1 PROGRAMOWANIE SYSTEMOWE [1/3]LINUX PROGRAMOWANIE SYSTEMOWE [1/3]

2 Plan wykładu Procesy Sygnały

3 Procesy Procesy SygnałyK. Haviland, D. Gray, B. Salama, UNIX: Programowanie systemowe

4 Co to jest proces? 1/2 Proces to egzemplarz wykonywanego programu. Należy odróżnić proces od wątku - każdy proces posiada własną przestrzeń adresową, natomiast wątki posiadają wspólną sekcję danych. Na kontekst procesu składają się m.in.: identyfikator procesu, identyfikator grupy procesów, identyfikator użytkownika, identyfikator grupy użytkowników środowisko katalog roboczy kod programu rejestry stos sterta deskryptory plików akcje sygnałów biblioteki współdzielone narzędzia komunikacji międzyprocesowej

5 Co to jest proces? 2/2

6 Hierarchia procesów 1/2 Nowe procesy zwykle tworzone za pomocą fork lub vfork Dobrze zdefiniowana hierarchia procesów: jeden rodzic i zero lub więcej procesów potomnych. Proces init jest korzeniem tego drzewa. Podczas życia procesu za pomocą wywołania funkcji systemowej exec mogą być tworzone inne procesy inne programy Procesy kończą się zwykle po wywołaniu exit

7 Hierarchia procesów 2/2 Ładowania systemu

8 Kontekst procesu Przestrzeń adresowakod, dane, stos, pamięć współdzielona, ... Informacje kontrolne (u-obszar, tablica procesów proc) u-obszar, tablica procesów, odwzorowania stos jądra odwzorowania translacji adresów Dane uwierzytelniające ID użytkownika i grupy (rzeczywiste i efektywne) Zmienne środowiskowe zmienna=wartość zwykle przechowywane na spodzie stosu

9 Informacje kontrolne procesuU-obszar Część przestrzeni użytkownika (powyżej stosu). Zwykle odwzorowywany w ustalony adres. Zawiera informacje niezbędne podczas wykonywania procesu. Może być wymieniany (ang. swapped) Tablica procesów Proc Zawiera informacje konieczne m.in. wtedy, gdy proces nie wykonuje się. Nie może być wymieniany (ang. swapped). Tradycyjna tabela o ustalonym rozmiarze.

