1 Program SMART w DobczycachDobczyce wrzesień 2006

2 SMART Sustainable Management and Actions to Promote Regional Transition (Zrównoważone Wspieranie Procesów Transformacji Regionalnej) to nazwa Regionalnej Operacji Ramowej realizowana przez cztery regiony (Aragonia w Hiszpanii, Saksonia w Niemczech, Zachodnia Macedonia w Grecji i Małopolska), współfinansowanej ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Inicjatywy Wspólnotowej INTERREG IIIC Południe. Celem jest wypracowanie nowych instrumentów wspomagających rozwój regionów podlegających transformacji gospodarczej i podniesienia efektywności realizowanych programów rozwoju regionalnego. Program umożliwia realizację wspólnych przedsięwzięć różnego typu podmiotom z regionów partnerskich. Pierwsza runda podprojektów wybranych w 2006 r., testuje nowe pomysły, a zdobyta przy tej okazji wiedza zostanie zawarta w roboczej wersji dokumentu Strategii SMART,. Proces wypracowywania Strategii SMART, która będzie finalnym efektem trzyletniego okresu realizacji projektu, jest jednocześnie okresem gromadzenia informacji i zdobywania doświadczenia.

3 NET - Rural sustainable tourismWe wrześniu 2005 roku Gmina Dobczyce przygotowała projekt, którego celem jest zainicjowanie nowych kierunków rozwoju gospodarczego gmin leżących nad Zbiornikiem Dobczyckim przez rozszerzenie jego funkcji o eko-turystykę. Szukając partnerów do naszego projektu nawiązaliśmy rozmowy z gminami na obszarach wiejskich zainteresowanymi wykorzystaniem posiadanych zasobów dla rozwoju kwalifikowanej turystyki ekologicznej i kulturowej w celu stworzenia nowych miejsc pracy. W listopadzie 2005 roku wspólnie z Gminą Fuendetodos w Aragonii (Lider projektu) i Gminą Großpösna w Saksoni zgłosiliśmy do realizacji projekt “New environmental touristical strategy for rural sustainable tourism” (Nowa strategia trwałego rozwoju turystyki na obszarach wiejskich w oparciu o środowisko naturalne). Wspólnie zamierzamy przygotować nowe produkty turystyczne, uwzględniając zasady zrównoważonego rozwoju, a realizacja projektu pozwoli zwiększyć efektywność działań dzięki wymianie doświadczeń pomiędzy partnerami z różnych regionów.

4 Cele i Budżet Celem ogólnym projektu jest podniesienie efektywności działań służących rozwojowi regionalnemu i osiągnięciu spójności gospodarczej, dzięki upowszechnieniu na obszarach wiejskich turystyki bazującej na zasobach środowiskowych i tożsamości regionalnej. Realizacji tego celu ma służyć wymiana doświadczeń pomiędzy partnerami w zakresie podejmowanych działań służących trwałemu rozwojowi przez wspieranie turystyki oraz dzielenie się dobrymi praktykami z innymi europejskimi gminami położonymi na obszarach wiejskich, borykającymi się z podobnymi problemami ekonomicznymi oraz dysponującymi zbliżonym potencjałem i lokalnymi zasobami. Całkowity budżet projektu wynosi Euro w tym: - podprojektu realizowanego w Aragonii Euro - podprojektu realizowanego w Małopolsce Euro - podprojektu realizowanego w Saksonii Euro

5 Gmina Fuendetodos Fuendetodos jest niewielką wioską (180 mieszkańców, 61 km2) położoną 45 km na południowy wschód od Saragossy.

6 Gmina Fuendetodos Gmina posiada istotne zasoby pozwalające na rozwój turystyki (muzeum malarza Francisco de Goya, który urodził się w Fuendetodos oraz ścieżki etnograficzne wśród „lodowych domów” odwiedza rocznie osób).

7 Gmina Fuendetodos W ramach realizacji projektu Hiszpanie zamierzają wzmocnić agroturystykę na swoim terenie przez wsparcie ekologicznej i kulturalnej turystyki.

