1 Projekt edukacyjny „Myślę, decyduję, działam – finanse dla najmłodszych”Projekt realizowany z Narodowym Bankiem Polskim w ramach programu edukacji ekonomicznej.

2 Program warsztatów – r. do godz Przyjazd i rejestracja uczestników warsztatów – przerwa kawowa na „Dzień dobry” – – Przywitanie i wprowadzenie do projektu (Ewa Kruk – SKEF) – – Cele i treści edukacji ekonomicznej – obszary wiadomości i umiejętności (dr hab. Małgorzata Żytko, prof. UW; Ewa Kruk) – – Metody edukacji ekonomicznej – założenia pakietu edukacyjnego, metody pracy (dr hab. Małgorzata Żytko, prof. UW; Ewa Kruk) – Zagospodarowanie przestrzeni w klasie, współpraca z rodzicami (dr hab. Małgorzata Żytko, prof. UW) – – lunch – – warsztaty: grupa I – Tworzenie indywidualnych planów zajęć oraz praca z pakietem edukacyjnym (dr hab. Małgorzata Żytko, prof. UW; Ewa Kruk) grupa II – Praca z pakietem edukacyjnym (dr Alina Kalinowska) – – przerwa kawowa – warsztaty: grupa I - Praca z pakietem edukacyjnym (dr hab. Małgorzata Żytko, prof. UW) grupa II – Tworzenie indywidualnych planów zajęć oraz praca z pakietem edukacyjnym (dr Alina Kalinowska; Ewa Kruk) Ok – kolacja

3 Program warsztatów – r. 08.00 – – warsztaty: grupa I – Praca z pakietem edukacyjnym (dr Alina Kalinowska) grupa II – Praca z pakietem edukacyjnym (dr hab. Małgorzata Żytko, prof. UW; Ewa Kruk) – – przerwa kawowa – – warsztaty: grupa I – Praca z pakietem z pakietem edukacyjnym (dr Alina Kalinowska; Ewa Kruk) grupa II – Praca z pakietem z pakietem edukacyjnym (dr hab. Małgorzata Żytko, prof. UW) – przerwa kawowa – – Wprowadzenie do celów i metod badania ewaluacyjnego, narzędzia badania ewaluacyjnego – (dr hab. Małgorzata Żytko, prof. UW) – – podsumowanie, sprawy organizacyjne (dr hab. Małgorzata Żytko, prof. UW; dr Alina Kalinowska; Ewa Kruk; Magdalena Nastrabasz-Janczarska) Ok – lunch i wyjazd

4 Dlaczego warto wprowadzać edukację finansową już od przedszkola?

5 Znaczenie edukacji finansowejEdukacja finansowa - warunek rozwoju rynków finansowych w UE, Edukacja finansowa umożliwia zdobywanie umiejętności niezbędnych do racjonalnego poruszania się na rynku finansowym (identyfikacja szans i zagrożeń) Edukacja finansowa -elementem edukacji obywatelskiej.

6 Rozumienie mechanizmów finansowychWiedza i rozumienie mechanizmów finansowych Umiejętności i kompetencje w zakresie finansów Odpowiedzialność M. Penczar, Ocena poziomu edukacji finansowej w Polsce na tle krajów UE w: Rola edukacji finansowej w ograniczaniu wykluczenia finansowego, Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową, Konrad Adenauer Stiftung, Gdańsk 2014

7 Edukacja finansowa najmłodszychEfektywne, odpowiedzialne i bezpieczne funkcjonowanie w społeczeństwie wymaga: dobrej orientacji w zagadnieniach finansowych związanych z zarabianiem pieniędzy, gospodarowaniem pieniędzmi, oszczędzaniem i inwestowaniem, rozumienia zasad działania różnych instytucji finansowych.

