1 Program szkolenia dotyczącego dokumentacji projektowej w zakresie OOŚ składanej w ramach konkursów Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Kujawsko-Pomorskiego na lata Spotkanie informacyjne w zakresie zmian w Instrukcji wypełniania załączników dotyczących OOŚ w ramach wniosków o dofinansowanie projektów z RPO WK-P na lata Maria Manelska Departament Wdrażania Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego Wydział Wyboru Projektów Biuro ds. Oceny Horyzontalnej i OOŚ Toruń, r.

2 Lista załączników do wniosku o dofinansowanie projektu:Zgodnie z załącznikiem nr 6. Regulaminu Konkursu ogłoszonego dla właściwego naboru wniosków tj. Instrukcja wypełniania załączników do wniosku o dofinansowanie w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Kujawsko-Pomorskiego na lata Wersja 9, Toruń – luty 2017 r. Wyciąg z Listy załączników do wniosku o dofinansowanie projektu dotyczący dokumentacji środowiskowej składanej w ramach dokumentacji projektowej: Lp. Lista załączników do wniosku o dofinansowanie projektu: 2.1. Dokumentacja z postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko (jeśli dotyczy) 2.2. Formularz do wniosku o dofinansowanie projektu w zakresie OOŚ 2.3. Zaświadczenie organu odpowiedzialnego za monitorowanie obszarów Natura 2000 (jeśli dotyczy) 2.4. Zaświadczenie właściwego organu odpowiedzialnego za gospodarkę wodną (jeśli dotyczy) 2.5. Oświadczenie dotyczące ochrony gatunkowej roślin, zwierząt i grzybów oraz wycinki drzew i krzewów (jeśli dotyczy)

3 Lista załączników do wniosku o dofinansowanie projektu:Zgodnie z załącznikiem nr 6. Regulaminu Konkursu ogłoszonego dla właściwego naboru wniosków tj. Instrukcja wypełniania załączników do wniosku o dofinansowanie w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Kujawsko-Pomorskiego na lata Wersja 10, Toruń - maj 2017 r. Wyciąg z Listy załączników do wniosku o dofinansowanie projektu dotyczący dokumentacji środowiskowej składanej w ramach dokumentacji projektowej: Lp. Lista załączników do wniosku o dofinansowanie projektu: 2.1. Dokumentacja z postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko (jeśli dotyczy) 2.2. Formularz do wniosku o dofinansowanie projektu w zakresie OOŚ 2.3. Zaświadczenie organu odpowiedzialnego za monitorowanie obszarów Natura 2000 (jeśli dotyczy) 2.4. Zaświadczenie właściwego organu odpowiedzialnego za gospodarkę wodną (jeśli dotyczy)

4 Załącznik 2.3. Zaświadczenie organu odpowiedzialnego za monitorowanie obszarów Natura 2000W załączniku 2.2. Formularz OOŚ w pkt. 2.1., wnioskodawca odpowiada na pytanie: Czy projekt może samodzielnie lub w połączeniu z innymi projektami znacząco negatywnie wpłynąć na obszary, które są lub mają być objęte siecią Natura 2000? W przypadku, gdy w ww. Formularzu OOŚ do wniosku o dofinansowanie projektu przy pytaniu, o którym mowa powyżej, wnioskodawca zaznaczył odpowiedź „Nie”, konieczne będzie dostarczenie przez wnioskodawcę wypełnionego przez właściwy organ Zaświadczenia organu odpowiedzialnego za monitorowanie obszarów Natura 2000, dalej: Zaświadczenie Natura 2000. W przypadku, gdy w ramach Załącznika 2.1. do wniosku o dofinansowanie projektu dołączona zostanie decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach/postanowienie RDOŚ, w treści której/w treści którego zapisano, iż przeanalizowano wpływ inwestycji na obszary Natura 2000 i nie stwierdzono potencjalnego negatywnego oddziaływania nie ma konieczności uzyskania Zaświadczenia Natura 2000. Jeśli w trakcie przeprowadzonego postępowania w sprawie OOŚ, w przypadku przedsięwzięć mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko oraz mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko, przeprowadzono również ocenę oddziaływania na obszary Natura 2000 i w treści decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach/postanowieniu uzgadniającym RDOŚ odniesiono się do kwestii obszarów Natura 2000 stwierdzając, że przedsięwzięcie nie będzie miało wpływu na te obszary np. z uwagi na odległość od obszarów Natura 2000 lub zakres projektu – wówczas również nie ma konieczności wystąpienia o Zaświadczenie Natura 2000 i IZ RPO nie będzie go wymagać*. Powyższe nie dotyczy jednak projektów dużych.

5 Załącznik 2.3. Zaświadczenie organu odpowiedzialnego za monitorowanie obszarów Natura 2000Obowiązek przedłożenia Zaświadczenia Natura 2000 będzie dotyczył sytuacji, w których stwierdzona zostanie rozbieżność zakresu rzeczowego i obszarowego pomiędzy uzyskaną dokumentacją środowiskową a uzyskanym zezwoleniem na inwestycję/dokumentacją techniczną. Jeżeli projekt ma charakter nieinfrastrukturalny (np. wiąże się z zakupem taboru) i wnioskodawca przedstawił odpowiednie wyjaśnienie nie należy uzyskiwać i dołączać do wniosku o dofinansowanie projektu Zaświadczenia Natura W takim przypadku wnioskodawca nie powinien występować do RDOŚ o wydanie ww. Zaświadczenia Natura 2000. Organem właściwym do wydania Zaświadczenia Natura 2000 na terenie województwa kujawsko-pomorskiego jest Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Bydgoszczy. Wniosek o wydanie Zaświadczenia Natura 2000 znajduje się na stronie internetowej RDOŚ w Bydgoszczy: monitorowanieobszarow-natura-2000

