1 PROGRAM SZKOLENIA Typy domów pomocy społecznej oraz możliwości ich łączenia. Możliwości łączenia domów pomocy społecznej z innymi jednostkami Podmioty prowadzące domy pomocy społecznej i podmioty, którym można zlecić prowadzenie domów pomocy społecznej. Przesłanki skierowania do domów pomocy społecznej. Dokumentacja niezbędna do wydania decyzji w przedmiocie skierowania do domu pomocy społecznej. Decyzja o skierowaniu do domu pomocy społecznej, o umieszczeniu w domu i ustalająca opłatę za pobyt w domu pomocy społecznej. Kierowanie do domów pomocy społecznej osób z zaburzeniami psychicznymi. Kierowanie do domów pomocy społecznej na podstawie art. 65 ustawy o pomocy społecznej. Zmiana decyzji administracyjnej o skierowaniu do domu pomocy społecznej. Ustalanie odpłatności za pobyt w domu pomocy społecznej. Wysokość opłat ponoszonych przez osoby zobowiązane. Zobowiązanie członków rodziny osoby skierowanej do domu pomocy społecznej – umowa czy decyzja. 1

2 Typy domów pomocy społecznejZgodnie z art. 56 ustawy o pomocy społecznej, domy pomocy społecznej w zależności od tego, dla kogo są przeznaczone, dzielą się na następujące typy domów, dla: osób w podeszłym wieku; 2) osób przewlekle somatycznie chorych; 3) osób przewlekle psychicznie chorych; 4) dorosłych niepełnosprawnych intelektualnie; 5) dzieci i młodzieży niepełnosprawnych intelektualnie; 6) osób niepełnosprawnych fizycznie; 7) osób uzależnionych od alkoholu.

3 Typy domów pomocy społecznej i możliwości ich łączeniaZgodnie z art. 56a ust. 1 ustawy o pomocy społecznej, dom pomocy społecznej może być prowadzony w jednym budynku łącznie dla: osób w podeszłym wieku oraz osób przewlekle somatycznie chorych; 2) osób przewlekle somatycznie chorych oraz osób niepełnosprawnych fizycznie; 3) osób w podeszłym wieku oraz osób niepełnosprawnych fizycznie; 4) osób dorosłych niepełnosprawnych intelektualnie oraz dzieci i młodzieży niepełnosprawnych intelektualnie. Typy domów pomocy społecznej mogą być łączone w inny sposób niż określony w ust. 1, pod warunkiem usytuowania każdego z nich w odrębnym budynku.

4 Możliwości łączenia domów pomocy społecznej z innymi jednostkamiZgodnie z art. 111 a ustawy o pomocy społecznej gmina może połączyć dom pomocy społecznej dla osób w podeszłym wieku lub osób przewlekle somatycznie chorych z ośrodkiem wsparcia dla osób starszych. Natomiast zgodnie z art. 113 c ustawy – jednostka organizacyjna pomocy społecznej zapewniająca całodobowe usługi nie może mieścić się w jednym budynku z : placówką zapewniającą całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku, placówką opiekuńczo-wychowawczą, regionalną placówką opiekuńczo-terapeutyczną lub interwencyjnym ośrodkiem preadopcyjnym, specjalistycznym ośrodkiem wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie lub ośrodkiem wsparcia dla ofiar przemowy w rodzinie, jednostką organizacyjną wymiaru sprawiedliwości, zakładem, aktywności zawodowej, izbą wytrzeźwień. Powstałe przed dniem wejścia w życie ustawy z dnia 5 września 2016 r. o zmianie ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, ustawy o pomocy społecznej oraz ustawy o zmianie ustawy o samorządzie gminnym oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1583), jednostki organizacyjne pomocy społecznej niespełniające wymagań o których mowa w art. 111 a i 113 c cyt. ustawy, mogą funkcjonować na dotychczasowych zasadach do 31 grudnia 2019 r. 4

