1 Prognoza oddziaływania na środowisko Project Pipeline dla sektora energetyki w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko Praca jest współfinansowana przez Unię Europejską ze środków Funduszu Spójności w ramach pomocy technicznej Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko.

2 Podstawy prawne Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. Ustawa transponuje Dyrektywę 2001/42/WE z dn. 27 czerwca 2001r. w sprawie oceny wpływu niektórych planów i programów na środowisko. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znaczaco oddziaływać na środowisko oraz rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 25 czerwca 2013 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie przedsięwzięć mogących znaczaco oddziaływać na środowisko. Ustawa z 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody

3 Zakres dokumentu Dokument Project pipeline zawiera ok. 300 propozycji projektów dla: sektora elektroenergetycznego – w zakresie przesyłu i dystrybucji energii el., sektora gazowego – w zakresie przesyłu i dystrybucji gazu, w tym magazynów podziemnych gazu oraz rozbudowy terminala LNG. Przedsięwzięcia podzielone zostały na następujące grupy: budowa, rozbudowa, przebudowa, modernizacja stacji elektroenergetycznych wysokiego napięcia, budowa, rozbudowa, przebudowa, modernizacja sieci wysokiego napięcia, budowa i modernizacja sieci średniego i niskiego napięcia z przyłączeniami OZE, w tym zlokalizowanych na morzu, wraz z infrastrukturą (np. GPZ), budowa inteligentnych sieci z energetyką rozproszoną, budowa, modernizacja i przebudowa gazociągów (z obiektami związanymi), w tym podmorskich, budowa lokalnych sieci dystrybucji gazu, budowa, rozbudowa podziemnych magazynów gazu, rozbudowa terminala LNG o trzeci zbiornik.

4 Prognoza oddziaływania na środowisko - metodykaWprowadzenie (cel, kontekst, metodyka, problemy) Podstawy prawne i zakres Analiza dokumentu Project pipeline Analiza stanu bieżącego środowiska Prognoza: ocena ogólna i analizy pogłębione dla poszczególnych, możliwych grup projektów podsumowanie badań szczegółowych (różnorodność biologiczna, ludzie, zwierzęta, rośliny, woda, powietrze, powierzchnia ziemi, krajobraz, klimat, zasoby naturalne, zabytki, dobra materialne) analiza możliwości oddziaływań skumulowanych analiza możliwych oddziaływań transgranicznych wyniki analiz problemów badawczych Ocena korzyści z realizacji dokumentu Project pipeline i skutków w przypadku braku realizacji Prezentacja wariantów alternatywnych oraz działań zapobiegawczych, ograniczających negatywne oddziaływanie i kompensacyjnych Propozycje metod oceny skutków realizacji dokumentu Project pipeline Wnioski i rekomendacje

5 Diagnoza aktualnego stanu środowiskaZagrożenia: Ekspansja infrastruktury i urbanizacja – zajmowanie terenu i fragmentacja obszarów chronionych , korytarzy ekologicznych, lasów oraz innych terenów czynnych przyrodniczo; Rozwój transportu drogowego; Zanieczyszczenie wód powierzchniowych i podziemnych , w tym azotanami i fosforanami (postępująca eutrofizacja); Rosnące zagrożenia (w tym powodziowe) spowodowane zjawiskami ekstremalnymi (zmiany klimatu) i zmniejszaniem retencyjności zlewni; Emisja zanieczyszczeń powietrza związana z wykorzystaniem węgla, szczególnie w urządzeniach o niskiej sprawności. Zasoby naturalne: Wartościowe zasoby przyrodnicze. Obszary objęte ochroną stanowią ok. 33% pow. kraju. Liczne gatunki zagrożone wyginięciem (roślin i zwierząt); Dominacja gleb (80% pow. kraju) przydatnych rolniczo; Znaczne pokłady węgla kamiennego i brunatnego; Wody powierzchniowe o złym stanie/jakości. Wody podziemne ogólnie w dobrym stanie (poza niektórymi regionami); Zły stan jakości powietrza. Zanieczyszczenie pyłami, ozonem, benzo(a)pirenem. Emisja gazów cieplarnianych. Zanieczyszczenie środowiska rtęcią. Przekroczenia norm hałasu szczególnie w miastach; Problemy z odpadami.

