1 Procesy poznawcze cd Uwaga

2 Definicja uwagi Uwaga to zdolność do koncentracji na jednym zadaniu pomimo działania bodźców dystrakcyjnych Pozwala dokładniej rejestrować pewne aspekty otoczenia Umożliwia uczenie się Pozwala na szybkie reagowanie

3 Uwaga jest mechanizmem, dzięki któremu:spostrzegamy tylko część bodźców docierających do organów zmysłowych, przypominamy tylko część informacji zakodowanych w pamięci, uruchamiamy tylko jeden z wielu możliwych procesów myślenia i wykonujemy tylko jedną z wielu możliwych do wykonania reakcji. E. Nęcka (2000)

4 Właściwości bodźca przyciągające uwagęCechy pozwalające na łatwe wyodrębnienie bodźca: wyrazistość, intensywność, nowość Kontekst, w jakim występuje bodziec

5 Podzielność uwagi Czy można robić dwie rzeczy od razu?Obserwacje potoczne: Napoleon potrafił pisać dwa listy równocześnie. Ludzie czytają gazety i słuchają muzyki Uwaga może działać w sposób elastyczny – możliwe jest poświęcanie większej uwagi albo czytaniu gazety lub słuchaniu muzyki

6 Teoria uwagi Kahnemana (1973)Uwagę można interpretować jako wysiłek umysłowy. Jest ona formą energii psychicznej, którą można wykorzystać do realizacji różnych celów Pewne formy aktywności wymagają większego wysiłku psychicznego Energia potrzebna w przetwarzaniu informacji może wzrastać lub obniżać się pod wpływem innych czynników, takich jak poziom pobudzenia W tym samym czasie można wykonywać różne działania przy założeniu, że suma zaangażowanej w nie energii nie przekracza całkowitych zasobów dostępnych jednostce

7 Teoria Kahnemana – alokacja zasobówKluczową rolę odgrywa polityka alokacji zasobów uwagi. Decyduje ona o tym, na czym zostanie skupiona uwaga Ognisko uwagi może zostać przeniesione z jednego działania na inne działanie Możliwe są następujące układy wyników w wypadku dwóch zadań A może zakłócać B, podczas gdy A pozostaje nietknięte lub odwrotnie Zarówno A jak i B mogą zostać zakłócone B może być całkowicie zablokowane, podczas gdy A jest nietknięte, albo na odwrót

8 Przetwarzanie automatyczne i kontrolowane (Schneider, Shiffrin)Nie angażuje świadomości Małe zapotrzebowanie na zasoby uwagi Ma charakter równoległy Duża szybkość Zadania dobrze znane i łatwe Wykorzystuje proste procesy poznawcze Angażuje świadomość Duże zapotrzebowanie na zasoby uwagi Ma charakter sekwencyjny Mała szybkość Zadania nowe i o dużym stopniu trudności Wykorzystuje złożone procesy poznawcze

9 Błędy typowe dla procesów automatycznychZeślizg: rozpoczęcie czynności rutynowej powoduje ześlizg i kontrolę przejmują procesy automatyczne Ominięcia: przerwanie czynności rutynowej powoduje pominięcie pozostałych faz Perseweracje: powtarzanie części lub całości procedury Błąd opisu: wewnętrzny opis planowanego działania prowadzi do wykonania go na złym obiekcie Błędy zależne od danych: informacja sensoryczna przejmuje kontrolę nad przebiegiem działania planowanego Błędy asocjacyjne: silne skojarzenia wyzwalają złą czynność rutynową Brak aktywacji do zakończenia czynności: idziemy do innego pokoju, zapominając po co

10 Efekt Stroopa Interferencja między dwoma cechami bodźcaWskazuje, że ludzie potrafią zatrzymać reakcję nawykową Muszą ją zablokować, co wymaga czasu i wysiłku W miarę upływu czasu jest ono wykonywane coraz lepiej – szybciej i z mniejszą ilością błędów