6 Załącznik 2.3. Zaświadczenie organu odpowiedzialnego za monitorowanie obszarów Natura 2000Załącznik nr 2.3 ………………………………………………………………. Pieczęć lub nazwa wnioskodawcy ZAŚWIADCZENIE ORGANU ODPOWIEDZIALNEGO ZA MONITOROWANIE OBSZARÓW NATURA 2000 Instytucja odpowiedzialna: Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Bydgoszczy po zbadaniu wniosku dotyczącego projektu: w odniesieniu do projektu zlokalizowanego w: oświadcza, że projekt prawdopodobnie nie wywrze istotnego wpływu na obszar Natura 2000 z następujących powodów: POLE TEKSTOWE1 W związku z tym przeprowadzenie odpowiedniej oceny wymaganej na mocy art. 6 ust. 3 dyrektywy Rady 92/43/EWG 2 nie zostało uznane za niezbędne. W załączniku znajduje się mapa w skali 1: (lub w skali najbardziej zbliżonej do wymienionej) ze wskazaniem lokalizacji projektu oraz przedmiotowego obszaru Natura 2000, jeżeli taki istnieje. Data (dd/mm/rrrr): Podpisano: Imię i nazwisko: Stanowisko: Organizacja: (Organ odpowiedzialny za monitorowanie obszarów Natura 2000) Urzędowa pieczęć: 1 Zaświadczenie powinno zawierać nazwę odpowiedniego obszaru lub obszarów, numer identyfikacyjny, odległość miejsca, w którym realizowany jest projekt do najbliższych obszarów Natura 2000, jego cele w zakresie ochrony i uzasadnienie, że istnieje małe prawdopodobieństwo, aby projekt (czy to samodzielnie, czy w połączeniu z innymi projektami), mógł w istotny sposób negatywnie wpłynąć na obszary objęte lub które mają być objęte siecią Natura 2000 i w stosownych przypadkach, decyzją administracyjną. 2 Dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory (Dz. Urz. UE L 206 z , s. 7).

7 Załącznik 2.4. Zaświadczenie właściwego organu odpowiedzialnego za gospodarkę wodnąW załączniku 2.2. Formularz OOŚ w pkt. 3.1., wnioskodawca odpowiada na pytanie: Czy projekt obejmuje nowe zmiany charakterystyki fizycznej części wód powierzchniowych lub zmiany poziomu części wód podziemnych, które pogarszają stan jednolitej części wód lub uniemożliwiają osiągnięcie dobrego stanu wód/potencjału? W przypadku, gdy w ww. Formularzu OOŚ do wniosku o dofinansowanie projektu przy pytaniu, o którym mowa powyżej, wnioskodawca zaznaczył odpowiedź „Nie”, konieczne będzie dostarczenie przez wnioskodawcę wypełnionego przez właściwy organ Zaświadczenia właściwego organu odpowiedzialnego za gospodarkę wodną, dalej: Zaświadczenie RDW. W przypadku, gdy w ramach Załącznika 2.1. do wniosku o dofinansowanie projektu dołączona zostanie decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach/postanowienie RDOŚ, w treści której/ w treści którego zapisano, iż organ przeanalizował wpływ inwestycji na jednolite części wód i nie stwierdził potencjalnego negatywnego oddziaływania nie ma konieczności uzyskania Zaświadczenia RDW Jeśli przeprowadzono ocenę oddziaływania na jednolite części wód w ramach OOŚ, w przypadku przedsięwzięć mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko oraz mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko i w treści decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach/ postanowieniu uzgadniającym RDOŚ odniesiono się do kwestii wpływu inwestycji na jednolite części wód stwierdzając, że przedsięwzięcie nie będzie miało wpływu na stan jednolitych części wód np. z uwagi na skalę lub zakres projektu – wówczas nie ma konieczności wystąpienia o Zaświadczenie RDW i IZ RPO nie będzie go wymagać*. Powyższe nie dotyczy jednak projektów dużych. (…)

8 termomodernizacji budynków; Załącznik 2.4. Zaświadczenie właściwego organu odpowiedzialnego za gospodarkę wodną Jeżeli projekt ma charakter nieinfrastrukturalny (np. wiąże się z zakupem taboru) i wnioskodawca przedstawił odpowiednie wyjaśnienie nie należy uzyskiwać i dołączać do wniosku dofinansowanie projektu Zaświadczenia RDW. W takim przypadku wnioskodawca nie powinien występować do właściwego organu o wydanie ww. Zaświadczenia RDW. Brak obowiązku uzyskiwania Zaświadczenia RDW obejmuje również projekty dotyczące: termomodernizacji budynków; instalacji kolektorów słonecznych, paneli fotowoltaicznych, powietrznych pomp ciepła; wszelkich prace konserwatorskie i restauratorskie prowadzone wewnątrz i na zewnątrz budynków; prac związane z wymianą źródeł i systemów grzewczych w budynkach; przebudową obiektów, mieszczącą się w obrysie zewnętrznym ścian parteru budynku (m.in. nadbudowa, przebudowa układu wewnętrznego pomieszczeń itp.); instalacji energooszczędnego oświetlenia ulic i dróg. Organem właściwym do wydania Zaświadczenia RDW na terenie województwa kujawsko-pomorskiego jest Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Bydgoszczy. Wniosek o wydanie Zaświadczenia RDW znajduje się na stronie:

9 ZAŚWIADCZENIE WŁAŚCIWEGO ORGANU ODPOWIEDZIALNEGO ZA GOSPODARKĘ WODNĄ1Załącznik 2.4. Zaświadczenie właściwego organu odpowiedzialnego za gospodarkę wodną Załącznik nr 2.4 …………………………………………………………….. Pieczęć lub nazwa wnioskodawcy ZAŚWIADCZENIE WŁAŚCIWEGO ORGANU ODPOWIEDZIALNEGO ZA GOSPODARKĘ WODNĄ1 Instytucja odpowiedzialna: Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Bydgoszczy po zbadaniu wniosku dotyczącego projektu: w odniesieniu do projektu zlokalizowanego w: oświadcza, że projekt nie pogarsza stanu jednolitej części wód ani nie uniemożliwia osiągnięcie dobrego stanu wód/potencjału z następujących powodów: POLE TEKSTOWE Data (dd/mm/rrrr): Podpis: Imię i nazwisko: Stanowisko: Organizacja: (Właściwy organ określony zgodnie z art. 3 ust. 2 ramowej dyrektywy wodnej) Urzędowa pieczęć: 1 Zgodnie z art. 3 ust. 2 dyrektywy 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2000 r. ustanawiającej ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej (Dz. Urz. UE L 327 z , s. 1).