5 Podmioty mogące prowadzić domy pomocy społecznejArt. 57 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej, określa podmioty, które mogą prowadzić domy pomocy społecznej, po uzyskaniu zezwolenia wojewody. Są nimi: jednostki samorządu terytorialnego, Kościół Katolicki, inne kościoły, związki wyznaniowe oraz organizacje społecznej,. Fundacje i stowarzyszenia inne osoby prawne, osoby fizyczne Zlecanie realizacji zadania z zakresu pomocy społecznej, w tym prowadzenie domów pomocy społecznej Zlecanie zadań z zakresu pomocy społecznej może nastąpić tylko na rzecz podmiotów uprawnionych wymienionych w art. 25 ustawy o pomocy społecznej. Niektóre podmioty niepubliczne, mimo, że mogą prowadzić działalność w sferze pomocy społecznej, nie będą mogły jej realizować w ramach zadań zleconych. Dotyczy to głównie osób fizycznych oraz osób prawnych, które prowadzą działalność w celu osiągnięcia zysku. Ich współpraca z administracją w ramach prowadzenia domów pomocy społecznej może opierać się jedynie na umowie bez zlecania zadań.

6 Przesłanki skierowania do domów pomocy społecznejPrzesłanki skierowania do domu pomocy społecznej wynikają z art. 54 us.1 ustawy o pomocy społecznej. Są nimi: konieczność całodobowej opieki z powodu wieku, choroby lub niepełnosprawności, brak możliwości samodzielnego funkcjonowania w codziennym życiu, brak możliwości zapewnienia przez gminę niezbędnej pomocy w formie usług opiekuńczych. Przesłanki muszą być spełnione łącznie. Pobyt w domu pomocy społecznej z zasady powinien być ostatecznością. Z wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 7 lipca 2016 r. sygn. Akt. IIISA/Kr 346/16 - samodzielne stwierdzenie przez pracownika socjalnego, że skarżąca porusza się samodzielnie w środowisku, załatwia sprawy urzędowe oraz samodzielnie prowadzi gospodarstwo domowe, nie może być uznane za wystarczające dla przyjęcia braku realizacji przesłanki w postaci niemożności samodzielnego funkcjonowania w życiu codziennym. Należy podzielić pogląd przyjmowany w orzecznictwie, że czym innym jest zdolność do samoobsługi i wymuszone samotnością samodzielne prowadzenie gospodarstwa i załatwianie pilnych spraw, a czym innym możliwość samodzielnego funkcjonowania w życiu codziennym w sensie obiektywnym (por. wyrok WSA w Bydgoszczy z dnia 3 grudnia 2009r., II SA/Bd 929/09). Przy ocenie dwóch pierwszych przytoczonych przesłanek istotne znaczenie ma dokumentacja lekarska. Możliwość zapewnienia przez organ administracji usług opiekuńczych, jednak w rozmiarze niewystarczającym, stanowi przesłankę uprawniającą do umieszczenia w domu pomocy społecznej. 6

7 Osobę spełniającą ww. przesłanki skierowania do dps, kieruje się do odpowiedniego typu domu, zlokalizowanego jak najbliżej miejsca zamieszkania osoby kierowanej, chyba, że okoliczności sprawy wskazują inaczej, po uzyskaniu zgody tej osoby lub jej przedstawiciela ustawowego na umieszczenie w domu pomocy społecznej, Jeżeli w placówce takiej nie ma wolnych miejsc, a ewentualny czas oczekiwania na miejsce przekracza 3 miesiące, osobę zainteresowaną kieruje się na jej wniosek do innego domu odpowiedniego typu, biorąc pod uwagę najbliższą możliwą lokalizację placówki. W przypadku braku miejsc w domu, do którego nastąpiło skierowanie, osoba wpisywana jest na listę oczekujących. W przypadku gdy osoba bezwzględnie wymagająca pomocy lub jej przedstawiciel ustawowy nie wyrażają zgody na umieszczenie w domu pomocy społecznej lub po umieszczeniu wycofają swoją zgodę, ośrodek pomocy społecznej lub dom pomocy społecznej są obowiązane do zawiadomienia o tym właściwego sądu, a jeżeli osoba taka nie ma przedstawiciela ustawowego lub opiekuna - prokuratora. Okolicznościami, które należy również brać pod uwagę przy wydawaniu decyzji w przedmiocie skierowania do dps, jak i przy zmianie tej decyzji są te określone w art. 55 ust. 1 i 2 ustawy o pomocy społecznej, tj.: zakres świadczonych usług odpowiadający indywidualnym potrzebom osoby kierowanej, z uwzględnieniem wolności, intymności, godności, poczucia bezpieczeństwa, stopnia fizycznej i psychicznej sprawności. W orzecznictwie podkreśla się, że organ pomocy społecznej, dokonując wyboru domu pomocy społecznej, do którego skierowana ma być osoba wymagająca całodobowej opieki, zobowiązany jest brać pod uwagę nie tylko typ domu pomocy społecznej, czas oczekiwania na miejsce w tym domu i zakres świadczonych w nim usług, ale również jej indywidualne potrzeby.