8 Gmina Fuendetodos Planowane w ramach projektu działania obejmująadaptację starej farmy będącej własnością Gminy na Centrum Edukacyjne.

9 Gmina Fuendetodos Międzynarodową wymianę doświadczeń przez organizację oraz udział w seminariach i warsztatach. Robocze spotkanie w Fuendetodos

10 Gmina Grosspoesna Gmina Grosspoesna położona jest w pobliżu Lipska (11 km od centrum). Składa się z 5 miejscowości, łącznie zajmuje powierzchnię 42 km2 i liczy 5514 mieszkańców.

11 Gmina Grosspoesna Obszar ten charakteryzuje się odkrywkowymi kopalniami węgla brunatnego, które są obecnie nieczynne i zalewane wodą.

12 Gmina Grosspoesna Jezioro Störmthaler See, o powierzchni 730 ha, powstanie do 2011 roku po zalaniu nieczynnej koplani węgla brunatnego Espenhain. Projekt „Vineta” ma upamiętnić miejscowości, które zniknęły z powierzchni ziemi na skutek prac górniczyc. Na jeziorze, w miejscu, gdzie kiedyś stał kościół w Magdeborn, powstanie pływająca wyspa z budynkiem przypominającym kształtem tamten kościół. Jezioro Störmthaler See Na pd.-wsch. od Lipska znajduje się nieczynna koplania węgla brunatnego Espenhain, położona w granicach gminy Großpösna i miasta Markkleeberg. Podzielona została na dwie części, o różnej wysokości. Tworzą się tam dwa jeziora: Markkleeberger i Störmthaler See. Jezioro Markkleeberger See napełni się wodą w 2006 r., a Störmthaler See dopiero w 2011 r. i będzie mieć powierzchnię 1437 ha wraz ze strefą brzegową, powierzchnia samego jeziora zas wyniesie 730 ha. Średnia głębokość to 25 m, a w najgłębszym miejscu 56 m. Planowany jest szlak wokół jeziora o długości 20 km. Jezioro napełniano wodami odpompowanymi z czynnych kopalni Profen i Vereinigtes Schleenhain, a także wodą rzeczną, co przyspiesza tempo zalewania i zapewnia dobrą jakość wody Aby upamiętnić miejscowości, które zniknęły z powierzchni ziemi na skutek prac górniczych, jak Magdeborn, zorganizowano projekt artystyczno-krajobrazowy „Vineta”. Na jeziorze, w miejscu, gdzie kiedyś stał kościół w Magdeborn, powstanie pływająca wyspa z budynkiem przypominającym kształtem tamten kościół. Będzie to nie tylko symboliczne przypomnienie o zmianach środowiskowych spowodowanych działalnością człowieka, ale także miejsce np. dawania ślubów nowożeńcom. Energooszczędny budynek ogrzeje wyłącznie energia słoneczna (fot. 14). Za kilka lat na terenie gminy nie znajdzie się śladu po górnictwie odkrywkowym. Górniczy park technologiczny ma za zadanie zachować i udokumentować tę działalność. Na terenie o powierzchni 5,2 ha urządzono miniaturę kopalni, pokazującą cały proces wydobywczy. Ponadto stowarzyszenie zarządzające parkiem gromadzi urządzenia pracujące kiedyś w kopalni (pociąg kopalniany, pas transmisyjny itp.), a także przedmioty codziennego użytku wykorzystywane w kopalni (ubrania górnicze, narzędzia itp.).

13 Gmina Grosspoesna Nieczynna kopalnia odkrywkowa wraz z otoczeniem ma zostać zmieniona na atrakcyjne miejsce dla eko-turystyki. Planowane jest stworzenie unikalnego produktu turystycznego „ekologiczny obóz” (tj. samowystarczalną energetycznie i żywnościowo osadę). Niemiecki partner nie otrzymał dotacji na zaproponowany projekt i w ramach programu SMART korzysta tylko z komponentów związanych z wymianą doświadczeń.

14 Gmina Dobczyce Za najważniejsze zadanie samorządu Gminy uznano stworzenie warunków dla powstania nowych miejsc pracy wskazując dwie ścieżki rozwoju: - Przemysł nieuciążliwy dla środowiska - Turystykę, w tym agro - turystykę. (co 15 minut bus który jedzie ok. Godziny).