10 U-obszar i tablica ProcKontekst procesu Wskaźnik do pozycji w tablicy Proc Rzeczywisty/efektywny UID argumenty, zwracane wartości lub błędy bieżącego wywołania funkcji systemowej. Tablica reakcji na sygnały Tabela deskryptorów plików Bieżący katalog i bieżący korzeń. Tablica Proc ID procesu i grupy Wskaźnik na U-obszar Stan procesu Wskaźniki na kolejki – planowania, uśpione, etc. Priorytet Informacja zarządzania pamięcią Flagi (znaczniki) Tablica odebranych i nieobsłużonych sygnałów Pozycja w tablicy procesów ma następujące pola: Pole stanu, które identyfikuje stan procesu. Pole z informacją, która pozwala jądru zlokalizować proces i jego u-obszar w pamięci głównej lub pomocniczej. Jądro używa tej informacji, żeby przełączyć kontekst do procesu, gdy przechodzi on ze stanu "gotowy do wykonania w pamięci" do stanu "wykonywany w trybie jądra" lub ze stanu "wywłaszczony" do stanu "wykonywany w trybie użytkownika". Ponadto używa tej informacji podczas wymiany (lub stronicowania) procesów między pamięcią główną i pomocniczą (między dwoma stanami "w pamięci" i dwoma stanami "poza pamięcią"). Pozycja w tablicy procesów zawiera także pole z rozmiarem procesu, aby jądro wiedziało, ile pamięci trzeba przydzielić na proces. Kilka identyfikatorów użytkownika (ID użytkownika lub UID) określa różne przywileje procesu. Pola UID np. określają zbiór procesów, które mogą wysyłać do siebie sygnały. Identyfikatory procesu (ID procesu lub PID) specyfikują wzajemne relacje między procesami. Pola te są ustawiane, gdy proces wchodzi do stanu "utworzony" w wywołaniu funkcji fork. Deskryptor zdarzenia, gdy proces jest w stanie uśpionym. Parametry szeregowania umożliwiają jądru określenie porządku, w jakim procesy przechodzą do stanów "wykonywany w trybie jądra" i "wykonywany w trybie użytkownika". Pole sygnałów wylicza sygnały wysłane do procesu i jeszcze nie obsłużone. U-obszar zawiera pola, które dokładniej charakteryzują stany procesu: Wskaźnik do tablicy procesów identyfikuje pozycję odpowiadającą temu u-obszarowi. Rzeczywisty (ang. real) i obowiązujący (ang. effective) identyfikator użytkownika określają różne przywilije przysługujące procesowi, takie jak prawa dostępu do plików. Pola liczników rejestrują czas spędzony przez proces (i jego potomków) w trybie użytkownika i jądra. Tablica wskazuje, jak proces chce reagować na sygnay. Pole terminala sterującego identyfikuje terminal, z którego proces powołano do życia (ang. login terminal), jeśli taki istnieje. Pole błędu rejestruje błędy napotkane podczas wykonania funkcji systemowej. Pole wartości przekazywanej zawiera wynik wykonania funkcji systemowej. Parametry wejścia-wyjścia opisują ilość danych do transmisji, adres źródłowej (docelowej) tablicy danych w przestrzeni adresowej użytkownika, adresy bajtowe operacji wejścia-wyjścia itd. Bieżący katalog i bieżący korzeń opisują środowisko systemu plików procesu. Tablica deskryptorów plików użytkownika rejestruje pliki otwarte przez proces. Pola graniczne określają rozmiar procesu i pliku, jaki proces może zapisać. Pola uprawnień modyfikują ustawienie praw dostępu do plików tworzonych przez proces.

11 Dane uwierzytelniające użytkownikaKażdy użytkownik posiada przypisany unikalny ID użytkownika (uid) oraz ID grupy (gid). Superużytkownik (root) ma uid == 0 i gid == 0 Każdy proces posiada zarówno rzeczywisty jak i efektywny ID. Efektywny ID => tworzenie plików i dostęp, Rzeczywisty ID => rzeczywisty właściciel procesu. Stosowany podczas wysyłania sygnałów. Efektywny lub rzeczywisty ID nadawcy musi być równy rzeczywistemu ID odbiorcy.

12 Uproszczony graf stanu procesów

13 Operacje blokowania W przypadku, gdy zasoby są niedostępne (być może zablokowane), proces ustawia flagę i wywołuje sleep() sleep umieszcza proces w kolejce zablokowanych procesów, ustawia stan asleep i wywołuje swtch() Gdy zasób jest zwalniany, wywoływana jest funkcja wakeup() Wszystkie uśpione procesy są budzone, a ich stan ustawiany na gotowy (procesy umieszczane są w kolejce procesów gotowych). W stanie wykonywania proces musi sprawdzić, czy zasób jest dostępny.

14 Szeregowanie procesówUnix może jednocześnie (współbieżnie) wykonywać wiele procesów Algorytm planowania round-robin z wywłaszczeniami Każdy proces posiada przydzielony, ustalony kwant czasu Procesy w trybie jądra mają przypisane priorytet jądra (priorytet uśpiony), który jest wyższy niż priorytety użytkownika. Priorytety: jądra 0-49, użytkownika

15 Tworzenie procesu fork exec Tworzy nowy procesKopiuje pamięć wirtualna rodzica Kopiuje katalog roboczy i deskryptory otwartych plików Zwraca procesowi rodzicielskiemu wartość PID potomka Zwraca procesowi potomnemu wartość 0 exec Nadpisuje istniejący proces nowym kodem z podanego programu

16 Tworzenie procesu Wywołanie systemowe fork klonuje aktualny procesWywołanie systemowe exec zastępuje bieżący proces Zwykle fork jest wywoływany przed exec A A A’ A B