6 RÓŻNORODNOŚĆ BIOLOGICZNAOddziaływania na komponenty środowiska LUDZIE POWIETRZE KLIMAT RÓŻNORODNOŚĆ BIOLOGICZNA ROŚLINY ZWIERZĘTA WODY ZASOBY NATURALNE POWIERZCHNIA ZIEMI KRAJOBRAZ ZABYTKI DOBRA MATERIALNE

7 Kryteria klasyfikacji przedsięwzięć, identyfikacja oddziaływań znaczącychKryteria formalne Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, która transponuje Dyrektywę 2001/42/WE z dn. 27 czerwca 2001 r. w sprawie oceny wpływu niektórych planów i programów na środowisko. Rozporządzenie Rady Ministrów z dn r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko. Kryteria merytoryczne - ocena wpływu na poszczególne elementy środowiska (27)

8 Oddziaływania na przyrodęLegenda: Projekty z dokumentu Project pipeline na tle obszarów Natura 2000 (źródło: opracowanie własne na podstawie danych GDOŚ oraz inwestorów)

9 Przyroda – możliwe zagrożeniaZajecie terenu Defragmentacja siedlisk Wycinka drzew i krzewów Kolizje ze szlakami migracji zwierząt, roślin i grzybów Płoszenie zwierząt, w tym ptaków w trakcie budowy Wpływ na ekosystemy podmokłe w trakcie budowy Skażenia gleb w trakcie budowy i awarii – wpływ na systemy korzeni

10 Oddziaływania na wody powierzchnioweOcena stanu jednolitych części wód powierzchniowych (rzecznych i jeziornych) objętych Państwowym Monitoringiem Środowiska w okresie (źródło: opracowanie własne na podstawie danych GIOŚ)

11 Oddziaływania na zbiorniki wód podziemnychLegenda: Główne Zbiorniki Wód Podziemnych (GZWP) podatne i niepodatne na zanieczyszczenie wraz z projektami z dokumentu Project Pipeline (źródło: opracowanie własne na podstawie danych ze zawartych w witrynie PIG oraz „Mapy wrażliwości wód podziemnych na zanieczyszczenie” opracowanej przez Dudę R., Witczaka S., Żurek A., Kraków 2011oraz danych od inwestorów)

12 Oddziaływania na złoża kopalinLegenda: Obszary udokumentowanych złóż kopalin wraz z projektami z dokumentu Project Pipeline (źródło: opracowanie własne na podstawie danych z PIG-PIB oraz inwestorów)

13 Oddziaływania na zabytkiLegenda: Pomniki historii i obiekty światowego dziedzictwa unesco z projektami dokumentu Project Pipeline (źródło: opracowanie własne na podstawie danych Narodowego instytutu dziedzictwa, UNESCO , oraz inwestorów)

14 Ocena oddziaływań skumulowanychAnalizy szczegółowe dokonane w ramach Prognozy lub raportów środowiskowych dla przedsięwzięć, które zostały wykonane, wskazują, że większość przedsięwzięć przewidywanych w ramach Project pipeline będzie zakwalifikowana do grupy stale lub potencjalnie oddziaływujących negatywnie na środowisko; Kumulacja oddziaływań może następować głównie, jeżeli przedsięwzięcia dokumentu Project pipeline będą zlokalizowane w obrębie już istniejących lub przewidywanych kumulacji oddziaływań z istniejącej lub planowanej infrastruktury; W obrębie obszarów chronionych i korytarzy ekologicznych oraz miast mogą wystąpić następujące kumulacje: dodatkowa fragmentacja obszarów (inwestycje liniowe) oraz przecinanie korytarzy ekologicznych, lokalizacja na szlakach migracji ptaków, zanieczyszczenie powietrza, zmiany stosunków wodnych, wzrostu hałasu (który niezależnie stanowi problem miast); Możliwa jest kumulacja oddziaływań przy wykonywaniu robót równocześnie dla różnych przedsięwzięć, szczególnie w zakresie przekształceń terenów i zmian ich form użytkowania.

15 Ocena oddziaływań skumulowanychLegenda: Oddziaływania skumulowane (źródło: opracowanie własne na podstawie danych inwestorów oraz z wykorzystaniem Prognozy oddziaływania na środowisko POIiŚ , Atmoterm S. A. Warszawa 2013)

16 Analiza możliwości oddziaływania transgranicznegoPrzeanalizowano: możliwość wystąpienia oddziaływań na środowisko w aspekcie transgranicznych. Wykonano m.in. prognozy: oddziaływania na środowisko Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko – 2020; Strategii bezpieczeństwo energetyczne i środowisko (BEIŚ); Polityki energetycznej Polski do 2050 r. (projekt) Wnioski: w żadnej z prognoz nie stwierdzono znaczącego oddziaływania na środowisko w aspekcie transgranicznym; również w ramach analiz dokonanych dla prezentowanej Prognozy nie można stwierdzić oddziaływań transgranicznych, ale takie oddziaływania mogą być zidentyfikowane na etapie przeprowadzania postępowania oddziaływania na środowisko dla poszczególnych inwestycji.

17 Ocena korzyści z realizacji dokumentu Project pipelinePoprawa efektywności przesyłu energii z czym związane jest: zmniejszenie zużycia surowców energetycznych, zmniejszenie emisji zanieczyszczeń powietrza i w rezultacie poprawa jakości powietrza, co jest jednym z głównych problemów w kraju, zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych (realizacja polityki klimatycznej w skali globalnej i UE), Poprawa dostępności mediów energetycznych i możliwość wykorzystania najmniej emisyjnych, czego efekty będą jak wyżej, Poprawa bezpieczeństwa energetycznego kraju, co wpłynie na podniesienie jakości życia i produkcyjności gospodarki, Zwiększenie możliwości wykorzystania odnawialnych źródeł energii, czego efekty będą jak wyżej, Wkład do realizacji polityki energetyczno – klimatycznej UE i wypełnienia przyjętych w ramach niej zobowiązań. Ogólnie – przyczyni się do zrównoważonego rozwoju kraju w kierunku zielonej i cyrkulacyjnej gospodarki

18 Ocena skutków w przypadku braku realizacji ProgramuW przypadku nie zrealizowania dokumentu Project pipeline można spodziewać się, że nie osiągnie się pozytywnych efektów w zakresie: efektywności przesyłu i związanych z tym efektów (zmniejszenia zużycia surowców energetycznych, poprawy jakości powietrza itp.), poprawy bezpieczeństwa dostaw czynników energetycznych, ograniczonych możliwości wykorzystania gazu jako surowca do instalacji mniej emisyjnych, możliwości podłączenia w niektórych regionach odnawialnych źródeł energii, wkładu do realizacji celów globalnych, UE i Polski w zakresie ograniczenia emisji gazów cieplarnianych, zwiększenia efektywności energetycznej i wykorzystania odnawialnych źródeł energii. Brak realizacji dokumentu Project pipeline wywołać może przede wszystkim skutki negatywne pomimo, że większość inwestycji ma status mogących zawsze lub potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko. Korzystne dla środowiska przyrodniczego, a także dla społecznego i ekonomicznego rozwoju jest doprowadzenie do realizacji przedsięwzięć określonych w dokumencie Project pipeline.

19 Prezentacja wariantów alternatywnychW ramach analiz stwierdzono brak możliwości zaproponowania alternatywnego rozwiązania dla całego dokumentu. Możliwe jest jedynie rozważenie przesunięć alokacji środków na poszczególne grupy przedsięwzięć, ale rozdział środków, w tym zakresie jest już ustalony w POIŚ i innych dokumentach. W tej sytuacji wybór wariantów alternatywnych może dotyczyć tylko rozwiązań na poziomie projektowania poszczególnych inwestycji np. w postaci zmiany tras przebiegu.

20 Wnioski i rekomendacjeDokument Project pipeline jako całość pozytywnie oddziałuje na środowisko i sprzyja rozwojowi sektora energetyki w Polsce rozwiązując wiele aktualnych problemów, ale niektóre zawarte w nim inwestycje mogą negatywnie wpływać na poszczególne elementy środowiska. Project pipeline realizuje ogólne zasady zrównoważonego rozwoju i sprzyja zrównoważonemu rozwojowi kraju. W przypadku inwestycji przewidzianych do przeprowadzenia przez obszary Natura wskazana jest, na etapie projektowania, analiza możliwości ominięcia tych obszarów, jeżeli miałyby oddziaływać na nie negatywnie. Duża część przedsięwzięć wpływać będzie na poprawę efektywności energetycznej przesyłu, co ograniczy straty zarówno w sieciach przesyłowych jak i rozdzielczych. W rezultacie zmniejszy się zużycie energii, co w wyniku daje zmniejszoną jej produkcję a tym samym mniejsze zużycie surowców energetycznych. Dokument Project pipeline pozytywnie wpłynie na poprawę jakości powietrza poprzez ograniczenie produkcji energii również w energetyce klasycznej dominującej w Polsce, opartej na węglu kamiennym i brunatnym.

21 Wnioski i rekomendacje cd.Podobny wpływ będzie miała, przewidziana w dokumencie Project pipeline, budowa sieci inteligentnych oraz dystrybucyjnych, umożliwiająca większe wykorzystanie odnawialnych źródeł energii. Budowa i rozbudowa sieci gazowych (przesyłowych i dystrybucyjnych) poprawi dyspozycyjność tego nośnika energii, a to pozwoli na zastosowanie gazu w zastępstwie węgla zarówno w skali indywidualnej, lokalnej, jak i systemowej. Zarówno rozwój sieci gazowych, jak i rozwój systemów magazynowania gazu i rozbudowa gazoportu zapewniać będzie większą pewność dostaw tego surowca dla zapewnienia efektów przedstawionych wyżej. Bez realizacji, czyli wsparcia finansowego ze środków UE, przedsięwzięć zawartych w dokumencie Project pipeline, tempo optymalizacji pracy polskiego systemu energetycznego będzie przebiegało znacznie wolniej i nie osiągnie się efektów przedstawionych wyżej, szczególnie w zakresie podniesienia efektywności dystrybucji energii. Na podstawie analizy celów dokumentów strategicznych UE stwierdza się, że dokument Project pipeline realizuje cele tych dokumentów, podobnie jak i cele dokumentów strategicznych Polski.

22 ATMOTERM S.A. Dziękujemy za uwagę. dr inż. Jacek Jaśkiewicz mgr Iwona Szatkowska