10 zgodnie z Instrukcją wypełniania załączników – wersja 10 – maj 2017r.Załącznik 2.2. Formularz do wniosku o dofinansowanie projektu w zakresie OOŚ zgodnie z Instrukcją wypełniania załączników – wersja 10 – maj 2017r. Usunięcie punktów z Formularza OOŚ: 2. Stosowanie dyrektywy 2001/42/WE Parlamentu Europejskiego i Rady (dyrektywa SOOŚ) 3. Stosowanie dyrektywy 2011/92/WE Parlamentu Europejskiego i Rady (dyrektywa OOŚ) 4. Zezwolenie na inwestycję 7. Zgodność projektu z innymi dyrektywami środowiskowymi (w stosownych przypadkach) 8. Koszt rozwiązań na rzecz zmniejszenia lub skompensowania negatywnego oddziaływania na środowisko, w szczególności wynikającego z procedury OOŚ lub innych procedur oceny (takich jak dyrektywa siedliskowa, ramowa dyrektywa wodna, dyrektywa w sprawie emisji przemysłowych) lub wymogów krajowych/regionalnych Modyfikacja punktów: 1. Zgodność projektu z polityką ochrony środowiska 5. Stosowanie Dyrektywy Rady 92/43/EWG w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory (dyrektywa siedliskowa); ocena oddziaływania na obszary Natura 2000 6. Stosowanie dyrektywy 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady (ramowa dyrektywa wodna); ocena oddziaływania na jednolitą część wód 9. Przystosowanie projektu do zmian klimatu i łagodzenia zmian klimatu, a także jego odporność na klęski żywiołowe 10. Oświadczenie dotyczące elektronicznej wersji raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko / raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na obszary natura 2000

11 zgodnie z Instrukcją wypełniania załączników – wersja 10 – maj 2017r.Załącznik 2.2. Formularz do wniosku o dofinansowanie projektu w zakresie OOŚ zgodnie z Instrukcją wypełniania załączników – wersja 10 – maj 2017r. Na potrzeby wniosku o dofinansowanie projektu przedsięwzięcia ze względu na wymagania ochrony środowiska w zakresie ocen oddziaływania na środowisko i -ocen oddziaływania na obszary Natura 2000 zostały podzielone na trzy zasadnicze grupy: A, B i C (zgodnie z Instrukcją do Załącznika 2. Dokumentacja środowiskowa). Dla ułatwienia, rodzaje przedsięwzięć pod kątem środowiskowym zostają oznaczone tymi samymi literami. Poniżej przedstawiono sposoby wypełniania Załącznika 2.2. ze względu na podział inwestycji. Przy wypełnianiu Formularza OOŚ należy ściśle stosować się do INSTRUKCJI WYPEŁNIANIA załączników do wniosku o dofinansowanie w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Kujawsko-Pomorskiego na lata , która została umieszczona pod danym konkursem.

12 zgodnie z Instrukcją wypełniania załączników – wersja 10 – maj 2017r.Załącznik 2.2. Formularz do wniosku o dofinansowanie projektu w zakresie OOŚ zgodnie z Instrukcją wypełniania załączników – wersja 10 – maj 2017r. Wypełnianie Formularza OOŚ ze względu na podział przedsięwzięć W przypadku przedsięwzięć infrastrukturalnych (lub nieinfrastrukturalnych) wymienionych w § 2 lub § 3 rozporządzenia ooś (załączniku I lub II dyrektywy ooś), a zatem zgodnie z art. 72 ust. 1 wymagających uzyskania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach lub przedsięwzięć niewymienione w § 2 lub § 3 rozporządzenia ooś, ale mogących znacząco oddziaływać na obszar Natura 2000 (dla tego typu przedsięwzięć RDOŚ stwierdził konieczność przeprowadzenia oceny oddziaływania na obszary Natura 2000) w Formularzu OOŚ należy wypełnić następujące punkty:

13 Instrukcja wypełniania załączników wersja 9, luty 2017 r. Grupa A Instrukcja wypełniania załączników wersja 9, luty 2017 r. wersja 10, maj 2017 r. Punkt 1.1. zgodnie z Instrukcją Punkt 2. – Punkt 3.1. Punkt 3.2. lub 3.3. zgodnie z Instrukcją, w zależności od zaznaczenia w pkt. 3.1. Punkt 4. Punkt 5. Punkt 6. Punkt 3. Punkt 7. zgodnie z Instrukcją, gdy inwestycja dotyczy wskazanego sektoru Punkt 8. Punkt 9. zgodnie z Instrukcją, Punkt 10. Punkt 11. zgodnie z Instrukcj Wypełnianie Formularza OOŚ ze względu na podział przedsięwzięć

14 zgodnie z Instrukcją wypełniania załączników – wersja 10 – maj 2017r.Załącznik 2.2. Formularz do wniosku o dofinansowanie projektu w zakresie OOŚ zgodnie z Instrukcją wypełniania załączników – wersja 10 – maj 2017r. Wypełnianie Formularza OOŚ ze względu na podział przedsięwzięć W przypadku przedsięwzięć infrastrukturalnych niewymienionych w § 2 lub § 3 rozporządzenia ooś (niewymagających wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach) i niemających znaczącego wpływu na obszary Natura 2000 (uzyskano zaświadczenie od RDOŚ o braku negatywnego wpływu na obszary Natura 2000 lub właściwy w sprawie organ administracji stwierdził brak konieczności przeprowadzenia oceny oddziaływania na obszary Natura 2000) w Formularzu OOŚ należy wypełnić następujące punkty:

15 Instrukcja wypełniania załącznikówGrupa B Instrukcja wypełniania załączników wersja 9, luty 2017 r. wersja 10, maj 2017 r. Punkt 2. zgodnie z Instrukcją – Punkt 3.1. zaznaczyć odpowiedź „żadnych z powyższych załączników”, Punkt 4. Punkt 5. Punkt 6. Punkt 3. Punkt 7. zgodnie z Instrukcją, gdy inwestycja dotyczy wskazanego sektoru Punkt 9. zgodnie z Instrukcją, Punkt 10. Punkt 11. zaznaczyć „Nie dotyczy” zaznaczyć „Nie dotyczy”.

16 zgodnie z Instrukcją wypełniania załączników – wersja 10 – maj 2017r.Załącznik 2.2. Formularz do wniosku o dofinansowanie projektu w zakresie OOŚ zgodnie z Instrukcją wypełniania załączników – wersja 10 – maj 2017r. Wypełnianie Formularza OOŚ ze względu na podział przedsięwzięć W przypadku projektów nieinfrastrukturalnych NIE NALEŻY wypełniać i dołączać do wniosku o dofinansowanie projektu, Formularza OOŚ. Chyba, że projekt dotyczy inwestycji nieinfrastrukturalnej, dla której współczynnik wysokości wydatków na cele dotyczące zmian klimatu związanych z realizacją projektu, zgodnie z rozporządzeniem Komisji (UE) 215/2014 wynosi więcej niż 0% np. zakup taboru niskoemisyjnego wypełniamy Formularz OOŚ w ograniczonym zakresie.

17 Instrukcja wypełniania załącznikówW przypadku przedsięwzięć nieinfrastrukturalnych (dostaw) niewymienionych w § 2 lub § 3 rozporządzenia OOŚ (niewymagających wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach np. zakup taboru niskoemisyjnego) w Formularzu OOŚ należy wypełnić następujące punkty: Grupa C Instrukcja wypełniania załączników wersja 9, luty 2017 r. wersja 10, maj 2017 r. Punkt 3.1. zaznaczyć odpowiedź „żadnych z powyższych załączników”, – Punkt 4.1. Zaznaczyć odpowiedź „Nie dotyczy” Punkt 9. zgodnie z Instrukcją Punkt 4. Punkt 10. Punkt 11. zaznaczyć „Nie dotyczy” Punkt 5.

18 zgodnie z Instrukcją wypełniania załączników – wersja 10 – maj 2017r.Załącznik 2.2. Formularz do wniosku o dofinansowanie projektu w zakresie OOŚ zgodnie z Instrukcją wypełniania załączników – wersja 10 – maj 2017r. Wskazówki techniczne dotyczące wypełniania Formularza OOŚ: W polach tekstowych, które nie będą podlegały wypełnieniu należy wpisać: „nie dotyczy” lub znak: „-” W kwadratach, które będą podlegały wypełnieniu należy wpisać znak: „X” lub wypełnić je w inny sposób wskazujący na dokonanie wyboru jednej z odpowiedzi Należy przestrzegać limitu znaków określonego we wzorze Formularza OOŚ w każdym polu tekstowym – 1750 znaków lub 3500 znaków. Znaki powinny być liczone łącznie ze spacjami

19 zgodnie z Instrukcją wypełniania załączników – wersja 10 – maj 2017r.Załącznik 2.2. Formularz do wniosku o dofinansowanie projektu w zakresie OOŚ zgodnie z Instrukcją wypełniania załączników – wersja 10 – maj 2017r. Załącznik nr 2.2 …….…………………………………………………………………………………………………………….……………………………………………..…… (tytuł projektu) ……………………………………………….…. Pieczęć lub nazwa wnioskodawcy FORMULARZ DO WNIOSKU O DOFINANSOWANIE PROJEKTU W ZAKRESIE OCENY ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO Zgodność projektu z polityką ochrony środowiska Należy opisać, w jaki sposób projekt: przyczynia się do realizacji celów polityki ochrony środowiska, w tym w zakresie zmian klimatu, oraz w jaki sposób uwzględniono przedmiotowe cele w danym projekcie (w szczególności należy rozważyć następujące kwestie: efektywną gospodarkę zasobami, zachowanie różnorodności biologicznej i usług ekosystemowych, zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych, odporność na skutki zmian klimatu itp.); jest zgodny z zasadą ostrożności, zasadą działania zapobiegawczego oraz zasadą naprawiania szkody w pierwszym rzędzie u źródła i zasadą „zanieczyszczający płaci”.

20 zgodnie z Instrukcją wypełniania załączników – wersja 10 – maj 2017r.Załącznik 2.2. Formularz do wniosku o dofinansowanie projektu w zakresie OOŚ zgodnie z Instrukcją wypełniania załączników – wersja 10 – maj 2017r. W pkt. 1. należy odnieść się do każdego z przedstawionych poniżej zagadnień opisując w zwięzły sposób jak realizacja projektu wpisuje się w unijne i krajowe polityki dotyczące ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju. W celu ułatwienia i ujednolicenia sposobu wypełniania pkt przez wnioskodawców, w polu tekstowym w Formularzu OOŚ podano pytania, do których należy się odnieść. Punkty wpisane są w pole tekstowe. Realizacja celów polityki ochrony środowiska: 1. W jakim stopniu projekt przyczynia się do efektywniejszej gospodarki zasobami? (Opis) 2. W jakim stopniu projekt przyczyni się do zachowania różnorodności biologicznej (w tym do usług ekosystemowych)? (Opis) W polu tekstowym należy wykazać, w jaki sposób realizacja projektu przyczyni się do realizacji celów polityki ochrony środowiska, w tym w zakresie zmian klimatu, oraz w jaki sposób uwzględniono przedmiotowe cele w danym projekcie (w szczególności należy rozważyć następujące kwestie: efektywną gospodarkę zasobami, zachowanie różnorodności biologicznej i usług ekosystemowych, zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych, odporność na skutki zmian klimatu itp.). Informacje na temat wpływu projektu na zmiany klimatu należy przedstawić w pkt Max znaków. Pole tekstowe uzupełnić zgodnie z Instrukcją wypełniania załączników