17 Działanie fork Kod Dane Dane Stos Stos Obszar użytkownika

18 Efektywna implementacja forkKopiuj po zapisie Kod Kod Dane Dane Dane Stos Stos Stos Stos Obszar użytkownika Obszar użytkownika Obszar użytkownika Obszar użytkownika Przed zapisem do obszaru Dane Po zapisie do obszaru Dane

19 Działanie exec Kod Kod Przed Po Dane Dane Stos Obszar użytkownika

20 Kończenie procesu Wywoływana jest funkcja exitZamyka otwarte pliki Zwalnia inne zasoby Zapisuje statystyki użytkowania zasobów i status powrotu w tablicy procesów Budzi rodzica (jeśli czeka) Wywołuje swtch Proces jest w stanie zombie Rodzic gromadzi, via funkcje wait, status zakończenia procesu i statystyki użytkowania zasobów

21 Utrzymywana informacja o procesieKatalog roboczy Tablica deskryptorów plików ID procesu Liczba używana do identyfikacji procesu ID grupy procesów Liczba używana do identyfikacji zbioru procesów ID procesu rodzica ID procesu, który utworzył proces

22 Utrzymywana informacja o procesieEfektywny ID użytkownika i grupy Użytkownik i grupa, którzy mają prawo uruchomienia procesu Rzeczywisty ID użytkownika i grupy Użytkownik i grupa, którzy wywołali proces umask Domyślne prawa dostępu do nowo tworzonego pliku Zmienne środowiskowe

23 Środowisko procesu Zbiór par nazwa-wartość związanych z procesemKlucze i wartości są napisami Przekazywane procesom potomnym Nie mogą być zwracane z powrotem Typowe przykłady: PATH: gdzie szukać programów TERM: typ terminala

24 Identyfikacja procesów#include #include pid_t getpid(void); Zwraca identyfikator bieżącego procesu pid_t getppid(void); Zwraca identyfikator procesu macierzystego

25 Identyfikacja właścicieli procesów#include #include uid_t getuid(void); Zwraca rzeczywisty ID użytkownika dla aktualnego procesu uid_t geteuid(void); Zwraca efektywny ID użytkownika dla aktualnego procesu gid_t getgid(void); Zwraca rzeczywisty ID grupy bieżącego procesu gid_t getegid(void); Zwraca efektywny ID grupy bieżącego procesu

26 Czas działania procesu#include clock_t times(struct tms *buf); Zwraca zużyty czas zegarowy liczony w taktach zegara struct tms { clock_t tms_utime; /* user time */ clock_t tms_stime; /* system time */ clock_t tms_cutime; /* user time of children */ clock_t tms_cstime; /* system time of children */ }; Return Value times() returns the number of clock ticks that have elapsed since an arbitrary point in the past. For Linux 2.4 and earlier this point is the moment the system was booted. Since Linux 2.6, this point is (2^32/HZ) (i.e., about 429 million) seconds before system boot time. The return value may overflow the possible range of type clock_t. On error, (clock_t) -1 is returned, and errno is set appropriately.

27 Tworzenie nowego procesu: fork 1/2#include #include pid_t fork(void); Funkcja tworzy proces potomny różniący się zasadniczo od procesu macierzystego jedynie wartościami PID i PPID. W systemie Linux funkcja implementuje mechanizm copy-on-write (stały narzut czasowy jedynie na skopiowanie tablicy stron rodzica i utworzenie nowej struktury procesu) Funkcja zwraca PID potomka do procesu macierzystego, wartość 0 do procesu potomnego i wartość -1 w przypadku błędu.