8 Doświadczenia dzieci – zróżnicowana wiedza osobistauczestniczą w rodzinnych zakupach, porównywanie cen produktów, oszczędzanie pieniędzy na określony cel, korzystanie przez dorosłych z rożnych form płatności, brak pieniędzy w rodzinie i ograniczenia z tym związane.

9 Dzieci a gospodarka rynkowaDzieci uczestniczą na co dzień w aktywnościach: są konsumentami, podlegają wpływom reklamowym, są pożądanym i atrakcyjnym klientem, mają ogromny wpływ na rodziców i ich zakupy są szczególnie podatni na manipulację.

10 Edukacja finansowa ważna dla rozwoju społecznego dzieci i kształtowania postaw obywatelskich, wspiera budowanie krytycznego i odpowiedzialnego stosunku do rzeczywistości społeczno-ekonomicznej, wspiera rozwój umiejętności i zdolności matematycznych w kontekście codziennych doświadczeń wspiera rozwój językowy dzieci

11 Kompetencje XXI wieku zdobywanie i przetwarzanie informacji docierających z różnych źródeł, krytyczne, twórcze myślenie, identyfikowanie i rozwiązywanie problemów, podejmowanie decyzji i poszukiwanie rozwiązań na podstawie różnych przesłanek, z wykorzystaniem nowoczesnych technologii, zadawanie ważnych pytań. Szczególnie istotne umiejętności: praca w zespole, negocjowanie w grupie różnych rozwiązań, efektywne i sprawne komunikowanie się, wykorzystywanie zwrotnych informacji kształtujących naszą wiedzę i umiejętność. proces uczenia się ma społeczny charakter , uczymy się z kimś i w określonym kontekście edukacyjnym, który powinien tworzyć ” innowacyjne środowisko uczenia się”. H.Dumont, D. Instance, F. Benavides (red.), Istota uczenia się. Wykorzystanie wyników badań w praktyce. Tłum. Z. Janowska, Warszawa 2013

12 Wprowadzenie do projektu

13 Cel główny: Rozwój świadomości finansowej wśród odbiorców projektu poprzez realizację, innowacyjnego programu edukacji finansowej "Myślę, decyduję, działam - finanse dla najmłodszych" w kolejnych 3 latach szkolnych, począwszy od 2016/17 (pierwsza klasa) do 2018/19 (trzecia klasa).

14 Cele szczegółowe: Rozwój wiedzy finansowej wśród uczniów poprzez zapoznanie dzieci z podstawowymi pojęciami z zakresu ekonomii, poznanie wybranych instytucji finansowych, budowanie wiedzy dzieci na temat pieniądza. Rozwój umiejętności finansowych wśród uczniów poprzez umożliwienie dzieciom osobistego przeżycia sytuacji edukacyjnych związanych z zarządzaniem pieniędzmi, zdobywania doświadczeń przy rozwiązywaniu problemów, rekonstruowania umiejętności związanych z funkcjonowaniem w rzeczywistości finansowej, w trakcie realizacji zajęć "Myślę, decyduję, działam „ na I etapie edukacji.

15 Cele szczegółowe c.d.: Rozwój postawy krytycznego myślenia uczniów, w tym znaczenia decyzji finansowych w życiu rodziny, w trakcie realizacji zajęć "Myślę, decyduję, działam - finanse dla najmłodszych" w kolejnych 3 latach szkolnych. Rozwój kompetencji zawodowych wśród nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej poprzez udział w dwudniowych warsztatach metodycznych, dwudniowym seminarium podsumowującym projekt oraz realizację 72 godzin zajęć pozalekcyjnych programu "Myślę, decyduję, działam - finanse dla najmłodszych", w kolejnych 3 latach szkolnych.

