1 Projekt: „Pomerania” regionem modelowym dsProjekt: „Pomerania” regionem modelowym ds. współpracy terytorialnej w zakresie badań przesiewowych noworodków współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego Nr INT Projekt „Pomerania” regionem modelowym ds. współpracy terytorialnej w zakresie badań przesiewowych noworodków – Nr INT jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego

2 Mariusz Ołtarzewski Instytut Matki i Dziecka WarszawaZastosowanie badania tandemowej spektrometrii mas (MS/MS) we wczesnej diagnostyce wad metabolizmu Mariusz Ołtarzewski Instytut Matki i Dziecka Warszawa Szczecin Projekt „Pomerania” regionem modelowym ds. współpracy terytorialnej w zakresie badań przesiewowych noworodków jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego - Nr INT

3 Ośrodki badań przesiewowych w PolsceWarszawa-IMiD 3 3

4 Badania Przesiewowe Noworodków w PolsceMS/MS (pilotaż) SŁUCH (WOŚP) CF ( ) Acydurie organiczne i inne zaburzenia metabolizmu pośredniego Zaburzenia transportu i beta-oksydacji kwasów tłuszczowych Aminoacydopatie Galaktozemia (GALT) Deficyt biotynidazy (BIOT) Wrodzony przerost kory nadnerczy (CAH) Testy klasyczne WNT PKU (kolorymetr.) (1983) (1964) Inne (66%) MS/MS (2010 – 25%) (XI %) 20 wrodzonych wad metabolizmu Nie badane (AA+AC) 4 4

5 Wzór bibuły do pobrań i etykiety z kodemStrona przednia 5 5 5

6 Etykiety przy pobieraniu na dwie bibuły6 6 6

7 Wzór bibuły do pobrań Strona tylna 7 7 7

8 Prawidłowo pobrana krew8

9 Specjalistyczna poradniaPrzepływ bibuł i etykiet z kodem paskowym Ośrodek przesiewowy Szpital Rodzice System NeoBase ab1234 ab1234 Rejestr Szpitali ab1234 ab1234 i etykiet z kodem ab1234 ab1234 ab1234 Książeczka Rejestr Rejestr Zdrowia Dziecka noworodków pobrań ab1234 Zgubione bibuły i ankiety Bibuła 2 123456 z krwią 123456 Badanie z 2 próbki 2 Wezwanie Specjalistyczna poradnia  Diagnoza 9 9 9

10 Rzadkie choroby metaboliczne w badaniach przesiewowych – tandemowa spektrometria mas (LC/MS/MS)Aminoacydurie (AA) Acydurie organiczne i inne zaburzenia metabolizmu pośredniego (AO) Zaburzenia transportu i beta-oksydacji kwasów tłuszczowych (FAO)

11 Analiza metodą tandemowej spektrometrii mas (MS/MS)

12 Panel badań przesiewowych wg American College of Medical Genetics (ACMG) - 2006

13 1)

14 Rzadkie wady metabolizmu wykrywane Tandemową Spektrometrią Mas (MS/MS)14 14 14

15 Fenyloketonuria

16 Statystyka badań fenyloketonurii dla obszaru IMiD - MS/MS16

17 MSUD - choroba syropu klonowego

18 Transport i β-oksydacja kwasów tłuszczowychKwasy tłuszczowe (FA) Karnityna Na+ OCTN2 Błona komórkowa FATP FAT/CD36 CoASH Karnityna Acyl-CoA CoASH Acylkarnityna CPT1 Zewn. błona mitochondrium Wewn. błona mitochondrium CACT CPT2 Acyl-CoA Karnityna Acylkarnityna Dehydrogenaza acyl-CoA SCAD SCAD MCAD SCAD VLCAD ACAD9 Hydrataza enoilo-CoA SCEH LCEH Dehydrogenaza 3-hydroxy acyl-CoA SCHAD LCHAD MTP Tiolaza 3-keto acyl-CoA S/MCKAT LCKAT Acyl-CoA (n-2) Cykl Krebsa Acetyl-CoA CO2 +H2O + ATP JIMD, 33,

19 Deficyt dehydrogenazy średniołańcuchowych kwasów tłuszczowych (MCAD) – spektrum jonów19 19

20 Deficyt dehydrogenazy średniołańcuchowych kwasów tłuszczowych (MCAD) – arkusz wyników20 20

21 Wady metabolizmu wykryte w badaniach przesiewowych noworodkówW latach 2002 – 2010, 21 21

22 Liczba wykrytych chorób dla „przesiewu selektywnego” 2002-201022 22

23 Liczba wykrywanych wad metabolizmu zależnie od metody

24 PODSUMOWANIE Wynik dodatni (poza normą) oznacza jedynie podejrzenie wady metabolizmu i wymaga potwierdzenia w dalszej diagnostyce laboratoryjnej i klinicznej. Należy uwzględniać, że poszczególne markery różnią się znacznie czułością i specyficznością. Ten sam marker w badaniu MS/MS może sygnalizować kilka chorób. Niektóre wrodzone wady metabolizmu tylko okresowo można wykryć metodami biochemicznymi (np.: w stanie wyrównania metabolicznego w zaburzeniach beta-oksydacji kwasów tłuszczowych profil acylokarnyn jest prawidłowy lub prawie prawidłowy, a w moczu brak kwasów dwukarboksylowych. MS/MS i GC/MS uzupełniają się wzajemnie we wczesnej identyfikacji wrodzonych wad metabolizmu. Przesiew noworodkowy nie może wyeliminować wszystkich przypadków wrodzonych wad metabolizmu zawartych w badanym panelu

