1 Prof. UEK dr hab. Krzysztof FirlejDyfuzja innowacji i innowacyjność przemysłu spożywczego w Polsce w latach Diffusion of innovation and innovativeness of the Food Industry in Poland in the years Prof. UEK dr hab. Krzysztof Firlej

2 Cele pracy – Aim of the studyCelem niniejszej pracy było zaprezentowanie, jak w warunkach integracji z Unią Europejską polski przemysł spożywczy, wykorzystując działania o charakterze innowacyjnym i inwestycyjnym, dostosowywał swoje struktury organizacyjne i zarządzania. Cel pracy wytyczył koncepcję i operacjonaliza-cję przeprowadzonych badań w kierunku iden-tyfikacji zależności pomiędzy nakładami na zarządzanie wiedzą i dyfuzją innowacji, a wzrostem poziomu konkurencyjności przedsiębiorstw przemysłu spożywczego w Polsce. Badanie tych zależności wynika również z faktu, że w okresie poakcesyjnym obserwujemy stały rozwój przedsiębiorstw przemysłu spożywczego, a ich dokapitalizowanie prowadzi do zajęcia przez nie coraz wyższej pozycji na rynku lokalnym, krajowym i międzynarodowym. The purpose of this studyis to present, as in the process of integration with the European Union Polish food industry, using innovative activities and investments, adapt their organizational structures and management. Aim paved the concept and operacjonalization studies towards identification of relationship between expenditure on knowledge management and diffusion of innovation, and increase of the competitiveness of enterprises of the food industry in Poland. The study of these relationships is also apparent from the fact that in the post-accession period has been a continuous development of food industry companies and their recapitalization leads to seizure by not getting a higher position in the local, national and international.

3 Hipoteza główna – Main hypothesisW pracy postawiono następującą hipotezę badawczą: Transfer wiedzy i dyfuzja innowacji w okresie poakcesyjnym miały znaczący udział w podnoszeniu konkurencyjności przedsiębiorstw przemysłu spożywczego oraz przyczyniły się do pobudzenia ich działalności inwestycyjnej. The study was based on the following research hypothesis: Knowledge transfer and diffusion of innovation    in the post-accession period had a significant part in improving the competitiveness of enterprises of the food industry and contributed to boost their investment activities.

4 Hipotezy szczegółowe – Detailed hypotheses- wiedza i informacja, jak również ich jakość i aktualność są dla przedsię- biorstw spożywczych czynnikami wzmacniającymi sukces, który wyraża się we wzroście ich konkurencyjności i lepszej pozycji rynkowej; - wykorzystanie nowoczesnych technik w bieżącym funkcjonowaniu przedsiębior-stw spożywczych, pomaga w zorganizo-wany sposób wykorzystać posiadane kwalifikacje i umiejętności oraz zagospo-darować posiadany kapitał; - w wartości przedsiębiorstwa spożyw-czego wysoko należy pozycjonować kapitał intelektualny i działania nadzoru właścicielskiego; - w budowaniu konkurencyjności przedsiębiorstw spożywczych za niezbędne należy uznać zarządzanie kulturą i klimatem organizacyjnym oraz uznanie szczególnej wartości społecznej odpowiedzialności organizacji. Detailed hypotheses: - Knowledge and information, as well as their quality and timeliness are for food businesses reinforcing success factors, which is expressed in increasing its competitiveness and better market position; - The use of modern techniques in the current functioning of the food enterprise, helps in a structured way to leverage your existing skills and abilities, and use of the capital; - In the food business, intellectual capital and corporate governance activities position highly; - In building the competitiveness of food businesses the management of organizational culture and climate, and recognition of the special values ​​of social responsibility of the organization should be considered necessary.

5 Pytania…? - Questions…? Dyscyplina zarządzania strategicznego od ponad dwóch dekad poszukuje w swoich badaniach i teoriach odpowiedzi na następujące pytania: od czego zależy sukces organizacji? jak są zorganizowane i wykorzystywane zasoby firmy? jak organizacja reaguje na zmiany w swoim otoczeniu, np. przełomy technologiczne? jak wygląda proces budowy strategii i jakie znaczenie mają w nim kreatywność i innowacje? jakie są strategiczne konsekwencje największych decyzji inwestycyjnych o fuzjach, akwizycjach i dezinwestycjach? The discipline of strategic management for more than two decades is looking for research and theories to answer the following questions: what determines the success of the organization? how resources of the company are organized and used? how the organization responds to changes in their environment, such as technological breakthroughs? how the process of building the strategy and the importance of it influence the creativity and innovation? what are the strategic implications of the biggest investment decisions on mergers, acquisitions and divestments?

