1 Prof. dr hab. Roman Sobiecki Determinanty dochodu narodowegoSzkoła Główna Handlowa w Warszawie Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie Instytut Rynków i Konkurencji Prof. dr hab. Roman Sobiecki Determinanty dochodu narodowego

2 Determinanty dochodu narodowegoProdukcja potencjalna i faktyczna Popyt konsumpcyjne i inwestycyjny Funkcja konsumpcji Krańcowa skłonność do konsumpcji (KSK) Funkcja oszczędności Krańcowa skłonność do oszczędności (KSO) Popyt globalny Produkcja na poziomie równowagi Produkcja zapewniająca równowagę na poziomie zrównania się planowanych inwestycji i oszczędności Mnożnik inwestycyjny

3 Determinanty dochodu narodowego – pojęciaRównowaga gospodarki – stan gospodarki, w którym występuje pełne zbilansowanie popytu i podaży na poszczególne dobra na rynku wewnętrznym przy zbilansowanych obrotach w handlu zagranicznym Równowaga ogólna – system zależności funkcjonalnych, wyrażający taki stan gospodarki wymiennej, kiedy wszystkie gałęzie są jednocześnie w równowadze wewnętrznie i między sobą Produkcja potencjalna – wielkość produkcji, którą wytworzyłaby gospodarka, gdyby wszystkie czynniki produkcji zostały w pełni, racjonalnie wykorzystane; jest ona określona przez podażową stronę gospodarki. Produkcja rzeczywista (faktyczna) – produkcja faktycznie wytworzona w danej gospodarce; w krótkim okresie produkcja rzeczywista jest zwykle mniejsza od potencjalnej. Popyt globalny (Aggregated Demand, AD) – łączna wartość dóbr i usług, jaką nabywcy decydują się zakupić w danych warunkach i czasie – zależy od: ogólnego poziomu cen (P), wysokości dochodów ludności Podaż globalna (Aggregated Supply, AS) – łączna wartość dóbr i usług, jaką producenci decydują się wytworzyć w danych warunkach i czasie – zależy od: zasobów czynników produkcji i efektywności ich wykorzystania, ogólnego poziomu cen, kosztów produkcji.

4 Determinanty dochodu narodowego – model uproszczonyZałożenia Nie uwzględnia państwa Gospodarka jest zamknięta (nie ma NX) Ceny i płace są stałe (nie zmieniają się w czasie) ~ wiąże się to z małą albo brakiem elastyczności płac (w krótkim okresie pracowników wiążą umowy, więc nie ma też możliwości zmiany płac i cen) 4. Majątek trwały się nie zużywa (nie ma amortyzacji)

5 Determinanty dochodu narodowego – model uproszczonySkładniki globalnego popytu: Globalny popyt AD = C (popyt konsumpcyjny) + I (popyt inwestycyjny) Rozporządzalne dochody gospodarstw domowych: dochody, jakie gospodarstwa domowe (właściciele czynników wytwórczych) otrzymują od przedsiębiorstw (Y) + transfery otrzymywane od państwa (B) – podatki bezpośrednie płacone państwu (Td) są to dochody, które mogą być przeznaczone na wydatki konsumpcyjne (C) lub oszczędności (S); oszczędności stanowią natomiast źródło finansowania inwestycji (I) i w stanie równowagi są równe co do wartości: S = I

6 Determinanty dochodu narodowego – model uproszczonyKrańcowa skłonność do konsumpcji (KSK lub MPC) * – część każdej dodatkowej złotówki rozporządzalnego dochodu, którą gospodarstwa domowe są skłonne przeznaczyć na wzrost konsumpcji czyli: to, jaki odsetek z przyrostu dochodu przeznacza się na konsumpcję geometrycznie: nachylenie funkcji konsumpcji (tangens kąta pod linią) założenie upraszczające: jest stała (zatem funkcja popytu jest linią prostą) KSK + KSO = 1 (MPC + MPS = 1) Konsumpcja autonomiczna (Ca) – niezależna od poziomu dochodu KSK = = ΔAD/ Δ Y = ΔC/ Δ Y => C = Ca + KSK * Y * używamy tu określenia krańcowej skłonności do konsumpcji z dochodu rozporządzalnego (oznaczamy KSK), która w modelu bez państwa równa jest krańcowej skłonności do konsumpcji z dochodu narodowego (którą będziemy oznaczać później KSK’), gdyż dochód rozporządzalny (Yr) = dochodowi narodowemu (Y), bo nie ma podatków ani transferów z budżetu

7 Determinanty dochodu narodowego – model uproszczonyProdukcja na poziomie równowagi Przy danych założeniach modelu (m.in. stałe ceny i płace, autonomiczne inwestycje), równowaga (krótkookresowa) na rynku dóbr istnieje wtedy, gdy globalny popyt lub planowane wydatki (AD) dokładnie zrównają się z rozmiarami faktycznie wytworzonej produkcji (Y) planowane wydatki/popyt = faktyczna produkcja/dochód AD = Y (brak zapasów, stanów magazynowych) Gdy nie ma państwa, warunek ten powoduje, że I = S

8 Determinanty dochodu narodowego – model uproszczonyProdukt faktyczny a potencjalny 1. Jeżeli występuje nadwyżka popytu to wtedy firmy zmniejszają zapasy (nieplanowane zmniejszanie zapasów). 2. Jeżeli występuje nadwyżka podaży to firmy powiększają zapasy i ograniczają produkcję. 3. Fakt, że gospodarka osiąga punkt równowagi krótkookresowej nie oznacza, iż jej produkcja jest równa produkcji potencjalnej. 4. Dany poziom cen i płac może nie pozwalać na pełne zatrudnienie czynników wytwórczych, co oznacza, że niepełne wykorzystanie czynników wytwórczych jest stanem normalnym.

9 Mnożnik inwestycyjny 1 Mi = 1- KSK

10 20 RAZEM 66,67 Mnożnik inwestycyjny Faza produkcji Zmiana Y Zmiana C=Zmiana I 1 0,00 20 2 20,00 14,00 3 9,80 4 6,86 5 ………………. …………………. 4,81 ……………….. ……………… RAZEM 66,67