16 Działania w projekcie Doradztwo metodyczne Informowanie o projekcieWarsztaty metodyczne Przeprowadzenie pre-testu Seminarium podsumowujące Realizacja zajęć w klasie I Przeprowadzenie post-testu Doradztwo metodyczne Konkurs – plakat wykonany w zespołach, zachęcający do oszczędzania Informowanie o projekcie Konkurs wiedzy Realizacja zajęć w klasie II Realizacja zajęć w klasie III Konkurs – opowieść graficzna „Jak gospodaruję swoim kieszonkowym?” Przeprowadzenie mid-testu

17 Cele edukacji ekonomicznej – czyli jakie umiejętności i postawy chcemy rozwijać u dzieci?Wiedza z zakresu ekonomii Funkcjonowanie w rzeczywistości finansowej Osobiste przeżycie sytuacji edukacyjnych Rozumienie humanistycznego wymiaru procesów finansowych Rozwijanie postawy krytycznego myślenia

18 Cele edukacji ekonomicznej – czyli jakie umiejętności i postawy chcemy rozwijać u dzieci?Podstawowe pojęcia i instytucje finansowe, produkty i usługi finansowe Budowanie wiedzy nt. pieniądza (aspekt historyczny) Wiedza z zakresu ekonomii Zdobywanie doświadczeń poprzez rozwiazywanie problemów Ustalanie strategii negocjowania Argumentowanie, stawianie hipotez i ich weryfikowanie Funkcjonowanie w rzeczywistości finansowej

19 Cele edukacji ekonomicznej – czyli jakie umiejętności i postawy chcemy rozwijać u dzieci?Zarządzanie pieniędzmi w konkretnych sytuacjach Umiejętność argumentacji (opłacalność) Krytyczne czytanie tekstów związanych z pieniędzmi Osobiste przeżycie sytuacji edukacyjnych Rozwijanie umiejętności wartościowania Namysł nad wyborami (styl życia) Rozumienie humanistycznego wymiaru procesów finansowych Świadome poruszanie się wśród mechanizmów ekonomicznych Poznawanie sensu procesów społecznych uwikłanych w te mechanizmy Rozwijanie postawy krytycznego myślenia

20 Cele edukacji ekonomicznej można zamknąć w następujących kategoriach umiejętności wspierających rozwój poznawczy i społeczno-emocjonalny dziecka: pytać i dowiadywać się; doświadczać i działać; oceniać i wybierać wartości; dyskutować i myśleć krytycznie.

21 Treści edukacji ekonomicznej - obszary wiedzy w projekciePieniądze Zarabianie pieniędzy Gospodarstwo domowe Przedsiębiorstwo Sklep Instytucje finansowe Oszczędzanie i inwestowanie Solidarność i wzajemna pomoc

22 Treści edukacji ekonomicznej – czyli czego chcemy o pieniądzach nauczyć dzieci?I. Pieniądze Historia pieniądza – wymiana barterowa Rodzaj zapłaty Pieniądze jako wartość Waluty Różne waluty Podróż zagraniczna

23 Karty wiedzy w obszarach projektowychObszar I. „Pieniądze”: Historia pieniądza – plakat i opowiadanie Zabezpieczenia banknotów Bankomat Karta płatnicza

24 II. Zarabianie pieniędzyTreści edukacji ekonomicznej – czyli czego chcemy o pieniądzach nauczyć dzieci? II. Zarabianie pieniędzy Skąd się biorą pieniądze Zawody i wynagrodzenie Praca we własnej firmie Emigracja i imigracja zarobkowa Podatki od zarobków

25 Karty wiedzy w obszarach projektowychObszar II. „Zarabianie pieniędzy”: Pojęcie osoby bezrobotnej Wynagrodzenie brutto i netto - opowiadanie Pojęcia w słowniczku: praca „na czarno”, emigracja i imigracja zarobkowa Zawody - ciekawostki

26 III. Gospodarstwo domoweTreści edukacji ekonomicznej – czyli czego chcemy o pieniądzach nauczyć dzieci? III. Gospodarstwo domowe Piramida wydatków Budżet domowy (rodziny) Wydatki w rodzinie Oszczędzanie w domu Leczenie Ubezpieczenia

