegu wojen. W 1671 Sobieski odparł duży najazd Tatarów, ale wobec buntu hetmana wielkiego litewskiego, przywódcy stronnictwa dworskiego Michała Kazimierza Paca, nie mógł dokończyć walk. Sobieski ostrzegał króla o złym stanie twierdzy w Kamieńcu Podolskim, ale ten nie uczynił nic, by to zmienić. 26 sierpnia 1672 potureckim ataku twierdza padła i Podole przeszło na 27 lat pod jarzmo tureckie. Był członkiem konfederacji malkontentów w 1672 roku. Droga do inwazji na Rzeczpospolitą przez Imperium osmańskie stała otworem. Na mocy pokoju w Buczaczu (1672), Rzeczpospolita oddała Podole i zgodziła się płacić sułtanowi roczny haracz. Jednak sejm odrzucił jego ratyfikację, co spowodowało kontynuowanie wojny. Kozłów ofiarnych szukano we własnych szeregach, według niektórych źródeł o oddanie twierdzy fałszywie oskarżano osobiście Sobieskiego, doszukując się ukrytych knowań i korupcji. Jednakże po ocenie dowodów w tej kwestii, konfederaci gołębiowscy pojednali się z nim („Marszałek konfederacyi Czarnecki przykląkł przed nim błagając o łaskę dla oskarżyciela...”). Jesienią 1672 Jan Sobieski przeprowadził jedną z najbardziej imponujących operacji wojskowych w historii, znaną jako wyprawa Sobieskiego na czambuły tatarskie. Dysponując zaledwie 3 tys. jazdy pobił kilkudziesięciotysięczne wojska tatarskie, uwalniając 44 tys. ludzi z jasyru. 11 listopada 1673 odniósł świetne zwycięstwo nad Turkami pod Chocimiem. Ocaleć miało zaledwie 4 tys. z 30 tys. żołnierzy wroga. Triumf ten przyniósł mu sławę w świecie i koronę polską.

15 Panowanie Wobec trudnej sytuacji państwa w momencie objęcia tronu, Sobieski chwilowo zrezygnował z koronacji, którą odbył dopiero w 1676 r. Pierwotnym głównym celem króla było zapewnienie Polsce silnej pozycji nad Bałtykiem oraz rewindykacja i bezpośrednia inkorporacja (lub złączenie unią personalną) Prus Książęcych. W tym celu zmierzał do neutralizacji stosunków polsko-tureckich oraz zawarcia bliskiej współpracy ze Szwecją i Francją. Program ten uzyskał miano „polityki bałtyckiej” Sobieskiego. Doraźnie za najpilniejsze zadanie dla Rzeczypospolitej król Jan III Sobieski uznał zawarcie pokoju z Turcją, odzyskanie ważnego strategicznie Kamieńca Podolskiego i przerwanie nieustannego pasma wojen na południowych granicach państwa. W tym celu jesienią 1674 Rzeczpospolita wznowiła działania wojenne na froncie tureckim. Zdobyte zostało niemal całe Podole, a Kamieniec – zablokowany. Na więcej Sobieskiego nie było stać, gdyż hetman wielki litewski Michał Kazimierz Pac znów zabrał wojska litewskie i wrócił na Litwę. Uważa się, że uczynił to w interesie Brandenburgii, bowiem po pokonaniu Turków Sobieski zamierzał odebrać Prusy Książęce. Plany te zresztą spełzły na niczym, głównie dlatego, że Brandenburgia sprzymierzyła się z Francją. W 1675 Sobieski odparł Tatarów spod Lwowa. W 1676 Tatarzy i potężna armia turecka znów przekroczyli Dniestr, ale nie potrafili zdobyć Żurawna. Po rozejmie Kamieniec Podolski pozostał przy Turcji, lecz zwróciła ona Białą Cerkiew, zrezygnowała z haraczu, oddała brańców i zobowiązała się do poskromienia tatarskich i kozackich wypadów. Sobieskiemu nie udało się jednak stworzyć antymoskiewskiego układu polsko-muzułmańskiego, ani ostatecznie zabezpieczyć przed zagrożeniem tureckim, w związku z czym zmuszony był do prowadzenia niekorzystnej dla Polski polityki zbliżenia z Rosją przeciwko Turcji. Przez kolejnych 7 lat Polska nie prowadziła wojen. W kraju narastała opozycja przeciwko królowi, opłacana złotem przez Austrię i Brandenburgię. W Małopolsce uknuto nawet spisek detronizacyjny, by obalić Jana III Sobieskiego, a tron przekazać niemieckiemu księciu Karolowi Lotaryńskiemu, ożenionemu z wdową po królu Michale Korybucie Wiśniowieckim.