8 Dokumentacja niezbędna do wydania decyzji w przedmiocie skierowania do domu pomocy społecznejZgodnie z § 8 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 23 sierpnia 2012 r. w sprawie domów pomocy społecznej (Dz. U. z 27 sierpnia 2012 r. poz. 964) do domu kieruje się na podstawie: pisemnego wniosku osoby zainteresowanej - (chyba że podstawą skierowania jest orzeczenie sądu). Wniosek o skierowanie, za zgodą osoby ubiegającej się lub jej przedstawiciela ustawowego, może złożyć inna osoba fizyczna lub prawna, a także powiatowe centrum pomocy rodzinie lub ośrodek pomocy społecznej. rodzinnego wywiadu środowiskowego - przeprowadzonego przez pracownika socjalnego ośrodka pomocy społecznej właściwego ze względu na miejsce zamieszkania lub pobytu osoby ubiegającej się w dniu jej kierowania, zawierającego w szczególności pisemne stwierdzenie braku możliwości zapewnienia usług opiekuńczych w miejscu zamieszkania przez rodzinę i gminę. Zgodnie z § 5 rozporządzenia w sprawie rodzinnego wywiadu środowiskowego – w przypadku konieczności przeprowadzenia wywiadu z osobą ubezwłasnowolnioną wywiad przeprowadza się z jej opiekunem prawnym albo kuratorem, w obecności osoby ubezwłasnowolnionej i w miejscu jej przebywania. W przypadku gdy osoba ubiegająca się o przyznanie świadczenia przebywa w zakładzie leczniczym, w rozumieniu ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej, wywiad może przeprowadzić na wniosek kierownika ośrodka pomocy społecznej; pracownik socjalny zatrudniony w zakładzie albo pracownik socjalny ośrodka pomocy społecznej.

9 Do wniosku dołącza się:decyzję organu emerytalno-rentowego ustalającego wysokość emerytury lub renty oraz pisemną zgodę na ponoszenie opłaty i na jej potrącanie przez właściwy organ emerytalno-rentowy ze świadczenia emerytalnego lub rentowego, zgodnie z odrębnymi przepisami; oświadczenia o wysokości dochodu osoby ubiegającej się, małżonka, zstępnych przed wstępnymi zobowiązanych do ponoszenia opłaty, dochodu osoby małoletniej, w przypadku gdy opłatę będzie ponosić przedstawiciel ustawowy; zaświadczenie dotyczące uprawnień przysługujących kombatantom (art. 22 ustawy z dnia 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego, t.j. Dz. U. z 2012 r. poz. 400). W przypadku gdy do domu kieruje się osobę na podstawie orzeczenia sądu, wydanie decyzji o skierowaniu do domu nie wymaga przedłożenia dokumentów, o których mowa w § 8 ust. 1 i 2 ww. rozporządzenia. Dokumenty te powinny zostać skompletowane w terminie nieprzekraczającym trzech miesięcy od dnia wydania decyzji o skierowaniu do domu. Dokumenty określone w § 8 ust. 1 i 2 rozporządzenia, kompletuje ośrodek pomocy społecznej, miejsca zamieszkania osoby lub jej pobytu w dniu jej kierowania. Ośrodek ten wydaje decyzję o skierowaniu do domu, a w przypadku gdy osobę ubiegającą się kieruje się do domu o zasięgu ponadgminnym, dokumenty te ośrodek przekazuje do właściwego ze względu na siedzibę domu powiatowego centrum pomocy rodzinie. Zgodnie z § 9, w nagłych wypadkach, wynikających ze zdarzeń losowych, skierowanie i umieszczenie osoby w domu może nastąpić poza kolejnością oraz bez przedłożenia dokumentów, o których mowa w § 8 ust. 1 i 2. Dokumenty te powinny zostać skompletowane przez ośrodek pomocy społecznej, o którym mowa w § 8 ust. 1 pkt 1, w terminie trzech miesięcy od dnia przyjęcia tej osoby do domu.

