Prof. Dr. Ahmet AYDIN İÜ Cerrahpaşa Tıp Fak.

1 Solunum yolu hastalıklarının tedavi ve korunmasında vit...
Author: Ezgi Adivar
0 downloads 12 Views

1 Solunum yolu hastalıklarının tedavi ve korunmasında vitamin, mineral ve diğer besleyicilerin rolüProf. Dr. Ahmet AYDIN İÜ Cerrahpaşa Tıp Fak. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları ABD Metabolizma ve Beslenme Bilim Dalı (www.beslenme.bulteni.com) E-posta:

2 Kronik Hastalıklar Yirminci yüzyılda enfeksiyon hastalıkları azalırken, müzmin (kronik) hastalıklarda bu arada astımda da büyük bir patlama olmuştur.

3 Astım Diabet Romatizmal hastalıklar Polikistik over sendromu DepresyonProstat hipertrofisi Hipertansiyon Osteoporoz Diş çürükleri Reflü, ülser Obezite Multipl skleroz Hiperaktivite Kanser Miyokard enfarktüsü Otizm

4 Dünyada astım prevalansı (yaygınlığı)ABD, Kanada, Britanya, İrlanda, Yeni Zelanda ve Avusturalya yaş çocuklarındaki reaktif havayolu hastalığı sıklığı %22 ile %32 arasında değişmektedir. 20-30 yıl önce bu oranlar yaklaşık %50 daha azdı. Worldwide variations in the prevalence of asthma symptoms: the International Study of Asthma and Allergies in Childhood (ISAAC). Eur Respir J 1998; 12: 315–35.

5 Dünya’da 13-14 yaş çocuklarındaki reaktif havayolu hastalığı sıklığıSanayileşmiş ülkelerdeki fazlalık, az gelişmiş ülkelerdeki ve Akdeniz’deki sanayileşmiş ülkelerdeki düşüklük dikkati çekiyor. Diğer sanayileşmiş ülkeler kadar antibiyotik kullanmalarına rağmen Akdeniz ülkelerinde astımın daha az görülmesi diyet ile açıklanabilir. Worldwide variations in the prevalence of asthma symptoms: the International Study of Asthma and Allergies in Childhood (ISAAC). Eur Respir J 1998; 12: 315–35.

6 Az gelişmiş ülkelerdeki astım prevalansıAstım sıklığı Etopyanın kentsel bölümünde (Jimma şehri) % 3.6 iken kırsal yörelerde neredeyse hiç yoktur. 100 yıl önce astım, koroner kalp hastalığı gibi son derece nadir rastlanılan yeni bir hastalıktı. Yemaneberhan H, Bekele Z, Venn A, Lewis S, Parry E, Britton J. Prevalence of wheeze and asthma in relation to atopy in urban and rural Ethiopia. Lancet 1997;350:85-90.

7 Ankara’da alerjik hastalıklar prevalansıYıl Astım Hışıltı Saman nezlesi Egzema 1992 1997 2002 %8.3 %9.8 %6.4 %11.9 %13.3 % 15.4 % 14.1 % 7.2 %4 % 4.3 % 1.8   Demir AU, Karakaya G, Bozkurt B, Sekerel BE, Kalyoncu AF. Asthma and allergic diseases in schoolchildren: third cross-sectional survey in the same primary school in Ankara, Turkey. Pediatr Allergy Immunol. 2004;15(6):531-8.

8 Son yıllarda Astım tedavisi ve korunmasında kullanılan başlıca ilaçlarİnhale kortikosteroidler Kısa etkili beta-2-agonistler Uzun etkili beta-2-agonistler Lökotirien inhibitörleri Mickleborough TD, Lindley MR, Ionescu AA, Fly AD. Protective effect of fish oil supplementation on exercise-induced bronchoconstriction in asthma. Chest. 2006;129(1):39-49.

9 rağmen astım niçin müthiş bir şekilde artıyor?Bu kadar yeni ilaçlara rağmen astım niçin müthiş bir şekilde artıyor? Son bir yüz yılda neler değişti de böyle oldu?

10 Astım kalıtsal mı? Edinsel mi?Son elli yıldır sanayileşmiş ülkelerde astım yaygınlığı baş döndürücü bir hızla artarken, gelişmekte olan ülkelerdeki artış sınırlı kalmıştır. Ülkeler arasındaki bu fark astımın gelişmesindeki ana nedenin genetik değil, çevresel faktörlerdeki değişiklikler olduğunu kuvvetle düşündürmektedir. Mannino DM, Homa DM, Pertowski CA et al. Surveillance for asthma – United States, 1960–1995. MMWR CDC Surveill Summ 1998; 47: 1–27. Beasley R, Crane J, Lai CK, Pearce N. Prevalence and etiology of asthma. J Allergy Clin Immunol 2000; 105: S466–72. Burney PG, Luczynska C, Chinn S, Jarvis D. The European Community Respiratory Health Survey. Eur Respir J 1994; 7: 954–60. Asher MI, Keil U, Anderson HR et al. International Study of Asthma and Allergies in Childhood (ISAAC): rationale and methods. Eur Respir J 1995; 8: 483–91. McKeever TM, Britton J. Diet and asthma. Am J Respir Crit Care Med. 2004; 170(7):725-9.

11 Son bir yüz yılda çevresel faktörlerimiz ve bu arada diyetimiz büyük ölçüde değişmiştir.Canlılık tarihinde, yiyeceklerdeki değişiklikler hiçbir zaman son bir yüzyıldaki kadar hızlı olmamıştır.

12 Son yüzyılda diyetimizde meydana gelen en önemli değişiklikler nelerdir?

13 Rafine (glisemik endeksi yüksek) şekerler, beyaz un ve tuz tüketiminin artmasıTaze sebze-meyve (vitamin-mineral) ve fermente ürünlerin (probiyotikler) tüketiminin azalması. Anne sütü tüketiminin azalması Sezaryen doğumların artması (%80!!!) Omega-3 tüketimi ve D vitamini (güneş) üretiminin azalması Katkı maddeleri, toksinler, hava kirliliği

14 hijyen teorisi-bağırsak florası-probiyotiklerAstım- hijyen teorisi-bağırsak florası-probiyotikler

15 “ İntrauterin dönemde fetüsteTh2 hakimiyeti vardır ” Th 1 Th 2 Normal şartlarda doğumdan sonra, sağlıklı bir ba- ğırsak florasının oluşmasıyla Th2 hakimiyeti azalır ve Th1 ileTh2 arasında yeniden bir denge kurulur.

16 Mikroflorayı koruyarak Th2/Th1 dengesini sağlayan faktörlerTreg Vaginal doğum Anne sütü Th2 Th1 Doğal gıdalar Probiyotikler Bazı enfeksiyonların geçirilmesi Viral aşıların kullanılmaması Antibiyotik kullanılmaması Noverr MC, Huffnagle GB. The microflora hypothesis of allergic diseases. Clin Exp Allergy. 2005;35(12): Rook GA, Brunet LR. Old friends for breakfast. Clin Exp Allergy 2005; 35: 841–2 Fanaro S, Chierici R, Guerrini P, Vigi V. Intestinal microflora in early infancy: composition and development. Acta Paediatr 2003; 91 (Suppl.): 48–55.