16 Rzeczpospolita w 1686 roku

17 Odsiecz Wiedeńska i schyłek panowania Jana III SobieskiegoW marcu 1683 Rzeczpospolita, wobec zerwania przymierza przez Francję, zawarła sojusz z cesarzem Leopoldem I przeciwko Turcji, będącej sojuszniczką Francji. Turcy szykowali się wtedy do wielkiej wyprawy wojennej i Sobieski obawiał się, że uderzą z terenu Podola na Rzeczpospolitą, na Lwów i Kraków. Fortyfikował więc te miasta i zarządził zaciąg do wojska. Turcja uderzyła jednakże na Austrię i po trzech miesiącach armia wielkiego wezyra Kara Mustafy obległa Wiedeń. Nie czekając na posiłki litewskie, Sobieski z wojskiem koronnym pomaszerował w błyskawicznym tempie (400 km w 8 dni) na odsiecz stolicy austriackiej. Pod jego dowództwem 12 września 1683 rozegrała się wielka bitwa pod Wiedniem, która zakończyła się pogromem Turków. Zginęło ich , a chrześcijan zaledwie Papież Innocenty XI ustanowił z tej okazji na dzień 12 września święto imienia Maryi, które obchodzone jest po dzisiejszy dzień. 9 października, w marszu przez Węgry za cofającymi się Turkami, Sobieski odniósł jeszcze jedno znaczące zwycięstwo pod Parkanami, gdzie nieprzyjaciel stracił ludzi, a w grudniu wraz z całym swym wojskiem wrócił do Krakowa. W 1684 Rzeczpospolita weszła w skład Świętej Ligi, zawiązanej przez Austrię, Wenecję i papieski Rzym przeciwko Turcji. Wojna z Turcją trwała więc dalej i w następnych latach Polacy podjęli kilka wypraw na Podole, Mołdawię i Wołoszczyznę, jednakże bez istotnych sukcesów militarnych. Przyczyniły się do tego intrygi nowej opozycji – Sapiehów, układających się z elektorem brandenburskim, Fryderykiem III. Sobieski traktował ich tak jak Paców łagodnie, gdyż nie chciał nowych wojen domowych. Koncentrując się na wojnach z Turcją, Sobieski nie potrafił już zreformować ustroju państwa, zdobyć terenów nadbałtyckich, ani zabezpieczyć tronu dla swego najstarszego syna Jakuba. W 1686 zorganizował wielką wyprawę na Budziak, nie dokonał jednak trwałych zdobyczy terytorialnych. W tym samym roku, zabiegając o poparcie Rosji w wojnie z Turkami, zawarł w Moskwie pokój Grzymułtowskiego, w którym potwierdzone zostały warunki rozejmu z Andruszowa sprzed 20 lat. Oznaczało to więc oficjalną rezygnację Rzeczypospolitej ze Smoleńska i wschodniej Ukrainy z Kijowem. Rosjanie zapewnili też sobie opiekę nad wyznawcami prawosławia, co w przyszłości stało się pretekstem do ingerencji w wewnętrzne sprawy Rzeczypospolitej. Daleko idące ustępstwa strony polskiej nie przyniosły oczekiwanych korzyści politycznych i militarnych w ostatecznej rozprawie z Turcją. Warto też dodać że tym samym obronił chrześcijańską Europę przed inwazją islamu dosłownie rozgramiając wojska Sułtana w pył.

