1 Projekt „Praktyka bez wad – nowa jakość w kształceniu nauczycieli ”Wykład pt. PEDAGOGIKA MARII MONTESSORI –szansą na podmiotową edukację człowieka w każdym wieku jest współfinansowany przez Unię Europejska w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

2 1.Miejsce pedagogiki Marii Montessori w teoriach i nurtach wychowania2.Biografia M. Montessori. Odkrycie dziecka 3.Wychowanie pośrednie – wychowaniem podmiotowym(pojęcie,cel, istota) 4.Wychowanie pośrednie w przygotowanym otoczeniu 5.Pomoce rozwojowe Montessori- wyzwalaniem samodzielności 6.Wolność i (samo)dyscyplina i jej praktyczne odniesienia 7.Podmiotowość w kontekście rozwoju człowieka 8.Specyfika edukacji w systemie Montessori Porównanie do systemu tradycyjnego 9.Efekty edukacji w systemie M. Montessori. Znani absolwenci. 10. Sentencja końcowa Plan wypowiedzi

3 ,, Pomóż mi samemu to zrobić ”

4 Miejsce pedagogiki M. Montessori w teoriach i nurtach wychowaniaMaria Montessori zaliczana jest do głównych reprezentantów „nowego wychowania” i pedagogiki alternatywnej. Zasłużyła się przede wszystkim w opracowaniu nowatorskiej koncepcji edukacji dziecka w wieku przedszkolnym i szkolnym. Miejsce pedagogiki M. Montessori w teoriach i nurtach wychowania

5 Miejsce pedagogiki M. Montessori w teoriach i nurtach wychowania

6 Miejsce pedagogiki M. Montessori w teoriach i nurtach wychowaniaZaproponowała również ciekawą ideę kształcenia młodzieży. Rozwinęła oryginalną metodykę wychowania religijnego. Poglądy M. Montessori wywarły duży wpływ na współczesną pedagogikę dla pokoju i edukację proekologiczną. Miejsce pedagogiki M. Montessori w teoriach i nurtach wychowania

7 Miejsce pedagogiki M. Montessori w teoriach i nurtach wychowania

8 Miejsce pedagogiki M. Montessori w teoriach i nurtach wychowaniaDoceniona została przez Papieża Jana Pawła VI i Jana Pawła II, którzy widzieli w Jej pedagogice humanistyczne i personalistyczne wartości. Koncepcja wychowania Montessori jest aktualna w dzisiejszych czasach. Miejsce pedagogiki M. Montessori w teoriach i nurtach wychowania

9 Miejsce pedagogiki M. Montessori w teoriach i nurtach wychowaniaB. Nawroczyński, H. Rowid, L.Chmaj pedagogika indywidualistyczna L. Chmaj - pedagogika indywidualistyczna i częściowo personalizm oraz pedagogika kultury Miejsce pedagogiki M. Montessori w teoriach i nurtach wychowania

10 Miejsce pedagogiki M. Montessori w teoriach i nurtach wychowaniaS.Kunowski –system wychowania liberalnego S.Wołoszyn –nurt pedagogiki psychologicznej w ramach „nowego wychowania ”-”metoda swobodnego wychowania przedszkolnego w domach dziecięcych Miejsce pedagogiki M. Montessori w teoriach i nurtach wychowania

11 Miejsce pedagogiki M. Montessori w teoriach i nurtach wychowaniaW. Bohm – aktywizm i pragmatyzm pedagogiczny K. Sośnicki, G. Gutek - nie występuje w ich klasyfikacjach….. Miejsce pedagogiki M. Montessori w teoriach i nurtach wychowania

12 Biografia Maria Montessori Odkrycie dziecka

13 Biografia Maria Montessori Odkrycie dziecka31 sierpnia 1870 przyjście na świat Marii w Chiaravalle (Włochy) Biografia Maria Montessori Odkrycie dziecka

14 Biografia Maria Montessori Odkrycie dziecka nauka w 6–letniej szkole elementarnej w Rzymie doświadczenie systemu „szkoły tradycyjnej” Biografia Maria Montessori Odkrycie dziecka

15 Biografia Maria Montessori Odkrycie dzieckaMając lat 10 mała Maria ciężko zachorowała. Do zatroskanej matki powiedziała znamienne słowa: „Nie martw się, mamo, ja nie mogę umrzeć. Mam tyle do zrobienia w życiu!” Biografia Maria Montessori Odkrycie dziecka