6 Wiedza - Knowledge Pojęcie wiedzy według którego jest ona:Słownik Współczesnego Języka Polskiego, według którego jest ona: „ogółem wiadomości, umiejętności w jakiejś dziedzinie zdobytych dzięki uczeniu się, doświadczeniu życiowemu itp. jak również zasobem wiadomości z jakiejś dziedziny i świado-mością uświadamiania sobie czegoś” The idea of knowledge Modern Polish Language Dictionary according to it, knowledge is: "Total knowledge, skills in some area acquired through learning, life experience, etc. as well as resource messages from some areas and awareness of being aware of something"

7 Zarzadzanie wiedzą – Knowledge managementWedług podręcznika Oslo zarządzanie wiedzą (knowledge management) obejmuje działania związane z pozyskiwaniem, wykorzysty-waniem i udostępnianiem wiedzy przez dany podmiot, a w pojęciu tym mieści się zarządzanie zarówno powiązaniami zewnętrznymi, jak i przepływami wiedzy w obrębie przedsiębiorstwa, w tym także metodami i procedurami poszukiwania wiedzy zewnętrznej oraz nawiązywania bliższych relacji z innymi przedsiębiorstwami (dostawcami, konkurentami), klientami lub instytucjami badawczymi. According to Oslo textbook Knowledge management: includes activities related to the acquisition, use and sharing of knowledge by the operator, and concept includes management of both external linkages and knowledge flows within the company, including the methods and procedures for seeking external knowledge and to establish closer relationships with other companies (suppliers, competitors), customers or research institutions.

8 Innowacja - InnovationW „Encyklopedii Marketingu” Innowacja (łac. innovatio) oznacza "odnawiać” i "wyznacza ideę, postępowanie lub rzecz, która jest nowa, ponieważ jest jakościowo odmienna od dotychczasowych. Innowacje w biznesie to nowe produkty i usługi oraz działania doprowadzające ich do nabywców oraz przekonujące o ich przydatności. Innowacje tworzą dla przedsiębiorców i menedżerów korzystne możliwości dokonania istotnych zmian, podjęcia nowej działalności, świadczenia nowych usług i pozyskiwania dzięki temu innowacyjnych nabywców, a sprawdzianem udanej innowacji jest jej powodzenie na rynku According to „Management Encyclopaedia”: Innovation (Latin innovatio): means "renew" and "designates the idea, behavior or thing that is new because it is qualitatively different from the past. Innovation in business is new products and services and the operation of supplying them to customers and convincing about their usefulness. Innovations create for entrepreneurs and managers favorable opportunities to make significant changes, a new activity, new services and sourcing buyers thanks to innovative and successful innovation is the test of its success in the market

9 Dyfuzja innowacji – Diffusion of innovationto transfer wiedzy, który może przybierać różne formy sprzedaży wyrobów lub usług oraz przekazu myśli technicznej. moment rozpoczęcia dyfuzji innowacji to pojawienie się ich na rynku i definiowane jest jako proces rozprzestrzeniania i przyswajania produkcyjnego zastosowania wynalazku, w więcej, niż jednym miejscu. Według podręcznika Oslo to sposób rozpowszechniania i wdrażania w jakimkolwiek miejscu na świecie (kraju, regionie, sektorze) rozwiązań o charakterze innowacyjnym przy wykorzystaniu kanałów rynkowych i nierynkowych. Proces dyfuzji to często coś więcej niż tylko przyswajanie wiedzy i technologii, ponieważ przedsiębiorstwa przyswajające uczą się i wykorzystują nową wiedzę i technologie, jako bazę do dalszych działań, a dzięki procesowi dyfuzji innowacje mogą ulegać zmianom i dostarczać informacji zwrotnych dla pierwotnego innowatora Diffusion of innovation: Is the transfer of knowledge, which may take various forms sales of products or services and communication engineering. a starting point of innovation diffusion is the emergence from the market and is defined as a process of spreading and absorption of the production of the invention, in more than one location. According to the Oslo Textbook: This is a method of dissemination and implementation in any place in the world (country, region, sector) solutions by using innovative and non-market channels. The diffusion process This is often more than just the acquisition of knowledge and technology, as the company assimilating learn and use new knowledge and technologies, as a basis for further action, and through the process of diffusion of innovations may change and provide feedback to the original innovator

10 Uporządkowanie krajów według Ordering of countries ich siły innowacyjnej w 2010 r by their innovative force in 2010 modest innovators moderate innovators followers innovation leaders

11 Sumaryczny Indeks Cumulative Index Innowacyjności (SII) 2013 of Innovation (SII) 2013modest innovators moderate innovators followers innovation leaders

