1 Profilaktyka i możliwości dobrego starzenia się Cieszyn, 3 października 2014

2 Gerontologia i geriatria Gerontologia- nauka interdyscyplinarna o starzeniu się i starości, obejmuje zakres zagadnień od biologii przez medycynę po socjologię i demografię Geriatria- dziedzina medycyny zajmująca się fizjologicznymi i patologicznymi aspektami starzenia oraz problemami klinicznymi starszego wieku. (W. Pędich)

3 Profilaktyka gerontologiczna Działania ukierunkowane na: 1. Promocję zdrowia 2. Prewencję chorób » (Kozdroń E)

4 „ Nie chodzi tylko o to, by dodać lat do życia, ale nawet bardziej o to, by dodać życia do lat” Motto geriatrii „Ostatnie dekady XX wieku to bezprecedensowe wydłużenie trwania ludzkiego życia. Jednakże długowieczność bez jakości życia to pusta, pozorna nagroda; utrzymanie dobrego zdrowia staje się bardziej znaczące niż oczekiwana długość życia” Hiroshi Nakajima, b. dyrektor generalny WHO

5 Czynniki warunkujące zdrowe życie (na podst. Epidemiology Cafe)

6 Profilatyka dobrego starzenia powinna zacząć się od najmłodszych lat! Profilaktyka schorzeń układu sercowo- naczyniowego Profilaktyka osteoporozy!

7 Jednak w nieco bardziej zaawansowanym wieku...

8 o Aktywność!- przede wszystkim fizyczna, ale także intelektualna! o Nigdy nie jest za późno, aby zacząć! Jednak jeśli zaczynasz w późniejszym wieku, stosuj się do złotej zasady geriatrii: „start low, go slow”, to jest: zaczynaj od niewielkich obciążeń, aktywność zwiększaj stopniowo; najlepiej poradź się lekarza w sprawie oceny swych możliwości i ograniczeń! o Intensywność wysiłku nie jest tak istotna, jak jego regularność!

9 o Docelowy wymiar zalecanej aktywności fizycznej to: minimum 20-30 min aktywności aerobowej (takiej jak spacer!, bieg, jazda na rowerze, pływanie) co najmniej 3-4 razy w tygodniu, 2-3 razy w tygodniu 10-20 minut ćwiczeń oporowych (ćwiczenia ważniejszych grup mięśni z niewielkim obciążeniem), co najmniej 5-10 minut dziennie ćwiczeń rozciągających! Oczywiście należy dostosować ćwiczenia do swej ogólnej sprawności. Warto skorzystać z porad fizjoterapeuty. Ćwiczenie powinno być przyjemnością, nie „karą”!

10 Uwarunkowania aktywności seniorów (lub jej braku!) W USA regularną aktywność fizyczną uprawia około 1/4 kobiet i 1/3 mężczyzn powyżej 65 roku życia W badaniu PolSENIOR regularną aktywność rekreacyjną deklarowało ok. 40% respondentów, ale aż połowa przyznawała brak jakiejkolwiek aktywności „Jest wiele dobrych powodów, aby nie ćwiczyć” Status socjoekonomiczny bardzo silnym predyktorem aktywności fizycznej w wieku podeszłym! W badaniach amerykańskich roczny dochód poniżej 10 000 $ jest bardzo wyraźnie skorelowany z utratą sprawności

11 o Nie pal! Zgłoś się do lekarza, który poinformuje cię o środkach mogących pomóc w walce z nałogiem. o Jeśli spożywasz alkohol, czyń to z umiarem! o Stosuj zasady racjonalnego żywienia!

12 „Piramida żywieniowa” dla seniorów uwzględnia: adekwatną podaż płynów (wody) oraz stosowanie suplementów, np. preparatów wapnia, niektórych witamin. Uwaga! Suplementów diety nie powinno się stosować bezkrytycznie! Najlepiej poradzić się lekarza lub farmaceuty!

13 Druga strona medalu... Ok. 25% pupulacji ludzi starszych jest niedożywionych Paradoksalnie odsetek ten jest znacznie większy w szpitalach, a zwłaszcza instytucjach opiekuńczych! Skutki niedożywienia: obniżenie sprawności, „zespół kruchości”

14 Druga strona medalu cd. Przyczyny niedożywienia: Ekonomia („coraz więcej pieniędzy wydaję na leki”) Leki! Zaburzenia aparatu żującego! Związane z wiekiem zaburzenia łaknienia „Diety” SAMOTNOŚĆ!

15 o Zgłoś się do lekarza, aby uzyskać poradę dotyczącą: Wczesnego wykrywania chorób przewlekłych: regularne pomiary ciśnienia tętniczego, okresowe (co 3 lata po 45 roku życia lub u osób z czynnikami ryzyka) badania glikemii (poziomu cukru), badania poziomu cholesterolu i triglicerydów (częstotliwość w zależności od oceny ryzyka sercowo- naczyniowego), wykrywania osteoporozy (badanie densytometryczne) Badań przesiewowych w kierunku schorzeń nowotworowych (takich jak mammografia, badanie kału na krew utajoną) Zalecanych szczepień (u osób w wieku podeszłym zalecane są szczepienia przeciw grypie i pneumokokowemu zapaleniu płuc)

16 o Dbałość o higienę psyche i intelektu: kontynuować swe zainteresowania i hobby: lektury, gry logiczne itp. utrzymywać jak najszersze kontakty społeczne o Rola społeczności lokalnych: kluby seniora, ośrodki dziennego pobytu, woluntariat! o Uniwersytety Trzeciego Wieku!

17 o Przygnębienie, apatia, poczucie bezużyteczności i niskiej wartości nie są „naturalnymi” cechami starości! o Zgłoś się do lekarza po poradę! o Właściwe leczenie zaburzeń depresyjnych może w znaczący sposób poprawić funkcjonowanie i komfort życia

18 Zamiast podsumowania: 5 kluczy do pomyślnego starzenia się (Cooperative Extension Service, University of Kentucky) Uczyń aktywność fizyczną częścią Twojego życia. Rozpocznij od niewielkich zmian, jak użycie schodów zamiast windy, albo spacer zamiast TV! Utrzymuj „zdrową” wagę ciała. Badania wykazały, że, niezależnie od stopnia wyjściowej nadwagi, nawet 10% obniżenie masy ciała przynosi znaczące efekty zdrowotne

19 Zamiast podsumowania... Spożywaj codziennie pięć porcji owoców i warzyw! Pamiętaj o pokarmach wysokobłonnikowych! Błonnik możesz znależć w gruboziarnistym pieczywie, płatkach zbożowych, warzywach i owocach. Duża podaż błonnika zmniejsza ryzyko otyłości, cukrzycy, choroby wieńcowej, nadciśnienia i niektórych nowotworów

20 Zamiast podsumowania... „Przerwij łańcuch”! Nie pozwól na powstawanie i utrwalanie się niekorzystnych zdrowotnie wzorców i szlaków chorobowych! Zacznij od niewielkich zmian stylu życia!

21 „ Być aktywnym, myśleć pozytywnie, kochać ludzi” „Aktywność fizyczna, zdrowe odżywianie, kontakty towarzyskie, badania kontrolne, uśmiech, optymizm” „Zdrowie, przyjaciele, pieniądze” „Być aktywnym, kochać ludzi, nie poddawać się” Gerontologia Polska, 17/3

22 Dziękuję za uwagę! Dr Marcin Pecold