1 Problemy pediatryczne i neurologiczne u dziecka z FASDBożena Bańdo
2 Wpływ alkoholu etylowego na organizm płoduKartagińczycy zakazywali picia alkoholu w czasie nocy poślubnej w Biblii (Księga Sędziów 13; 4-5) anioł ostrzega kobietę, aby nie piła alkoholu w czasie ciąży, by nie psuć planów Boga dotyczących nienarodzonego Samsona wg Arystotelesa „głupie, nietrzeźwe, impulsywne kobiety rodzą dzieci na swoje podobieństwo...” 1726 J.Friend ostrzega, że „pijaństwo zbyt często jest powodem narodzin słabego, małego, chorowitego dziecka...” 1865 Lanceraux zaliczył małogłowie, charakterystyczny wygląd twarzy i uszkodzenie układu nerwowego do objawów „FAS” 1968 Lemoine; 1973 Jones zdefiniowali FAS
3 Wpływ alkoholu etylowego na organizm płodualkohol etylowy (i jego metabolit aldehyd octowy) najczęściej spotykany związek chemiczny o właściwościach teratogennych (teratogen- czynnik pochodzący za środowiska zewnętrznego, działający na organizm w okresie płodowym, powodujący powstawanie trwałych wad rozwojowych) alkohol etylowy związek o działaniu toksycznym (toksyczność- cecha związków chemicznych polegająca na powodowaniu zaburzenia funkcji lub śmierci komórek żywych, organów lub organizmów po dostaniu się w ich pobliże,jest to działanie niepożądane wynikające z reakcji chemicznych czy fizykochemicznych między związkiem chemicznym a układem biologicznym (DNA, enzymy...)
4 Wpływ alkoholu etylowego na organizm płoduwpływa istotnie na rozwój fizyczny i rozwój układu nerwowego działanie alkoholu etylowego na płód jest nieodwracalne ale wczesne wykrycie objawów i społecznych czynników ryzyka mających związek z ekspozycją płodu na alkohol może się przyczynić do zmniejszonej chorobowości w zakresie układu nerwowego i maksymalnie zwiększyć osłabiony potencjał rozwojowy dziecka działanie alkoholu etylowego na płód jest różnorodne, stąd termin FASD (Fetal Alhohol Spectrum Disorder)
5 Wpływ alkoholu etylowego na oun płodualkohol jest agonistą receptorów GABA, antagonistą receptora NMDA, zwiększa tworzenie wolnych rodników tlenu i azotu- apoptoza komórek nerwowych alkohol zmniejsza stężenie czynnika wzrostu neuronów NGF wpływa niekorzystnie na wiele wtórnych dróg przekazywania sygnałów biorących udział w migracji neurocytów upośledza metabolizm cholesterolu, hamuje sygnały przesyłane przez ligand szlaku sygnałowego Shh (Sonic hedgehoc), kluczowe we wczesnej embrio i morfogenezie struktur leżących w linii środkowej mózgu i kończyn (upośledza metabolizm cholesterolu u płodu, a cholesterol stanowi główny składnik błon komórkowych i mieliny)
6 FAS a zespół Smith-Lemlie-Opitz (prototyp wrodzonego zaburzenia przemiany cholesterolu- mutacja genu DHRC7 w locus 11q12-q13 kodującego reduktazę 7-dehydrocholesterolu) małogłowie, agenezja ciała modzelowatego wewnątrzmaciczne zahamowanie płodu i zaburzenia rozwoju i wzrostu po urodzeniu dysmorfia twarzy wady rozwojowe kończyn (częstsze w z.SLO) opóźnienie rozwoju psychoruchowego zaburzenia zachowania
7 Wpływ alkoholu etylowego na rozwój i wzrost płoduupośledza rozwój łożyska, powoduje skurcz naczyń łożyska (zwłaszcza gdy nikotynizm dodatkowo) niedożywienie towarzyszące alkoholizmowi może przyczyniać się do niewydolności łożyska alkohol zmniejsza stężenie białka w łożysku, utylizację glukozy, transport żelaza, witamin, wielonienasyconych kwasów tłuszczowych zmniejsza aktywność czynnika wzrostu naskórka i stężenia insulinopodobnego czynnika wzrostu 1 (IGF1) u płodu
8 Chorobowość przed i okołoporodowaspożywanie alkoholu w czasie ciąży może spowodować przedwczesny lub opóźniony poród (zależnie od czasu ekspozycji i modelu spożycia) zwiększone ryzyko zakażeń w tym posocznicy u noworodków z małą masą urodzeniową (zaburzenia powstawania i dojrzewania limfocytów T i B) zwiększona umieralność noworodków (powikłania wad rozwojowych, czynniki środowiskowe) istnieje związek między zespołem nagłej śmierci łóżeczkowej a piciem alkoholu w okresie przed poczęciem i nadużywaniem go w I trymestrze ciąży
