1 PROJEKT DOFINANSOWANY ZE ŚRODKÓW MINISTRA NAUKI I SZKOLNICTWA WYŻSZEGO „Komercjalizacja wiedzy i wyników badań naukowych” wnioski i rekomendacje Robert Gadowski

2 PROJEKT DOFINANSOWANY ZE ŚRODKÓW MINISTRA NAUKI I SZKOLNICTWA WYŻSZEGO Wnioski i rekomendacje dotyczące dalszego rozwoju przedsiębiorczości w polskich szkołach wyższych oraz ich pracowników naukowych i naukowo-dydaktycznych zostały opracowane na podstawie wyników badań:  jakościowych - identyfikacja aktualnych poglądów władz szkół wyższych i środowiska akademickiego na stan przedsiębiorczości akademickiej, w tym na funkcjonowanie stymulatorów i barier jej rozwoju;  ilościowych (badania uzupełniające) -skwantyfikowanie stopnia oddziaływania zidentyfikowanych czynników na rozwój przedsiębiorczości akademickiej,

3 PROJEKT DOFINANSOWANY ZE ŚRODKÓW MINISTRA NAUKI I SZKOLNICTWA WYŻSZEGO Celem nadrzędnym projektu „Komercjalizacja wiedzy i wyników badań naukowych” było określenie najbardziej pożądanych form wsparcia oraz opracowanie na tej podstawie rekomendacji służących programowaniu działań:  władz wyższych uczelni,  Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego,  innych agend rządowych i organizacji pozarządowych wspierających przedsiębiorczość akademicką.

4 PROJEKT DOFINANSOWANY ZE ŚRODKÓW MINISTRA NAUKI I SZKOLNICTWA WYŻSZEGO. Wnioski i rekomendacje z badania dotyczącą następujących obszarów: 1.brak niezbędnych do założenia i prowadzenia przedsiębiorstwa środków finansowych, 2.tworzenie funduszy kapitałowych na wejścia kapitałowe lub wsparcie finansowe, sprecyzowana polityka finansowej w zakresie wsparcia przedsiębiorstw akademickich, 3.wykorzystanie coachingu i doradztwo biznesowe, 4.powiązanie osiągnięć komercyjnych z karierą naukową, 5.polityka powierzania stanowisk kierowniczych w strukturze uczelni, 6.współpraca uczelni z przemysłem, 7.klimat, jaki otacza przedsiębiorców akademickich.

5 PROJEKT DOFINANSOWANY ZE ŚRODKÓW MINISTRA NAUKI I SZKOLNICTWA WYŻSZEGO Ad.1 Środki finansowe na komercjalizację i działalność gospodarczą baza kapitałowa polskich uczelni bankowy kredyt inwestycyjny giełda pap. wartościowych lub giełda rynków alternatywnych zasoby finansowe twórców fundusze inwestycyjne inwestorzy kapitałowi typu PE/VC, fundusze zalążkowe

6 PROJEKT DOFINANSOWANY ZE ŚRODKÓW MINISTRA NAUKI I SZKOLNICTWA WYŻSZEGO Brak niezbędnych do założenia i prowadzenia przedsiębiorstwa środków finansowych, ( tzw. luka kapitałowa), jest szczególnie istotny w przypadku technologii innowacyjnych, z natury rzeczy charakteryzujących się wysokim ryzykiem Praktycznie jedynym dostępnym obecnie sposobem wsparcia kapitałowego nowo powstałej firmy akademickiej jest dofinansowanie ze środków pomocowych, co jednak w dłuższym horyzoncie czasowym nie może być traktowane jako normalne rozwiązanie systemowe. Ad.1

7 PROJEKT DOFINANSOWANY ZE ŚRODKÓW MINISTRA NAUKI I SZKOLNICTWA WYŻSZEGO Autorzy raportu proponują utworzenie funduszu zalążkowego (seed fund), z zakresem działania ograniczonym statutowo do wspomagania wdrożeń wyników prac badawczych prowadzonych w jednostkach naukowych, który będzie spełniać następujące założenia: fundusz działa w formie spółki akcyjno-komandytowej o publiczno-prywatnej strukturze kapitałowej, prywatnym akcjonariuszem strategicznym jest bank komercyjny lub fundusz inwestycyjny, dysponujący znacznymi środkami i posiadający duże doświadczenie w operacjach kapitałowych, akcjonariuszami publicznymi są Narodowe Centrum Badań I Rozwoju oraz jednostki naukowe, w tym szkoły wyższe, zainteresowane w finansowaniu ze środków funduszu wdrożeń wyników prowadzonych w tych jednostkach prac badawczych, zarząd funduszu pełni prywatny inwestor strategiczny, fundusz korzysta – na ogólnych zasadach – ze wsparcia Krajowego Funduszu Kapitałowego. Ad.1