17 Yenidoğanda flora-doğum şekliVaginal doğum/anne sütü Bifidobacterium Lactobacilli Streptococcus Sezaryen doğum ve/veya formula mama Eschericha coli Clostridia Staphylococcus

18 Hijyen teorisi- Mikroflora hipoteziHayatın erken dönemlerinde başta virüsler olmak üzere çeşitli mikroorganizmalara maruz kalma mukozal bağışıklık sisteminin olgunlaşması için önemlidir. Sadece bazı patojen mikropların varlığı değil, bağırsak mukozasında bulunan normal flora mikroplarının varlığı da mukozadaki normal immün toleransın sağlanmasında ve şekillenmesinde önemli roller oynarlar. Noverr MC, Huffnagle GB. The microflora hypothesis of allergic diseases. Clin Exp Allergy. 2005;35(12): Kalliomaki M, Salminen S, Arvilommi H, Kero P, Koskinen P, Isolauri E. Probiotics in primary prevention of atopic disease: a randomised placebo-controlled trial. Lancet 2001; 357(9262): Message SD, Johnston SL. Viruses in asthma. Br. Med. Bull. 2002; 61(1):

19 Bazı enfeksiyonların olmaması ve floranın bozulması T2 yardımcı hücrelerinin, T1 yardımcı hücrelerine olan hakimiyetini artırarak mukozal bağışıklığı bozar ve birçok alerjik hastalığın ve astımın sıklığını artırır. Bunun tersine bazı enfeksiyonların olması ve bağırsak florasının bozulmaması başta astım olmak üzere çeşitli alerjik hastalıklardan korur.

20 Bağırsak florası-bağırsak geçirgenliğiBağırsak florasının bozuk olması bağırsaktaki koruyucu bariyeri yıkarak geçirgenliği artırır. T2 cevabı şiddetlenir. Ortaya çıkan çeşitli sitokinler IgE yapımını artırırlar.

21 Mezenterik lenf bezleriNon spesifik immünite Mide asiditesi Mukus Enzimler Peristaltizm Flora Mikro- organizmaları S IgA T hücre cevabı Epitel içi lenfositler Lamina propria Peyer plakları Sitokin üretimi Son ürünler Mezenterik lenf bezleri

22 Bağırsak florasının bozulmasıKarbohidrattan ve rafine gıdadan zengin diyet Probiyotiklerden fakir diyet Omega-3’ten fakir diyet Anne sütü almama Sezaryen doğum Erken yaşta antibiyotik kullanma Bağırsak florasının bozulması Viral enfeksiyonların azlığı Aşılar Enflamatuvar cevabın artması (serbest radikaller, T2/T1 cevabının artması, sitokinler, IgE) Allerjik hastalıklar

23 Düzenleyici T hücreleri- immün toleransMikroflorası sağlıklı olan kişilerde, mükerrer olarak alerjenlere maruz kalma reaktiviteyi artırmaz; tam tersine reaktiviteyi azaltarak immün toleransın gelişmesini sağlar. Düzenleyici (regulatuar) T hücreleri (Treg) salgıladıkları antienflamatuar maddeler (IL-10 ve transforme edici büyüme faktörü-β) ile immün toleransının gelişmesini sağlayan en önemli ögelerdir. Hall G, Houghton CG, Rahbek JU, Lamb JR, Jarman ER. Suppression of allergen reactive Th2 mediated responses and pulmonary eosinophilia by intranasal administration of an immunodominant peptide is linked to IL-10 production. Vaccine 2003; 21: 549–61.         Takabayashi K, Libet L, Chisholm D, Zubeldia J, Horner AA. Intranasal immunotherapy is more effective than intradermal immunotherapy for the induction of airway allergen tolerance in Th2-sensitized mice. J Immunol 2003; 170: 3898–905.      Akbari O, Stock P, DeKruyff RH, Umetsu DT. Role of regulatory T cells in allergy and asthma. Curr Opin Immunol 2003; 15: 627–33.        Herrick CA, Bottomly K. To respond or not to respond: T cells in allergic asthma. Nat Rev Immunol 2003; 3: 405–12.        

24 Bu maddeler yardımcı T-1 hücreleri, ve özellikle de yardımcı T-2 hücrelerinin aşırı uyarılmasını baskılayarak allerjik hastalıkları azaltırlar. Yardımcı T-2 hücrelerinin aşırı uyarılmasınının azaltılması astımın önlenmesi ve tedavisinde çok önemli bir unsurdur.

25 IL-4 IFN γ IL-5 TNF-α IL-9 IL-2 IL-13 TGF-β IL-10 Antikor yanıtıIgE üretimi Eozinofili Mast hücresi Bazofil hücresi Makrofaj aktivasyonu NK aktivasasyonu Gecikmiş tipte aşırı duyarlılık İmmün tolerans Th1 ile Th2 arasındaki denge IL-4 IL-5 IL-9 IL-13 IFN γ TNF-α IL-2 TGF-β IL-10

26 Bozuk mikroflora- hava yolu reaksiyonuHayatlarında ilk kez bir alerjene maruz kaldıklarında mikroflorası bozulmuş olan farelerde hava yollarında reaksiyon gelişmekte iken, sağlıklı bir mikrofloraya sahip farelerde böyle bir reaksiyon görülmemektedir. Noverr MC, Falkowski NR, McDonald RA, Huffnagle GB. The development of allergic airway disease in mice following antibiotic therapy and fungal microbiota increase: role of host genetics, antigen and IL-13. Infect Immun 2005; 73: 30–8.

27 Mikroflora bozukluğu-AtopiYapılan çeşitli araştırmalar atopik kişilerin bağırsaklarındaki mikrofloranın normalden farklı olduğunu göstermiştir. Bu kişilerin mikrofloralarında aerobik mikroplar artmış, anerobik mikroplar (başta laktobasiluslar olmak üzere) ise azalmıştır. Bjorksten B, Naaber P, Sepp E, Mikelsaar M. The intestinal microflora in allergic Estonian and Swedish 2-year-old children. Clin Exp Allergy 1999; 29: 342–6. Bjorksten B, Sepp E, Julge K, Voor T, Mikelsaar M. Allergy development and the intestinal microflora during the first year of life. J Allergy Clin Immunol 2001; 108: 516–20. Bottcher MF, Nordin EK, Sandin A, Midtvedt T, Bjorksten B. Microflora-associated characteristics in faeces from allergic and nonallergic infants. Clin Exp Allergy 2000; 30: 1590–6. Kalliomaki M, Kirjavainen P, Eerola E, Kero P, Salminen S, Isolauri E. Distinct patterns of neonatal gut microflora in infants in whom atopy was and was not developing. J Allergy Clin Immunol 2001; 107: 129–34. Kirjavainen PV, Apostolou E, Arvola T, Salminen SJ, Gibson GR, Isolauri E. Characterizing the composition of intestinal microflora as a prospective treatment target in infant allergic disease. FEMS Immunol Med Microbiol 2001; 32: 1–7. Kirjavainen PV, Arvola T, Salminen SJ, Isolauri E. Aberrant composition of gut microbiota of allergic infants: a target of bifidobacterial therapy at weaning? Gut 2002; 51: 51–5. Adlerberth I, Carlsson B, de Man P et al. Intestinal colonization with Enterobacteriaceae in Pakistani and Swedish hospital-delivered infants. Acta Paediatr Scand 1991; 80: 602–10.  