21 zgodnie z Instrukcją wypełniania załączników – wersja 10 – maj 2017r.Załącznik 2.2. Formularz do wniosku o dofinansowanie projektu w zakresie OOŚ zgodnie z Instrukcją wypełniania załączników – wersja 10 – maj 2017r. b) Zgodność z zasadami ochrony środowiska: W jaki sposób projekt jest zgodny zasadą ostrożności i zasadą działania zapobiegawczego (Opis) Zasada ostrożności (przezorności) Zasada ta zobowiązuje instytucję lub osobę, która zamierza podjąć określone działania, do udowodnienia, że jej działalność nie spowoduje zagrożenia dla środowiska. W przypadku, gdy wykazanie braku zagrożenia dla środowiska nie jest możliwe, konieczne jest podjęcie działań chroniących środowisko. Wytyczne dotyczące sposobu stosowania zasady ostrożności przygotowane zostały przez Komisję Europejską i są opublikowane w formie komunikatu z dnia 2 lutego 2000 roku na stronie: Wytyczne przedstawiają sposób, w jaki zasada ta jest rozumiana i stosowana przez Komisję oraz wskazują w niewiążącej formie – w jaki sposób zasada ta powinna być interpretowana przez inne podmioty. Komunikat podkreśla, że zasada ostrożności (przezorności) powinna być zawsze uwzględniana przy dokonywaniu oceny ryzyka oraz przy zarządzaniu ryzykiem. Wypełnieniem zasady ostrożności jest też postępowanie OOŚ (strategiczne i dla przedsięwzięcia). Zasada stosowania działań zapobiegawczych (zasada prewencji) Zasada ta zakłada konieczność rozważenia potencjalnych skutków określonego działania i podjęcia na podstawie tej analizy działań zapobiegawczych. Zasada prewencji znajduje potwierdzenie we wszystkich Programach Działań UE i ma priorytetowe znaczenie w wielu aktach prawnych dotyczących ochrony środowiska. Wypełnieniem zasady ostrożności jest też postępowanie OOŚ (strategiczne i dla przedsięwzięcia), środki minimalizujące, zastosowane techniki i technologie.

22 zgodnie z Instrukcją wypełniania załączników – wersja 10 – maj 2017r.Załącznik 2.2. Formularz do wniosku o dofinansowanie projektu w zakresie OOŚ zgodnie z Instrukcją wypełniania załączników – wersja 10 – maj 2017r. 3. W jaki sposób projekt jest zgodny z zasadą naprawiania szkody w pierwszym rzędzie u źródła i zasadą „zanieczyszczający płaci”? (Opis) Zasada naprawiania szkody w pierwszym rzędzie u źródła Zasada ta oznacza, że potencjalne szkody w środowisku, w tym przede wszystkim zanieczyszczenia powinny być wyeliminowane na najwcześniejszym możliwym etapie np. już w początkowej fazie procesu produkcji, a nie po zakończeniu produkcji. Zasada ta znajduje zastosowanie we wszystkich regulacjach ustanawiających standardy emisji szkodliwych substancji do powietrza i wód. Promuje również rozwiązania polegające np. na stosowaniu technologii czystszej produkcji polegającej na zapobieganiu powstawania zanieczyszczeń i minimalizacji zużycia zasobów naturalnych, przy równoczesnej redukcji kosztów przedsiębiorstwa, zamiast technologii i rozwiązań, polegających na neutralizowaniu lub usuwaniu istniejących już zanieczyszczeń. Zasada zanieczyszczający płaci Zasada ta oznacza, że sprawcy szkód w środowisku powinni ponosić pełne koszty tych działań, które są niezbędne dla usunięcia zanieczyszczenia lub koszty równoważnych działań umożliwiających osiągnięcie celów ochrony środowiska. Zgodnie z tą zasadą, prowadzący działalność, w tym użytkownicy obiektów infrastrukturalnych powinni partycypować zarówno w pokrywaniu kosztów zmniejszania emisji, jak i kosztów eksploatacji, konserwacji i wymiany elementów infrastruktury mającej wpływ na środowisko. Przykład: opłaty w paliwie, opłaty za korzystanie ze środowiska w tym za emisję hałasu, zanieczyszczeń do powietrza, zużycie wody, odprowadzanie odpadów.

23 Załącznik 2.2. Formularz do wniosku o dofinansowanie projektu w zakresie OOŚ2. Stosowanie Dyrektywy Rady 92/43/EWG w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory (dyrektywa siedliskowa); ocena oddziaływania na obszary Natura 2000 2.1. Czy projekt może samodzielnie lub w połączeniu z innymi projektami znacząco negatywnie wpłynąć na obszary, które są lub mają być objęte siecią Natura 2000? Tak Nie 2.2. Jeżeli w odpowiedzi na pytanie 5.1 zaznaczono „Tak”, a: ocena wykazała brak znaczącego negatywnego oddziaływania projektu na jeden obszar lub więcej obszarów objętych lub które mają być objęte siecią Natura 2000, należy dołączyć odpowiednią dokumentację z przeprowadzonej oceny zgodnie z art. 6 ust. 3 dyrektywy siedliskowej; ocena wykazała, że projekt ma istotny negatywny wpływ na jeden obszar lub więcej obszarów objętych lub które mają być objęte siecią Natura 2000, należy dołączyć: kopię standardowego formularza zgłoszeniowego Informacje dla Komisji Europejskiej zgodnie z art. 6 ust. 4 dyrektywy siedliskowej , zgłoszone Komisji (DG ds. Środowiska) lub; opinię Komisji zgodnie z art. 6 ust. 4 dyrektywy siedliskowej w przypadku projektów mających istotny wpływ na siedliska lub gatunki o znaczeniu priorytetowym, które są uzasadnione tak ważnymi względami jak nadrzędny interes publiczny inny niż zdrowie ludzkie i bezpieczeństwo publiczne lub korzystne skutki o podstawowym znaczeniu dla środowiska. 2.3. Jeżeli w odpowiedzi na pytanie 5.1 zaznaczono „Nie”, należy dołączyć wypełnione przez właściwy organ Zaświadczenie organu odpowiedzialnego za monitorowanie obszarów Natura 2000.