9 FASD (rozpoznawanie) wywiad! (najważniejszy ale często trudny do wiarygodnego uzyskania) poziom alkoholu etylowego w surowicy krwi matki i noworodka GGTP, aldehyd octowy, transferyna desjalowana, średnia objętość erytrocytów w krwi matki badanie smółki w kierunku FAEE (estry etylowe kwasów tłuszczowych >600 ng/g smółki)
10 Noworodek matki uzależnionej „pijany noworodek”,”objawy abstynencji”niepokojący stan zdrowia noworodka gorączka, nadmierne pocenie, tachypnoe, inne zaburzenia oddychania wysoki ton płaczu, nieustający krzyk, nadwrażliwość na bodźce nadpobudliwość, drżenie, drgawki, wygórowany odruch Moro i odruchy ścięgniste, zaburzenia napięcia mięśniowego, częste ziewanie, kichanie, zatkany nos zaburzenia snu trudności w utrzymaniu prawidłowego stanu czuwania (stały niepokój, drażliwość) zaburzenia ssania, trudności z karmieniem, często biegunka, wymioty
11 Noworodek matki pijącej alkohol w ciążywcześniactwo, częste poronienia zamartwica płodu, uszkodzenie okołoporodowe, niedotlenienie, przedurodzeniowe zawały mózgu małogłowie, wady wrodzone w tym układu nerwowego deficyt masy ciała i wzrostu, hipotrofia
12 FASD (Fetal Alkohol Spectrum Disorder)pełnoobjawowy FAS udokumentowana/lub nie ekspozycja na alkohol w okresie płodowym wyraźna dysmorfia twarzy (minimum 3 cechy dysmorficzne) małogłowie, przedurodzeniowy deficyt wagi i wzrostu uszkodzenie oun (wady o.u.n., upośledzenie funkcji ruchowych, intelektualnych, społecznych) częściowy FAS Udokumentowana ekspozycja na alkohol w okresie płodowym brak lub niewielkie anomalie budowy ciała uszkodzenie oun ARDN (neurorozwojowe zaburzenia zależne od alkoholu) ekspozycja na alkohol w okresie płodowym wybiórcze uszkodzenie oun ARBD (Alkohol Related Birth Defects) zależne od alkoholu wrodzone wady rozwojowe
13 Deficyt wagi i wzrostu u dzieci z FASniska urodzeniowa masa i długość ciała niedobór masy ciała i wzrostu w późniejszych latach życia konieczne wykluczenie innych przyczyn zaburzeń wzrastania rodzinna niskorosłość konstytucjonalne opóźnienie rozwoju stany niedoborowe w czasie ciąży dysplazja szkieletowa zaburzenia hormonalne zespoły genetyczne choroby przewlekłe zespoły zaburzeń wchłaniania zaburzenia odżywiania zaniedbanie
14 Inne zaburzenia mające związek z ekspozycją na alkohol w okresie prenatalnymtwarzoczaszka małogłowie nierówne, specyficzne rozłożenie owłosienia na skórze czaszki hipoplazja środkowej części twarzy nieprawidłowości szpar powiekowych (krótkie, skośne ku górze lub dołowi, zmarszczka nakątna) nisko osadzone, odstające, skręcone małżowiny uszne wadliwa budowa kanałów słuchowych hipoplazja szczęki wady w obrębie podniebienia
15 Inne zaburzenia mające związek z ekspozycją na alkohol w okresie prenatalnymukład krążenia (wady układu krążenia na drugim miejscu po mózgu pod względem częstości występowania wad) ubytek przegrody międzykomorowej przetrwały przewód tętniczy tetralogia Fallota ubytki przegrody międzyprzedsionkowej przerwanie łuku aorty
16 Inne zaburzenia mające związek z ekspozycją na alkohol w okresie prenatalnymukład mięśniowo- szkieletowy skolioza z. Klippla- Feila (wady wrodzone kręgów szyjnych) kurza lub lejkowata klatka piersiowa pojedynczy poprzeczny fałd na dłoni krótka V kość śródręcza z klinodaktylią hipoplastyczne paznokcie przewód pokarmowy hepatomegalia zwiększona aktywność transaminaz wątrobowych
17 Inne zaburzenia mające związek z ekspozycją na alkohol w okresie prenatalnymnarząd wzroku opadanie powiek małoocze/ wady refrakcji częściowy ubytek jednej ze struktur oka oczopląs zez nieprawidłowości w zakresie nerwu wzrokowego układ moczo- płciowy nerka podkowiasta, wrodzony brak/ dysplazja nerki zdwojenie moczowodu wodonercze krwiomocz wnętrostwo
18 Inne zaburzenia mające związek z ekspozycją na alkohol w okresie prenatalnymnarząd słuchu nawracające zapalenia ucha środkowego wadliwa budowa kanałów słuchowych ubytki słuchu o typie przewodzeniowym lub czuciowo- nerwowym układ immunologiczny zahamowanie funkcji limfocytów T zahamowanie rozwoju limfocytów B wady ośrodkowego układu nerwowego
19 Wielospecjalistyczna opiekapediatra dysmorfolog otolaryngolog audiolog immunolog neurolog psycholog psychiatra okulista endokrynolog gastrolog dietetyk genetyk logopeda rehabilitant terapeuta zajęciowy chirurg plastyczny