1 Profilaktyka lokalna jako procedura działania

2 potrzeby - cele Jak wynika z dostępnych danych epidemiologicznych (PARPA, KBPN, EMCDDA) w ostatnim czasie mamy do czynienia z następującymi procesami społecznymi:  Stabilizowanie się zjawiska używania przez młodzież środków psychoaktywnych  Znacząca konsumpcja alkoholu (piwo, wino, alkodrinki)  Znacząca konsumpcja marihuany (przy rosnącej akceptacji społecznej i malejących przekonaniach o szkodliwości tego środka)  Wysoka dostępność innych nielegalnych środków psychoaktywnych, w szczególności nowych substancji psychoaktywnych „dopalaczy”  Rosnąca sieć „salonów” z automatami do gier hazardowych  Coraz szersze występowanie uzależnień nie chemicznych (behawioralnych)  Coraz częstsze przypadki niekontrolowanej agresji, hejtu i przemocy Wymienione wyżej zjawiska w dużej mierze przybierają postać poważnych problemów społecznych, a skuteczne strategie profilaktyczne stają się nieodzownym elementem Lokalnych Programów Polityki Społecznej

3 Czym jest profilaktyka?

4 Profilaktyka jako przeciwdziałanie zachowaniom problemowym

5 Zachowania ryzykowne … Jako wszechobecne w życiu Jako nieunikniony element rozwoju człowieka Jako wstęp do poważnych problem ó w Jako destrukcyjny sposób zaspakajania konstruktywnych potrzeb

6

7 PROFILAKTYKA Aktywne uczestnictwo w tego rodzaju doświadczeniach, które wzmacniają potencjał życiowy młodego człowieka

8 Profilaktyk a nauka – wiedza - strategia „Profilaktyka różni się od innych sposobów przeciwdziałania tym, że jest czynnością uprzedzającą, że podejmowana jest zanim takie groźne zjawiska się ujawnią lub rozprzestrzenią, a ich dolegliwości wymusi dopiero zastosowanie bezpośrednich środków zaradczych”

9 Profilaktyka jako dyscyplina naukowa Czynniki ryzyka i czynniki chroniące przed problemami związanymi z zachowaniami ryzykownymi Modele teoretyczne wyjaśniające zjawisko podejmowania zachowań ryzykownych Strategie skutecznego wpływu na czynniki ryzyka i czynniki chroniące

10 Naukowe podstawy profilaktyki uzależnień Teorie Strategie

11 Teoria i praktyka prowadzenia wielkich operacji i kampanii wojennych Słownik wyrazów obcych (Kopaliński 1988, s.482) Strategia profilaktyczna to: „zgodny z teorią sposób postępowania, który ma na celu redukowanie wpływów czynników ryzyka i/lub wzmacnianie czynników chroniących” (Ostaszewski 2003, s. 156) Strategia to:

12 Najczęściej stosowane strategie profilaktyczne  Edukacji normatywnej  Edukacji rówieśniczej  Alternatyw  Kształtowania umiejętności życiowych  Przekazu informacji  Rozwijania umiejętności wychowawczych  Rozwoju zasobów środowiskowych

13 Profilaktyka uniwersalna Działania kierowane do wszystkich, bez względu na stopień ryzyka rozwoju problemów ze zdrowiem psychicznych, na jakie narażone są poszczególne osoby. Profilaktyka selektywna Działania adresowane do jednostek lub grup osób, które są w stopniu wyższym niż przeciętny narażeni na rozwój problemów związanych z używaniem środków psychoaktywnych Profilaktyka wskazująca Działania ukierunkowane na jednostki szczególnie zagrożone rozwojem problemów związanych z używaniem substancji psychoaktywnych z powodu uwarunkowań biologicznych, psychologicznych czy społecznych lub u których rozpoznano już pierwsze symptomy zaburzeń Podział poziomów profilaktyki

14 Poziomy profilaktyki Profilaktyka uniwersalna:  Grupa niskiego ryzyka  Szeroka populacja  Promocja zdrowego stylu życia  Opóźnienie wieku inicjacji  Nauczyciele, szkoła

15 Poziomy profilaktyki Profilaktyka selektywna:  Grupy podwyższonego ryzyka  Ograniczenie głębokości i czasu trwania dysfunkcji  Umożliwienie wycofania się z zachowań ryzykownych  Poradnictwo rodzinne i indywidualne, socjoterapia  Psycholodzy, socjoterapeuci itp..

16 Poziomy profilaktyki Profilaktyka wskazująca:  Grupa wysokiego ryzyka  Przeciwdziałanie pogłębianiu się procesu chorobowego i degradacji społecznej  Umożliwienie powrotu do normalnego życia w społeczeństwie  Leczenie, rehabilitacja, resocjalizacja  Lekarze specjaliści, psychologowie, terapeuci i inni specjaliści

17 Profilaktyk a jako element budowania strategii lokalnej

18 Rekomendacje – profilaktyka w społeczności lokalnej Programy zmierzające do ograniczenia popytu na narkotyki w społeczności lokalnej powinny:  stanowić element szerszego programu promocji zdrowia i wychowania,  łączyć się z istniejącymi planami rozwoju i strategiami w zakresie rozwiązywania innych problemów społecznych,  być dostosowane do potrzeb danego środowiska i uwzględniać specyfikę lokalną,  integrować różne strategie profilaktyczne,  integrować działania wobec określonej grupy odbiorców na wielu poziomach: zmian w otoczeniu, pomocy indywidualnej, opieki nad rodziną, zajęć edukacyjnych w szkole i alternatywnych w czasie wolnym