27 Karty wiedzy w obszarach projektowychObszar III. „Gospodarstwo domowe”: Opowiadanie o Maćku, który został bankrutem Fotograf Peter Menzel i pisarz Faith D'Aluisio „Hungry Planet; What the World Eats” – przedstawiają rodziny z 24 krajów * Zdjęcia na slajdach poniżej : Portraits/G0000zmgWvU6SiKM/C0000k7JgEHhEq0w

28 Treści edukacji ekonomicznej – czyli czego chcemy o pieniądzach nauczyć dzieci?IV. Przedsiębiorstwo Produkcja i usługi Budżet przedsiębiorstwa Reklama produktów Zyski przedsiębiorstwa Zawody Firma – zyski i straty

29 Karty wiedzy w obszarach projektowychObszar IV. „Przedsiębiorstwo”: Produkt to pojęcie marketingowe, a dobro – ekonomiczne Dobra = towary + usługi Opowiadanie „Własna firma” Crowdfunding – w 1977 r. zespół Marillion zebrał 60 tys.USD na trasę koncertową Cykl życia produktu

30 Treści edukacji ekonomicznej – czyli czego chcemy o pieniądzach nauczyć dzieci?V. Sklep Zakupy Branże sklepowe Reklama towaru Pozyskiwanie klientów Wizyta w sklepie Ceny towarów Organizowanie sklepiku szkolnego

31 Karty wiedzy w obszarach projektowychObszar V. „Sklep”: Samodzielne zakupy – wyprawa do sklepu Centra handlowe Ochrona konsumenta (gwarancja, rękojmia, zwrot towaru, paragon) Targi świata

32 VI. Instytucje finansoweTreści edukacji ekonomicznej – czyli czego chcemy o pieniądzach nauczyć dzieci? VI. Instytucje finansowe Kredyt Spłacanie kredytu Konto osobiste Karta płatnicza Spółdzielcza kasa oszczędnościowo-kredytowa Dług

33 Karty wiedzy w obszarach projektowychObszar VI. „Instytucje finansowe”: BIK, BFG Kredyt, pożyczka Raty równe i malejące Opowiadanie „Kredytowe potyczki” „Pożyczki serowe”

34 VII. Oszczędzanie i inwestowanieTreści edukacji ekonomicznej – czyli czego chcemy o pieniądzach nauczyć dzieci? VII. Oszczędzanie i inwestowanie Oszczędzanie pieniędzy Rodzaje inwestycji Giełda - zysk Giełda – strata Inwestowanie na giełdzie Kurs akcji na giełdzie

35 Karty wiedzy w obszarach projektowychObszar VII. „Oszczędzanie i inwestowanie”: Oszczędzanie a inwestowanie Ryzyko inwestycyjne i dywersyfikacja Skarbonki - ciekawostki

36 VIII. Solidarność i wzajemna pomocTreści edukacji ekonomicznej – czyli czego chcemy o pieniądzach nauczyć dzieci? VIII. Solidarność i wzajemna pomoc Wzajemna pomoc w trudnych sytuacjach Sposoby udzielania i poszukiwania pomocy Znaczenie pomocy finansowej w sytuacjach trudnych życiowo

37 Karty wiedzy w obszarach projektowychObszar VIII. „Solidarność i wzajemna pomoc”: Altruizm, egoizm i solidarność NGO i organizacje pożytku publicznego Wolontariat Opowiadanie „Wielkie zmiany w Królestwie” Ojciec Banków Żywności – John Van Hengel

38 Treści edukacji ekonomicznej – czyli czego chcemy o pieniądzach nauczyć dzieci?Integrowanie wiedzy wokół ekonomii Edukacja językowa Edukacja matematyczna Edukacja artystyczna Edukacja przyrodniczo-społeczna