28 Probiyotik kullanımı-atopik hastalıklarÇok sayıda çalışma probiyotik kullanımının atopik hastalıkları riskini önemli ölçüde azalttığını göstermiştir. Bu araştımalardan birinde (Kirjavainen) erken yaşta probiyotik kullanımının etkisi erişkin yaşa kadar devam ettiği belirlenmiştir(4). Bu çalışma bebek beslenmesinde doğal ve probiyotik içeren besinlerin ne kadar önemli olduğunu altını çizmektedir. Kalliomaki M, Salminen S, Poussa T, Arvilommi H, Isolauri E. Probiotics and prevention of atopic disease: 4-year follow-up of a randomised placebo-controlled trial. Lancet 2003; 361: 1869–71. Lodinova-Zadnikova R, Cukrowska B, Tlaskalova-Hogenova H. Oral administration of probiotic Escherichia coli after birth reduces frequency of allergies and repeated infections later in life (after 10 and 20 years). Int Arch Allergy Immunol 2003; 131: 209–11. Viljanen M, Savilahti E, Haahtela T et al. Probiotics in the treatment of atopic eczema/dermatitis syndrome in infants: a double-blind placebo-controlled trial. Allergy 2005; 60: 494–500. Bjorksten B. Evidence of probiotics in prevention of allergy and asthma. Curr Drug Targets Inflamm Allergy. 2005;4(5): Isolauri E, Arvola T, Sütas Y, Salminen S. Probiotics in the management of atopic eczema. Clin Exp Allergy 2000; 30: Majamaa H, Isolauri E. Probiotics: a novel approach in the management of food allergy. J Allergy Clin Immunol 1997; 99: Osenfeldt V, Benfeldt E, Dam Nielsen S et al. Effect of probiotic lactobacillus strains in children with atopic dermatitis. J Clin Allergy 2003;111:389-95 Kirjavainen PV, Salminen SJ, Isolauri E. Probiotic bacteria in the management of atopic disease: underscoring the importance of viability. J Pediatr Gastroenterol Nutr 2003; 36: 223–7.      

29 Hamilelik- probiyotik-atopiHamileliklerinde probiyotik verilen ve atopik hastalığı olan annelerin bebeklerinde atopi oranının belirgin azaldığı görülmüştür. Rosenfeldt V, Benfeldt E, Nielsen SD et al. Effect of probiotic Lactobacillus strains in children with atopic dermatitis. J Allergy Clin Immunol 2003; 111: 389–95. Kalliomaki M, Salminen S, Arvilommi H, et al. Probiotics in primary prevention of atopic disease: a randomised placebo-controlled trial. Lancet 2001; 357:

30 Probiyotiklerin alerji önleyici özellikleriProbiyotikler alfa 1-antitripsin ve tümör nekroze edici faktör düzeylerini düşürerek bağırsaktaki iltihabı baskılarlar. Probiyotikler sekretuvar IgA antikor yapımını artırarak mukoza bağışıklığını artırırlar Probiyotikler salgıladıkları proteazlarla intestinal protein sindirimini kolaylaştırarak antijenik uyarıyı azaltırlar.

31 Diyet ile normal bağırsak florası nasıl sağlanır?Un ve şekerden fakir, sebze, meyve, et ve yumurta gibi doğal gıdalardan zengin bir diyet bağırsak florasının koruyuculuğunu artırır. Fermantasyon ürünleri (turşu, yoğurt, peynir, şarap, boza, sirke, tuzlama yiyecekler, bira mayası) bağırsak florasında bulunan probiyotikleri artırırlar.

32 Süt-Astım

33 Süt işleme teknolojisi-AtopiPastörizasyon ve UHT teknolojisi uygulanan süt ve süt ürünlerindeki probiyotikler büyük ölçüde ortadan kalkar!! Böylece bu ürünlerin raf ömrü uzar. Sizinki ise azalır!! Homojenizasyon süt moleküllerini tahrip ederek bir allerjen haline sokar.

34 Süt-astım Birçok çalışmada sütün astım ya da astım benzeri belirtilere yol açtığı gösterilmiştir. Rumsaeng V, Metcalfe DD: Asthma and food allergy. Nutr Rev1998; 56 :S153 –S160 Novembre E, de Martino M, Vierucci A: Foods and respiratory allergy.J Allergy Clin Immunol 1988; 81 :1059 –1065. Bernaola G, Echechipia S, Urrutia I, Fernandez E, Audicana M, Fernandez de Corres L. Occupational asthma and rhinoconjunctivitis from inhalation of dried cows milk caused by sensitization to alpha-lactalbumin. Allergy 1994; 49 :189 –191 Senti G, Leser C, Wal JM, Bernard H, Wüthrich B: Severe asthma and anaphylaxis in a cow’s milk-allergic patient. Sheep’s, goat’s or horse’s milk as an alternative for milk-protein-allergic persons. Allergologie 2002; 25 :333 –337. Rancé F, Dutau G: Asthme et allergies alimentaires: à propos de 163 observations pédiatriques. Arch Péd 2002; 9 (Suppl 3):402S –407S, . Wüthrich B: Zur Nahrungsmittelallergie. Häufigkeit der Symptome bei 402 Patienten— Kuhmilchallergie — Nahrungsmittel und Neurodermitis atopica.Allergologie 1993;16 :280 –287. Nagel G, Linseisen J: Dietary intake of fatty acids, antioxidants and selected food groups and asthma in adults.Eur J Clin Nutr 2005; 59:8 -15 Haas F, Bishop MC, Salazar-Schicchi J, Axen KV, Lieberman D, Axen K: Effect of milk ingestion on pulmonary function in healthy and asthmatic subjects. J Asthma 2001; 28 :349 –355

35 Süt-astım Ankara’da yapılan bir çalışmada süt tüketiminin astım ve saman nezlesini artırdığı ortaya konmuştur (1). Sütün astımı artırmadığına dair çalışmalar da mevcuttur (2-4). Demir AU, Karakaya G, Bozkurt B, Sekerel BE, Kalyoncu AF. Asthma and allergic diseases in schoolchildren: third cross-sectional survey in the same primary school in Ankara, Turkey. Pediatr Allergy Immunol. 2004;15(6):531-8. Wuthrich B, Schmid A, Walther B, Sieber R. Milk Consumption Does Not Lead to Mucus Production or Occurrence of Asthma J. Am. Coll. Nutr., December 1, 2005; 24(suppl_6): 547S - 555S. Haas F, Bishop MC, Salazar-Schicchi J, Axen KV, Lieberman D, Axen K: Effect of milk ingestion on pulmonary function in healthy and asthmatic subjects. J Asthma 1991; 28 :349 –355 Nguyen M. Effect of cow milk on pulmonary function in atopic asthmatic patients.Ann Allergy Asthma Immunol 1997;79: 62 –64 Woods RK, Weiner JM, Abramson M, Thien F, Walters EH. Do dairy products induce bronchoconstriction in adults with asthma?J Allergy Clin Immunol 1998; 101 :45 –50

36 Protein hidrolizatı-AstımAlerji riski olan çocuklarda protein hidrolizatı içeren mamaların kullanılması atopi gelişimini azaltmış, astım gelişimini ise etkilememiştir. Mallet E, Henocq A. Long-term prevention of allergic diseases by using protein hydrolysate formula in at-risk infants. J Pediatr 1992; 121: s95-s100.

37 Anne sütü-astım 12 çalışmaya dayanarak yapılan bir toplu analizde anne sütünün astım gelişmesini en az %30 azalttığı görülmüştür. Ailede atopi hikayesi olanlarda bu oran %50’dir. Gdalevich M, Mimouni D, Mimouni M. Breast feeding and the risk of bronchial asthma in childhood: a systematic review with meta-analysis of prospective studies. J Pediatr 2001; 139:

38 Kefir

39 KEFİR Kefir bir probiyotiktir.Barsak florasının yeniden düzenlenmesini sağlar. Th2/Th1 dengesinin sağlanmasında immün modülatördür. TGF-β ve IL-10 düzeyini artırır. Barsakta düşük pH sağlar Sekretuar IgA nın sentezini artırır.