19 Rekomendacje – profilaktyka w szkołach Podstawą do działań profilaktycznych w szkołach jest:  klimat, na który składają się pozytywne relacje i współpraca pomiędzy uczniami, nauczycielami,, rodzicami oraz personelem pomocniczym, aktywne uczestnictwo uczniów i rodziców w podejmowaniu decyzji, przyjazna dyscyplina i organicznie przemocy:  jasne, precyzyjne i akceptowane przez wszystkie osoby ze szkolnej społeczności zasady zachowania uczniów oraz procedury postępowania w przypadku łamania tych zasad. Programy profilaktyczne wprowadzane do szkół powinny być:  opracowane na podstawie wiedzy na temat czynników ryzyka i czynników chroniących związanych z używaniem substancji psychoaktywnych, modeli teoretycznych wyjaśniających ich wpływ na zachowanie oraz sprawdzonych strategiach profilaktycznych;  poddane ewaluacji i monitorowane w trakcie realizacji;  realizowane zgodnie z ze scenariuszami przez dobrze przygotowanych nauczycieli.

20 Rekomendacje – profilaktyka dla rodzin  Rodzice powinni być włączani do działań profilaktycznych prowadzonych w szkołach i innych placówkach sprawujących opiekę nad dziećmi i młodzieżą.  Programy dla rodzin powinny służyć wspieraniu rodziców w procesie wychowania dzieci oraz wzmacnianiu więzi między rodzicami a dziećmi.  Szczególnego wsparcia potrzebują rodzice borykający się z problemami związanymi ze zdrowiem psychicznym i fizycznym, uzależnieni od środków psychoaktywnych. Skuteczna pomoc tym rodzinom wymaga zintegrowanych działań współpracujących ze sobą organizacji lokalnych.  Działania wobec rodzin powinny być dostosowane do indywidualnych potrzeb i możliwości danej rodziny. Warto również wprowadzać programy, które zakładają współpracę z rodzinami w ich naturalnym środowisku.

21 Rekomendacje – profilaktyka dla młodzieży z grup ryzyka Działania kierowane do młodzieży szczególnie zagrożonej rozwojem problemów związanych z używaniem środków psychoaktywnych powinny sprzyjać:  wychodzeniu tych nastolatków poza ich środowisko,  nawiązywaniu kontaktów z osobami mogącymi stanowić pozytywy wzór,  podejmowaniu aktywności na rzecz innych. Skuteczna interwencja wobec młodych ludzi sięgających już po środki psychoaktywne wymaga bezzwłocznych i kompetentnych działań ukierunkowanych na udzieleniu nastolatkowi i jego rodzicom pomocy w poradzeniu sobie z problemem. Konieczne jest przeciwdziałanie stygmatyzacji młodych ludzi z grup ryzyka. Warto w tym celu poszukiwać nowych, niekonwencjonalnych sposobów docierania z przekazem profilaktycznym do specyficznych grup odbiorców

22 Diagnoza problemu i ocena potrzeb Identyfikacja potencjału społeczności Koordynacja pracy (działań) wszystkich agencji, organizacji pozarządowych i instytucji na poziomie społeczności lokalnej

23 Profilaktyka lokalna jako procedura działania Uporządkowany, celowy i oparty na naukowych podstawach sposób, w jaki określone zasoby (oferta, sprawdzone programy) adresowane są do określonych odbiorców w celu uzyskania określonych efektów

24 Skuteczna profilaktyka lokalna  Kompleksowa  Spójna  Adekwatna do lokalnych potrzeb  Profesjonalna  Efektywna/Sprawdzalna ?

25 Wyzwania dla polityki lokalnej  Dostęp i jakość serwisu  Kwalifikacje i dobór kadry  Dostępność superwizji  Właściwa diagnoza potrzeb  Profilaktyka negatywna vs profilaktyka pozytywna

26 Materiały źródłowe pochodzą:  Wsparcie regionalnych i lokalnych społeczności w przeciwdziałaniu narkomanii na poziomie lokalnym (2004-2007) – projekt fundacji FRDL realizowany w ramach programu Transition Facility 2004. Wsparcie regionalnych i lokalnych społeczności w przeciwdziałaniu narkomanii na poziomie lokalnym (PL2004/016-829.05.01.02) współfinansowany ze środków Unii Europejskiej i Rządu RP  Strona Krajowego Biura ds. Przeciwdziałania Narkomanii  Strona projektu PROFNET Fundacji Praesterno  Strona Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej Województwa Pomorskiego

27 Publikacje dostępne w internecie (w formacie PDF)  Wspólnie przeciw patologiom http://rops.pomorskie.eu/documents/293764/756352/wsp%C3%B3lnie+przeciw+ patologiom+END.pdf/af4bd8f6-32ae-4032-b2e1-8ee2a97a6d45  Profilaktyka w środowisku lokalnym http://www.kbpn.gov.pl/wydawnictwa_on_line.htm?id=110707  Rekomendowane programy profilaktyki uzależnień http://www.profnet.org.pl/rekomendowane-programy-profilaktyki-uzaleznien/  Nowe narkotyki /ulotka, informator/ http://www.kbpn.gov.pl/wydawnictwa_on_line.htm?id=110707

28 W imieniu zespołu dziękujemy za wspólnie spędzony czas W razie pytań zapraszamy do kontaktu Inga Krupska tel. 500-476-818 [email protected] Kaja Medowska tel. 665-368-280 [email protected] Aleksandra Chrupek tel. 585-502-669 [email protected] Grzegorz Kędzioł tel. 608-399-407 [email protected] Zygmunt Medowski tel. 602-241-361 [email protected] biuro tel. 583-054-697 [email protected]