8 PROJEKT DOFINANSOWANY ZE ŚRODKÓW MINISTRA NAUKI I SZKOLNICTWA WYŻSZEGO Wdrożenia nowych idei technologicznych z jednej strony mogą przynieść zyski o ponadprzeciętnej, niekiedy bardzo wysokiej rentowności. Z drugiej – są obciążone podwyższonym ryzykiem, często kończą się fiaskiem komercyjnym. Stąd istotnym warunkiem skutecznego funkcjonowania Funduszu Wspomagania Wdrożeń jest dysponowanie odpowiednio dużym kapitałem, pozwalającym na jednoczesne finansowanie wielu przedsięwzięć. Tylko wówczas można racjonalnie przewidywać, że co najmniej jedno z nich przyniesie zyski, które z nadwyżką pokryją straty na nietrafionych wdrożeniach. Brak odpowiedniego kapitału u działających dziś na polskim rynku „aniołów biznesu” powoduje ich superostrożną politykę i finansowanie wyłącznie przedsięwzięć sprawdzonych, które co prawda nie przynoszą na ogół ponadprzeciętnych zysków, lecz za to rzadko kończą się całkowitym niepowodzeniem finansowym. Ad.1

9 PROJEKT DOFINANSOWANY ZE ŚRODKÓW MINISTRA NAUKI I SZKOLNICTWA WYŻSZEGO Żaden z pracowników naukowych uczestniczących w badaniach nie potrafił udzielić odpowiedzi, czy ich uczelnie posiadają fundusz kapitałowy, pożyczkowy lub gwarancyjny przeznaczony na wejścia kapitałowe do nowych firm typu spin-off lub wsparcie finansowe innych przedsiębiorstw akademickich. Wyniki badań pozwalają wnioskować, że polskie szkoły wyższe ani takich kapitałów nie tworzą, ani nie posiadają sprecyzowanej polityki finansowej w zakresie wsparcia przedsiębiorstw akademickich. Ad.2 Jako uzupełnienie bądź alternatywna wobec Funduszu Wspomagania Wdrożeń powinny być wydzielone ze środków finansowych uczelni fundusze, przeznaczone na wejścia kapitałowe lub pożyczki bądź gwarancje związane z finansowaniem akademickich inwestycji wdrożeniowych.

10 PROJEKT DOFINANSOWANY ZE ŚRODKÓW MINISTRA NAUKI I SZKOLNICTWA WYŻSZEGO Ad.3 Z przeprowadzonych badań wynika, iż uczelniane jednostki wsparcia nie wykorzystują należycie, instrumentów wsparcia przedsiębiorstw akademickich takich jak coaching i doradztwo biznesowe. Obserwacje środowiska akademickiego pokazują wyraźnie, iż w wielu przypadkach pracownikom brakuje zarówno wiedzy, jak i praktyki z zakresie podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej, co jest powodem ich słabej samooceny, a w jej efekcie zaniechania prób podejmowania samodzielnej działalności gospodarczej. Dokształcanie pracowników w obszarze przedsiębiorczości, jest na polskich uczelniach zjawiskiem stosunkowo nowym. Przeprowadzone badania pokazały, że poziom prowadzonych szkoleń jest różnie oceniany, zarówno pod kątem ich przydatności w zakresie przedsiębiorczości akademickiej jak i kompetencji osób prowadzących te szkolenia.