12 Przemysł spożywczy - faktografiaFood Industry - factual material Przemysł spożywczy faktografia Przemysł rolno – spożywczy jest podzielony na następujące działy (według Europejskiej Klasyfikacji Działalności wprowadzonej do stosowania w 1991 r.): produkcję, przetwórstwo oraz konserwowanie mięsa i produktów mięsnych, przetwórstwo i konserwowanie ryb i produktów rybołówstwa, przetwórstwo owoców i warzyw, produkcję olejów i tłuszczów pochodzenia roślinnego lub zwierzęcego, produkcję artykułów mleczarskich, wytwarzanie produktów przemiału zbóż, skrobi i produktów skrobiowych, produkcję gotowych pasz dla zwierząt, produkcję pozostałych artykułów spożywczych, produkcje napojów. Food industry is divided into the following sections (according to the European Classification of Activities introduced in 1991): production, processing and preserving of meat and meat products, processing and preserving of fish and fish products, fruit and vegetable processing, production of fats and oils of vegetable or animal origin, production of dairy products, manufacture of grain mill products, starches and starch products, manufacture of prepared animal feeds, production of other food products production of beverages.

13 Schemat łańcucha agrobiznesu – łańcuch żywnościowy Diagram of an agribusiness chain - food chain Production resources Home and farm production Other resources, Such energy, packages and so on. Import of food and resources Processed food Cost of distribution Export of food and resources Food and drinks for consuption Źródło: Z. Brodziński, E.K. Chyłek, Doradztwo w agrobiznesie, Wydawnictwo ART, Olsztyn 1999 1313 13

14 Schemat struktury działowo – gałęziowej agrobiznesu w Polsce Schematic structure of the partition of agribusiness in Poland Środki produkcji do wytwarzania żywności/Resources: węgiel i inne paliwa/coal, wyroby hutnicze/steel, wyroby przemysłu metalowego/metal industry, maszyny i urządzenia/technologies, środki transportu/transport, artykuły elektrotechniczne/ electrotechniqe, produkty chemiczne,/chemistry, szkło i ceramika, glass, wyroby papiernicze, paper, inne produkty przemysłowe, other. Import żywności/Food import Eksport żywności/Food export Handel żywnością/ Food Trade ROLNICTWO/ AGRICULTURE rybołówstwo i inne gałęzie wytwarzające surowce do produkcji żywności PRZEMYSŁ SPOŻYWCZY/ FOOD INDUSTRY Gastro-nomia/ Gastronomy Usługi produkcyjne dla rolnictwa i przemysłu spożywczego:/Production and services for food industry: budowlane/buildings, maszynowe/technical, remontowe/restoration, agrotechniczne/agrotechnology, weterynaryjne,/veterinary, inne/other. Produkcja pasz/feed production Usługi transportowe/Transport Spożycie żywności/Food consupmption Żywienie zbiorowe/ Canteens Nauka, oświata i szkolnictwo wyższe obsługujące gospodarkę żywnościową/Science 14

15 Przemysł spożywczy - faktografiaFood Industry - factual material Przemysł spożywczy faktografia Przemysł spożywczy jest obok rolnictwa podstawowym działem sektora agrobiznesu w naszym kraju i jednym z najszybciej rozwijających się, a jego tempo rozwoju jest zależne od od tempa wzrostu gospodarczego. Dziewięć lat funkcjonowania naszego kraju w strukturach unijnych znalazło swe odzwierciedlenie w poglądach politycznych i rozwoju gospodarczym. Struktura gospodarki uległa zmianom, gdyż zachodziły kolejne przekształcenia prywatyzacyjne, unowocześniono przeważającą część firm, co znacząco wpłynęło na aktywizację prorynkowych zachowań polskich firm, a także utrzymanie wysokiej pozycji krajowej gospodarki na arenie międzynarodowej The food industry is the fundamental department of agriculture business sector in our country and one of the fastest growing, and its growth rate is dependent on the rate of economic growth. Nine years of our country in the EU structures was reflected in the views of the political and economic development. The structure of the economy has changed, as occurred subsequent transformation of privatization, modernized the predominant part of companies, which significantly affected the activation of market-oriented behavior of Polish companies, as well as maintaining the high position of the national economy in the international arena.