18 Jan III Sobieski błogosławi atak wojsk polskich pod Wiedniem

19 Polityka wewnętrzna Kierując się swym wielkim doświadczeniem wojennym, Sobieski zreformował wojska Rzeczypospolitej, zmieniając ich organizację i wyposażenie. Z oddziałów piechoty ostatecznie znikła pika, natomiast wszyscy muszkieterzy zostali wyposażeni w berdysze. Zwiększyło się znaczenie artylerii i dragonii, w ataku ciężkozbrojna husaria pozostawała główną siłą przełamującą. Jan III dążył do zreformowania państwa poprzez utworzenie silnego i sprawnego rządu królewskiego. W tym celu dążył do uporządkowania obrad sejmowych i ograniczenia roli sejmików. Dążył też do utworzenia w Polsce monarchii dziedzicznej, początkowo poprzez system elekcji następcy vivente rege, tzn. za życia króla. Działania te dwór przeprowadzał jednak niedyskretnie, co wywołało opór ze strony opozycji. Niekorzystnie też rozwiązał stosunki w Wielkim Księstwie Litewskim, gdzie nominowani przez niego na najwyższe stanowiska Sapiehowie, zamiast zastąpić nastawionych opozycyjnie Paców, sami wystąpili przeciwko królowi i dążyli właściwie do samodzielności. Ich działania doprowadziły w dalszym okresie do otwartego buntu na Litwie, co doraźnie zaszkodziło panowaniu króla. Panowanie Sobieskiego, mimo podejmowanych przez króla prób zmian, było jednak okresem dalszej degeneracji polskiego parlamentaryzmu.

20 Mecenat Sobieski zasłynął jako mecenas kultury. Roztoczył opiekę nad zdolnymi artystami, w tym architektami Tylmanem z Gameren i Augustynem Loccim, rzeźbiarzem Andreasem Schlüterem i malarzami Danielem Schultzem, Jerzym Eleuterem Szymonowiczem-Siemiginowskim oraz humanistami (Wespazjanem Kochowskim, Joachimem Pastoriusem, Wojciechem Stanisławem Chrościńskim, Janem Schultzem-Szuleckim), matematykami i astronomami (Janem Heweliuszem, Adamem Adamandym Kochańskim). Wielu z nich indygenował i nobilitował. Zapewnił gdańskiemu astronomowi Heweliuszowi dożywotnią pensję i zwolnił jego browar z podatków, za co ten odwdzięczył mu się, nazywając nowo odkryty gwiazdozbiór „Tarczą Sobieskiego”. Zgromadził dużą bibliotekę. Wybudował pałac w Wilanowie, ufundował kościół kapucynów (jako votum za wiktorię wiedeńską, gdzie spoczywa jego serce) i kościół św. Kazimierza (sakramentek) na Nowym Mieście w Warszawie (kolejne votum) oraz Kaplicę Królewską w Gdańsku. Przebudował również jedną z kamienic na lwowskim rynku. Był honorowym członkiem pierwszego na świecie towarzystwa geograficznego Accademia cosmografica degli argonauti, założonego przez weneckiego franciszkaninaVincenza Marię Coronelliego. Jego imię nosił statek gdański Johann der dritte König von Pohlen.

21 Jan III Sobieski pod Wiedniem

22 Majątek Ród Sobieskich nie należał do potężnych finansowo, jednak dwaj kolejni przodkowie króla zdołali doprowadzić go do tej pozycji i wprowadzić go do grona magnaterii. Jan Sobieski odziedziczył ogromny (choć oczywiście nieporównywalny z fortunami np. Zamoyskich czy Radziwiłłów) majątek, którego w związku ze śmiercią brata był jedynym (po odliczeniu uposażenia dla siostry) dysponentem. Po ojcu przejął majątki rodowe głównie na Lubelszczyźnie i Rusi Czerwonej, a także kamienicę we Lwowie, z kolei po matce m.in. Olesko. W 1667 r. w związku z aneksją do Rosji ziem wschodnioukraińskich, utracił posiadane tam dobra, uzyskał jednak za nie od cara odszkodowanie w wysokości zł. Po wygaśnięciu rodu Żółkiewskich przejął ich majętności, w tym m.in. Wolę Giełczewską (późniejszą Wolę Sobieską), Pomorzany (w 1699 r. wyceniane na ogromną sumę zł), Zborów i Złoczów na Podolu oraz Błudów na Wołyniu. Majątek ten zdołał znacznie pomnożyć własnymi działaniami. Znaczne wpływy przynosiło mu tez pełnienie starostw jaworowskiego (formalnie od 1647 do nominacji Jakuba – faktycznie starostwo dziedziczne w rodzie Sobieskich do 1716), krasnostawskiego (od 1653), stryjskiego (od 1660), osieckiego (1673), gniewskiego (od 16 III 1667 do śmierci). Przejmując władzę królewską, zdołał więc już Sobieski uzyskać status wielkiego magnata.