28 Tworzenie nowego procesu: fork 2/2test-fork.c #include #include #include int main () {    pid_t child_pid;    printf ("Program główny przed fork(), PID = %d\n", (int) getpid ());    child_pid = fork ();    if (child_pid > 0) {      printf ("To jest proces macierzysty o numerze PID = %d\n", (int) getpid ());      printf ("Numer PID potomka wynosi %d\n", (int) child_pid);    }    else if (child_pid == 0) {      printf ("To jest proces potomny o numerze PID = %d\n", (int) getpid ());      printf ("Numer PID procesu macierzystego wynosi %d\n", (int) getppid());    }    return 0; }

29 Tworzenie nowego procesu: vfork#include #include pid_t vfork(void); Funkcja różni się od fork tym, że wykonanie rodzica jest zawieszane do momentu wykonania przez potomka execve lub _exit. Potomek nie kopiuje tablicy stron rodzica. Funkcja ma większe znaczenie w systemach, w których fork nie implementuje mechanizmu copy-on-write.

30 Proces potomny a proces macierzysty 1/2Proces potomny dziedziczy po procesie macierzystym: rzeczywiste i efektywne identyfikatory użytkownika i grupy, deskryptory plików (i pozycje w plikach) identyfikatory dodatkowych grup, identyfikator sesji, terminal sterujący, sygnalizator ustanowienia identyfikatora użytkownika oraz sygnalizator ustanowienia identyfikatora grupy, bieżący katalog roboczy, katalog główny, maskę tworzenia plików, maskę sygnałów oraz dyspozycje obsługi sygnałów, sygnalizator zamykania przy wywołaniu funkcji exec (close-on-exec) dla wszystkich otwartych deskryptorów plików, środowisko, przyłączone segmenty pamięci wspólnej, ograniczenia zasobów systemowych.

31 Proces potomny a proces macierzysty 2/2Różnice między procesem potomnym i macierzystym: wartość powrotu z funkcji fork, różne identyfikatory procesów, inne identyfikatory procesów macierzystych - w procesie potomnym jest to identyfikator procesu macierzystego; w procesie macierzystym identyfikator procesu macierzystego nie zmienia się, w procesie potomnym wartości tms_utime, tms_cutime i tms_ustime są równe 0, potomek nie dziedziczy blokad plików, ustalonych w procesie macierzystym, w procesie potomnym jest zerowany zbiór zaległych sygnałów.

32 Uruchamianie programów: exec... 1/3#include int execve(const char *filename, char *const argv[], char *const envp[]); Funkcja uruchamia program wskazany przez filename argv jest tablicą łańcuchów przekazywanych jako argumenty nowego programu, pierwszym argumentem jest powtórzona nazwa programu. envp jest tablicą łańcuchów postaci klucz=wartość, która jest przekazywana jako środowisko do nowego programu. argv i envp muszą być zakończone wskaźnikiem pustym (NULL). tablica argumentów oraz środowisko są dostępne w funkcji main wywoływanego programu.

33 Uruchamianie programów: exec... 2/3execve nie powraca po pomyślnym wywołaniu, segmenty text, data, bss oraz segment stosu procesu wywołującego zostają nadpisane przez odpowiedniki ładowanego programu, wywoływany program dziedziczy PID procesu wywołującego i wszelkie deskryptory otwartych plików, które nie są ustawione jako close-on-exec, sygnały oczekujące na proces wywołujący zostają wyczyszczone, sygnałom, które były przechwytywane przez proces wywołujący, zostaje przypisana ich domyślna obsługa, Jeżeli plik programu wskazywany przez filename ma ustawiony bit set-uid, to efektywny identyfikator użytkownika procesu wywołującego jest ustawiany na właściciela pliku programu res=fcntl( fd, F_GETFD,0) fcntl( fd, F_SETFD,0) fcntl( fd, F_SETFD,1)

34 Uruchamianie programów: exec... 3/3#include extern char **environ; int execl(const char *path, const char *arg, ...); int execlp(const char *file, const char *arg, ...); int execle(const char *path, const char *arg, ..., char * const envp[]); int execv(const char *path, char *const argv[]); int execvp(const char *file, char *const argv[]);

35 Kończenie procesu: exit#include void exit(int status); Funkcja powoduje normalne zakończenie programu i zwraca do procesu macierzystego wartość status. Wszystkie funkcje zarejestrowane za pomocą atexit są wykonywane w kolejności odwrotnej niż zostały zarejestrowane, a wszystkie otwarte strumienie są zamykane po opróżnieniu ich buforów. Taki sam efekt daje wywołanie instrukcji return funkcji main.