16 Przemysł spożywczy - faktografiaFood Industry - factual material Przemysł spożywczy faktografia Zmiana warunków politycznych i gospodarczych była następ-stwem zachodzących zjawisk gospodarczych, zarówno bezpośrednio jak i pośrednio uwarunkowanych procesami integracji europejskiej, do których zaliczono: otwarcie dla polskich producentów dużego i zamożnego rynku europejskiego, a rynku polskiego dla produktów wytwarzanych w innych krajach Unii Europejskiej, objęcie polskiego rolnictwa WPR, przyspieszenie rozwoju gospodarczego Polski, umiędzynarodowienie polskiej gospodarki, zwiększające jej wrażliwość na zjawiska o globalnym charakterze. Changing political and economic conditions was the result of ongoing economic phenomena, both directly and indirectly conditioned by the processes of European integration, which included: opening for Polish producers large and prosperous European market, the Polish market for products manufactured in other countries of the European Union introduction of Polish agriculture to the CAP, Poland accelerated economic development, internationalization of the Polish economy, increasing its sensitivity to the phenomenon of a global nature.

17 Porównanie wielkości jednostek gospodarczych w 2010 rokuComparison of business units in 2010 PKB Polski 478,2 mld USD Wartość sprzedaży Nestle (największej KTN przemysłu spożywczego na świecie) 105,3 mld USD Wartość sprzedaży polskiego przemysłu spożywczego 51,4 mld USD Grupa Maspex (największe przedsiębiorstwo przemysłu spożywczego z polskim kapitałem – wartość sprzedaży) 0,8 mld USD Wal-Mart Stores (największa handlowa KTN na świecie – wartość sprzedaży) 421,8 mld USD PSH Lewiatan (największe przedsiębiorstwo handlu detalicznego z polskim kapitałem – wartość sprzedaży) 2,2 mld USD Polish GDP billion   The value of sales of Nestle (KTN largest food industry the world) billion   The value of sales of Polish food industry 51.4 billion   Maspex (the largest food company the Polish capital - the value of sales) $ 0.8 billion   Wal-Mart Stores (the largest TNCs in the world trade - the value of sales) billion   PSH Leviathan (the largest retail company the Polish capital - the value of sales) $ 2.2 billion

18 Liczba podmiotów/Number of entitiesLiczba podmiotów gospodarczych wpisana do rejestru REGON zgodnie z PKD, Sekcja C, Dział 10, 11, 12 w latach Number of economic entities registered in the TAX Register according to NACE Section C, Chapter 10, 11, 12 in the period Sekcja C Przetwórstwo przemysłowe/ Section C – food processing Liczba podmiotów/Number of entities 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Dział 10 Produkcja arty-kułów spożywczych/ Unit 10 – food production 32328 31420 29 976 32 054 31 946 32 591 Dział 11 Produkcja napojów/Unit 11 – beverages production 1 618 1 690 1 673 1 691 Dział 12 Produkcja wyrobów tytoniowych/ Unit 12 – tobacco production 36 34 33 41 43 50 Ogółem/In total 32 364 31 454 31 627 37 785 33 662 34 332 Ogółem liczba podmiotów gospodarczych w Polsce/ Total number of economic entities in Poland

19 Characteristics of selected indicators of the food industry Charakterystyka wybranych wskaźni ków przemysłu spożywczego w latach Characteristics of selected indicators of the food industry in the years Wskaźnik 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Dynamika produkcji sprzedanej artykułów spożywczych (w %) Dynamics of sold production of food (in %) 106,6 100,6 105,7 104,6 104,1 Dynamika produkcji sprzedanej napojów (w %) Dynamics of sold production of beverages (in %) 108,7 104,4 106,7 91,5 101,8 100,0 Dynamika produkcji sprzedanej wyrobów tytoniowych (w %) Dynamics of sold production of tobbaco (in %) 109,4 63 97,2 98,5 107,1 Wskaźniki cen produkcji sprzedanej artykułów spożywczych (w %) The prices indices for sold production of food (in %) 104,5 101,2 101,7 99,6 109,5 Wskaźniki cen produkcji sprzedanej napojów (w %) The prices indices of sold production of beverages 103,4 104,7 101,3 102,8 101,4 Wskaźniki cen produkcji sprzedanej wyrobów tytoniowych (w %) The prices indices of sold production of tobacco 120,7 104,3 103,7