40 Astım-antibiyotik Alerjik hastalıkların altında yatan önemli bir faktör antibiyotiklerdir. Çeşitli epidemiyolojik araştırmalar erken yaşta antibiyotik kullanılması ile astım arasında güçlü bir bağın olduğunu göstermiştir. McKeever TM, Lewis SA, Smith C et al. Early exposure to infections and antibiotics and the incidence of allergic disease: a birth cohort study with the West Midlands General Practice Research Database. J Allergy Clin Immunol 2002; 109: 43–50. Farooqi IS, Hopkin JM. Early childhood infection and atopic disorder. Thorax 1998; 53: 927–32. Droste JH, Wieringa MH, Weyler JJ, Nelen VJ, Vermeire PA, Van Bever HP. Does the use of antibiotics in early childhood increase the risk of asthma and allergic disease? Clin Exp Allergy 2000; 30: 1547–53. Wickens K, Pearce N, Crane J, Beasley R. Antibiotic use in early childhood and the development of asthma. Clin Exp Allergy 1999; 29: 766–71.  Eldeirawi K, Persky VW. History of ear infections and prevalence of asthma in a national sample of children aged 2 to 11 years: the Third National Health and Nutrition Examination Survey, 1988 to Chest 2004; 125: 1685–92.      

41 Astım mikroflora bozukluğu sonucu gelişen kronik enflamatuvar bir hastalıktır.

42 Proenflamatuvar mediatörlerOmega-6 (Diyet ve Doku yıkımı) Fosfolipaz A2 Araşidonik asit Lipooksijenaz Sikloooksijenaz IV. Grup Lökotirienler II. Grup prostaglandinler Proenflamatuvar mediatörler

43 Antienflamatuvar mediatörleromega-3 (Diyet ve Doku yıkımı) Fosfolipaz A2 Araşidonik asit Lipooksijenaz Sikloooksijenaz V. Grup Lökotirienler III. Grup prostaglandinler Antienflamatuvar mediatörler

44 İltihabi mediatörleri azaltan ya da dengeleyen ilaç ve besin maddeleriOmega-6 (Diyet ve Doku yıkımı) Kortikosteroid (-) Omega-3 (-) Araşidonik asit (-) (-) Lökotirien inhibitörleri (-) COX1+COX2 inhibitörleri (-) Omega-3 C vit E vit Zeytin yağı Zerdeçal Resveratrol IV. Grup Lökotirienler II. Grup prostaglandinler İltihabi mediatörleri azaltan ya da dengeleyen ilaç ve besin maddeleri

45 Omega-6 tüketimi-astımBatı topluluklarında astım sıklığının artmasının en önemli nedenlerinin başında enflamatuvar(iltihap yapan) yiyecekler gelmektedir(1). Normalde w-6: w-3 oranı yaklaşık 1:1 ile 4:1 arasında olması gerekir. Fakat son yılda serum kolesterol düzeylerini düşürmek (!!!) amacı ile (mısır, soya, pamuk, ayçiçeği gibi yağların aşırı kullanılması, buna karşılık balık ve yeşil yapraklı sebzelerin (lahana, marul, semizotu gibi) daha az tüketilmesi ile bu oran 20-50:1’e kadar çıkmıştır (2). Aşırı w-6 yağ asiti tüketimi sonucunda vücutta aşırı miktarda prostaglandinler (II. Grup) ve lökotirienler (IV. Grup) üretilir. Bu maddeler kronik iltihaba yol açarlar. Black, PN, Sharpe, S Dietary fat and asthma: is there a connection? Eur Respir J 1997;10,6-12 Simopoulos, AP Omega-3 fatty acids in inflammation and autoimmune diseases. J Am Coll Nutr 2002;21,

46 Omega-3-astım Gözlemsel çalışmalara göre balık tüketimi (omega-3 tüketimi) fazla olan çocuklarda astım %30-50 oranında daha az görülmektedir. Peat JK, Hodge L, Salome CM and Woolcock AJ. Dietary fish intake and asthma in children. Am J Respir Crit Care Med 1995;151 (supp 1): A469. Arm JP, Horton CE, Spur BW, Menica-Huerta JM, Lee TH, The effects of dietary supplememtation with fish oil lipids on the airways response to inhaled allergen in bronchial asthma. Am Rev Respir Dis 1989;139:1395– J Dry and D Vincent, Effect of a fish oil diet on asthma: results of a 1-year double blind study. Int Arch Allergy Immunol 1991;95:156–7. C M Kirsch, D G Payan and MY S Wong, Effect of eicosapentaenoic acid in asthma. Clin Allergy 1988;18:177–187. Stenius-Aarniala B, Aro A, Hakulinen A, Ahola I, Seppaelae E, Vapaatalo H, Evening primose oil and fish oil are ineffective as supplementary treatment of bronchial asthma. Ann Allergy 1989; 62:534–537. Arm JP, Horton CE, Mencia-Huerta JM, Effect of dietary supplementation with fish oil lipids on mild asthma. Thorax 43 (1988), pp. 84–92. FC K Thien FCK, J M Mencia-Huerta JM and T H Lee TH, Dietary fish oil effects on seasonal hay fever and asthma in pollen-sensitive subjects. Am Rev Respir Dis 1993;147:1138– L Hodge, C M Salome, J M Hughes, D Liu-Brennan, J Rimmer, M Allman, D Pang, C Armour and A J Woolcock, Effect of dietary intake of omega-3 and omega-6 fatty acids on severity of asthma in children. Eur Respir J 11 (1998), pp. 361–365. Picado C, Castillo JA, Schinca N, Effects of a fish oil enriched diet on aspirin intolerant asthmatic patients: a pilot study. Thorax1988;43:93–97. Takemura Y, Sakurai Y, Honjo S, Tokimatsu A, Gibo M, Hara T, Kusakari A, Kugai N.The relationship between fish intake and the prevalence of asthma: the Tokorozawa childhood asthma and pollinosis study. Prev Med Feb;34(2):221-5.

47 Prostaglandinler- Lökotirienler-AstımAstımda eozinofiller, bazofiller ve mast hücreleri iltihap artırıcı II. Grup prostaglandinleri ve 4. grup lökotirienleri (LTB4, LTC4, LTE4), üretirler. Bu maddeler damar geçirgenliğini artırır ve düz kasları kasar. Sonuçta damarlar (vazokonstriksiyon) ve bronş kasları (bronkokonstriksiyon) kasılır. 4. grup lökotirienler özellikle de LTB4, interlökin-1ß (IL-1ß) ve alfa-tümör nekroze edici faktör (TNF-а) gibi sitokinlerin üretimini atrırır. Bu sitokinler kollajenazları uyarırlar ve adhezyon moleküllerini artırırlar. Laitinen, LA, Laitinen, A, Haahtela, T, et al Leukotriene E4 and granulocytic infiltration into asthmatic airways. Lancet 1993;341, Thien, FC, Hallsworth, MP, Soh, C, et al Effects of exogenous eicosapentaenoic acid on generation of leukotriene C4 and leukotriene C5 by calcium ionophore-activated human eosinophils in vitro. J Immunol 1993;150, Brightling, CE, Ward, R, Woltmann, GT, et al Induced sputum inflammatory mediator concentrations in eosinophilic bronchitis and asthma. Am J Respir Crit Care Med 2000;162, Calder, PC, Grimble, RF Polyunsaturated fatty acids, inflammation and immunity. Eur J Clin Nutr 2002;56(suppl 3),S14-S19 Moser, R, Schleiffenbaum, B, Groscurth, P, et al Interleukin 1 and tumor necrosis factor stimulate human vascular endothelial cells to promote transendothelial neutrophil passage. J Clin Invest 1989;83,

