1 PROFILAKTYKA RAKA PŁUCALek. med. Anna Rucińska Specjalista Radioterapii Onkologicznej Zakład Radioterapii I Wielkopolskie Centrum Onkologii

2 Etiopatogeneza Epidemiologia Objawy Profilaktyka Badania przesiewowe

3 Epidemiologia - świat Najczęstszy nowotwór (2011)1,6 mln zachorowań – 13% zachorowań na nowotwory 1,4 mln zgonów – 18% zgonów za nowotwory

4 Aktywne palenie tytoniu przyczyna 93% zachorowań u mężczyzn i 77% u kobiet7000 tys- 50 rakotwórczycg, 450 tys umiera rocznie w usa, w 2020 – 10 mln zgonów

5 Aktywne palenie tytoniuLiczne badania prospektywne American Cancer Society Cancer Prospective Study I&II dwie1mln próby obywateli Względne ryzyko zachorowania w porównaniu z niepalącymi to 24 dla mężczyzn i 12,5 dla kobiet

6 Etiologia 5-15% zachorowańBierne palenie tytoniu (RR 0,9) Ekspozycje zawodowe (RR 1,6) na: promieniowanie jonizujące (radon-kopalnie uranu) Azbest Nikiel, arsen, kadm, ołów Krzemionkę W Azji do 40%, inny typ molekularny, inny przebieg choroby Tu palenie tytoniu działa synergistycznie

7 Epidemiologia Polska, zachorowalność mężczyźn 2011Najczęstszy nowotwór złośliwy u mężczyzn 21% zachorowań-15 tys; 31% zgonów 16 tys(umieralność nawyższa przed 65rż spośród obserwowanych na świecie)

8 Epidemiologia Polska, zachorowalność kobiety 20119% zachorowań – 6 tys 15% zgonów, 6100 (0d 2007 r I przyczyna zgonów)

9 Epidemiologia Polska, zachorowalność 2011Ryzyko zachorowania jest 3x większe u mężczyzn niż u kobiet.

10 Zachorowalność w latach 2008-2010 w zależności od wieku

11 Trendy zachorowalności w latach 1980-2010 w Polsce

12 Trendy umieralności w latach 1965-2010 w Polsce

13 Przeżycia w latach

14 Przeżycie w zależności od zaawansowania choroby5 letnie przeżycia Średnie przeżycia IA 75% 5-10 lat IB 71% 3-7 lat IIA 58% 3-4 lata IIB 49% 1,5-3 lata IIIA 20-25% 14-23 miesięcy IIIB 7-9% 10-16 miesięcy IV 2-13% 6-18 miesięcy

15 Objawy

16 Objawy wczesne

17 Guzy położone centralnieKaszel Krwioplucie (20-30% ma raka) Duszność – obturacja Niedodma, zapalenie płuca, wysięk w opłucnej, ropień

18 Duszność rozsiew wewnątrzpłucnymi drogami limfatycznymi

19 BÓL -naciekanie opłucnej, ściany klatki, zatorowość, zapalenie płuc

20 Zesp. Pancoasta Naciek pni współczulnych opadanie powiekiwąska źrenica zapadniecie gałki ocznej Ból barku

21 Zespół żyły główne górnej

22 Uniesienie przepony, chrypkaPorażenie nerwu przeponowego Porażenie nerwu krtaniowego wstecznego

23 Badania przesiewowe

24 Badania przesiewowe Celem jest wykrycie choroby w stadium bezobjawowymBada się osoby z zdrowe z grup ryzyka Diagnostykę szczegółową podejmuje się w przypadku pozytywnego wyniku testu przesiewowego

25 RTG-klatki piersiowejkilka badań randomizownych bez wpływu na umieralność badanie III fazy PLCO - The Prostate, Lung, Colorectal and Ovarian Cancer Screening Trial Lata 60,70, wiele żle skonstruowanych, bez odpowiedniej mocy statystycznej, Większa częstość rozpoznań w st. I (40% vs. 15) Większy odsetek resekcyjności 5letnie 35 a 13

26 Niskodawkowa TK The National Lung Screening Trial (NLST)The Dutch-Belgian randomized lung cancer screening trial (NELSON) UK lung screen (UKLS) II ramię to RTG raz w roku Są to badania bez grupy kontrolnej - nie da się określić współczynnika umieralności <3mSv

27 NLST Stopień zaawansowaniaIII – 12% (13) IV – 22% (36) Aby uratować 1 osobę należy wykonać 320 badań Obniżenie względnego ryzyka zgonu na raka płuca o 20%

28

29 Grupa wysokiego ryzykaWiek lat ≥30 paczko-lat Kasacja nałogu ≤ 15 lat temu

30 Grupa wysokiego ryzykaWiek >50 lat ≥20 paczko-lat 1 dodatkowy czynnik ryzyka: POCHP, włóknienie płuc Wywiad nowotworowy Rak płuca w rodzinie Narażenie na radon, azbest, promieniownie jonizujące

31 Uwaga! Brak objawów chorobyStan ogólny pozwalający na podjęcie leczenia Do badań przesiewowych nie kwalifikują się bierni palacze

32 10-43% guzków to zmiany nienowotworowe

33 Ale…. 20% torakotomii – brak nowotworu Niepokój choregoPotencjalne powikłania inwazyjnych zabiegów Ekspozycja na promieniowanie Analiza kosztów – mniejsza opłacalność niż rak piersi, jelita grubego

34 Podsumowanie Profilaktyka90% raków płuca to konsekwencja palenia tytoniu Kasacja nałogu Edukacja młodzieży

35 Podsumowanie Kogo kierujemy na badania profilaktyczneWiek 35 do 69 lat 20 paczko-lat Wiek lat Osoby pozostające we wspólnym gospodarstwie domowym z osobą aktywnie palącą

36