20 Characteristics of selected indicators of the food industry Charakterystyka wybranych wskaźni ków przemysłu spożywczego w latach Characteristics of selected indicators of the food industry in the years Wskaźnik Udział artykułów spożywczych w produkcji sprzedanej przemysłu ogółem (w % i mln zł) The share of food in the sold industry production in total (in % and mln PLN) 9,2 9,6 15,1 14,3 14,1 15,9 ( ) Udział napojów w produkcji sprzedanej przemysłu ogółem (w %) The share of beverages in sold industry production in total (in %) 16,3 7,9 2,2 1,8 1,6 1,7 Udział wyrobów tytoniowych w produkcji sprzedanej przemysłu ogółem (w %) The share of tobacco in sold industry production in total (in %) - 0,4 0,3 Eksport przetworów spożywczych (dynamika w %) Processed food export (dynamics in %) 4,3 4,4 5,4 5,2 5,6 Import przetworów spożywczych (dynamika w %) Processed food import (dynamics in %) 2,8 2,7 3,6 3,4 6,0 4,0 Eksport produktów rolno - spożywczych (w mld euro) Food products export (in billions Euro) 10,1 11,7 11,5 13,5 15,2 17,5 Import produktów rolno - spożywczych (w mld euro) Food products import (in billions Euro) 9,1 10,9 12,6 13,3 Saldo handlu zagranicznego produktami rolno - spożywczymi (w mld euro) Food foreign trade balance (in billions Euro) 2,4 2,6 4,2

21 Kierunki polskiego eksportu żywności w 2012 r.Directions of Polish food exports in 2012. Germany Other UK Czech Republic Slovakia Italy Other East Europe Countries Russia Netherlands France

22 Characteristics of the production volume of products of the food industry in the years 2007 - 2012Charakterystyka wielkości produ kcji produktów przemysłu spoży wczego w latach Rodzaj produkcji 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Produkcja i ubój bydła i cieląt (w tys. t) Production and slaughter of cattle and calves (in thous. Tonnes) 152 159 165 186 188 198 Produkcja i ubój trzody chlewnej (w tys. t) Production and slaughter of pigs (thousand. Tons) 953 864 816 847 821 778 Produkcja mięsa drobiowego (w tys. t) Production of poultry meat (in thous. Tonnes) 1127 1195 1217 1368 1440 1630 Produkcja wędlin (w tys. t) Production of meats (thousand. Tons) 760 705 649 666 746 720 Produkcja soków z owoców i warzyw (w tys. hl) Manufacture of fruit and vegetables juices (in thous. hl) 6109 6700 6349 6497 5895 6835 Produkcja margaryn i produktów do smarowania (w tys. t) Production of margarines and spreads (in thous. Tonnes) 345 337 344 375 380 404 Produkcja mleka płynnego przetworzonego (w mln l) Production of liquid processed milk (in million liters) 2283 2175 2639 2588 2618 2560 Produkcja masła i pozostałych tłuszczów do smarowania (w tys. t) Production of butter and other fat spreads (in thous. Tonnes) 176 179 169 175 168 171 Produkcja cukru (w tys. t)/ Sugar (in thous. Tonnes) 1856 1355 1489 1615 1943 1998 Produkcja sera świeżego niedojrzewającego i twarogu (w tys. t) Production of fresh cheese and curd (in thous. Tonnes) 324 318 334 360 368 377 Produkcja wódki czystej w przeliczeniu na 100% (w mln l) Production of pure vodka at 100% (in million liters) 92,3 108 104 103 Produkcja wina gronowego (w mln l)/Production of grape wine (million L) 8,7 8,2 7,9 7,3 7,5 5,9 Produkcja piwa otrzymywanego ze słodu (w mln hl) Manufacture of beer obtained from malt (million hl) 36,7 36,9 36,0 36,6 37,9 39,3 Produkcja papierosów z tytoniu lub jego mieszanek (w mld szt.) Production of cigarettes of tobacco or its mixtures (in billion units) 124 131 125 143 150 156

23 Consumption of primary products per 1 inhabitant in the yearsSpożycie podstawowych produ któw w przeliczeniu na 1 mieszkańca w latach (w kg/osobę) Consumption of primary products per 1 inhabitant in the years (in kg / person) Produkt/Product 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Zboża/Grain 114 112 111 108 Ziemniaki/Potatoes 121 118 116 110 Warzywa/Vegetables 115 106 104 103 Owoce/Fruit 41 55 55,5 44 42 46

24 Consumption of animal products per 1 inhabitantSpożycie produktów pochodzenia zwierzęcego w przeliczeniu na mieszkańca w latach Consumption of animal products per 1 inhabitant in Produkt/Product 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Mięso i podroby, łącznie z mięsem i podrobami przeznaczonymi na przetwory w wadze schłodzonej (w kg) Meat and offal, including meat and offal intended for chilled meat in weight (in kg) 77,6 75,3 75 73,7 73,4 71,0 Mleko krowie, łącznie z mlekiem przeznaczonym na przetwory, ale bez mleka przerobionego na masło (w litrach) Cow's milk, including milk intended for preserves, but without milk processed into butter (in liters) 179 182 189 194 193 Jaja kurze (w szt.) Eggs (pz) 207 205 206 202 172 140