36 Kończenie procesu: _exit#include void _exit(int status); Funkcja “natychmiast” kończy proces, z którego została wywołana. Wszystkie przynależące do procesu otwarte deskryptory plików są zamykane; wszystkie jego procesy potomne są przejmowane przez proces 1 (init), a jego proces macierzysty otrzymuje sygnał SIGCHLD. _exit nie wywołuje żadnych funkcji zarejestrowanych za pomocą funkcji atexit

37 Kończenie procesu: atexit#include int atexit(void (*func)(void)); Procedura rejestruje bezargumentową funkcję wskazaną przez func. Wszystkie funkcje zakończenia zarejestrowane za pomocą atexit przy zakończeniu będą wywoływane w odwrotnej kolejności.

38 Synchronizacja procesów: wait#include #include pid_t wait(int *status); Funkcja zatrzymuje wykonywanie bieżącego procesu aż do zakończenia procesu potomka lub aż do dostarczenia sygnału kończącego bieżący proces lub innego, dla którego wywoływana jest funkcja obsługi sygnału. Jeśli potomek zakończył działanie przed wywołaniem tej funkcji ( “zombie"), to funkcja kończy się natychmiast. Wszelkie zasoby potomka są zwalniane. Jeśli status nie jest równe NULL to funkcja zapisuje dane o stanie zakończonego potomka w buforze wskazywanym przez status. Zwracany jest PID zakończonego potomka albo -1 w przypadku błędu

39 Synchronizacja procesów: waitpid 1/2#include #include pid_t waitpid(pid_t pid, int *status, int options); Funkcja zawiesza wykonywanie bieżącego procesu dopóki potomek określony przez pid nie zakończy działania lub dopóki nie zostanie dostarczony sygnał, którego akcją jest zakończenie procesu lub wywołanie funkcji obsługującej sygnały.

40 Synchronizacja procesów: waitpid 2/2Wartość pid może być: < -1 oczekiwanie na dowolny proces potomny, którego ID grupy procesów jest równy wartości bezwzględnej pid -1 oczekiwanie na dowolny proces potomny (takie samo zachowanie, jakie wykazuje wait) 0 oczekiwanie na każdy proces potomny, którego ID grupy procesu jest równe ID grupy procesu wywołującego funkcję. > 0 oczekiwanie na potomka, którego ID procesu jest równy wartości pid. Ustawienie options na WNOHANG oznacza natychmiastowy powrót z funkcji, jeśli potomek nie zakończył pracy. Funkcja zwraca wtedy wartość 0.

41 Przedwczesne zakończenie i ‘zombie’Proces potomny kończy się w czasie, gdy jego proces rodzicielski nie wykonuje funkcji wait Proces potomny staje się procesem zombie i umieszczany jest w stanie zawieszenia. Nadal zajmuje pozycję w tablicy procesów jądra, ale nie używa innych zasobów jądra. Pozycja w tablicy procesów zostanie zwolniona po wywołaniu przez rodzica funkcji wait. Proces rodzicielski kończy się, gdy jeden lub więcej procesów potomnych ciągle działa Procesy potomne (w tym potencjalne procesy zombie) są adoptowane przez proces init.

42 Sygnały Procesy SygnałyK. Haviland, D. Gray, B. Salama, UNIX: Programowanie systemowe

43 Sygnały Zdarzenia asynchroniczne i wyjątkiSygnały generowane są za pomocą funkcji systemowej kill() Operacje domyślne lub specyficzne programy obsługi napisane przez użytkownika Ustawiają bit w masce sygnału w tablicy procesów