48 Balık yağında bulunan eikozopentoenoik asit ve dokozahekzoenoik asit 4Balık yağında bulunan eikozopentoenoik asit ve dokozahekzoenoik asit 4. grup lökotirienlerin üretimini azaltırlar, buna karşılık iltihap azaltıcı 5. grup lökotirienlerin üretimini ise artırırlar. Eikozopentoenoik asit ve dokozahekzoenoik asidin toplam tüketim miktarı 2.5 gramdan az olmamalıdır. Lee, TH, Hoover, RL, Williams, JD, et al Effect of dietary enrichment with eicosapentaenoic and docosahexaenoic acids on in vitro neutrophil and monocyte leukotriene generation and neutrophil function. N Engl J Med 1985;312, Endres, S, Ghorbani, R, Kelley, VE, et al The effect of dietary supplementation with n-3 polyunsaturated fatty acids on the synthesis of interleukin-1 and tumor necrosis factor by mononuclear cells. N Engl J Med 1989;320,

49 Laitinen, LA, Laitinen, A, Haahtela, T, et al Leukotriene E4 and granulocytic infiltration into asthmatic airways. Lancet 1993;341, Thien, FC, Hallsworth, MP, Soh, C, et al Effects of exogenous eicosapentaenoic acid on generation of leukotriene C4 and leukotriene C5 by calcium ionophore-activated human eosinophils in vitro. J Immunol 1993;150, Brightling, CE, Ward, R, Woltmann, GT, et al Induced sputum inflammatory mediator concentrations in eosinophilic bronchitis and asthma. Am J Respir Crit Care Med 2000;162, Kirsch, CM, Payan, DG, Wong, MY, et al Effect of eicosapentaenoic acid in asthma. Clin Allergy 1988;18, Payan, DG, Wong, MY, Chernov-Rogan, T, et al Alterations in human leukocyte function induced by ingestion of eicosapentaenoic acid. J Clin Immunol 1986;6, Broughton, KS, Johnson, CS, Pace, BK, et al Reduced asthma symptoms with n-3 fatty acid ingestion are related to 5-series leukotriene production. Am J Clin Nutr 1997;65, Arm JP, Horton CE, Spur BW, et al The effects of dietary supplementation with fish oil lipids on the airways response to inhaled allergen in bronchial asthma. Am Rev Respir Dis 1989;139, Hodge L, Salome, CM, Hughes JM, et al Effect of dietary intake of omega-3 and omega-6 fatty acids on severity of asthma in children. Eur Respir J 1998;11, Calder, PC, Grimble, RF Polyunsaturated fatty acids, inflammation and immunity. Eur J Clin Nutr 2002;56(suppl 3),S14-S19 Moser, R, Schleiffenbaum, B, Groscurth, P, et al Interleukin 1 and tumor necrosis factor stimulate human vascular endothelial cells to promote transendothelial neutrophil passage. J Clin Invest 1989;83, Lee TH, Hoover RL, Williams JD, et al Effect of dietary enrichment with eicosapentaenoic and docosahexaenoic acids on in vitro neutrophil and monocyte leukotriene generation and neutrophil function. N Engl J Med 1985;312, Endres S, Ghorbani R, Kelley VE, et al The effect of dietary supplementation with n-3 polyunsaturated fatty acids on the synthesis of interleukin-1 and tumor necrosis factor by mononuclear cells. N Engl J Med 1989;320,

50 Balık yağı- Egzersize bağlı bronkospazmıEgzersize bağlı bronkospazm astımlıların %80’ninde, normal kişilerin ise %10’unda görülür. Egzersize bağlı bronkospazmı olan 8 kişiye 3 hafta süre ile balık yağı (3.2 g of eikosapentaenoik asit g of dokozaheksaenoik asit), diğer 8 kişiye ise plasebo verilmiş. Çalışma grubunun egzersiz sonrası solunum fonksiyonlarında %64 düzelme olmuş. İnhale ilaç kullanma oranlarında ise %31 azalma olmuş. Mickleborough TD, Lindley MR, Ionescu AA, Fly AD. Protective effect of fish oil supplementation on exercise-induced bronchoconstriction in asthma. Chest. 2006;129(1):39-49.

51 II. Grup prostaglandinlerOmega-3 Dehidroepiandrosteron K vitamini C vitamini D vitamini E vitamini n-asetil sistein Isırgan otu Zerdeçal Resveratrol Enflamasyon (-) Sitokinler TNF-α İnterlökin-1(b) İnterlökin-6 Eikosanoidler II. Grup prostaglandinler IV. Grup lökotirienler

52 Zerdeçal-astım Zerdeçal kobaylarda ovalbümin ile oluşturulan astım nöbetlerini önlemiştir. Ram A, Das M, Ghosh B. Curcumin attenuates allergen-induced airway hyperresponsiveness in sensitized guinea pigs. Biol Pharm Bull Jul;26(7):

53 Zerdeçal-astım Atopik astımı olan kişilerde lenfositlerinin üremeleri ve bunların ürettiği interlökin-2 (IL-2), interlökin-4 (IL-4), interlökin-5 (IL-5) ve granülosit makrofaj-koloni uyarıcı faktör (GM-CSF) düzeyleri artar. Ev tozu akarına (Dermatophagoides farinea: Df) karşı atopik astımı olan kişilere zerdeçal verildiğinde (IL-2), (IL-4), (IL-5) ve (GM-CSF) düzeyleri azalmıştır. Kobayashi T, Hashimoto S, Horie T. Curcumin inhibition of Dermatophagoides farinea-induced interleukin-5 (IL-5) and granulocyte macrophage-colony stimulating factor (GM-CSF) production by lymphocytes from bronchial asthmatics. Biochem Pharmacol ;54(7):

54 Zerdeçal-C vitamini-Kistik fibrozZerdeçal ve C vitamini kistik fibroz transmembran regülatörünü (CFTR) uyararak sekresyonları sulandırır. Cl - Yapısında CFTR bulunan klor kanalı Na + cAMP Ca ++ bulunmayan klor kanalı ( ) Amilorid Solun um epiteli hücresi (+) Kistik fibroz Serosa Lümen ) Kistik fibroz (+) Kolera Zerdeçal C vitamini Egan ME, Pearson P, Weiner SA, Rajendran V, Rubin D, Glöckner-Pagel J, Canny S, Du K,Lukacs GL,Caplan MJ. Curcumin, a Major Constituent of Turmeric, Corrects Cystic Fibrosis Defects Science, 2004; 304: Fischer H, Schwarzer C, Illek B. Vitamin C controls the cystic fibrosis transmembrane conductance regulator chloride channel. Proc Natl Acad Sci U S A Mar 9;101(10):    

55 N-asetil-L-sistein-AstımN-asetil-L-sistein ve glütatyon takviyesi yapılanlarda hava yollarını tahriş eden nitrik oksitin sentezi azalır. N-asetil-L-sistein T2 hücrelerinin, T1 hücrelerine hakimiyetini azaltır. N-asetil-L-sistein güçlü bir antioksidandır. Bengtsson A, Lundberg M, Avila-Carino J, Jacobsson G, Holmgren A, Scheynius A. Thiols decrease cytokine levels and down-regulate the expression of CD30 on human allergen-specific T helper (Th) 0 and Th2 cells. Clin. Exp. Imunol. 2001; 123(3):

56 Resveratrol-KOAH Resveratrol kronik obtruktif akciğer hastalığının tedavisinde en az dekzametazon kadar, hatta ondan daha fazla etkili olduğu görülmüştür. Resveratrole maruz kalan KOAH’lı hastaların akciğer hücrelerinde enflamatuvar faktörlerin %79-94 kadar azaldığı gösterilmiştir. Resveratrol, dekzametazondan farklı olarak KOAH’lı hastalarda çok yüksek düzeylerde bulunan IL-8’i de inhibe eder. Ayrıca resveratrolün yan etkisi de yoktur. Culpitt SV, Rogers DF, Fenwick PS, et al. Inhibition by red wine extract, resveratrol, of cytokine release by alveolar macrophages in COPD. Thorax. 2003;58(11):942-6. Donnelly LE, Newton R, Kennedy GE et al, Anti-inflammatory effects of resveratrol in lung epithelial cells: molecular mechanisms Am J Physiol Lung Cell Mol Physiol 287: L774-L783, 2004

57 Resveratrol Üzüm çekirdeğinin antioksidan özellikleri çok tanınmış antioksidan vitaminler olan C vitamininden 20 kat ve E vitamininden ise 50 kat daha üstündür. Üzüm çekirdeği kollajeni sağlamlaştırır. Üzüm çekirdeği histamin salgısını azaltarak alerjiyi önler.