25 Bezpośrednie inwestycje zagraniczne w przemy śle spożywczym – napływ i odpływ w latach (w mln euro) Foreign direct investment in the food industry - inflow and outflow in the period (in millions of Euro) year value Inflow Outflow

26 Employment and average wages, and their dynamics in the food industry in the years 2007 -2012Zatrudnienie i przeciętne wynagro- dzenie oraz ich dynamika w przemy śle spożywczym w latach Zatrudnienie/Employment Wynagrodzenie/Wages 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Zatrudnienie w przemyśle spożywczym (w os.): Employment in food industry (no. of people): produkcja artykułów spożywczych, / food production - produkcja napojów/beverages production, produkcja wyrobów tytoniowych. /tobacco production - 7293 6844 29 843 6 367 26 514 6 024 26 605 5 612 23 968 5 581 Przeciętne wynagrodzenie w przemyśle spożywczym (w zł.) /average wages in food industry (in PLN): produkcja artykułów spożywczych /food production, produkcja wyrobów tytoniowych /tobacco production. 2 467,0 4 838,81 2 673,09 4897,39 2682,99 5209,47 2 809,09 5287,61 2950,02 5730,29 3021,92 5830,01

27 Przebieg zmienności wartości indeksu WIG Spożywczy i WIG 20 od 1 stycznia 2007 do 31 grudnia 2012The variation of the value of the WIG Food and WIG 20 from 1 January 2007 to 31 December 2012 value year

28 Największe przedsiębiorstwa sie- ciowe w polskim handluThe biggest network companies in the Polish trade

29 Purpose of the researchCel badań Podstawowym celem przeprowadzonych badań ankietowych była odpowiedź na pytanie w jakim stopniu zarządzanie wiedzą i dyfuzja innowacji wpływają na podnoszenie poziomu konkurencyjności przedsiębiorstw przemysłu spożywczego w Polsce. Zbadano również: ile środków finansowych przeznaczanych jest w przedsiębiorstwach na zarządzanie wiedzą i wdrażanie przedsięwzięć innowacyjnych, w jakim stopniu działania te mają wpływ na poziom osiąganych przez przedsiębiorstwo wyników ekonomicznych oraz wartość firmy, w jaki sposób zasoby wiedzy w przedsiębior-stwach spożywczych mogą wpływać na organizację przedsiębiorstwa, w jaki sposób zasoby wiedzy wykorzystywane są w zarządzaniu jednostką i czy przyczyniają się do rozwoju przedsiębiorstwa. The primary goal of this survey was to answer the question to what extent knowledge management and diffusion of innovations affect raising the competitiveness of enterprises of the food industry in Poland. Were also examined: how much funding is spent in enterprises for knowledge management and implementation of innovative projects, the extent to which these activities have an impact on the level achieved by the company economic performance and the value of the company, how knowledge resources in food businesses may affect the organization of the company, how knowledge resources are used in the management unit, and contribute to the development of the company.

30 The minimum sample size in the present study was determined using the formula:Minimalna liczebność próby w rozpatrywanym losowaniu określona została przy pomocy wzoru: W celu otrzymania reprezentatywnej próby jednostek populacji zastosowano probabilistyczną (losową) technikę wyboru próby, a jako narzędzie badawcze użyto kwestionariuszy ankietowych. W ramach losowej techniki wyboru próby przeprowadzono losowanie proste indywidualne zależne (bezzwrotne). Zastosowany schemat losowania oraz dostatecznie duża wielkość próby miały zapewnić jej reprezentatywność. W związku z tym wnioski wyciągnięte na jej podstawie można było odnieść do całej badanej populacji. In order to obtain a representative sample of population units , the probabilistic (random) sample selection technique was applied, and as a research tool the survey questionnaires were used. In the context of random sampling techniques draw simple individual subsidiaries (non-refundable) were performed. The used sampling scheme and a sufficiently large sample size were to ensure its representativeness. Therefore, the conclusions drawn on the basis of the study could be applied to the entire population.

31 Characteristics of enterprises of the food industry in PolandCharakterystyka badanych przedsię- biorstw przemysłu spożywczego w Polsce Characteristics of enterprises of the food industry in Poland 0-5 years years years years more than 20 years Struktura badanej populacji przedsiębiorstw według okresu funkcjonowania na rynku. The structure of the study population according to the period of operation of enterprises in the market.