44 Sygnały Sygnał: wiadomość, którą proces może przesłać do procesu lub grupy procesów, jeśli tylko ma odpowiednie uprawnienia (Zdarzenia asynchroniczne i wyjątki). Typ wiadomości reprezentowany jest przez nazwę symboliczną Dla każdego sygnału otrzymujący go proces może: Jawnie zignorować sygnał (bit w masce sygnałów w tablicy procesów nie jest ustawiany – brak śladu odebrania sygnału) Realizować specjalne działania za pomocą tzw. signal handler (np. funkcja użytkownika) W przeciwnym przypadku realizowane jest działanie domyślne (zwykle proces kończony) Wybrane sygnały mogą być również blokowane, tzn. ich nadejście jednorazowo jest odznaczane w masce sygnałów w tablicy procesów ale obsługa jest odkładana do momentu zdjęcia blokady.

45 Przykład sygnałów 1/3 Jeśli istnieje potomek, to wysyła sygnał SIGCHLD do rodzica (wartość 20,17 lub 18 zależna od architektury – dla i386 i ppc 17). Jeśli rodzic chce czekać na zakończenie potomka, to powiadamia system, że chce przechwycić sygnał SIGCHLD Jeśli nie zasygnalizuje oczekiwania, to sygnał SIGCHLD jest przez niego ignorowany (standardowa obsługa) W większości systemów dokładny opis obsługiwanych sygnałów wraz z ich domyślną obsługą i dodatkowymi informacjami umieszczany jest w 7 manualu signal (man 7 signal)

46 Przykład sygnałów 2/3 SIGINT Sygnał przerwania generowany zwykle, gdy użytkownik naciśnie klawisz przerwania na terminalu. SIGQUIT Sygnał przerwania generowany gdy użytkownik naciśnie na terminalu klawisz zakończenia pracy. Sygnał SIGQUIT jest podobny do sygnału SIGINT, ale dodatkowo generuje obraz pamięci. SIGKILL Bezwarunkowe zakończenie procesu (proces odbierający ten sygnał nie może go ani zignorować, ani przechwycić). SIGTSTP Sygnał wysyłany do procesu po naciśnieciu klawisza zawieszenia (na ogół CRTL+Z) lub klawisza zawieszenia z opóźnieniem (CTRL+Y). Proces zawieszony (zatrzymany), można wznowić sygnałem SIGCONT. SIGILL Sygnał ten jest generowany po wystąpieniu wykrywanej sprzętowo sytuacji wyjątkowej, spowodowanej przez niewłaściwą implementację systemu. SIGSTOP Sygnał ten zatrzymuje proces. Podobnie jak sygnał SIGKILL nie może zostać zignorowany lub przechwycony. Działanie zatrzymanego procesu można wznowić sygnałem SIGCONT.

47 Przykład sygnałów 3/3 SIGSEGV Sygnał generowany po wystąpieniu błędu sprzętowego spowodowanego przez niewłaściwą implementację systemu. Sygnał naruszenia segmentacji pojawia się na ogół wtedy, kiedy proces odnosi się do takiego adresu w pamięci, do którego nie ma dostępu. SIGALARM Sygnał budzika generowany przez f-cję unsigned int alarm(unsigned int sec); SIGCHLD Sygnał wysyłany do procesu, kiedy jego potomny proces się skończył. SIGUSR1, SIGUSR2 Sygnały definiowane przez użytkownika, których można używać do komunikacji między procesami. SIGTERM Domyślny sygnał wysyłany przez komendę kill. Wymusza zawieszenie procesu.

48 Obsługa sygnałów Wykonujący się proces q Pojawia się “SIG#” dla “p”/* kod procesu p */ . . . signal(SIG#, sig_hndlr); /* DOWOLNY KOD */ void sig_hndlr(...) { /* DOWOLNY KOD */ } Wykonujący się proces q Pojawia się “SIG#” dla “p” sig_hndlr wykonuje się w przestrzeni adre- sowej procesu p q jest blokowany q wznawia wykonywanie

49 Wysyłanie sygnałów: kill 1/2#include #include int kill(pid_t pid, int sig); Funkcja systemowa kill może służyć do przesłania dowolnego sygnału do dowolnego procesu lub do dowolnej grupy procesów. Jeśli pid ma wartość dodatnią, to sygnał sig jest przesyłany do procesu pid. Jeśli pid jest równy 0, to sig jest przesyłany do wszystkich procesów należących do tej samej grupy, co proces bieżący. Jeśli pid jest równy -1, to sygnał jest przesyłany do wszystkich procesów, oprócz procesu nr 1 (init), szczegóły poniżej. Jeśli pid jest mniejszy niż -1, to sygnał jest przesyłany do wszystkich procesów należących do grupy procesów o numerze -pid.