39 Założenia edukacji matematycznej zawarte w pakiecie

40 Czytanie tekstów matematycznych Matematyka jako narzędzie rozumienia rzeczywistości (również finansowej) Czytanie tekstów matematycznych Treść zadań opowiada o realnych sytuacjach finansowych

41 Matematyka jako narzędzie rozwiązywania problemówSamodzielność uczniów Możliwość dostosowania poziomu trudności do uczniów Tworzenie nowych problemów do rozwiązania

42 Matematyka jako badanie w działaniuCzytanie i tworzenie wykresów Używanie przedmiotów do badania

43 Metody edukacji finansowej – czyli jak uczyć dzieci o pieniądzachMetody edukacji finansowej – czyli jak uczyć dzieci o pieniądzach? Metody pracy Indywidualny dobór treści pakietowych do możliwości klasy. Łączenie tematów finansowych z programem szkolnym. Współpraca z rodzicami/opiekunami )list do rodziców, informacja o kieszonkowym). Wykorzystanie metody projektu w pracy z uczniami.

44 Elementy pakietu edukacyjnegoElementy do wycięcia – pomoc dydaktyczna w trakcie zajęć Słowniczek pojęć Teksty do czytania Ciekawostki Dodatkowe ćwiczenia Przeznaczone dla uczniów podczas realizacji projektów edukacyjnych Objaśnienie koncepcji, Opis projektów z propozycjami działań edukacyjnych Poradnik dla nauczyciela Karty pracy Materiały dodatkowe Karty wiedzy

45 Struktura projektu Rozmowa w kręgu. Praca w grupach.Zadania matematyczne. Praca domowa

46 Zagospodarowanie przestrzeni w klasie – cele ogólneUstawienie ławek i innych mebli w sposób umożliwiający pracę w grupach Przygotowywanie miejsc inicjujących tematykę finansową

47 Zagospodarowanie przestrzeni w klasie – cele szczegółoweUstawienie ławek i innych mebli w sposób umożliwiający pracę w grupach wykorzystanie na innych lekcjach Przygotowywanie miejsc inicjujących tematykę finansową samodzielność gromadzenie i porządkowanie informacji kreatywność świadomość własnej przestrzeni w klasie

48 Zagospodarowanie przestrzeni w klasiePrzestrzeń współpracy Drzewo słów Muzeum pieniądza Sklep Bank/Kasa

49 Przestrzeń współpracy

50 Drzewo słów kapitał budżet kredyt

51 Muzeum pieniądza Złoty polski

52 Sklep Decydowanie o towarach Szukanie cen i ich przeliczaniePosługiwanie się pieniędzmi Posługiwanie się wagą

53 Bank/Kasa

54 Współpraca z rodzicami - celeZachęcanie rodziców do współodpowiedzialności za edukację finansową dziecka Tworzenie płaszczyzny ścisłej współpracy Angażowanie rodziców do spędzania czasu wspólnie z dzieckiem Zdjęcia z filmu Iside Out https://www.youtube.com/watch?v=8Cn1pYnAZSE

55 Współpraca z rodzicamiList do rodziców Rozmowy, wspólne poszukiwanie informacji, partnerstwo, słuchanie przemyśleń dziecka Kieszonkowe Włączanie w praktyczne zarzadzanie pieniędzmi swoimi i całej rodziny (np. drobne zakupy)

56 Praca w grupach

57 Wprowadzenie do celów i metod badania ewaluacyjnegoCele badania ewaluacyjnego Metody badania ewaluacyjnego Narzędzia badania ewaluacyjnego dr hab. Małgorzata Żytko, prof. UW

58 Podsumowanie Narzędzia: planner i dziennik zajęćPlatforma wymiana doświadczeń Czas na pytania

59 Wsparcie w realizacji projektu– doradztwo metodyczne, projektowanie zajęć, trudności w realizacji – zadania matematyczne – treści ekonomiczne

60 Dziękujemy za udział w warsztatach!