15 Gmina Dobczyce Strefa Przemysłowa

16 Gmina Dobczyce Walory turystyczne Gmina posiada istotne walory krajobrazowe i kulturowe (zamek, muzeum PTTK, liczne zabytki), które mogą stanowić bazę dla rozwoju turystyki. Gmina Dobczyce leży 35 kilometrów na południe od Krakowa. Gmina posiada istotne walory krajobrazowe i kulturowe (zamek, muzeum PTTK, liczne zabytki), które mogą stanowić bazę dla rozwoju turystyki. Ograniczeniem dla rozwoju turystyki jest zamknięty charakter Jeziora Dobczyckiego jako zbiornika wody pitnej.

17 Walory turystyczne Gminy DobczyceZamek średniowieczny zrekonstruowany w XX wieku, siedziba Muzeum Regionalnego prowadzonego przez Polskie Towarzystwo Turystyczno Krajoznawcze

18 Walory turystyczne Gminy DobczyceSkansen budownictwa drewnianego, część muzeum, na tematycznym szlaku województwa małopolskiego „architektury drewnianej”

19 Walory turystyczne Gminy DobczyceImpreza organizowana 3 maja przez PTTK Otwarcie sezonu turystycznego

20 Turyści odwiedzający Muzeum Regionalne PTTK

21 Baza turystyczna Na terenie gminy jest 298 miejsc noclegowych(w tym 250 sezonowych) Największą bazą dysponują: - Ośrodek Wypoczynkowo-Szkoleniowy MPWiK „Jałowcowa Góra”; - Ośrodek Sportu i Rekreacji „Dobek” Na terenie gminy jest 298 miejsca noclegowych (w tym 250 sezonowych) Istnieje 5 gospodarstw agroturystycznych – 40 miejsc noclegowych Najwiąkszę bazą dysponują: Ośrodek Wypoczynkowo-Szkoleniowy MPWiK „Jałowcowa Góra”. Ośrodek Sportu i Rekreacji „Dobek” (kemping). 5 gospodarstw agroturystycznych oferuje 40 miejsc noclegowych

22 Promocja walorów turystycznych Gminy DobczyceW roku 2004 w ramach programu SAPARD zorganizowano trasę spacerową po Dobczycach, opublikowano materiały promocyjne oraz wykonano 15 tablic informacyjnych w całej gminie. Promocja walorów turystycznych Gminy Dobczyce Projekt zrealizowany w roku 2004 obejmował wytyczenie w terenie i oznakowanie ścieżki edukacyjnej (trasy spacerowej) po historycznym mieście Dobczyce, przygotowanie oraz opublikowanie materiałów informacyjnych i promocyjnych, przygotowanie i wykonanie tablic informacyjnych tworzących gminny system informacji turystycznej. Wartość całkowita zł, dofinansowanie zł Modernizacja Ośrodka Sportu i Rekreacji Projekt zrealizowany w latach 2004/2005 obejmował modernizacja 5 domków kempingowych (budowa łazienek), remont łaźni, kortu tenisowego i rozbudowa placu zabaw. Wartość całkowita zł, dofinansowanie zł

23 Promocja walorów turystycznych Gminy Dobczyce

24 Budowa infrastruktury turystycznejDzięki współfinasowaniu z funduszy strukturalnych UE zrealizowaliśmy w roku 2006 projekt: „Budowa infrastruktury turystycznej w miejscowościach Kornatka i Stadniki”. Projekt ma służyć wzmocnieniu potencjału turystycznego wsi przez budowę infrastruktury (parkingów z zagospodarowanym miejscem do rekreacji, będących punktem wyjścia dla wycieczek po gminie), a w dalszej perspektywie zwiększeniu dochodów ludności przez dywersyfikację ich źródeł dzięki rozwojowi działalności gospodarczej poza tradycyjnym rolnictwem (usługi, agroturystyka) Projekt ma służyć wzmocnieniu potencjału turystycznego wsi przez budowę infrastruktury (parkingów z zagospodarowanym miejscem do rekreacji, będących punktem wyjścia dla wycieczek po gminie), a w dalszej perspektywie zwiększeniu dochodów ludności przez dywersyfikację ich źródeł dzięki rozwojowi działalności gospodarczej poza tradycyjnym rolnictwem (usługi, agroturystyka)