32 Wyniki badania przedsiębiorstw przemysłu spożywczego w PolsceResults of the survey on companies of food industry in Poland Country City Miejsce działalności badanych przedsiębiorstw przemysłu spożywczego Place of business of the surveyed enterprises of food industry

33 Wyniki badania przedsiębiorstw przemysłu spożywczego w PolsceResults of the survey on companies of food industry in Poland Less than 5000 inhabitants and more Wielkość miejscowości, w której funkcjonuje przedsiębiorstwo The size of the village or city, in which the company operates

34 Wyniki badania przedsiębiorstw przemysłu spożywczego w PolsceResults of the survey on companies of food industry in Poland county poviat voivodship Poland international Obszar działalności (rynek zbytu) przedsiębiorstwa Area of ​​businessactivity (market)

35 Wyniki badania przedsiębiorstw przemysłu spożywczego w PolsceResults of the survey on companies of food industry in Poland State Private national ownership Other City/county Private foreign ownership Struktura własności przedsiębiorstw The ownership structure of enterprises

36 Wyniki badania przedsiębiorstw przemysłu spożywczego w PolsceResults of the survey on companies of food industry in Poland Private partnership General partnership Other Ltd. Liability Company Limited partnership Joint-stock company Cooperative Forma prawna przedsiębiorstwa Legal form of the company activity

37 Wyniki badania przedsiębiorstw przemysłu spożywczego w PolsceResults of the survey on companies of food industry in Poland Badane przedsiębiorstwa według wielkości Surveyed companies by size Struktura badanych przedsiębiorstw według branż The structure of the surveyed companies by branch

38 Wyniki badania przedsiębiorstw przemysłu spożywczego w PolsceResults of the survey on companies of food industry in Poland Stopień oddziaływania procesów zachodzących w gospodarce na badane przedsiębiorstwa przemysłu spożywczego

39 Wyniki badania przedsiębiorstw przemysłu spożywczego w PolsceResults of the survey on companies of food industry in Poland The degree of the impact of economic processes on the investigated enterprises of the food industry

40 Wyniki badania przedsiębiorstw przemysłu spożywczego w PolsceResults of the survey on companies of food industry in Poland New employees Enterprises taken Strategic investors Cooperation with delivery companies Coopration with clients Cooperation with universities or research centres Benchmarking Own R&D unit Market research Consulting companies Professional conferences and meetings External training Literature less useful useful very useful Źródła wiedzy wykorzystywana przez badane przedsiębiorstwa przemysłu spożywczego Sources of knowledge used in the study of the food industry

41 Wyniki badania przedsiębiorstw przemysłu spożywczego w PolsceResults of the survey on companies of food industry in Poland Newspaper/bulletin edition Informal employees meetings Experienced employees care over new Work teams Rotation of employees on their posts Training in different company units Internal trainings Less useful useful very useful Działania wspomagające pozyskiwanie i przekazywanie wiedzy realizowane przez badane przedsiębiorstwa przemysłu spożywczego w latach 2007 – 2011. Measures to support the acquisition and transfer of knowledge implemented by the surveyed companies of the food industry in the years

42 Wyniki badania przedsiębiorstw przemysłu spożywczego w PolsceResults of the survey on companies of food industry in Poland The assessment of fitness activities that support the acquisition of and knowledge transfer executed by the surveyed companies of the food industry in the years Ocena przydatności działań wspomagających pozyskiwanie i przekazywanie wiedzy realizowane przez badane przedsię- biorstwa przemysłu spożywczego w latach 2006 – 2011.

43 Wyniki badania przedsiębiorstw przemysłu spożywczego w PolsceResults of the survey on companies of food industry in Poland Motivation system membership Knowledge management trainings Knowledge menegement managers Consulting in knwledge management introduction Przedsiębiorstwa przemysłu spożywczego, które w latach 2007 – 2011 realizowały i nierealizowły inwestycje związane elementami wdrożenia zarządzania wiedzą The food industry, which in the years had implemented and not implemented investments related to the implementation of the knowledge management elements

44 Wyniki badania przedsiębiorstw przemysłu spożywczego w PolsceResults of the survey on companies of food industry in Poland Liczba przedsiębiorstw przemysłu spożywczego, która postrzega się jako firma innowacyjna w %. Number of enterprises of the food industry, which perceive itself as an innovative company in%. R&D employees no. Patents no. Utility models no. Know-how agreements no. Licences no. Wybrane charakterystyki działalności B+R w badanych przedsiębiorstwach przemysłu spożywczego (wartość średnia dla prze- dsiębiorstw, które zadeklarowały prowa- dzenie takiej działalności) Selected characteristics of R & D in the surveyed enterprises industry food (average value for enterprises which declared they carried out such activities)

45 Wyniki badania przedsiębiorstw przemysłu spożywczego w PolsceResults of the survey on companies of food industry in Poland number number Companies no Innovations no.