16 Biografia Maria Montessori Odkrycie dziecka1883 – 1890 nauka w średniej szkole techniczno - przyrodniczej dla chłopców 1890 –1892 studia matematyczne i przyrodnicze na Uniwersytecie Rzymskim Biografia Maria Montessori Odkrycie dziecka

17 Biografia Maria Montessori Odkrycie dziecka1892 – 1896 studia medyczne na Uniwersytecie Rzymskim Jako pierwsza kobieta we Włoszech uzyskuje tytuł Dottoressa” w dziedzinie psychiatrii Biografia Maria Montessori Odkrycie dziecka

18 Biografia Maria Montessori Odkrycie dziecka1896 Wygłasza odczyt nt. równouprawnienia kobiet w Berlinie Podejmuje pracę w Klinice Psychiatrycznej Obserwacje dzieci upośledzonych –pierwsze wnioski nt. horme Biografia Maria Montessori Odkrycie dziecka

19 Biografia Maria Montessori Odkrycie dzieckadokształcanie się w dziedzinie pedagogiki, studiowanie dzieł z pedagogiki specjalnej, praca badawcza w Klinice Psychiatrycznej Biografia Maria Montessori Odkrycie dziecka

20 Biografia Maria Montessori Odkrycie dziecka31marca 1898 narodziny syna Mario Syn będzie towarzyszyć jej w pracy pedagogicznej….. Biografia Maria Montessori Odkrycie dziecka

21 Biografia Maria Montessori Odkrycie dziecka1900 kierownictwo Instytutem Medyczno– Pedagogicznym dla kształcenia nauczycieli. Praca z dziećmi upośledzonymi, eksperymentowanie z pomocami Sequina i własnego pomysłu; opracowanie podstaw metodyki pisania i czytania Biografia Maria Montessori Odkrycie dziecka

22 Biografia Maria Montessori Odkrycie dziecka06 stycznia 1907 Otwarcie Casa dei bambini w rzymskiej dzielnicy San Lorenzo dla ok. 50 zaniedbanych dzieci w wieku 2 – 6 lat. Odkrycie „polaryzacji uwagi” Biografia Maria Montessori Odkrycie dziecka

23 Biografia Maria Montessori Odkrycie dzieckaPolaryzacja uwagi głęboka koncentracja na przedmiocie pracy, umożliwiająca efektywne uczenie się i nabywania określonych kompetencji, pojawia się we wrażliwej fazie; efektem jest normalizacja. Biografia Maria Montessori Odkrycie dziecka

24 Biografia Maria Montessori Odkrycie dziecka

25 Biografia Maria Montessori Odkrycie dziecka1909 I Międzynarodowy Kurs Szkoleniowy dla ok.100 nauczycieli w Rzymie; wydanie pierwszej książki pt: „ Il metodo della pedagogica scientifica all’ educatione infantile nelle casa dei bambini” ( pol. wyd. „Domy dziecięce” 1913) - opis koncepcji przedszkola i zarys metody pracy z dziećmi w „przygotowanym otoczeniu” W roku 2014 polskie wydanie książki pt: ”Ddkrycie dziecka” Biografia Maria Montessori Odkrycie dziecka

26 Biografia Maria Montessori Odkrycie dziecka1910 – okres popularyzacji metody i rozwój teorii pedagogicznej: 38 kursów narodowych i międzynarodowych ( Europa, Ameryka ,Azja) 9 międzynarodowych kongresów np.1937 r. VI w Kopenhadze nt: „Wychowanie dla pokoju” Biografia Maria Montessori Odkrycie dziecka

27 Biografia Maria Montessori Odkrycie dzieckaIX w Londynie w 1951 r.„Wychowanie jako pomoc dla naturalnego rozwoju dziecięcej psychiki od narodzin po uniwersytet”. Argument zainteresowania M. Montessori rozwojem i edukacją człowieka przez całe życie… Biografia Maria Montessori Odkrycie dziecka

28 Biografia Maria Montessori Odkrycie dzieckaWydanie licznych książek m.in. “The absorbent mind “ 1949 Madras Das Kreative Kind, Absorbujący duch Szczególne zainteresowanie wczesnym dzieciństwem…. Biografia Maria Montessori Odkrycie dziecka