11 PROJEKT DOFINANSOWANY ZE ŚRODKÓW MINISTRA NAUKI I SZKOLNICTWA WYŻSZEGO Zadania jednostek wsparcia przedsiębiorczości akademickiejAd.3 pomoc przy sporządzaniu wniosków o dofinansowanie projektów i szkolenia w tym zakresie prowadzenie badania rynku w zakresie zapotrzebowania na innowacje, poszukiwanie informacji o możliwościach współpracy z gospodarką, współdziałanie przy pracach nad planem prac badawczo- rozwojowych uczelni, wspomaganie pozyskiwania środków finansowych na prowadzenie działalności gospodarczej, udzielanie pomocy w przygotowaniu wniosków o dofinansowanie, dokumentacji kredytowych i biznes planów, prowadzenie marketingu wyników prac badawczych mających szanse komercjalizacji, pośredniczenie w obrocie prawami własności intelektualnej i przemysłowej, pomoc prawna i organizacyjna, w szczególności przy zakładaniu przedsiębiorstwa akademickiego i we wstępnej fazie jego rozwoju, szkolenia w zakresie pozyskiwania funduszy i zarządzania przedsiębiorstwem akademickim.

12 PROJEKT DOFINANSOWANY ZE ŚRODKÓW MINISTRA NAUKI I SZKOLNICTWA WYŻSZEGO Ad.3 Pracownicy powinni rekrutować się z osób z kilkuletnią praktyką zawodową poza uczelnią, w przedsiębiorstwach i funduszach inwestycyjnych Funkcje kierownicze powinny pełnić osoby z dużym doświadczeniem w zakresie zarządzania, zdobytym w zaawansowanych technologicznie firmach, i rozległymi kontaktami osobistymi w świecie biznesu i finansów. Forma działalności jednostek wsparcia przedsiębiorczości akademickiej- samodzielny podmiot gospodarcze, prowadzący „normalną” działalność biznesową, pełen rozrachunek gospodarczy bez ograniczeń prawnych, finansowych i organizacyjnych, wynikających z przepisów o szkolnictwa wyższym, statutowych uprawnień organów uczelni, obowiązującego uczelnię systemu płac, itd. Wykonywanie tych funkcji wymaga wzmocnienia kompetencji

13 PROJEKT DOFINANSOWANY ZE ŚRODKÓW MINISTRA NAUKI I SZKOLNICTWA WYŻSZEGO Ad.4 Zdecydowana większość pracowników naukowych, którzy wzięli udział w badaniach, nie widzi większego wpływu osiągnięć wdrożeniowych na ich formalną pozycję naukową czy służbową. Dość duża grupa respondentów uważa nawet, że działalność związana z wdrożeniami utrudnia awans naukowy. Wyniki badań świadczą, iż obowiązujące dotychczas kryteria nadawania stopni i tytułów naukowych oraz oceny dorobku naukowego nie stymulują przedsiębiorczości akademickiej. Pilne zmiany legislacyjne

14 PROJEKT DOFINANSOWANY ZE ŚRODKÓW MINISTRA NAUKI I SZKOLNICTWA WYŻSZEGO Ad.5 Ocena nauczyciela akademickiego DydaktykaNaukaPrzedsiębiorczość (opracowanie własne autorów raportu)

15 PROJEKT DOFINANSOWANY ZE ŚRODKÓW MINISTRA NAUKI I SZKOLNICTWA WYŻSZEGO Ad.5 Przeprowadzone badania wskazały na:  nikłą mobilność pracowników naukowo- dydaktycznych, szczególnie w obszarze „nauka- przemysł”,  powierzanie funkcji kierowników instytutów czy katedr technologicznych głownie osobom o uznanym dorobku naukowym, lecz bez żadnej praktyki przemysłowej czy gospodarczej. Tymczasem zwłaszcza dla dziedzin o szczególnym znaczeniu dla zastosowań praktycznych - jak nauki techniczne czy rolnicze - jednym z kryteriów warunkujących możliwość objęcia stanowiska kierowniczego powinno być posiadanie kilkuletniej praktyki przemysłowej.