10 Decyzja o skierowaniu do domu pomocy społecznej, o umieszczeniu w domu i ustalająca opłatę za pobyt w domu pomocy społecznej Pobyt w domu pomocy społecznej następuje na podstawie decyzji administracyjnej dotyczącej skierowania, odpłatności i umieszczenia. Decyzja w sprawie skierowania do domu pomocy społecznej powinna przede wszystkim rozstrzygać o przyznaniu lub nieprzyznaniu świadczenia określonego w art. 36 pkt 2 lit.o ustawy o pomocy społecznej oraz o typie placówki, w której adresat decyzji powinien zostać umieszczony. Skierowanie do dps i umieszczenie w dps: decyzję o skierowaniu do domu pomocy społecznej i decyzję ustalającą opłatę za pobyt w domu pomocy społecznej wydaje organ gminy właściwej dla tej osoby w dniu jej kierowania do domu. Zgodnie z art. 101 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej – właściwość miejscową gminy ustala się według miejsca zamieszkania osoby ubiegającej się o świadczenie. Zastosowanie w tym miejscu mają przepisy Kodeksu Cywilnego. W stosunku do osoby całkowicie ubezwłasnowolnionej wniosek o skierowanie do domu pomocy społecznej rozpatruje organ gminy właściwej ze względu na miejsce zamieszkania jej opiekuna. Zgodnie z art. 25 Kodeksu cywilnego, miejscem zamieszkania osoby fizycznej jest miejscowość , w której osoba przebywa z zamiarem stałego pobytu. Wyrażenie zamiaru stałego pobytu nie jest czynnością prawną, a tym samym nie wymaga złożenia stosownego oświadczenia. Adres zamieszkania nie przesądza o miejscu zamieszkania osoby fizycznej. O zamiarze stałego pobytu można mówić wówczas, gdy występują okoliczności pozwalające przeciętnemu obserwatorowi na wyciągnięcie wniosku, że określona miejscowość jest głównym ośrodkiem działalności dorosłej osoby fizycznej – (Post. Naczelnego Sądu Administracyjnego z 24 września 2014 r. I OW 96/14, Lex nr ).

11 decyzję o umieszczeniu w domu pomocy społecznej wydaje organ gminy prowadzącej dom lub starosta powiatu prowadzącego dom. Osoba ubiegająca się jest kierowana do domu na czas nieokreślony, chyba że wystąpi ona lub jej przedstawiciel ustawowy z wnioskiem o skierowanie do domu na czas określony. Regionalne domy pomocy społecznej: decyzję o skierowaniu do domu pomocy społecznej, wydaje marszałek województwa. W przypadku domu finansowanego z dochodów własnych samorządu województwa decyzję o skierowaniu wydaje organ gminy, a decyzję o umieszczeniu i opłacie za pobyt wydaje marszałek województwa, W przypadku regionalnego domu pomocy społecznej dla osób uzależnionych od alkoholu, decyzję o skierowaniu do domu pomocy społecznej i decyzję ustalająca opłatę za pobyt w domu pomocy społecznej wydaje organ gminy właściwej dla tej osoby w dniu jej kierowania do domu pomocy społecznej. Decyzję o umieszczeniu w regionalnym domu pomocy społecznej wydaje marszałek województwa. Decyzję o skierowaniu oraz o umieszczeniu w ww. domu pomocy społecznej, wydaje się na czas określony nie dłuższy niż 12 miesięcy, z możliwością przedłużenia do 18 miesięcy w uzasadnionych przypadkach

12 Kierowanie do domów pomocy społecznej osób z zaburzeniami psychicznymiZasady przyjmowania do domów pomocy społecznej osób psychicznie chorych reguluje ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 roku o ochronie zdrowia psychicznego (t.j. Dz. U. z 2016 poz. 546 ze zm.). Art. 38 tej ustawy stanowi, że osoba, która wskutek choroby psychicznej lub upośledzenia umysłowego: - nie jest zdolna do zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych, - nie ma możliwości korzystania z opieki innych osób oraz - potrzebuje stałej opieki i pielęgnacji, lecz nie wymaga leczenia szpitalnego, może być za jej zgodą lub zgodą przedstawiciela ustawowego przyjęta do domu pomocy społecznej.