25 Budowa infrastruktury turystycznej.

26 Zbiornik Dobczycki Ograniczeniem dla rozwoju turystyki jest brak dostępu do linii brzegowej Zbiornika Dobczyckiego, a szczególnie zakaz wykorzystywania Zbiornia dla rekreacji i sportów. Gmina Dobczyce leży 35 kilometrów na południe od Krakowa. Gmina posiada istotne walory krajobrazowe i kulturowe (zamek, muzeum PTTK, liczne zabytki), które mogą stanowić bazę dla rozwoju turystyki. Ograniczeniem dla rozwoju turystyki jest zamknięty charakter Jeziora Dobczyckiego jako zbiornika wody pitnej.

27 Jezioro Dobczyckie Obecnie główne funkcje zbiornika to:- pobór wody pitnej dla aglomeracji Krakowa 3,5 m3/s ochrona przeciwpowodziowa doliny rzeki Raby - produkcja energii elektrycznej

28 Jezioro Dobczyckie Samorząd Gminy uważa, iż rozszerzenie funkcji Zbiornika Dobczyckiego i jego wykorzystanie dla rekreacji i turystyki, ma kluczowe znaczenie dla rozwoju lokalnego gmin z jego otoczenia.

29 Jezioro Dobczyckie Twierdzimy, iż zapewnienie czystości wody pitnej da się pogodzić z napływem turystów i rekreacyjnym jego wykorzystaniem. Przystąpiliśmy do przygotowania opracowań i szukania podobnych rozwiązań w Europie. Współpraca z Politechniką Krakowską zaowocowała w roku 2003 stażem w Dobczycach doktorantów francuskich z ENGREF w Montpelier, którego rezultatem jest opracowanie „Improving water supply and sewage treatment systems in combination with recreational activities on the Dobczyce reservoir”.

30 Propozycja doktorantów z Francji

31 Jezioro Dobczyckie „Zagospodarowanie turystyczne Jeziora Dobczyckiego oraz ochrona wody pitnej” jest tytułem projektu realizowanego w ramach współpracy bliźniaczej Województwa Małopolskiego z Regionem Rhone Alpes W czerwcu 2005 w Dobczycach miała miejsce misja eksperta Pana Etienne Couvreur z Grupy Interesu Publicznego WIELKIE JEZIORO Podczas panelu dyskusyjnego - wskazując przykłady podobnych jezior we Francji - ekspert stwierdził, że można myśleć o turystycznym wykorzystaniu Zbiornika, bowiem w zgodzie z przepisami można łączyć funkcję rekreacyjną i rezerwuaru wody pitnej.

32 Jezioro Dobczyckie Konieczne jest stworzenie planu, który określi warunki i dokona selekcji działalności tak, aby zabezpieczyć priorytet jakim jest pobór wody do picia. Uzasadnione jest poszukiwanie produktu turystycznego oferującego spokojny wypoczynek, nie wymagający zbytniego wysiłku fizycznego, a unikać należy rozwiązań promujących „przemysł wakacyjny”. Rezultatem projektu jest powołanie przez Marszałka zespołu ds. zmiany zasad gospodarki przestrzennej na terenie zlewni Zbiornika Dobczyckiego. Celem jest zmiana filozofii ochrony zbiornika i zlewni z ochrony biernej, opartej o zakazy, na ochronę czynną opartą o kulturę aktywności i odpowiedzialności wszystkich uczestników. Program aktywizacji terenów nad Zbiornikiem Dobczyckim, w tym ewentualne dopuszczenie go do funkcji rekreacyjnych wpisuje się w cele strategii rozwoju Małopolski (Małopolska 2015)

33 SMART w Dobczycach Dążąc do nowego zdefiniowania zasad ochrony Zbiornika Dobczyckiego przygotowaliśmy we wrześniu 2005 roku projekt „Zainicjowanie nowych kierunków rozwoju gospodarczego gmin leżących nad Zbiornikiem Dobczyckim przez rozszerzenie jego funkcji o eko-turystykę”, który wpisał się w program SMART. Jednym z celów, jakie chcemy osiągnąć jest określenie obszaru i warunków częściowego wykorzystania zbiornika wody pitnej w Dobczycach do rekreacji o charakterze eko-turystyki.

