1 Proces badawczy – schemat i zasady realizacjiAgata Górny Wydział Nauk Ekonomicznych UW Warszawa, 19 października 2010

2 Najważniejsze rodzaje badań

3 Typy badań Podział wg celu badawczegoBadania eksploracyjne Badania opisowe Badania wyjaśniające (przyczynowe)

4 Kryteria przyczynowości (Lazarsfeld, 1959):przyczyna poprzedza skutek występuje korelacja empiryczna zależność nie jest rezultatem działania trzeciej niezależnej zmiennej

5 Typy badań Podział wg kryterium czasuBadania przekrojowe Przykłady: Sondaż Spis Powszechny Badania dynamiczne Badania trendów Badania kohort demograficznych Panele

6 Typy badań Podział wg zastosowanych technik bad.Badania ilościowe ilościowe techniki badawcze ilościowy opis zjawiska wynik - liczby generalizacja na całą badaną populację Badania jakościowe jakościowe techniki badawcze opis mechanizmów zjawiska wynik – opis mechanizmów i sytuacji brak możliwości generalizacji na całą populację

7 Proces badawczy

8 Etapy procesu badawczego - przygotowanieSformułowanie problemu uszczegółowienie problematyki badawczej wybór i uzasadnienie hipotez badawczych Konceptualizacja pojęć Operacjonalizacja pojęć Wybór populacji (dobór próby) Wybór metody badawczej

9 Formułowanie problemuZainteresowana Idea Teoria (patrz Rysunek 4.2 z Babbie, 2003)

10 Kryteria zawężania i selekcji pytań badawczychKryterium teoretyczne Wybór pytań najistotniejszych Kryterium metodologiczne Ograniczenia dostępnych metod Kryterium techniczno-organizacyjne Ograniczenia finansowe i czasowe.

11 Hipoteza badawcza – definicja i własnościHipoteza badawcza – propozycja twierdzenia naukowego Hipotezy: wyznaczają zakres poszukiwań ukazują teoretyczne przesłanki określają „obszar niewiedzy” badacza

12 Hipoteza badawcza powinna …odnosić się jednoznacznie do problematyki badawczej posiadać uzasadnienie podawać warunki sprawdzalności

13

14 Trzy poziomy „mocy” hipotez badawczychPoziom słaby – dotyczące „istnienia” zjawisk lub zależności Poziom średni – dotyczące warunków zajścia zjawiska lub kierunku zależności Poziom mocny – jednoznaczne, precyzyjne twierdzenia z podaniem warunków ich spełnienia

15 Konceptualizacja Konceptualizacja - uściślenie i udoskonalenie abstrakcyjnych pojęć używanych w badaniu Wskaźniki – znaki obecności lub nieobecności badanego pojęcia Wymiary – możliwy do wyszczególnienia aspekt pojęcia

16 Gospodarstwo domowe według definicji ONZJednoosobowe gospodarstwo domowe stanowi osoba która mieszka sama w wydzielonym lokalu mieszkalnym albo w wydzielonym pomieszczeniu (np. pokoju) lokalu mieszkalnego i nie tworzy wieloosobowego gospodarstwa domowego z pozostałymi mieszkańcami lokalu Wieloosobowe gospodarstwo domowe to grupa osób zamieszkujących wydzielony lokal mieszkalny, które wspólnie się utrzymują (dzielą wydatkami na żywność i inne artykuły codziennego użytku).

17 Głowa gospodarstwa domowego według definicji ONZGłowa gospodarstwa domowego to osoba, którą inni członkowie gospodarstwa domowego lub rodziny uważają za głowę gospodarstwa domowego. W praktyce taka osoba w największym stopniu jest odpowiedzialna za utrzymanie gospodarstwa lub rodziny. Komentarz do powyższej definicji: ‘W krajach gdzie partnerzy uważani są za równych sobie w sensie ekonomicznej odpowiedzialności za gospodarstwo domowe lub rodzinę pojęcie ‘głowy gospodarstwa domowego’ nie ma już praktycznego zastosowania’.

18 Rodzina według definicji ONZRodzina to dwie lub więcej osoby stanowiące gospodarstwo domowe i powiązane relacją małżeństwa lub pozostające w związku nieformalnym, jak również rodzic i dziecko.

19 Operacjonalizacja Operacjonalizacja – przygotowanie procedur badawczych (operacji i narzędzi) pozwalających na empiryczną obserwacje rzeczywistych zjawisk odpowiadających pojęciom uszczegółowionym w fazie konceptualizacji

20 Efekty operacjonalizacji to przygotowanie …Listy zmiennych Wartości zmiennych Narzędzi badawczych (np. kwestionariusz)

21 Zmienne i ich wartości Wartość zmiennej – własności lub cechy, które opisują badany przedmiot Przykłady: kobieta blondynka ekonomistka Zmienna – logicznie pogrupowany zbiór wartości płeć kolor włosów zawód

22 Wartości zmiennej muszą być …wyczerpujące - dobrze opisujące każdą możliwą sytuację rozłączne – każda obserwacja/sytuacja musi dać się zakwalifikować w kategoriach jednej wartości

23 Wybór populacji badanejPopulacja badana – grupa, na temat której formułuje się wnioski w badaniu Przykłady: studenci Ukraińcy w Polsce biznesmeni

24 Pełne i częściowe dane o populacjiDane pełne – informacje dotyczące wszystkich jednostek populacji badanej Dane częściowe – informacje dotyczące tylko niektórych (części) jednostek populacji badanej - próby

25 Sposoby doboru próby Dobór losowy – wszystkie jednostki populacji mają taką samą szansę znaleźć się w populacji badanej Dobór celowy – jednostki badania wybierane są w sposób arbitralny

26 Odmiany doboru celowegoDostępność badanych – konkretne miejsce badania Arbitralny dobór ze względu na pewną cechę Metoda kuli śnieżnej Poszukiwanie dobrych informatorów Dobór kwotowy – osoby o określonych cechach społeczno-demograficznych

27 Metoda badawcza Metoda badawcza – zespół środków i sposobów użytych w danym badaniu; raczej sposób podejścia niż gotowe procedury badawcze

28 Technika badawcza Technika badawcza – technika zbierania danychPrzykłady: wywiad pogłębiony obserwacja

29 Techniki badawcze - podziałTechniki obserwacji służą pozyskiwaniu informacji, które najlepiej zdobyć na drodze obserwacji. Techniki komunikacji służą pozyskiwaniu informacji, których nie da się uzyskać na drodze obserwacji.

30 Narzędzie badawcze Narzędzie badawcze – instrument konieczny do zrealizowania danej techniki badawczej; przygotowanie narzędzia badawczego to element operacjonalizacji Przykłady: kwestionariusz scenariusz wywiadu wytyczne dla obserwacji

31 Przykłady metod badawczychSondaż Eksperyment Case study Metoda etnograficzna Analiza danych zastanych Metoda porównawcza

32 Typy studium przypadkuWewnętrzne – analiza ciekawego przypadku Instrumentalne – analiza przykładowego przypadku Kolektywne – rozszerzenie instrumentalnego studium przypadku

33 Elementy procesu badawczego - realizacjaPilotaż Zbieranie danych Przetwarzanie danych weryfikacja jakości zebranego materiału przygotowanie zbioru danych uporządkowanie zebranych materiałów Analiza Zastosowanie