58 Astım-mineraller

59 Astım-Mineraller Başta magnezyum ve potasyum olmak üzere bazı minerallerin diyetteki eksikliği astım semptomlarının şiddetlenmesine yol açar. Ayrıca astım semptomlarını hafifletmekte olan kortikosteroidler kalsiyum, magnezyum, potasyum ve çinko kaybına yol açarlar.

60 Astım-magnezyum Magnezyum bronşiyal kasları gevşetir. Astımlılarda doku magnezyum düzeyleri genellikle düşüktür. Magnezyum kalsiyum blokajı ya da inhibisyonu yaparak düz kasları (bu arada bronş kaslarını) gevşetir. Durlach J. Magnesium depletion, magnesium deficiency, and asthma. Magnesium Res 1995;8: Okayama H, Aikawa T, Okayama M, Sasaki H, Mue S, Takishima T: Bronchodilating effect of magnesium sulfate in bronchial asthma. JAMA 257: , 1988. Mathew R, Altura BM: The role of magnesium in lung diseases: asthma, allergy and pulmonary hypertension. Magnes Trace Elem 10: ,

61 Magnezyum-astım Birkaç ay mg/gün magnezyum verilen yapılan bir çalışmada astımlıların nöbet sayı ve şiddetinde bir azalma olmamıştır. 380 mg/gün magnezyum verilen başka bir çalışmada ise astımlıların akciğer fonksiyonlarında belirgin düzelme saptanmıştır. Fogarty A, Lewis S, Scrivener S, Antoniak M, Pacey S, Pringle M, Britton J. Oral magnesium and vitamin C supplements in asthma: a parallel group randomised placebo-controlled trial. Clin Exp Allergy 2003;33:1355–9. J. Britton, I. Pavord, K. Richards, A. Wisniewski, A. Knox, S. Lewis, A.E. Tattersfield and S. Weiss, Dietary magnesium, lung function, wheezing, and airway hyperreactivity in a random adult population sample, Lancet 1994; 344:357–62.

62 Magnezyum-BronkospazmDiyetteki kalsiyum: magnezyum oranı yaklaşık 2:1 olmalıdır. Magnezyum eksikliği D vitamininin aktif formunun oluşumunu da engeller. Diyetteki kalsiyum: magnezyum oranının artması, ya da kalsiyum kaybının artması (diüretikler, hiperinsülinizm) asetilkolin salgısını artırarak düz kas bu arada da bronş kasılmasını artırır. Landon RA, Young EA. Role of magnesium in regulation of lung function. J Am Dietet Assoc 1993;93: Ishizuka J, Bold RJ, Towsend Jr CM, Thompson JC: In vitro relationship between magnesium and insulin secretion. Magnes Res1994; 7 :17 –22 Paolisso G, Sgambato S, Passariello N, Giugliano D, Scheen A, D’Onofrio F, Lefebvre PJ: Insulin induces opposite changes in plasma and erythrocyte magnesium concentr in normal man.Diabetologia 1986; 29 :644 –7.

63 Ca Fosfor Mg Na K Çeşitli yiyeceklerdeki mineral miktarları (mg/100 g)Yoğurt İnek sütü Maydanoz Roka Semizotu Dereotu Ispanak Pazı Fındık 121 117 67 120 65 208 99 51 114 95 92 48 60 44 66 49 46 290 12 18 26 21 68 55 79 81 163 45 61 213 - 155 137 521 494 738 558 379 680 Birçok yeşil yapraklının kalsiyum fosfor oranı ve magnezyum miktarları sütten çok daha iyidir. Yeşil otla beslenen öküzlerin güçlü kemikleri olduğunu unutmayın !

64 Ağır astım krizi- damar içi (İV) magnezyum sülfat11 çalışmayı içeren iki metaanaliz incelemesine göre klasik bronkodilatatör tedavisine cevap vermeyen ağır astım krizlerinde damar içi (İV) magnezyum sülfat etkili, güvenli ve ucuz bir tedavi şeklidir (1,2). Buna rağmen magnezyum sülfatın acil birimlerde kullanma oranı %2.5’i geçmemektedir (3). Rowe BH, Bretzlaff JA, Bourdon C, Bota GW, Camargo CA Jr . Intravenous magnesium sulfate treatment for acute asthma in the emergency department: a systematic review of the literature, Ann Emerg Med 2000;36:181–190. Alter HJ, Koepsell TD, Hilty WM. Intravenous magnesium as an adjunct in acute bronchospasm: a meta-analysis, Ann Emerg Med 2000;36:191–7. Rowe BH, Camargo CA Jr; Multicenter Airway Research Collaboration (MARC) Investigators. The use of magnesium sulfate in acute asthma: rapid uptake of evidence in North American emergency departments. J Allergy Clin Immunol Jan;117(1):53-8.

65 Tuz-astım Düşük tuz alan hastalarla kıyaslandığında fazla tuz alan astımlılarda (hem sodyum hem de klor fazlalığı) solunum fonksiyonları daha bozuk olmakta ve inhale kortikosteroid kullanımını artırmaktadır. Buna karşılık diyetteki tuzun azaltılması özellikle egzersize bağlı astımda akciğer fonksiyonlarında bariz düzelmeler yapmaktadır. Carey OJ, Locke C, Cookson JB. Effect of alterations of dietary sodium on the severity of asthma in men. Thorax. 1993;48(7):714-8. Medici TC, Schmid AZ, Hacki M, Vetter W. Are asthmatics salt-sensitive? A preliminary controlled study. 1993; Chest 104: Tribe RM, Barton JR, Poston L, Burney PG (1994) Dietary sodium intake, airway responsiveness, and cellular sodium transport. Am J Respir Crit Care Med 149: Burney P. A diet rich in sodium may potentiate asthma. Epidemiologic evidence for a new hypothesis. Chest 1987; 91:143S-148S Javaid A, Cushley MJ, Bone MF (1988) Effect of dietary salt on bronchial reactivity to histamine in asthma. BMJ 297:454 Mickleborough TD, Cordain L, Gotshall RW, Tucker A. A low sodium diet improves indices of pulmonary function in exercise-induced asthma. J Exerc Physiol 2000;3:46-54

66 Tuz fazlalığı-bronkospazm-muhtemel mekanizmaSodyum fazlalığı Sodyum/potasyum pompasının bozulması Hücre içi sodyum azalması Sodyum/kalsiyum pompasının aktivasyonu Hücre içi kalsiyum azalması Bronkospazm Mickleborough TD, Gotshall RW, Kluka EM, Miller CW, Cordain L. Dietary chloride as a possible determinant of the severity of exercise-induced asthma. Eur J Appl Physiol. 2001;85(5):450-6