13 Art. 39 ust. 1 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego stanowi, że jeżeli osoba, o której mowa w art. 38, lub jej przedstawiciel ustawowy nie wyrażają zgody na przyjęcie jej do domu pomocy społecznej, a brak opieki zagraża życiu tej osoby, organ do spraw pomocy społecznej może wystąpić do sądu opiekuńczego miejsca zamieszkania tej osoby z wnioskiem o przyjęcie do domu pomocy społecznej bez jej zgody. Jeżeli osoba wymagająca skierowania do domu pomocy społecznej ze względu na swój stan psychiczny nie jest zdolna do wyrażenia na to zgody, o jej skierowaniu do domu pomocy społecznej orzeka sąd opiekuńczy (art. 39 ust. 3 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego). Zapewnienie realizacji postanowienia sądowego o przyjęciu do domu pomocy społecznej osoby, o której mowa w art. 38, należy do starosty powiatu właściwego ze względu na miejsce zamieszkania tej osoby (art. 40 ust. 1 u.o.z.p.). Jeżeli osoba, wobec której wydano postanowienie o przyjęciu do domu pomocy społecznej, odmawia stawienia się w domu pomocy społecznej lub w inny sposób utrudnia wykonanie tego postanowienia, sąd z urzędu lub na wniosek organu do spraw pomocy społecznej może zarządzić zatrzymanie i przymusowe doprowadzenie tej osoby do domu pomocy społecznej przez Policję (art. 40 ust. 2 u.o.z.p.).

14 Kierowanie do domów pomocy społecznej na podstawie artKierowanie do domów pomocy społecznej na podstawie art. 65 ustawy o pomocy społecznej Do domów pomocy społecznej prowadzonych przez podmioty niepubliczne, o których mowa w art. 57 ust. 1 pkt 2-4 (Kościół Katolicki, inne kościoły, związki wyznaniowe, fundacje, stowarzyszenia, inne osoby prawne, osoby fizyczne), jeżeli nie są one prowadzone na zlecenie organu jednostki samorządu terytorialnego, nie stosuje się art ustawy (art. 65 ust. 1 u.p.s.)  Stosownie do art. 65 ust. 2 ustawy, w przypadku braku miejsc w domu pomocy społecznej o zasięgu gminnym lub powiatowym gmina może kierować osoby tego wymagające do domu pomocy społecznej, który nie jest prowadzony na zlecenie wójta (burmistrza, prezydenta miasta) lub starosty. W takim przypadku stosuje się odpowiednio art , z tym że wysokość opłaty za pobyt w takim domu określa umowa zawarta przez gminę z podmiotem prowadzącym dom. Skierowanie do domu pomocy społecznej prowadzonego przez podmiot niepubliczny następuje w formie decyzji administracyjnej, która w przypadku uwzględnienia podania będzie stanowiła podstawę do zawarcia umowy z daną placówką, a w przypadku odmowy będzie umożliwiała stronie złożenie odwołania od rozstrzygnięcia. Wydanie decyzji o skierowaniu, w świetle art. 65 ust. 2 ustawy ma charakter uznaniowy. Warunkiem koniecznym do możliwości uwzględnienia podania o skierowanie do dps, prowadzonym przez podmioty niepubliczne jest brak wolnych miejsc w domu o zasięgu gminnym i powiatowym. W żadnym przypadku osoby nie mogą być umieszczane w placówkach całodobowych, o których mowa w art. 67 ustawy o pomocy społecznej, które nie są domami pomocy społecznej i w których nie obowiązują przepisy dotyczące kierowania i ponoszonej odpłatności.