50 Wysyłanie sygnałów: kill 2/2Linux pozwala procesowi wysłać sygnał do samego siebie, ale wywołanie kill(-1,sig) pod Linuksem nie powoduje wysłania sygnału do bieżącego procesu. Aby proces miał prawo wysłać sygnał do procesu pid musi on mieć uprawnienia roota albo rzeczywisty lub efektywny ID użytkownika procesu wysyłającego musi być równy rzeczywistemu ID lub zachowanemu set UID procesu otrzymującego sygnał.

51 Obsługa sygnałów: signal 1/2#include typedef void (*sighandler_t)(int); sighandler_t signal(int signum, sighandler_t handler); Funkcja instaluje nową obsługę sygnału signum. Obsługa sygnału ustawiana jest na handler, który może być funkcją podaną przez użytkownika lub SIG_IGN albo SIG_DFL. Po przyjściu sygnału do procesu: jeśli obsługa odpowiedniego sygnału została ustawiona na SIG_IGN, to sygnał jest ignorowany. jeśli obsługa została ustawiona na SIG_DFL, to podejmowana jest domyślna akcja skojarzona z sygnałem. jeśli jako obsługa sygnału została ustawiona funkcja sighandler to wywoływana jest funkcja sighandler z argumentem signum. Sygnały SIGKILL i SIGSTOP nie mogą być ani przechwycone, ani zignorowane. Funkcja zwraca poprzednią wartość obsługi sygnału, lub SIG_ERR w przypadku błędu.

52 Obsługa sygnałów: signal 2/2test-signal-1.c ... void (*f)(); f=signal(SIGINT,SIG_IGN); /* ignorowanie sygnału sigint*/ signal(SIGINT,f); /*przywrócenie poprzedniej reakcji na syg.*/ signal(SIGINT,SIG_DFL); /*ustaw. standardowej reakcji na syg.*/ test-signal-2.c void moja_funkcja(int s) { printf("Został przechwycony sygnał %d\n„, ); return 0; } main(){ signal(SIGINT, moja_funkcja); /* przechwycenie sygnału */ ... }

53 Obsługa sygnałów: sigaction 1/4#include int sigaction(int signum, const struct sigaction *act, struct sigaction *oldact); Wywołanie systemowe używane do zmieniania akcji, którą obiera proces po odebraniu określonego sygnału. signum określa sygnał i może być dowolnym prawidłowym sygnałem poza SIGKILL i SIGSTOP. Jeśli act jest niezerowe, to nowa akcja dla sygnału signum jest brana z act. Jeśli oldact też jest niezerowe, to poprzednia akcja jest w nim zachowywana. struct sigaction { void (*sa_handler)(int); void (*sa_sigaction)(int, siginfo_t *, void *); sigset_t sa_mask; int sa_flags; void (*sa_restorer)(void); }