67 Astım-vitaminler

68 Meyve tüketimi-akciğer fonksiyonları

69 Astım-antioksidan Serbest oksijen ve nitrojen radikalleri astımda görülen akut ve kronik enflamasyona yol açarlar C vitamini, beta-karoten, E vitamini, selenyum, çinko, n-asetil sistein (glütatyonu artırır) gibi antioksidanlar astımda görülen aşırı enflamatuvar cevabı hafifletir. Andreadis AA , Hazen SL, Comhair SAA,Erzurum SC. Oxidative and nitrosative events in asthma. Free Radical Biology and Medicine 2003;3: Shaheen SO, Sterne JAC, Thompson RL, et al. Dietary antioxidants and asthma in adults. Am J Crit Care Med 2001;164:1823–8. Gordon GR, et al. A trial of antioxidants n-acetylcysteine and procysteine in acute respiratory distress syndrome. Chest 1997:112; Corradi M, Montuschi P, Donnelly LE, Pesci A, Kharitonov SA, Barnes PJ. Increased nitrosothiols in exhaled breath condensate in inflammatory airway diseases.Am. J. Respir. Crit. Care Med Mar; 163(4): Gilliland, FD, Berhane, KY, Li, YF, et al Children’s lung function and antioxidant vitamin, fruit juice and vegetable intake. Am J Epidemiol 2003;158,

70 E vitamini-astım E vitamini lökotirienleri inhibe ederek ve IgE konsantrasyonlarını inhibe ederek bronkospazmı azaltır. Centanni S, Santus P, Di Marco F, Fumagalli F, Zarini S, Sala, A. The potential role of tocopherol in asthma and allergies: modification of the leukotriene pathway. BioDrugs 2001; 15(2): 81-6. Fogarty A, Lewis S, Weiss S, Britton J. Dietary vitamin E, IgE concentrations, and atopy. Lancet 2000 Nov 4; 356(9241):

71 C vitamini-astım Astımlı hastaların kan C vitamini düzeyleri düşüktür.C vitamini yan etkisi olmayan güçlü bir antihistaminiktir. C vitamini fagositozu artırarak ve alfa-interferon yapımını uyararak immün sistemi güçlendirir. C vitamini CFTR proteinini uyararak balgamı sulandırır. Vural H, Uzun K. Serum and red blood cell antioxidant status in patients with bronchial asthma. Can. Respir. J. 2000; 7(6): Schock BC, Young IS, Brown V, Fitch PS, Taylor R, Shields MD, Ennis M. Antioxidants and protein carbonyls in bronchoalveolar lavage fluid of children: normal data. Pediatr. Res. 2001; 49(2):

72 C vitamini-astım Yapılan çeşitli araştırmalara göre C vitamini kısa vadede (1-5) astım nöbetlerini hafifletmektedir. 14-16 hafta süren uzun vadeli çalışmalarda da 1 g/gün C vitamininin inhale kotikosteroid kullanılmasını azalttığı saptanmıştır (6-8). Bazı çalışmalarda ise C vitamini takviyesinin astım sıklığı üzerine fazla bir etkisinin olmadığı gösterilmiştir (9-10). E. Schachter and A. Schlesinger, The attenuation of exercise-induced bronchospasm by ascorbic acid, Ann Allergy 49 (1982), pp. 146–150. C. Ogilvy, A. Dubois and J. Douglas, Effects of ascorbic acid and indomethacin on the airways of healthy male subjects with and without induced bronchoconstriction, J Allergy Clin Immunol 67 (1981) (5), pp. 363–369. V. Mohsenin, A. Dubois and J. Douglas, Effect of ascorbic acid on response to methacholine challenge in asthmatic subjects, Am Rev Resp Dis 127 (1983), pp. 143–147. M. Chatham, J. Eppler, L. Sauder, D. Green and T. Kulle, Evaluation of the effects of vitamin C on ozone-induced bromchoconstriction in normal subjects, Ann NY Acad Sci 498 (1987), pp. 269–279. V. Mohsenin, Effect of vitamin C on NO2-induced airway hyperresponsiveness in normal subjects, Am Rev Resp Dis 136 (1987), pp. 1408–1411. Schwartz J, Weiss ST. Relationship between dietary vitamin C intake and pulmonary function in the First National Health and Nutrition Examination Survey (NHANES I). Am J Clin Nutr 1994;59, 1C. Anah, L. Jarike and H. Baig, High dose ascorbic acid in nigerian asthmatics, Trop Geogr Med 32 (1980), pp. 132–137. Fogarty A, Lewis S, Scrivener S, Antoniak M, Pacey S, Pringle M, Britton J. Oral magnesium and vitamin C supplements in asthma: a parallel group randomised placebo-controlled trial. Clin Exp Allergy 2003;33:1355–9. Hatch GE. Vitamin C and asthma. In: Vitamin C in health and disease. Packer L, Fuchs J, editors New York: Marcel Dekker, p. 279–294. Ram FSF, Rowe BH, Kaur B. Vitamin C supplementation for asthma (Cochrane Review). In: The Cochrane Library, Issue Chichester, UK: John Wiley & Sons, Ltd.

73 A vitamini-likopen-astımHem doğal A vitamini (1) hem de bir karotenoid olan likopenden zengin gıdaların (2) 1 hafta süre ile alınması egzersize bağlı bronş spazmını önlemiştir. Neuman I, Nahum H, Ben Amotz A. Prevention of exercise-induced asthma by a natural isomer mixture of beta-carotene. Ann Allergy Asthma Immunol 1999;82:549–553. Neuman I, Nahum H, Ben Amotz A. Reduction of exercise-induced asthma oxidative stress by lycopene, a natural antioxidant. Allergy 2000;55:1184–1189.

74 Likopen Likopen kırmızı renkli bir karoten bileşiğidir fakat A vitaminine dönüşmez. Cins Miktar/100g Domates salçası/sosu/çorbası Kavun Taze domates Kan portakalı/kırmızı greyfrut 20-25 mg 7.8 mg 3.7 mg 1.8 mg

75 Meyankökü-astım Meyankökü müköz zarların irritasyonunu ve kojestiyonunu (şişmesini) önleyerek astımdaki öksürüğü hafifletir. Ayrıca bronş salgılarını artırıp, balgamı söker (ekspektoran).

76 Kuersetin-Soğan-AstımBir flavonoid olan kuersetin histamin salınımını azaltarak (reseptörlerini bloke ederek değil!) astım, saman nezlesi gibi allerjik hastalıkları hafifletir. Kuersetin en çok soğanda bulunur. Soğandaki kuersetin miktarı çaydan iki kez elmadan üç kez daha fazladır ( mg/100 gr) Miller AL. The etiologies, pathophysiology, and alternative complementary treatment of asthma. Altern. Med. Rev Feb; 6(1):

77 Ginkgo biloba- Astım Ginkgo biloba trombosit etkinleştirici faktörü (PAF) inhibe ederek ve serbest radikalleri temizleyerek havayolu reaktivitesini azaltabilir. Genellikle önerilen doz günde mg’dır. Lai X, Li Y, Fan Z, Zhang J, Liu B. An analysis of therapeutic effect of drug acupoint application in 209 cases of allergic asthma. J Tradit Chin Med. 2001; 21(2): Li MH, Zhang, HL., Yang, B.Y. Effects of ginkgo leave concentrated oral liquor in treating asthma. Zhongguo Zhong Xi Yi Jie He Za Zhi 1997; 17(4): Mahmoud F, Abul H, Onadeko B, Khadadah M, Haines D, Morgan G. In vitro effects of Ginkgolide B on lymphocyte activation in atopic asthma: comparison with cyclosporin A Jpn J Pharmacol. 2000; 83(3):

78 Astım- D vitamini

79 Maternal D vitamini-astımBir çalışmada 1,306 anne-çocuk çifti 3 yıldan fazla incelenmiş, Gebeliğinde daha yüksek D vitamini alan annelerin çocuklarında daha az astım saptanmıştır. Vitamin D During Pregnancy May Protect Offspring From Asthma