15 Zmiana decyzji administracyjnej o skierowaniu do domu pomocy społecznejZgodnie z art. 106 ust. 5 ustawy o pomocy społecznej, decyzję administracyjną zmienia się lub uchyla na niekorzyść strony bez jej zgody w przypadku zmiany przepisów prawa, zmiany sytuacji dochodowej lub osobistej strony, pobrania nienależnego świadczenia, a także można zmienić lub uchylić decyzję, jeżeli wystąpiły przesłanki, o których mowa w art. 11,12 i 107 ust. 5. Zmiana decyzji administracyjnej na korzyść strony nie wymaga jej zgody. Decyzja podjęta przez organ ma charakter konstytutywny (wyjątek stanowi m. in. art. 8 ust. 11 ustawy), co stanowi, że rozstrzygnięcie nie może działać wstecz, gdyż wywołuje ono skutki prawne wyłącznie na przyszłość, a tym samym decyzja uchylająca nie może dotyczyć okresu wcześniejszego niż data jej wydania. Pobyt i usługi świadczone w domu pomocy społecznej są jedną z form świadczenia niepieniężnego z pomocy społecznej. Marnotrawienie przyznanych świadczeń, o którym mowa w art. 11 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej, może dotyczyć także świadczeń usługowych, np. w postaci świadomego łamania regulaminu domu pomocy społecznej. Dlatego też: Decyzja o skierowaniu i umieszczeniu danej osoby w konkretnym domu pomocy społecznej na czas nieokreślony nie oznacza, że decyzja ta nie może ulec wzruszeniu. Domy pomocy społecznej działają w oparciu o przepisy ustawy o pomocy społecznej i na zasadach określonych w ustanowionych dla nich regulaminach. Nieprzestrzeganie postanowień regulaminu domu pomocy społecznej może w pewnych sytuacjach stanowić podstawę do cofnięcia przyznanej pomocy społecznej w tej postaci. 15

16 Ustalanie odpłatności za pobyt w domu pomocy społecznej:Z art. 61 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej wynika obowiązek wnoszenia opłaty za pobyt w DPS.  Obowiązani do wnoszenia opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej są w kolejności: 1) mieszkaniec domu, a w przypadku osób małoletnich przedstawiciel ustawowy z dochodów dziecka, 2) małżonek, zstępni przed wstępnymi, 3) gmina, z której osoba została skierowana do domu pomocy społecznej przy czym osoby i gmina określone w pkt 2 i 3 nie mają obowiązku wnoszenia opłat, jeżeli mieszkaniec domu ponosi pełną odpłatność. Pobyt w domu pomocy społecznej jest odpłatny. Opłata zostaje ustalona w decyzji administracyjnej wydanej przez organ gminy kierującej do domu. Odpłatność jest ustalana do wysokości średniego miesięcznego kosztu utrzymania. Podstawę prawną wydania decyzji ustalającej opłatę za pobyt w dps stanowią art kodeksu postępowania administracyjnego i art. 59 ustawy o pomocy społecznej. Zmiana miesięcznego kosztu utrzymania mieszkańca, dokonywana nie później niż do dnia 31 marca każdego roku nie wpływa na zmianę decyzji ustalającej mieszkańcowi opłatę za pobyt w dps.

17 Wysokość opłat ponoszonych przez osoby zobowiązaneZgodnie z art. 61 ust. 2 ustawy o pomocy społecznej opłatę za pobyt w domu pomocy społecznej wnoszą: mieszkaniec domu, nie więcej jednak niż 70% swojego dochodu, a w przypadku osób małoletnich przedstawiciel ustawowy z dochodów dziecka, nie więcej niż 70% tego dochodu; 2) małżonek, zstępni przed wstępnymi - zgodnie z umową zawartą w trybie art. 103 ust. 2: w przypadku osoby samotnie gospodarującej, jeżeli dochód jest wyższy niż 300% kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej, jednak kwota dochodu pozostająca po wniesieniu opłaty nie może być niższa niż 300% tego kryterium, b) w przypadku osoby w rodzinie, jeżeli posiadany dochód na osobę jest wyższy niż 300% kryterium dochodowego na osobę w rodzinie, z tym że kwota dochodu pozostająca po wniesieniu opłaty nie może być niższa niż 300% kryterium dochodowego na osobę w rodzinie; 3) gmina, z której osoba została skierowana do domu pomocy społecznej - w wysokości różnicy między średnim kosztem utrzymania w domu pomocy społecznej a opłatami wnoszonymi przez osoby, o których mowa w pkt 1 i 2. Natomiast ust. 2a przywołanego wyżej przepisu stwierdza, iż: „opłatę za pobyt w domu pomocy społecznej mogą wnosić osoby niewymienione w ust. 2”. W takim przypadku, podobnie jak wyżej, gmina wnosi opłatę w wysokości różnicy między średnim kosztem utrzymania w domu pomocy społecznej a opłatami wnoszonymi przez osoby o których mowa w ust. 1 pkt 1 i 2 oraz ust. 2a. W myśl art. 61 ust. 3 ustawy, w przypadku niewywiązywania się osób, o których mowa w art. 61 ust. 2 pkt 1 i 2 oraz ust. 2a, z obowiązku opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej opłaty te zastępczo wnosi gmina, z której osoba została skierowana do domu pomocy społecznej. Gminie przysługuje prawo dochodzenia zwrotu poniesionych na ten cel wydatków, na podstawie art. 104 ust. 3 ustawy o pomocy społecznej w związku z art. 61 ust. 3 ustawy.

18 Zobowiązanie członków rodziny osoby skierowanej do domu pomocy społecznej – umowa czy decyzja.Początkowo orzecznictwo sądów administracyjnych wyrażało stanowisko, że jedynym źródłem zobowiązania członków rodziny mieszkańca DPS jest wyłącznie umowa zawarta w trybie art. 103 ust.2 ustawy o pomocy społecznej. Natomiast obecnie w orzecznictwie obowiązuje mniej więcej jednolita praktyka, która jest jedynym (akceptowanym przez orzecznictwo) sposobem egzekwowania od członków rodziny części kosztów pobytu podopiecznego w domu pomocy społecznej, sprowadzającym do wydania decyzji administracyjnej w której organ powinien ustalić nie tylko wysokość należności przysługującej od osoby skierowanej ale także określić poszczególne osoby w kręgu bliskich podopiecznego zobowiązane do ponoszenia opłaty w konkretnej wysokości. W praktyce niektórych organów w decyzji o opłacie wymienia się także osoby: małżonka, zstępnych przed wstępnymi, które nie są zobowiązane do ponoszenia opłaty. Ustawa nie wyklucza takiej możliwości. Zgodnie z wyrokiem WSA w Rzeszowie z 11 września 2013 r. sygn. akt: II SA/Rz 454/13; „Sąd nie podziela stanowiska SKO, iż podstawą decyzyjnego zobowiązania do ponoszenia opłat za pobyt w domu pomocy społecznej jest umowa cywilnoprawna”. Wyznaczenie podmiotów zobowiązanych do ponoszenia odpłatności następuje w oparciu o przepis art. 61 ust. 1 i 2 ustawy. Przy kwalifikacji podmiotów zobowiązanych do ponoszenia opłaty obowiązuje kolejność w jakiej powstaje zobowiązanie.

19 Z wyroku WSA w Poznaniu z 8 marca 2013 r. sygnZ wyroku WSA w Poznaniu z 8 marca 2013 r. sygn. akt„: II SA/Po 884/12, wynika, że „…zawarcie umowy, o jakiej mowa w art. 103 ust. 2 ustawy o pomocy społecznej, służy jedynie określeniu wysokości opłaty wnoszonej za pobyt mieszkańca w domu pomocy społecznej, natomiast sam obowiązek uiszczania opłat ma charakter publicznoprawny i wynika z ustawy, a nie z umowy, będąc konkretyzowanym w decyzji administracyjnej”. Podobne stanowisko zajął WSA w Olsztynie w wyroku z 12 lutego 2015 r. sygn. Akt„: II SA/OI 1182/14. W sytuacji, w której umowa nie zostałaby podpisana, organ pomocy społecznej powinien ustalić wysokość opłaty w oparciu o dowody uzyskane w toku postępowania poprzedzającego skierowanie podopiecznego do domu pomocy społecznej. Ustawodawca uwzględniając różne sytuacje życiowe osób zobowiązanych, wprowadził możliwość ubiegania się o częściowe lub całkowite zwolnienie z ponoszenia opłat za pobyt w dps. Katalog tych okoliczności został zawarty w art. 64 ustawy o pomocy społecznej. Jest to katalog oczywiście otwarty. Należy pamiętać, że członek rodziny, który ma być zobowiązany, staje się stroną postępowania w sprawie ze wszystkimi jej uprawnieniami, w tym zapewnienie uczestnictwa w toczącym się postępowaniu – art. 28 k.p.a.