24 zgodnie z Instrukcją wypełniania załączników – wersja 10 – maj 2017r.Załącznik 2.2. Formularz do wniosku o dofinansowanie projektu w zakresie OOŚ zgodnie z Instrukcją wypełniania załączników – wersja 10 – maj 2017r. Stosowanie dyrektywy 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady (ramowa dyrektywa wodna); ocena oddziaływania na jednolitą część wód 3.1. Czy projekt obejmuje nowe zmiany charakterystyki fizycznej części wód powierzchniowych lub zmiany poziomu części wód podziemnych, które pogarszają stan jednolitej części wód lub uniemożliwiają osiągnięcie dobrego stanu wód/potencjału? Tak Nie Jeżeli zaznaczono odpowiedź „Tak”, należy przedstawić ocenę oddziaływania na jednolitą część wód i szczegółowe wyjaśnienie sposobu, w jaki spełniono lub w jaki zostaną spełnione wszystkie warunki zgodnie z art. 4 ust. 7 ramowej dyrektywy wodnej. Jeżeli zaznaczono odpowiedź „Nie”, należy dołączyć wypełnione przez właściwy organ Zaświadczenie właściwego organu odpowiedzialnego za gospodarkę wodną. Max znaków. Pole tekstowe uzupełnić zgodnie z Instrukcją wypełniania załączników

25 zgodnie z Instrukcją wypełniania załączników – wersja 10 – maj 2017r.Załącznik 2.2. Formularz do wniosku o dofinansowanie projektu w zakresie OOŚ zgodnie z Instrukcją wypełniania załączników – wersja 10 – maj 2017r. 4. Przystosowanie projektu do zmian klimatu i łagodzenia zmian klimatu, a także jego odporność na klęski żywiołowe 4.1. W jaki sposób projekt przyczynia się do realizacji celów w zakresie zmian klimatu zgodnie ze strategią „Europa 2020”, w tym zawiera informacje na temat wydatków związanych ze zmianą klimatu zgodnie z załącznikiem I do rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) nr 215/2014. Wpływ projektu na cele klimatyczne: Ograniczenie emisji gazów cieplarnianych o 20 % w stosunku do poziomu z 1990 r. (lub nawet o 30 %, jeśli warunki będą sprzyjające). (Opis czy projekt realizuje ten cel klimatyczny) Osiągnięcie 20% poziomu energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych (w przypadku Polski realizacja celu klimatycznego dotyczącego udziału energii odnawialnej będzie polegała na konieczności osiągnięcia w bilansie energii finalnej brutto poziomu 15% z OZE w 2020 r.). (Opis czy projekt realizuje ten cel klimatyczny) 3. Wzrost efektywności energetycznej o 20 %. (Opis czy projekt realizuje ten cel klimatyczny) Wysokość wydatków na cele związane ze zmianami klimatu: Kategoria interwencji (dominująca): Współczynnik: (w zależności od kategorii współczynniki mogą wynieść 0%, 40% lub 100%) Wysokość wydatków (dofinansowanie z UE): Kategoria interwencji (uzupełniająca): (jeśli kategoria interwencji uzupełniająca nie występuje lub występuje w większej liczbie, należy odpowiednio usunąć lub powielić) Max znaków. Pole tekstowe uzupełnić zgodnie z Instrukcją wypełniania załączników

26 zgodnie z Instrukcją wypełniania załączników – wersja 10 – maj 2017r.Załącznik 2.2. Formularz do wniosku o dofinansowanie projektu w zakresie OOŚ zgodnie z Instrukcją wypełniania załączników – wersja 10 – maj 2017r. 4.2. W jaki sposób uwzględniono zagrożenia związane ze zmianą klimatu, kwestie dotyczące przystosowania się do zmian klimatu i ich łagodzenia oraz odporność na klęski żywiołowe. Czy przygotowując projekt brano pod uwagę kwestię zmian klimatu, w tym wpływu projektu na klimat i jego zmiany? (Opis) Należy opisać, czy i na jakich etapach w trakcie przygotowywania projektu uwzględniano wpływ projektu na klimat oraz jego odporność na zmiany klimatu. Odnieść się można m.in. do informacji zawartych w koncepcji projektu, studium wykonalności, projektach budowlanych itp. Należy także opisać, czy przeprowadzono analizę wpływu projektu (poszczególnych przedsięwzięć w ramach projektu) na klimat i jego zmiany, a w szczególności na emisję gazów cieplarnianych do atmosfery (w szczególności CO2). Opisać przy tym należy, czy redukcję/minimalizowanie emisji gazów cieplarnianych do atmosfery brano pod uwagę w trakcie analizy poszczególnych wariantów realizacji inwestycji. Odnieść się można m.in. do informacji zawartych w koncepcji projektu, studium wykonalności, projektach budowlanych. 2. Czy w ramach przeprowadzonej procedury OOŚ uwzględniono kwestie związane ze zmianami klimatu? (Opis) Należy wziąć pod uwagę wnioski płynące z treści dokumentacji środowiskowej (karty informacyjnej przedsięwzięcia, postanowień i decyzji), która powstała w toku właściwej procedury środowiskowej (oceny oddziaływania na środowisko lub oceny oddziaływania na obszary Natura 2000). Należy opisać czy i w jaki sposób odniesiono się w treści dokumentacji środowiskowej do oddziaływania przedsięwzięcia na klimat. Jeśli procedura środowiskowa nie została przeprowadzona, należy taką informację podać. 3. Czy w odniesieniu do inwestycji zidentyfikowano ryzyka klimatyczne? (Opis) Należy opisać, czy, a jeśli tak, to które ryzyka klimatyczne zidentyfikowano w odniesieniu do projektu. Odnieść się można m.in. do informacji zawartych w koncepcji projektu, studium wykonalności, projektach budowlanych itp. 4. Czy przeprowadzono analizę podatności (odporności) projektu na zmiany klimatu? (Opis) Należy opisać, czy przeprowadzono analizę podatności projektu (poszczególnych przedsięwzięć w ramach projektu) na zmiany klimatu, a w szczególności na wystąpienie zdarzeń klimatycznych zidentyfikowanych jako ryzyka klimatyczne. Opisać przy tym należy, czy powyższe aspekty brano pod uwagę w trakcie analizy poszczególnych wariantów realizacji inwestycji. Odnieść się można m.in. do informacji zawartych w koncepcji projektu, studium wykonalności, projektach budowlanych itp. Max znaków. Pole tekstowe uzupełnić zgodnie z Instrukcją wypełniania załączników