23 Wjazd Jana III Sobieskiego do Wiednia

24 Choroby, śmierć i następstwoMimo iż władca wiele swojego czasu spędził na polach bitewnych, co sugerować mogłoby dobry stan zdrowia, pod koniec swojego życia był już mocno schorowany. Cierpiał między innymi na otyłość, dnę moczanową, kamicę nerkową, nadciśnienie i zapalenie zatok oraz przywleczony z Francji syfilis. Stosowana na tę ostatnią chorobę kuracja rtęciowa doprowadziła do uszkodzenia nerek. Według Andrzeja Chryzostoma Załuskiego śmierć władcy spowodowało podanie nadmiernej ilości rtęci przez królewskiego lekarza żydowskiego Jonasa. Śmierć króla Jana III Sobieskiego nastąpiła w Wilanowie 17 czerwca Przyczyną był atak serca, po długotrwałej chorobie. Jego żona Maria Kazimiera zmarła w 1716 roku w Blois, we Francji. Oboje są pochowani w Krakowie, na Wawelu. Serce króla spoczywa w kaplicy królewskiej (bł. Anioła z Akry) w kościele kapucynów w Warszawie. Tron po Janie III Sobieskim przypadł Augustowi II Mocnemu, z saskiej dynastii Wettynów.

25 Bitwy stoczone przez Polaków pod dowództwem Jana Sobieskiego:Podhajce (1667) Bracław (1671) Mohylów (1671) Kalnik (1671) Krasnobród (1672) Niemirów (1672) Komarno (1672) Kałusz (1672) Chocim (1673) Bar (1674) Lwów (1675) Trembowla (1675) Wojniłów (1675) Żurawno (1676) Wiedeń (1683) Parkany (1683) Jazłowiec (1684) Żwaniec (1684) Jassy (1686) Pereryta (1691)

26 Upamiętnienie Pomnik Jana III Sobieskiego w Ogrodzie Strzeleckim w Krakowie przy ul. Lubicz. Monument powstał z fundacji Bractwa Kurkowego w 1883 r., w dwusetną rocznicę odsieczy wiedeńskiej. Autorem pomnika był Walery Gadomski, któremu pomagał jego uczeń Michał Korpal. Naturalnej wielkości posąg króla umieszczony jest na ozdobnym cokole, którego dolną część dekoruje herbowa tarcza. Na postumencie widnieje napis: Jan III Sobieski Król Polski. Całość została posadowiona na szerokiej, masywnej podstawie. Pomnik Jana III Sobieskiego w Warszawie dłuta Franciszka Pincka. Tablica upamiętniająca wygraną bitwę pod Wiedniem, znajduje się w kościele pw. Św Mikołaja Biskupa w Zgórsku koło Mielca.

27 Pomnik Jana III Sobieskiego i Marysieńki na Polach Wilanowskich

28 Mapa Polski za panowania Jana III Sobieskiego wydana z okazji 200Mapa Polski za panowania Jana III Sobieskiego wydana z okazji 200. rocznicy odsieczy wiedeńskiej

29 Jan III Sobieski w kulturzeJózef Ignacy Kraszewski poświęcił mu powieści „Cet czy licho” (1882) i „Adama Polanowskiego, dworzanina króla imci Jana III notatki” (1888), Polski malarz Jan Matejko namalował obraz „Sobieski pod Wiedniem”, portret Sobieskiego w karacenie, szkic „Jan III Sobieski w Częstochowie” 1859, Portret „Jan III Sobieski z rodziną” namalował w 1691 roku Henri Gascar, Portret „Sobieski i Marysieńka” namalował w 1677 Sebastiano Bonicelli, Portret „Jan III Sobieski z synem” namalował w 1680 Jan Tricius, Portret Sobieskiego namalował Charles de La Haye, „Portret rodziny Sobieskich” z 1693 namalował nieznany artysta, Popiersie w kości słoniowej pt. „Jan III Sobieski, król Polski” autorstwa Christopha Mauchera znajduje się w Bode-Museum w Berlinie. „Portret konny Jana III Sobieskiego” wykonał w 1674 roku Gonzales Coques, „Portret konny Jana III Sobieskiego” wykonał w 1690 roku Georg Philipp Rugendas der Ältere, Portret Jana III Sobieskiego nieznanego malarza znajduje się w Muzeum Historycznym w Sanoku

30 Nagrobek Jana III Sobieskiego w katedrze na Wawelu

31 KONIEC ŹRÓDŁA: „Biografia Jana III Sobieskiego” Zbigniew Wójcik, „Jan III Sobieski” Leszek Podhorodecki, wikipedia.org , portalwiedzy.pl