16 PROJEKT DOFINANSOWANY ZE ŚRODKÓW MINISTRA NAUKI I SZKOLNICTWA WYŻSZEGO Współpraca uczelni z przemysłem jest często przypadkowa i chaotyczna. Ocena działań uczelni w nawiązywaniu kontaktów z przemysłem wynikająca z przeprowadzonych badań jest wyraźnie negatywna:  rzadka koncentracja potencjału wielu różnych jednostek organizacyjnych na określanych przez władze uczelni problemach gospodarczych czy technologicznych,  relacje władze uczelni – indywidualny pracownik naukowy, czy władze uczelni są gotowe wspierać konkretne inicjatywy badawczo-rozwojowe i rozwijać kontakty z przemysłem w ramach potrzeb poszczególnych jednostek lub osób.,  według respondentów uczelnie nie pomagają w nawiązywaniu współpracy z przedstawicielami gospodarki, najczęściej taka współpraca wynika z kontaktów osobistych naukowców, co wpływa na późniejszy jej rozwój,  brak pomocy ze strony władz uczelni również w rozwijaniu i podtrzymywaniu już nawiązanych kontaktów. Ad.6

17 PROJEKT DOFINANSOWANY ZE ŚRODKÓW MINISTRA NAUKI I SZKOLNICTWA WYŻSZEGO Zalecany model współpracy uczelnia wyższa – przemysł. Ad.6 prowadzenie przez uczelnie systematycznych analiz popytu na innowacje technologiczne identyfikacja konkretnych potrzeb przemysłu ukierunkowanie badań naukowców na te, których potrzebuje gospodarka oraz zachęcanie do pracy nad tematami, na które istnieje zapotrzebowanie na rynku specjalizacja uczelni w zakresie współpracy z konkretnymi gałęziami przemysłu

18 PROJEKT DOFINANSOWANY ZE ŚRODKÓW MINISTRA NAUKI I SZKOLNICTWA WYŻSZEGO Klimat na uczelni oceniano na podstawie:  zajmowania się problematyką przedsiębiorczości na forum publicznym,  stosunku uczelni do przedsiębiorczej aktywności pracowników naukowych i ewentualnego ograniczania ich działań,  postrzegania i oceny pracowników naukowych prowadzących działalność gospodarczą,  motywowania pracowników do podejmowania działalności gospodarczej i współpracy z przemysłem. Ad.7

19 PROJEKT DOFINANSOWANY ZE ŚRODKÓW MINISTRA NAUKI I SZKOLNICTWA WYŻSZEGO Ad.7 Częstotliwość poruszania problematyki przedsiębiorczości akademickiej na forum publicznym uczelni oraz charakter dyskusji, według opinii badanych (opracowanie własne na podstawie analizy wyników badań)

20 PROJEKT DOFINANSOWANY ZE ŚRODKÓW MINISTRA NAUKI I SZKOLNICTWA WYŻSZEGO Aż połowa ankietowanych uważa, że postawa przedsiębiorcza jest czynnikiem wspomagającym karierę naukową. 30 % respondentów spotkało się z przypadkiem ograniczania przedsiębiorczości akademickiej, choć bariery wynikały nie tylko z postaw i zachowań władz uczelni, ale również z ogólnego nastawienia środowiska akademickiego.

21 PROJEKT DOFINANSOWANY ZE ŚRODKÓW MINISTRA NAUKI I SZKOLNICTWA WYŻSZEGO Jedna trzecia rozmówców jest zachęcana przez uczelnię do podejmowania działań zmierzających do komercjalizacji wyników prowadzonych przez nich badań naukowych. Jedna trzecia ankietowanych ocenia stopień zachęty jako niewielki, nie dostrzega żadnych działań w tym zakresie, część respondentów uznawała działania podejmowane przez władze uczelni za demotywujące.

22 PROJEKT DOFINANSOWANY ZE ŚRODKÓW MINISTRA NAUKI I SZKOLNICTWA WYŻSZEGO Około 40 % osób, z którymi przeprowadzano wywiady, zauważa poprawę w postrzeganiu przez władze uczelni pracowników naukowych prowadzących działalność gospodarczą. 53 % respondentów jest zdania, że prowadzenie przez nich własnego przedsiębiorstwa może się spotkać z niechęcią przełożonego

23 PROJEKT DOFINANSOWANY ZE ŚRODKÓW MINISTRA NAUKI I SZKOLNICTWA WYŻSZEGO Analizując wyniki wywiadów wyraźnie dostrzega się brak społeczno- psychologicznego wsparcia przedsiębiorczości ze strony władz uczelni, m.in. poprzez wysoką publiczną ocenę aktywności biznesowej, przy jednoczesnym budowaniu struktur organizacyjnych i wprowadzaniu uregulowań prawnych.

24 PROJEKT DOFINANSOWANY ZE ŚRODKÓW MINISTRA NAUKI I SZKOLNICTWA WYŻSZEGO