27 zgodnie z Instrukcją wypełniania załączników – wersja 10 – maj 2017r.Załącznik 2.2. Formularz do wniosku o dofinansowanie projektu w zakresie OOŚ zgodnie z Instrukcją wypełniania załączników – wersja 10 – maj 2017r. 4.3. Jakie rozwiązania przyjęto w celu zapewnienia odporności na bieżącą zmienność klimatu i przyszłą zmianę klimatu w ramach projektu. Działania łagodzące (mitygacyjne): 1. Działania ograniczające emisję gazów cieplarnianych w ramach projektu, w tym wpływ projektu na emisję gazów cieplarnianych (Opis) Należy opisać podjęte w ramach projektu działania przyczyniające się do zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych (w szczególności CO2). Przykładowymi działaniami z tego zakresu mogą być: zastosowanie energooszczędnego oświetlenia, technologii odzysku ciepła, energooszczędnych technologii produkcyjnych, korzystanie z odnawialnych źródeł energii, ocieplenie budynku itp. W tym miejscu należy odnieść się również do działań skutkujących pochłanianiem gazów cieplarnianych np.: zalesienia, ochrona terenów podmokłych, ochrona i tworzenie nowych terenów zielonych, zastosowanie materiałów pochłaniających CO2 itp. Wpływ projektu na emisję gazów cieplarnianych Niektóre typy przedsięwzięć już z definicji będą przyczyniać się do ograniczenia emisji gazów cieplarnianych. Dla potrzeb Formularza OOŚ należy przyjąć, że do tego rodzaju przedsięwzięć należeć będą niektóre z inwestycji, dla których określono w pkt. 9.1 kategorię interwencji o współczynniku większym niż 0% (i wyłącznie do tych inwestycji należy się odnieść). Należy w tym miejscu pokrótce odnieść się dlaczego inwestycja przyczyni się do ograniczenia emisji gazów cieplarnianych. Działania adaptacyjne: 1. Fale upałów (w tym oddziaływanie na ludzkie zdrowie, straty zbiorów, pożary lasów itp.) (Opis) Przykłady przystosowań (działania adaptacyjne) do postępujących zmian klimatycznych: dostosowanie konstrukcji, zagospodarowanie terenu – zacienienie, przecinki, zastosowanie dachów pokrytych roślinnością, zastosowanie klimatyzacji (co wiąże się jednak ze zwiększeniem zapotrzebowania na energię i wodę), ochrona przeciwpożarowa – służby kryzysowe, systemy awaryjne, unikanie lokalizacji na obszarze o dużym zagrożeniu pożarowym, zastosowanie efektywnych technologii obiegu powietrza, zastosowanie materiałów budowlanych odpornych na wysokie temperatury, zastosowanie materiałów ochłaniających lub odbijających światło słoneczne itp. Max znaków. Pole tekstowe uzupełnić zgodnie z Instrukcją wypełniania załączników