80 , Normal: 40-110 ng/dL; 100-280nmol/LDoğum Sırasında Annelerdeki D Vitamini Düzeyleri ve Bu Düzeylerin Mevsimlerle Olan İlişkisi (Aydın A, Ilıkkan B, Haktan M. XXVII. Türk Pediatri Kongresi, 1988) Serum 25 (OH) D Vitamini Düzeyi Bütün anneler (n=100) Kış sonu doğum yapanlar (n=50) Yaz sonu doğum yapanlar (n=50) 11.0 ng/mL (27.5 nmol/L) 5.7 ng/mL (14.25 nmol/L) 16.4 ng/mL (42.0 nmol/L) , Normal: ng/dL; nmol/L

81 D vitamini yetersizliğinin dereceleriYetersizliğin derecesi 25(OH) D vitamini düzeyi PTH Ağır D vitamini yetersizliği (rahitis) Marjinal D vitamini yetersizliği Gizli D vitamini Normal Toksisite <25 nmol/L 25-40 nmol/L nmol/L nmol/L > nmol/L Yüksek (+++) Yüksek (++) Yüksek (+) 2.5nmol/L=1.0ng/ mL

82 Maternal D vitamini düzeyleriİstanbul 2000 Ankara 2002 İzmit Zaman (olgu sayısı) D vitamini düzeyi <40ng/ dL’nin altında olanlar (%) D vitamini düzeyi <25ng/ dL’nin altında olanlar (%) Yaz (48) %67 %54 Güz (50) %85 %46 İlkbahar (78) %95 %80 Alagöl F, Shihadeh Y, Boztepe H, Tanakol R, Yarman S, Azizlerli H, Sandalcı O. Sunlight exposure and vitamin D deficiency in Turkish Women. J Endocrinol Invest 2000;23:173-7 Andıran N, Yordam N, Özon A. The risk factors for Vitamin D Deficiency in Breast-fed Newborns and their mothers. Nutrition 2002;18:47-50 Pehlivan İ, Hatun Ş, Aydoğan M Babaoğlu K, Türker G, Gökalp AS. Maternal serum vitamin D levels in the third trimester of pregnancy. Turk J Med Sci 2002;32:

83 D vitamini-akciğer 1,25-dihidroksi D vitamininin akciğerde önemli fonksiyonları vardır. Matriks metalloproteinazları inhibe eder Fibroblast üremesini inhibe eder. Kollajen sentezini etkileyerek akciğer dokusunun yapılanmasına katkıda bulunur. D vitamini önemli bir antienflamatuvardır. Koli, K, Keski-Oja, J 1 alpha, 25-dihydroxyvitamin D3 and its analogues down-regulate cell invasion-associated proteases in cultured malignant cells. Cell Growth Differ 2000;11, Dobak, J, Grzybowski, J, Liu, FT, et al 1,25-dihydroxyvitamin D3 increases collagen production in dermal fibroblasts. J Dermatol Sci 1994;8,18-24

84 D vitamini-akciğer fonksiyon testleriD vitamini düzeyi FEV1’deki fark FVC’deki fark ≤40.4 nmol/L 40.5–53.9 nmol/L 54.0–68.1 nmol/L 68.2–85.6 nmol/L ≥85.7 nmol/L İstatistik (Wald F) 62 mL 79 mL 98 mL 126 mL p< 71 mL 78 mL 123 mL 172 mL Black PN, Scragg R. Relationship Between Serum 25-Hydroxyvitamin D and Pulmonary Function in the Third National Health and Nutrition Examination Survey. Chest. 2005;128: Çalışma yılları: 1988 to Denek sayısı: 14, Yaş:>20 yaş

85 Su-Astım Yeterli sıvı almazsanız vücudunuz histamin salgısını artırır. Histamin akciğer damarlarını büzerek sıvı kaybını önlerler ve böylece hayati organlara (beyin, böbrek) daha fazla kan gitmesini sağlar. Fakat bunun karşılığı nefes daralması olur. Eğer antihistaminikler kullanılırsa nefes darlığı azalır, fakat beyine daha az kan gider. Astımlı hastanın en büyük ihtiyacı sudur, vücut dengesini bozan ilaçlar değil! Batmanghelidj F. Water Cures: Drugs Kill, Global Health Solutions, 2003

86 Astımdan korunmanın yolları IUn ve şekerden kaçınarak insülin direncini yenin. Bol taze sebze ve meyve yiyin Katkı maddesi ilave edilmiş, paketlenmiş gıdaları yemeyin. Taş devri diyetini uygulayın. Sigara içmeyin ve hava kirliliği olan ortamdan uzaklaşın

87 Güncel taş devri diyetiYiyin (doyuncaya kadar) Et ve hayvani yağ Balık, tavuk Zeytinyağı, fındık yağı Yumurta Meyveler (az şekerli) Sebzeler Kabuklu kuru yemişler Süt ürünleri, kefir Yemeyin Tahıllar ve unlu gıdalar Patates Şeker, tatlılar Az yiyin Baklagiller Süt Meyveler (çok şekerli) Geniş bilgi için ‘da bulunan “ güncel taş devri diyeti” listesine bakınız.

88 Astımdan korunmanın yolları IIYeterli omega-3 alın; ayçiçeği, mısır, soya, pamuk ve margarin gibi yağları diyetinizden çıkartın. Bunların yerine zeytinyağı ve doğal hayvani yağları (tereyağı, iç yağı ve kuyruk yağı) yiyin. Kefir, yoğurt, turşu, sirke, nar ekşisi ve boza gibi probiyotiklerden (faydalı mikroplar) zengin gıdalarla beslenin. Güneşlenin (sadece el ve yüz için en az yarım saat). Güneşlenemediğiniz günler 20 damla (2000Ü) D vitamini alın (Çocuklar için 1000 Ü). Bu dozlar güvenlidir.

89 Astımdan korunmanın yolları IIIPastörize ve hele de UHT’li sütlerden mümkün olduğunca kaçının. Kutu sütü tüketmeyin. Süt yerine geleneksel yöntemlerle mayalanmış süt ürünlerini (yoğurt, peynir, kefir) tercih edin. Günde iki diş sarımsak ve/veya 1 baş kuru soğan tüketin. Domates çorbası ve domates salçası tüketin. Günde 6-8 bardak su için. İdrarınız koyu ise yeteri kadar su içmiyorsunuz demektir. Kaynak sularını tercih edin.

90 ASTIMLI HASTADA ALINMASI ÖNERİLEN TAKVİYELER IBalık yağı: Eikozopentoenoik asit ve dokozahekzoenoik asidin toplam tüketim miktarı en az günde 2.5 gram olacak şekilde C vitamini: 2x 2-3 gram/gün Magnezyum: mg/gün D vitamini: 2000Ü/gün E vitamini: 400Ü/gün Not: Hekiminize danışarak kullanınız. 10 kg üzerindeki çocuklarda 1/3, 10 kg üzerindeki çocuklarda 1/2, 30 kg üzerindeki çocuklarda 2/3 doz kullanınız.

91 ASTIMLI HASTADA ALINMASI ÖNERİLEN TAKVİYELER IIZerdeçal: 2x 1-2 tatlı kaşığı (soğuk olarak) Üzüm çekirdeği tozu: 2x 1-2 tatlı kaşığı (soğuk olarak) N-asetil sistein: 600 mg/gün (Asist®) Ginkgo biloba: mg/gün Not: Hekiminize danışarak kullanınız. 10 kg üzerindeki çocuklarda 1/3, 10 kg üzerindeki çocuklarda 1/2, 30 kg üzerindeki çocuklarda 2/3 doz kullanınız.

92

93

94 Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları ABD Metabolizma ve Beslenme Bilim Dalı Prof. Dr. Ahmet AYDIN İÜ Cerrahpaşa Tıp Fak. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları ABD Metabolizma ve Beslenme Bilim Dalı (www.beslenme.bulteni.com) E-posta: