1 Program Rewitalizacji Gminy Miedziana Góra na lata 2016-2023 "Każdy wygrywa lub nici z interesu" Stephen Covey Klaudia Swat Dominika Kochanowska 17 października 2016 rok

2 Projekt „Opracowanie Programu Rewitalizacji Gminy Miedziana Góra na lata 2016–2023” jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2014–2020 oraz ze środków budżetu państwa przyznanych w ramach konkursu dotacji na działania wspierające gminy w zakresie przygotowania programów rewitalizacji na terenie Województwa Świętokrzyskiego

3 Rewitalizacja do 2013 roku: Cegły, beton, asfalt, tynk (działania inwestycyjne w przestrzeni) Rewitalizacja odNOWA od 2014 roku: „Szyta na miarę” – ukierunkowana nie tylko na przeciwdziałanie wieloaspektowym zjawiskom kryzysowym na obszarach zdegradowanych, ale także na pobudzanie działalności gospodarczej i społecznej oraz poprawę jakości życia mieszkańców.

4 Rewitalizacja to nie… REMONT MODERNIZACJA ADAPTACJA REWALORYZACJAREKONSTRUKCJARESTAURACJA REKULTYWACJAREUTYLIZACJA Rewitalizacją NIE są… pojedyncze działania dotyczące modernizacji infrastruktury oraz remontu pojedynczych budynków lub obiektów położonych na obszarach zdegradowanych!!!

5 Rewitalizacja – co to takiego? Słowo to pochodzi z języka łacińskiego re + vita ‑ dosłownie oznacza przywrócenie do życia, ożywienie. Wytyczne w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata 2014–2020 zatwierdzone przez Ministra Rozwoju w dniu 02.08.2016 roku. „Rewitalizacja to kompleksowy proces wyprowadzania ze stanu kryzysowego obszarów zdegradowanych poprzez działania całościowe (powiązane wzajemnie przedsięwzięcia obejmujące kwestie społeczne oraz gospodarcze lub przestrzenno-funkcjonalne lub techniczne lub środowiskowe), integrujące interwencję na rzecz społeczności lokalnej, przestrzeni i lokalnej gospodarki, skoncentrowane terytorialnie i prowadzone w sposób zaplanowany oraz zintegrowany poprzez programy rewitalizacji”. Gmina przygotowuje, koordynuje i tworzy warunki do prowadzenia rewitalizacji, ALE… Rewitalizacja prowadzona jest przez wielu interesariuszy.

6 Interesariusze procesu rewitalizacji PARTNERSTWO Sektor społeczny Sektor publiczny Sektor prywatny

7 I ETAP PRAC OPRACOWANIE DIAGNOZY NA POTRZEBY WYZNACZENIA OBSZARU ZDEGRADOWANEGO I OBSZARU REWITALIACJI gminy zdegradowany rewitalizacji OBSZAR:

8 METODOLOGIA WYZNACZENIA OBSZARU ZDEGRADOWANEGO I OBSZARU REWITALIZACJI

9 PODZIAŁ CAŁEJ GMINY NA JEDNOSTKI REFERENCYJNE

10 WSKAŹNIKI DO PRZEPROWADZENIA DIAGNOZY NEGATYWNE ZJAWISKA SPOŁECZNE Trendy demograficzne (depopulacja, starzenie się społeczności lokalnej), Sytuacja na rynku pracy/bezrobocie, Opieka społeczna, skala problemów społecznych, Poziomu edukacji i wychowania przedszkolnego, Stan bezpieczeństwa i porządku publicznego, Udział w życiu publicznym, Aktywność społeczna i kulturalna mieszkańców. NEGATYWNE ZJAWISKA GOSPODARCZE Niski stopień przedsiębiorczości, Słaba kondycja lokalnych przedsiębiorstw. NEGATYWNE ZJAWISKA ŚRODOWISKOWE Przekroczenie standardów jakości środowiska, Obecność odpadów stwarzających zagrożenie dla życia, zdrowia ludzi lub stanu środowiska.

11 WSKAŹNIKI DO PRZEPROWADZENIA DIAGNOZY NEGATYWNE ZJAWISKA PRZESTRZENNO-FUNKCJONALNE Niewystarczające wyposażenie w infrastrukturę techniczną i społeczną lub jej zły stan techniczny, Brak dostępu do podstawowych usług lub ich niskiej jakości, Niedostosowanie rozwiązań urbanistycznych do zmieniających się funkcji obszaru, Niski poziomu obsługi komunikacyjnej, Niedobór lub niska jakość terenów publicznych. NEGATYWNE ZJAWISKA TECHNICZNE Degradacja stanu technicznego obiektów budowlanych, w tym o przeznaczeniu mieszkaniowym, Niefunkcjonowanie rozwiązań technicznych umożliwiających efektywne korzystanie z obiektów budowlanych, w szczególności w zakresie energooszczędności i ochrony środowiska.

12 Koncentracja negatywnych zjawisk w poszczególnych jednostkach referencyjnych – MAPA WYNIKOWA

13 OBSZAR ZDEGRADOWANY

14 OBSZAR REWITALIZACJI

15 II ETAP PRAC OPRACOWANIE PROGRAMU REWITALIZACJI Wytyczne w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata 2014–2020 OKREŚLAJĄ FUNDAMENTY PROGRAMOWANIA REWITALIZACJI KOMPLEKSOWOŚĆ KONCENTRACJA KOMPLEMENTARNOŚĆ REALIZACJA ZASADY PARTNERSTWA I PARTYCYPACJA

16 Cechy programu rewitalizacji Komplementarność Wzajemne dopełnianie się projektów/przedsięwzięć w przestrzeni gminy, Brak możliwości realizacji inwestycji punktowych w pojedynczych miejscach, Zapobieganie przenoszeniu problemów na inne tereny. Komplementarność przestrzenna Wzajemne dopełnianie się tematyczne projektów (odziaływanie na wszystkie sfery), Parametryzacja pożądanego stanu, do którego osiągnięcia prowadzi program, Powiązanie działań ze strategicznymi decyzjami gminy na innych polach. Komplementarność problemowa Efektywny system zarządzania rewitalizacją (osadzony w systemie zarządzania gminą), Spójność działań i procedur, efektywne współdziałanie różnych instytucji. Komplementarność proceduralno- -instytucjonalna Wykazanie spójności z przedsięwzięciami już zrealizowanymi w ramach polityki spójności 2007-2013 (np. o charakterze infrastrukturalnym) oraz społecznym realizowanymi w ramach polityki spójności 2014-2020 Komplementarność międzyokresowa Uzupełnianie i łączenie form wsparcia (EFRR, EFS, FS, publiczne środki krajowe), Tworzenie warunków do włączenia środków prywatnych w finansowanie procesów rewitalizacji. Komplementarność źródeł finansowania

17 Koncentracja Obszar rewitalizacji może obejmować tereny max. 20% powierzchni gminy oraz zamieszkałe przez max. 30% mieszkańców gminy. UWAGA 1: Skutkiem koncentracji jest określenie hierarchii potrzeb. UWAGA 2: Projekty rewitalizacyjne mogą – warunkowo – wykraczać poza obszar rewitalizacji, jeśli realizują cele służące społeczności obszaru. Cechy programu rewitalizacji

18 Kompleksowość 1)Integracja w programie działań finansowanych z różnorodnych źródeł, 2)Nie pomijanie żadnego z potrzebnych aspektów (społecznego oraz gospodarczego lub przestrzenno-funkcjonalnego lub technicznego lub środowiskowego) związanego z obszarem i jego otoczeniem. UWAGA: Nie są dopuszczalne inwestycje wybiórcze, nastawione na szybki wynik, celem jest strukturalna zmiana na obszarze rewitalizacji. Skutkiem kompleksowości jest synergia projektów. Cechy programu rewitalizacji

19 Realizacja zasady partnerstwa i partycypacja W pracach nad programem uczestniczą przedstawiciele wszystkich zainteresowanych środowisk, chociaż koordynacja spoczywa na samorządzie. Program zawiera opis uspołecznienia jego powstawania. UWAGA: Dojrzała rewitalizacja opiera się na dojrzałej partycypacji. Cechy programu rewitalizacji

20 Kompletność Treść programu rewitalizacji musi zawierać wszystkie minimalne elementy określone przez Wytyczne oraz (dla GPR) ustawę. Będą one oceniane przez Urząd Marszałkowski. Cechy programu rewitalizacji

21 Najczęściej popełniane błędy

22

23 PROJEKTY REWITALIZACYJNE Zaplanowane w programie rewitalizacji, Ukierunkowane na realizację celów rewitalizacji lub logicznie powiązane z treścią i celami PR. Projekty/Przedsięwzięcia podstawowe (główne) + pozostałe (uzupełniające) przedsięwzięcia Projekty główne/podstawowe – MUSZĄ ZAWIERAĆ: nazwę przedsięwzięcia i podmioty go realizujące, prognozowane rezultaty, syntetyczny opis planowanych do podjęcia zadań i działań, lokalizację (miejsce przeprowadzenia danego projektu), szacowaną wartość projektu/przedsięwzięcia rewitalizacyjnego, sposób oceny (zmierzenia) efektów realizacji przedsięwzięć/projektów w odniesieniu do przyjętych celów programu;

24

25 KOMPLEKSOWOŚĆ I ZINTEGROWANIE PRZEDSIĘWZIĘCIA REWITALIZACYJNEGO DOSTOSOWANIE OBIEKTU (wymiana instalacji, termomodernizacja itd.) + E-USŁUGI W RAMACH DZIAŁANIA SPÓŁDZIELNI DZIAŁALNOŚĆ SPÓŁDZIELNI SOCJALNEJ PRZEDSIĘWZIĘCIE REWITALIZACYJNE ELEMENT PROGRAMU REWITALIZACJI – CAŁOŚCIOWEJ WIZJI ZASTOSOWANIE KLAUZUL SPOŁECZNYCH W PRZETARGU DZIAŁALNOŚĆ NA RZECZ ROZWOJU OBSZARU REWITALIZACJI

26 Inicjatywy w zakresie aktywnej integracji społecznej ukierunkowane na poprawę samodzielności i aktywności życiowej oraz zwiększania szans na zatrudnienie. Kompleksowe inicjatywy prowadzące do podniesienia kwalifikacji lub uzyskania zatrudnienia, z uwzględnieniem indywidualnych potrzeb uczestników, obejmujące m.in. formy wsparcia: rozwijanie umiejętności i kompetencji społecznych niezbędnych na rynku pracy; poradnictwo psychologiczne, psychospołeczne, prowadzące do integracji społecznej i zawodowej; kursy i szkolenia umożliwiające nabycie, podniesienie lub zmianę kwalifikacji i kompetencji zawodowych; poradnictwo zawodowe oraz pośrednictwo pracy; staże, subsydiowane zatrudnienie i zajęcia reintegracji zawodowej u pracodawcy; wsparcie towarzyszące dla otoczenia osób zagrożonych wykluczeniem społecznym niezbędne do ich aktywizacji, np. przy wykorzystaniu środowiskowych form aktywizacji społecznej. Przykładowe przedsięwzięcia rewitalizacyjne o charakterze społecznym

27 Przedsięwzięcia na rzecz rozwoju usług społecznych w zakresie zwiększenia ich dostępności i jakości. Realizacja zdeinstytucjonalizowanych, spersonalizowanych, zintegrowanych usług społecznych nastawionych na profilaktykę oraz ograniczanie ubóstwa i wykluczenia społecznego, w tym ubóstwa i wykluczenia społecznego dzieci i młodzieży, m.in. w zakresie: usług ukierunkowanych na wsparcie rodzin we właściwym pełnieniu ich funkcji; usług o charakterze profilaktycznym i interwencyjnym skierowanych do grup szczególnie zagrożonych ubóstwem i wykluczeniem społecznym, w tym dzieci i młodzieży; usług w zakresie opieki nad dziećmi i młodzieżą w systemie opieki zastępczej, poprzez m.in. kształcenie i doskonalenie kompetencji osób sprawujących pieczę zastępczą oraz rozwój usług towarzyszących procesowi usamodzielniania; tworzenia nowych i rozwijania już istniejących placówek wsparcia dziennego przeznaczonych dla dzieci i młodzieży, osób niepełnosprawnych oraz seniorów; poradnictwa prawnego i obywatelskiego. Przykładowe przedsięwzięcia rewitalizacyjne o charakterze społecznym

28 Działania na rzecz aktywizacji zawodowej osób pozostających bez zatrudnienia. Kompleksowe inicjatywy prowadzące do podniesienia kwalifikacji i uzyskania zatrudnienia z uwzględnieniem indywidualnych potrzeb uczestników, obejmujące m.in. następujące formy wsparcia: szkolenia, kursy, staże, poradnictwo zawodowe, pośrednictwo pracy, przygotowanie zawodowe dorosłych, prace interwencyjne, wyposażenie i doposażenie stanowiska pracy. Przykładowe przedsięwzięcia rewitalizacyjne o charakterze społecznym

29 PARTNERSTWO W PROCESIE REWITALIZACJI Przedsięwzięcia rewitalizacyjne w większości będą realizowane w różnorodnych partnerstwach, gdzie jednym z partnerów będzie gmina. Sens partnerstw jest nie tylko społeczno-gospodarczo-aktywizacyjny, ale także ekonomiczny: zaangażowanie środków partnerów (lub ich wkładu w innej formie) ma szansę bardzo znacznie podnieść potencjał procesu rewitalizacji. Według różnych źródeł w miastach niemieckich na 1 Euro publicznych wydatków na rewitalizację, udało się zmobilizować od 2,5 do 8,0 Euro środków prywatnych (efekt dźwigni).

30 Jak budować partnerstwa na rzecz realizacji przedsięwzięć rewitalizacyjnych? Działania po stronie gminy: Identyfikacja kluczowych partnerów, Przygotowanie propozycji i informacji, zabezpieczenie środków, szkolenia pracowników i koordynatorów, Pozyskanie partnerów (np. kontakty bezpośrednie, zaproszenia, fiszki projektowe), Spotkania z partnerami z różnych sektorów, Inicjacja partnerstw z udziałem gminy (z partnerami spoza sektora finansów publicznych – otwarty nabór), Inicjacja partnerstw bez udziału gminy (np. przedsiębiorcy – właściciele) Wprowadzające działania miękkie (np. zagospodarowanie przestrzeni publicznych we współpracy z mieszkańcami obszaru), Wprowadzenie do PR, Formalizacja partnerstw (np. podpisanie umowy partnerskiej).

31 PROJEKTY PARTNERSKIE – USTAWA WDROŻENIOWA Art. 33. 1. W celu wspólnej realizacji projektu, w zakresie określonym przez instytucję zarządzającą krajowym programem operacyjnym albo instytucję zarządzającą regionalnym programem operacyjnym, może zostać utworzone partnerstwo przez podmioty wnoszące do projektu zasoby ludzkie, organizacyjne, techniczne lub finansowe, realizujące wspólnie projekt, zwany dalej „projektem partnerskim”, na warunkach określonych w porozumieniu albo umowie o partnerstwie. […] 7. Stroną porozumienia oraz umowy o partnerstwie nie może być podmiot wykluczony z możliwości otrzymania dofinansowania. Źródło: Ustawa o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej 2014–2020 (Dz.U. z 2016 r. poz. 217)

32 PROJEKTY PARTNERSKIE – procedura wyboru partnera Podmiot, o którym mowa w art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2015 r. poz. 2164), dokonując wyboru partnerów spoza sektora finansów publicznych jest obowiązany w szczególności do: 1)ogłoszenia otwartego naboru partnerów na swojej stronie internetowej wraz ze wskazaniem co najmniej 21-dniowego terminu na zgłaszanie się partnerów; 2)uwzględnienia przy wyborze partnerów: zgodności działania potencjalnego partnera z celami partnerstwa, deklarowanego wkładu potencjalnego partnera w realizację celu partnerstwa, doświadczenia w realizacji projektów o podobnym charakterze; 3)podania do publicznej wiadomości na swojej stronie internetowej informacji o podmiotach wybranych do pełnienia funkcji partnera. UWAGA: Wybór partnerów spoza sektora finansów publicznych jest dokonywany przed złożeniem wniosku o dofinansowanie projektu partnerskiego.

33 MODEL PARTNERSTWA Rewitalizacja w partnerstwie z organizacją pozarządową

34 MODEL PARTNERSTWA Rewitalizacja w partnerstwie z organizacją pozarządową 1)Gmina powierza wykonane określonych zadań publicznych na zasadzie umowy wieloletniej (kontraktu). 2)W przypadku występowania w modelu Operatora Projektu, adresatami będą także nieformalne grupy mieszkańców, które będą bezpośrednio angażowane przez Operatora do realizacji projektów. 3)Docelowymi adresatami modelu będą także przedstawiciele społeczności lokalnej, indywidualni przedsiębiorcy, osoby wymagające wsparcia i osoby aktywne, które zostaną włączone w proces wykonywania tych zadań przez Operatora.

35 ŁÓDZKI PROGRAM ANIMACYJNY – PRZYKŁAD TWORZENIA PODSTAW PARTNERSTWA Animacja społeczna to niejako „ożywianie” osób, które pozostawały do tej pory niejako uśpione, we wspólnym działaniu. Szczegółowe informacje, wzory dokumentów dostępne pod adresem: http://centrumwiedzy.org/programy-spoleczne/animacyjny/ zidentyfikowaniu lokalnych zasobów aktywności ludzkiej – różnych podmiotów prowadzących lub chcących prowadzić działania na obszarze Strefy Wielkomiejskiej Łodzi, zorganizowaniu sieci współpracy tych podmiotów; wsparciu ich działań poprzez rozbudowany program niewielkich, bardzo prostych mikro-grantów (regranting); stworzeniu wraz z nimi spójnego, wieloletniego programu animacji społecznej dla obszaru rewitalizacji.

36 Rewitalizacja – priorytetem na lata 2014-2020 Jednym z najważniejszych zadań finansowanych ze środków UE na lata 2014–2020 jest KOMPLEKSOWA REWITALIZACJA ukierunkowana na rozwiązywanie problemów społecznych – na związane z nią projekty zarezerwowano ok. 25-26 mld zł. Głównym źródłem finansowania projektów rewitalizacyjnych z funduszy UE są środki Regionalnych Programów Operacyjnych (EFS i EFRR). Dodatkowym, komplementarnym źródłem ich finansowania są środki Krajowych Programów Operacyjnych (EFS, EFRR, FS).

37 Schemat powiązania projektów rewitalizacyjnych z rodzajami priorytetów inwestycyjnych Bezpośrednie związanie z rewitalizacją: 1) Dodatkowe punkty/Profilowanie w kryteriach wyboru projektów, 2) Dedykowane konkursy dot. projektów realizowanych na obszarach objętych PR, 3) Wyższy poziom dofinansowania dla projektów rewitalizacyjnych.

38

39 Regionalny Program Operacyjny Województwa Świętokrzyskiego na lata 2014–2020 ALOKACJA FINANSOWA NA REWITALIZACJĘ 50 037 691 EURO = ok. 220 mln złotych

40 REWITALIZACJA W SZOOP RPO WŚ 2014–2020 (projekt) Oś priorytetowa 6. Rozwój miast Działanie 6.5 Rewitalizacja obszarów miejskich i wiejskich Typy projektów: 1.Przebudowa, adaptacja zdegradowanych budynków, obiektów, terenów i przestrzeni w celu przywrócenia lub nadania im nowych funkcji społecznych, gospodarczych, edukacyjnych, kulturalnych lub rekreacyjnych. 2.Projekty przyczyniające się do wzrostu estetyki przestrzeni publicznej w zakresie m.in.: infrastruktury wodno-kanalizacyjnej, drogowej, kulturalnej, edukacyjnej, turystycznej, rekreacyjnej, zaopatrzenia w energię elektryczną, oraz systemów monitorowania bezpieczeństwa w miejscach publicznych. KONIECZNOŚĆ dostosowania infrastruktury i wyposażenia do potrzeb osób niepełnosprawnych. Projekty powinny wykazywać komplementarność z inwestycjami w ramach EFS.

41 Limity i ograniczenia w realizacji projektów 1.Dominująca kategoria kosztów np. infrastruktura drogowa – max. 40% kosztów kwalifikowalnych. 2. Zadania w zakresie kultury w ramach projektu: max. 2 mln EURO kosztów kwalifikowalnych. 3. Wydatki niekwalifikowalne to:  koszt budowy/przebudowy/remontu zbiorników retencyjnych,  koszt budowy/przebudowy/remontu oświetlenia, sieci gazowniczej, telekomunikacyjnej, energetycznej i ciepłowniczej niepozostających własnością beneficjenta,  koszt wyburzenia budynków niebędących własnością beneficjenta,  koszt budowy/przebudowy/remontu/termomodernizacji/adaptacji budynków na potrzeby administracji publicznej,  koszty związane z wyposażeniem budynków w sprzęt i drobne urządzenia. REWITALIZACJA W SZOOP RPO WŚ 2014–2020 (projekt)

42 Preferencje dla projektów uwzględniających zastosowanie konkursu architektonicznego, architektoniczno-urbanistycznego i urbanistycznego oraz zorientowane na efektywne wykorzystanie energii oraz zastosowanie odnawialnych źródeł energii. Beneficjenci: 1.jednostki samorządu terytorialnego, podmioty działające w imieniu JST, 2.przedsiębiorstwa, 3.partnerzy społeczni i gospodarczy, 4.spółdzielnie, wspólnoty mieszkaniowe, 5.jednostki administracji rządowej, 6.instytucje kultury, w ramach kompleksowych projektów koordynowanych przez JST. Przedkładane projekty muszą wynikać z Programów Rewitalizacji oraz powinny mieć charakter kompleksowy i zintegrowany. Max. % poziom dofinansowania – 85% kosztów kwalifikowalnych W RAMACH DZIAŁANIA WSPARCIE ZNAJDĄ PRZEDSIĘWZIĘCIA DOT. REWITALIZACJI ZMARGINALIZOWANYCH OBSZARÓW MIAST, MIEJSCOWOŚCI LUB CZĘŚCI MIEJSCOWOŚCI BĘDĄCYCH CENTRAMI GMIN.

43 KRYTERIA WYBORU PROJEKTÓW KRYTERIA DOPUSZCZAJĄCE SEKTOROWE (niespełnienie min. 1 skutkuje odrzuceniem projektu) 1.Program musi zawierać wszystkie cechy i elementy określone w Wytycznych. 2.Uwzględnienie w projekcie potrzeb osób niepełnosprawnych. 3.Kategoria kosztów dot. dróg lokalnych nie przekracza limitu 40% wydatków. 4.Komplementarność z projektami EFS (celu tematycznego 8, 9, 10). 5.W przypadku projektów zlokalizowanych na obszarach zagrożonych powodzią zaprojektowanie działań uwzględniających to ryzyko.

44 KRYTERIA WYBORU PROJEKTÓW KRYTERIA PUNKTOWE (nieuzyskanie co najmniej 60% max. liczby pkt-ów powoduje odrzucenie projektu – min. 42/70 pkt-ów)

45 KRYTERIA WYBORU PROJEKTÓW

46 KRYTERIA ROZSTRZYGAJĄCE KRYTERIUM 1. Kompleksowość zaplanowanych w projekcie działań (kryterium pkt. 1) KRYTERIUM 2. Wpływ projektu na obszar rewitalizowany (kryterium pkt. 2) KRYTERIUM 3. Wpływ realizacji projektu na tworzenie miejsc pracy (kryterium pkt. 4)

47 DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