46 Wyniki badania przedsiębiorstw przemysłu spożywczego w PolsceResults of the survey on companies of food industry in Poland value number Innovations no cost

47 Wyniki badania przedsiębiorstw przemysłu spożywczego w PolsceResults of the survey on companies of food industry in Poland number value Innovations no Average cost per 1 innovation

48 Wyniki badania przedsiębiorstw przemysłu spożywczego w PolsceResults of the survey on companies of food industry in Poland Legal regulations Old technology No information No employees Cost too high Economic risk No need

49 Wnioski – zarządzanie wiedzą i dyfuzja innowacjiConclusions on knowledge management and diffusion of innovation Przeprowadzone badania wskazują, że na funkcjonowanie przedsiębiorstw przemysłu spożywczego w dużym stopniu oddziałuje nasilająca się konkurencja na rynku, członkostwo Polski w Unii Europejskiej, a także duża presja na wdrażanie innowacji. Wśród procesów zachodzących w bliższym otoczeniu przedsiębiorstwa, wpływających na funkcjonowanie badanych przedsiębiorstw, wymienić należy rywalizację między przedsiębiorstwami, a także siłę przetargową nabywców i dostawców tych przedsiębiorstw. The study indicates that the functioning of the food industry enterprises was largely influenced by increasing competition in the market, Polish membership in the European Union, as well as a lot of pressure on the implementation of innovations. Among the processes occurring in areas close to the company, affecting the functioning of the surveyed enterprises, the rivalry between the companies, as well as the bargaining power of buyers and suppliers of these companies should be mentioned.

50 Wnioski – zarządzanie wiedzą i dyfuzja innowacjiConclusions on knowledge management and diffusion of innovation Przewaga konkurencyjna budowana jest w oparciu o oferowany produkt oraz markę. Warto zauważyć, że mimo, iż nacisk na wdrażanie innowacji wskazywany był jako jeden z procesów silniej oddziałujących na przedsiębiorstwa, innowacyjność postrzegana jest jako mniej ważne źródło przewag badanych przedsiębiorstw nad konkurencją. Competitive advantage is built on the basis of the offered product and the brand. It is worth noting that although the emphasis on the implementation of innovations was indicated as one of the processes strongly affecting the company, innovation is seen as a less important source of advantage of the surveyed companies over the competition.

51 Wnioski – zarządzanie wiedzą i dyfuzja innowacjiConclusions on knowledge management and diffusion of innovation Badane przedsiębiorstwa wykorzystują różnorodne źródła wiedzy. Najczęściej jako źródło wiedzy wykorzystuje się informacje płynące ze współpracy z klientami i dostawcami, a także szkolenia zewnętrzne. Najrzadziej natomiast wiedza czerpana jest od przejmowanych przedsiębiorstw oraz ze współpracy z uniwersytetami lub ośrodkami badawczymi. Surveyed companies use various sources of knowledge. The most common source of knowledge uses information from the cooperation with customers and suppliers, as well as external training. Least likely but knowledge is derived from the acquired businesses and the cooperation with universities or research centres.

52 Wnioski – zarządzanie wiedzą i dyfuzja innowacjiConclusions on knowledge management and diffusion of innovation Trzonem działalności innowacyjnej badanych przedsiębiorstw były zatem innowacje produktowe. Nakłady na te innowacje obejmowały przede wszystkim zakupu nowych maszyn, środków transportu lub nowego wyposażenia. Innowacje marketingowe związane były najczęściej z wprowadzeniem nowego opakowania lub nowego sposobu promocji. The core of innovation activities of enterprises surveyed were therefore product innovations. Expenditures for these innovations included mainly the purchase of new machinery, means of transport or new equipment. Marketing innovations were most often associated with the introduction of a new package or a new method of promotion.

53 Wnioski – zarządzanie wiedzą i dyfuzja innowacjiConclusions on knowledge management and diffusion of innovation Wdrażane innowacje procesowe najczęściej polegały na zmianie technologii produkcji. Zmiany innowacyjne w sferze organizacyjnej dotyczyły najczęściej zmian w organizacji pracy oraz wdrożenia nowych procedur funkcjonowania. Taka struktura nakładów na działalność innowacyjną oznacza, że polega ona głównie na wdrażaniu nowych zewnętrznych technologii. Implemented process innovations rely mostly on changing production technology. Innovative changes in the organizational mostly concerned changes in work organization and implementation of new operating procedures. Such a structure of expenditures on innovation activities means that it depends mainly on the implementation of the new external technologies.

54

55 Dziękuję za uwagę Comments are welcome55