34 SMART w Dobczycach Zakres projektuZebranie informacji na temat środowiska zbiornika i jego otoczenia i wykazanie dlaczego warto przyjechać, co można zobaczyć i dlaczego warto chronić i szanować otoczenie oraz upowszechnienie ich w formie artykułu naukowego i materiałów promocyjnych. Organizacja konferencji w Dobczycach z udziałem instytucji i podmiotów polskich oraz reprezentujących regiony partnerskie. Tematem będą zagadnienia związane z rozwojem eko-turystyki i jej znaczeniem dla rekreacyjnego wykorzystania Zbiornika Dobczyckiego.

35 SMART w Dobczycach Zakres projektuBudowa punktu obserwacyjnego (wieży) oraz wytyczenie ścieżki edukacyjno – rekreacyjnej łączącej punkty obserwacji przyrody.

36 Planowane rezultaty Stworzenie i promocja nowego produktu turystycznego (wieży obserwacyjnej z ścieżką edukacyjną) zwiększających ruch turystyczny i stymulujących rozwój usług związanych z obsługą ruchu turystycznego. Zgromadzenie argumentów przemawiających za otwarciem Jeziora Dobczyckiego dla rekreacji w formie monografii okolicznościowej związanej z konferencją. Uzyskanie wiedzy o doświadczeniach partnerów i wykorzystanie jej przy opracowaniu dokumentów strategicznych dotyczących rozwoju turystyki.

37 Dotychczasowe działaniaKonsultacje gminne 7 marzec 2006 r. Spotkanie robocze w Fuendetodos kwietnia 2006 r Negocjacje z Uniwersytetem Jagiellońskim w sprawie udostępnienia terenu pod budowę wieży widokowej Wizyta w Dobczycach przedstawicieli Sekretariatu Technicznego SMART 22 czerwca 2006 r. Przygotowanie projektu wieży i uzyskanie pozwolenia na budowę 16 sierpnia 2006 r. Wydanie opracowania o walorach turystycznych sąsiedztwa zbiornika 14 wrzesień 2006 r Spotkanie promujące projekt SMART 17 września 2006 r Organizacja konferencji w Dobczycach 18 września 2006 r.

38 Konsultacje gminne W realizację projektu zaangażował się obok przedstawicieli samorządu PTTK Uniwersytet Jagielloński Lasy Państwowe Rady Sołeckie

39 Wizyta w Dobczycach przedstawicieli Sekretariatu Technicznego SMART 22 czerwca 2006 r.

40 Lokalizacja wieży obserwacyjnej

41 Ciekawe doświadczeniaProgram edukacyjny

42 Ciekawe doświadczeniaInfrastruktura turystyczna funkcjonuje dzięki istotnemu wsparciu władz krajowych Aragonii. Władze gminne dzięki otrzymanym dotacjom budują infrastrukturę (restauracje, hotele), którą następnie wynajmują prywatnym operatorom.

43 Dalsze losy projektu W dyskusji z partnerem wiodącym, istotnym elementem okazała się potrzeba kontynuacji projektu, bowiem dopiero po poznaniu doświadczeń partnerów można próbować wdrażać nowe rozwiązania. Dzięki współpracy transgranicznej rodzą się ciekawe pomysły implementacji.

44 Dalsze losy projektu Projekt NET - Rural wpisuje się w serię działań Gminy mających na celu pobudzenie rozwoju Gminy w oparciu o turystykę. Liczymy na jego kontynuację w ramach pilotażowego programu LEADER+

45 Birdwatching facilitiesBird platform Observatory tunnel

46 Urząd Gminy i Miasta DobczyceDZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ Urząd Gminy i Miasta Dobczyce ul. Rynek 26