28 zgodnie z Instrukcją wypełniania załączników – wersja 10 – maj 2017r.Załącznik 2.2. Formularz do wniosku o dofinansowanie projektu w zakresie OOŚ zgodnie z Instrukcją wypełniania załączników – wersja 10 – maj 2017r. 2. Susze (w tym mniejsza dostępność i gorsza jakość wody i zwiększone zapotrzebowanie na nią) (Opis) Przykłady przystosowań (działania adaptacyjne) do postępujących zmian klimatycznych: retencja wodna, zastosowanie systemów oszczędzania wody – technologicznych i bytowych, gromadzenie wód deszczowych i roztopowych, przygotowanie na mniejszą dostępność i gorszą jakość wody oraz zwiększone zapotrzebowanie na wodę, zagospodarowanie terenu – przecinki, unikanie lokalizacji na obszarze o dużym zagrożeniu pożarowym, zapewnienie ochrony zieleni, zachowanie ciągłości siedlisk, przywracanie obszarów podmokłych, ograniczenie zapotrzebowania przedsięwzięcia na wodę, zastosowanie technologii oszczędzających wodę, uniknięcie wpływu na warstwy wodonośne, instalacje oczyszczania ścieków umożliwiające odzysk wody, itp. 3. Powodzie (w tym ekstremalne opady) (Opis) Przykłady przystosowań (działania adaptacyjne) do postępujących zmian klimatycznych: lokalizacja poza obszarem objętym ryzykiem powodziowym, dostosowanie konstrukcji, renaturyzacja rzek i cieków wodnych, przywracanie obszarów podmokłych, zastosowanie wydajnej kanalizacji deszczowej, zastosowanie rozwiązań pozwalających na uniknięcie wycieku zanieczyszczeń, organizacja służb kryzysowych, zapewnienie dróg ewakuacyjnych itp. 4. Burze i silne wiatry (w tym zniszczenia infrastruktury, budynków, plonów i lasów) (Opis) Przykłady przystosowań (działania adaptacyjne) do postępujących zmian klimatycznych: dostosowanie konstrukcji, zagospodarowanie terenu – zalesienia, tereny zielone, uwzględnienie awaryjnego zasilania, lokalizacja pod kątem przewrócenia się obiektów w sąsiedztwie, zastosowanie piorunochronów, zastosowanie rozwiązań pozwalających na uniknięcie wycieku zanieczyszczeń, wbudowanie zasuw burzowych do systemów odwadniających w celu ochrony przed zalaniem na skutek cofnięcia się ścieków, organizacja służb kryzysowych, drogi ewakuacyjne, wymiana linii elektroenergetycznych napowietrznych na kablowe (szczególnie linii niskiego napięcia) itp. 5. Fale chłodu (Opis) Przykłady przystosowań (działania adaptacyjne) do postępujących zmian klimatycznych: dostosowanie konstrukcji, uwzględnienie awaryjnego zasilania, zastosowanie materiałów budowlanych odpornych na niskie temperatury, uwzględnienie zjawiska i ochrona przed szkodami wywołanymi zamarzaniem i odmarzaniem (np. przy budowie dróg), zastosowanie technologii odladzania linii elektroenergetycznych napowietrznych itp. 6. Katastrofalne opady śniegu (Opis) Przykłady przystosowań (działania adaptacyjne) do postępujących zmian klimatycznych: dostosowanie konstrukcji, uwzględnienie awaryjnego zasilania, uwzględnienie w eksploatacji inwestycji np.: usuwania śniegu z dachów, sposobu usuwania śniegu z chodników i jezdni (i ich wpływ na wody, glebę i roślinność) itp.

29 zgodnie z Instrukcją wypełniania załączników – wersja 10 – maj 2017r.Załącznik 2.2. Formularz do wniosku o dofinansowanie projektu w zakresie OOŚ zgodnie z Instrukcją wypełniania załączników – wersja 10 – maj 2017r. 6. Katastrofalne opady śniegu (Opis) Przykłady przystosowań (działania adaptacyjne) do postępujących zmian klimatycznych: dostosowanie konstrukcji, uwzględnienie awaryjnego zasilania, uwzględnienie w eksploatacji inwestycji np.: usuwania śniegu z dachów, sposobu usuwania śniegu z chodników i jezdni (i ich wpływ na wody, glebę i roślinność) itp. 7. Osuwiska (Opis) Przykłady przystosowań (działania adaptacyjne) do postępujących zmian klimatycznych: dostosowanie konstrukcji, lokalizacja poza obszarem zagrożonym osuwiskiem, ochrona powierzchni ziemi (np.: poprzez roślinność – hydroobsiew, zadarnienie, posadzenie drzew), zastosowanie kanałów i drenów odwadniających itp.

30 zgodnie z Instrukcją wypełniania załączników – wersja 10 – maj 2017r.Załącznik 2.2. Formularz do wniosku o dofinansowanie projektu w zakresie OOŚ zgodnie z Instrukcją wypełniania załączników – wersja 10 – maj 2017r. 5. Oświadczenie dotyczące elektronicznej wersji raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia przedsięwzięcia na obszary natura 2000 Dotyczy Nie dotyczy W związku z realizacją projektu (nazwa projektu wskazana w nagłówku Załącznika 2.2) w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Kujawsko-Pomorskiego na lata oświadczam, iż dostarczona elektroniczna wersja Raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko / Raportu oddziaływaniu przedsięwzięcia na obszary Natura 2000 (wraz z wyjaśnieniami i aneksami do Raportu – o ile takie były sporządzane w trakcie prowadzenia właściwego postępowania środowiskowego) jest tożsama z Raportem, który był przedmiotem oceny oddziaływania na środowisko (był przedmiotem uzgodnień z właściwymi organami ochrony środowiska i był udostępniony do wglądu w ramach konsultacji społecznych w ramach procedury udziału społeczeństwa). Jestem świadomy odpowiedzialności karnej za podanie fałszywych danych lub złożenie fałszywych oświadczeń. Data Podpis i pieczątka osoby/osób upoważnionej/ych do składania oświadczeń w imieniu wnioskodawcy

31 zgodnie z Instrukcją wypełniania załączników – wersja 10 – maj 2017r.Załącznik 2.2. Formularz do wniosku o dofinansowanie projektu w zakresie OOŚ zgodnie z Instrukcją wypełniania załączników – wersja 10 – maj 2017r. Przykładowe zapisy:

32 Załącznik 2.5. Oświadczenie dotyczące ochrony gatunkowej roślin, zwierząt i grzybów oraz wycinki drzew i krzewów Oświadczenie dotyczące ochrony gatunkowej roślin, zwierząt i grzybów oraz wycinki drzew i krzewów, dalej: Oświadczenie o ochronie przyrody, zostało wycofane z dokumentacji projektowej. Zgodnie z Instrukcją wypełniania załączników do wniosku o dofinansowanie w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Kujawsko-Pomorskiego na lata Wersja 10, Toruń - maj 2017 r. nie należy wypełniać ani dołączać do wniosku o dofinansowanie projektu załącznika 2.5. Oświadczenie dotyczące ochrony gatunkowej roślin, zwierząt i grzybów oraz wycinki drzew i krzewów.

33 Dziękuję za uwagę Maria ManelskaUrząd Marszałkowski Województwa Kujawsko-Pomorskiego Departament Wdrażania Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego Wydział Wyboru Projektów Biuro ds. Oceny Horyzontalnej i OOŚ tel