25 Obszar objęty badaniami przesiewowymi wad metabolizmu2011 listopad

26 Obszar objęty badaniami przesiewowymi wad metabolizmuEuropejski program trans-graniczny „Pomerania” 2012 IX

27 Obszar objęty badaniami przesiewowymi wad metabolizmuEuropejski program trans-graniczny „Pomerania” 2012

28 Percentage newborns screenedPersonal information from JG Loeber >90% 50-90% 20-50% 10-20% <10% 28 28

29 Mariusz Ołtarzewski Instytut Matki i Dziecka WarszawaZasady właściwego uczestnictwa w programie poszerzonych badań przesiewowych noworodków Mariusz Ołtarzewski Instytut Matki i Dziecka Warszawa Szczecin Projekt „Pomerania” regionem modelowym ds. współpracy terytorialnej w zakresie badań przesiewowych noworodków jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego - Nr INT

30

31

32

33 Rozmieszczenie etykiet w SzczecinieDeklaracja zgody na badanie poszerzone w programie Pomerania Książeczka Zdrowia Dziecka Szpitalny rejestr pobrań Bibuła z deklaracją zgody na badanie mutacji genu CFTR

34 Rzadkie wady metabolizmu w LC/MS/MSŹródło: Zschocke Hoffmann, 2004 34 34 34

35 Rzadkie wady metabolizmu w LC/MS/MS (2)35 35 35

36 Pobieranie krwi na bibułę - Szczecin

37 Czas trwania procedur w badaniach przesiewowych - Szczecin

38 Czas transportu bibuł – Szczecin

39 Statystyka wysyłki próbek krwi na bibule do laboratoriumBibuły rejestrowane w kwietniu 2012, dzieci urodzone z wagą powyżej 2500g

40 Statystyka wysyłki próbek krwi na bibule do laboratorium

41 Statystyka badań przesiewowych w ZachodniomomorskiemHipotyreoza Fenyloketonuria Mukowiscydoza Rok N II bib Wezw Potw? Gen 2011 17394 21 12 10 73 3 110 5 2012 5670 15 1 26 2 40 II bib = wysyłka bibuły na powtórne pobranie Wezw = wezwanie do Kliniki Gen = analiza mutacji Potw? = Potwierdzona choroba

42 Proszę wziąć pod uwagę, że w programie „Pomerania…Proszę wziąć pod uwagę, że w programie „Pomerania….” badanie MS/MS będzie wykonywane w Greifswaldzie, co dodaje co najmniej dzień zwłoki.

43 Preferowane powinno być pobieranie po 48h życia.Koniecznie wypełnić 6 krążków krwią. Wpisywać dane o żywieniu i lekach Zapewnić transport prób krwi na bibule do laboratorium codziennie

44 Dziękuję za uwagę 44 44

45 Defekty beta-oksydacji i transportu karnitynyKwasy tłuszczowe Defekty beta-oksydacji i transportu karnityny Syntetaza acyl-CoA Wolna karnityna Acyl-CoA Acylkarnityny Na zewnątrz mitochondrium CPT1 acylkarnityny Acylkarnityna zewn. C16:0, C18:2, C18:1, C18:0 CACT Acylkarnityna wewn. C16:0, C18:2, C18:1, C18:0 CPT2 VLCAD C14:1, C14:0,C16:2, C16:1, C16:0, C18:2, C18:1, C18:0 MCAD Dehydrogenazy acyl-CoA C6:0, C8:0, C10:1, C10:0 SCAD C4:0 Enoyl-CoA hydrataza mitochondrium Wewnątrz LCHAD C16:1-OH, C16:0-OH C18:1-OH, C18:0-OH Dehydrogenazy 3-OH acyl-CoA SCHAD C4:0-OH C16:1-OH, C16:0-OH C18:1-OH, C18:0-OH długołańc.3-ketoacyl karnityny Tiolaza 3-keto acyl-CoA SCKAT Acyl-CoA (n-2) + acetyl-CoA

46 Greifswald Szczecin Data transmission CF mutations CAH mutationsMS/MS sampling MS/MS measurement CAH + GAL Greifswald Szczecin CH+PKU+CF Data transmission CF mutations CAH mutations Warszawa