54 Obsługa sygnałów: sigaction 2/4sa_handler podaje akcję, związaną z sygnałem signum i może to być m.in SIG_DFL dla akcji domyślnej, SIG_IGN dla akcji ignorowania lub wskaźnik do funkcji obsługującej sygnał. Funkcja ta ma tylko jeden argument, w którym będzie przekazany numer sygnału. sa_sigaction podaje akcję zamiast sa_handler jeżeli w sa_flags ustawiono SA_SIGINFO. Funkcja ta otrzymuje numer sygnału jako pierwszy argument, wskaźnik do siginfo_t jako drugi argument oraz wskaźnik do ucontext_t (zrzutowany na void *) jako jej trzeci argument. sa_mask podaje maskę sygnałów, które powinny być blokowane podczas wywoływania handlera sygnałów. Dodatkowo, sygnał, który wywołał handler będzie zablokowany, chyba że użyto flagi SA_NODEFER. sa_flags podaje zbiór flag, które modyfikują zachowanie procesu obsługi sygnałów. Jest to zbiór wartości połączonych bitowym OR (np. flaga SA_RESETHAND odtwórz akcję sygnałową do stanu domyślnego po wywołaniu handlera sygnałów a SA_SIGINFO określa, że handler sygnałów pobiera 3 argumenty, a nie jeden )

55 Obsługa sygnałów: sigaction 3/4Parametr siginfo_t z sa_sigaction jest strukturą zawierającą następujące elementy: siginfo_t { int si_signo; /* Numer sygnału */ int si_errno; /* Wartość errno */ int si_code; /* Kod sygnału */ pid_t si_pid; /* Id procesu wysyłającego */ uid_t si_uid; /* Rzeczywisty ID użytkownika wysyłającego procesu */ int si_status; /* Kod zakończenia lub sygnał */ clock_t si_utime; /* Czas spędzony w przestrzeni użytkownika */ clock_t si_stime; /* Czas spędzony w przestrzeni systemu */ sigval_t si_value; /* Wartość sygnału */ int si_int; /* sygnał POSIX.1b */ void * si_ptr; /* sygnał POSIX.1b */ void * si_addr; /* Adres pamięci, który spowodował błąd */ int si_band; /* Zdarzenie grupy (band event) */ int si_fd; /* Deskryptor pliku */ }

56 Obsługa sygnałów: sigaction 4/4test-sigaction-1.c void obslugaint(int s) { printf("Tak mnie nie przerwiesz!\n"); } int main(void) { int x = 1; sigset_t iset; struct sigaction act; sigemptyset(&iset); act.sa_handler = &obslugaint; act.sa_mask = iset; act.sa_flags = 0; sigaction(SIGINT, &act, NULL); while (x != 0) { printf("Skoncze sie dopiero kiedy wprowadzisz 0\n"); scanf("%d", &x); } return 0; }

57 Blokowanie sygnałów: sigprocmask 1/2#include int sigprocmask(int how, const sigset_t *set, sigset_t *oldset); Funkcja zmienia maskę blokowanych sygnałów procesu. Jej zachowanie zależy od ustawionej opcji how: SIG_BLOCK dodanie do aktualnej maski sygnałów z zestawu set SIG_UNBLOCK usunięcie z aktualnej maski sygnałów z zestawu set SIG_SETMASK ustawienie aktualnej maski na zbór sygnałów z zestawu set Jeżeli oldset nie jest ustawione na NULL, to jest pod nim zapisywany zestaw sygnałów sprzed zmiany. Jeżeli set jest ustawione na NULL, to maska sygnałów pozostaje niezmieniona, ale ustawienia aktualnej maski są zapisywane w oldset (o ile różne od NULL).

58 Blokowanie sygnałów: sigprocmask 2/2test-sigprocmask.c #include #include #include int main(void) { int i = 0; sigset_t iset; sigemptyset(&iset); sigaddset(&iset, SIGALRM); sigaddset(&iset, SIGINT); sigprocmask(SIG_BLOCK, &iset, NULL); alarm(5); while (1) printf("%d\n", i++); return 0; }

59 Zbiory sygnałów #include int sigemptyset(sigset_t *set); Funkcja ustawia pusty zbiór sygnałów set int sigfillset(sigset_t *set); Funkcja ustawia kompletny zbiór sygnałów set int sigaddset(sigset_t *set, int signum); Funkcja dodaje do zbioru sygnałów set sygnał signum int sigdelset(sigset_t *set, int signum); Funkcja usuwa ze zbioru sygnałów set sygnał signum int sigismember(const sigset_t *set, int signum); Funkcja sprawdza czy sygnał signum jest zawarty w zbiorze set.