29 Biografia Maria Montessori Odkrycie dziecka1929 założenie Association Montessori Internationale (AMI) z siedzibą w Berlinie; Montessori zostaje prezesem, Mario sekretarzem; od roku 1936 do dzisiaj siedzibą Międzynarodowego Stowarzyszenia Montessori jest Amsterdam Biografia Maria Montessori Odkrycie dziecka

30 Biografia Maria Montessori Odkrycie dzieckaPolskie Stowarzyszenie Montessori powołane zostało w 1994 r. z siedzibą w Łodzi Biografia Maria Montessori Odkrycie dziecka

31 Biografia Maria Montessori Odkrycie dzieckaStowarzyszenie Montessori – Europa powstało w roku 2003 (Siedziba w Bad Honnef /Niemcy) Biografia Maria Montessori Odkrycie dziecka

32 Biografia Maria Montessori Odkrycie dzieckaMontessori uczy się od dzieci…. W Indiach jedno z dzieci zapytało Marię Montessori: ”Ile lat ma świat?.... Pomysł czarnej wstęgi (35 m = 3,5 mld lat, dzisiaj 46 m) Biografia Maria Montessori Odkrycie dziecka

33 Biografia Maria Montessori Odkrycie dziecka1949 wytypowanie M. Montessori do pokojowej nagrody Nobla Krzyż Legii Honorowej z rąk rektora Sorbony w imieniu republiki francuskiej Biografia Maria Montessori Odkrycie dziecka

34 Biografia Maria Montessori Odkrycie dzieckaWspółpraca z Adelą Costa Gnocchi Odkrycie: odpowiednio przygotowane otoczenie dla dzieci powyżej 3.r.ż. nie jest p. o. dla dzieci młodszych! Po powrocie do Europy - ścisła współpraca z A.Costa Gnocchi nad koncepcją wychowania małego dziecka… pierwsze szkolenia w Rzymie z zakresu wychowania dziecka poniżej 3. r. ż. Po śmierci M. Montessori od roku 1955 kontynuacjia koncepcji przez Silvanę Quattrocchi Montanaro Biografia Maria Montessori Odkrycie dziecka

35 Biografia Maria Montessori Odkrycie dziecka1952 plany podróży do Ghany w celu przeprowadzenia kursu dla nauczycieli afrykańskich Biografia Maria Montessori Odkrycie dziecka

36 Biografia Maria Montessori Odkrycie dziecka06 maja nagła śmierć w małej miejscowości holenderskiej Noordvijk (Zee) ; tam zostaje pochowana „Proszę Was , kochane dzieci, które wszystko potraficie, abyście razem ze mną budowały pokój na świecie i pomiędzy ludźmi”. Biografia Maria Montessori Odkrycie dziecka

37 Znane wizerunki M. Montessori

38 Wychowanie pośrednie –wychowaniem podmiotowym,, Pomóż mi samemu to zrobić ” Wychowanie pośrednie –wychowaniem podmiotowym

39 Wychowanie pośrednie - wychowaniem podmiotowymWychowanie jest wspieraniem indywidualnego i społecznego rozwoju dziecka Jest to „wychowanie dla życia”. Celem rozwoju i wychowania jest „normalizacja” Wychowanie pośrednie - wychowaniem podmiotowym

40 Wychowanie pośrednie -normalizacjazdrowie psychofizyczne człowieka optimum rozwojowe dziecka harmonijna, zrównoważona osobowość *samodzielność *odpowiedzialność *umiejętność społecznego działania *samodyscyplina *posłuszeństwo *silna wola *samoświadoma praca *wysoki poziom rozwoju moralnego *miłość do ludzi i świata Wychowanie pośrednie -normalizacja

41 Wychowanie pośrednie -normalizacja*Samodzielność Wychowanie pośrednie -normalizacja

42 Wychowanie pośrednie -normalizacja*ODPOWIEDZIALNOŚĆ za siebie, innych, świat natury i kultury, cały Wszechświat Wychowanie pośrednie -normalizacja

43 Wychowanie pośrednie -normalizacja*Samodyscyplina -dyscyplina wewnętrzna Wychowanie pośrednie -normalizacja

44 Wychowanie pośrednie -normalizacja*PRACOWITOŚĆ Wychowanie pośrednie -normalizacja

45 Wychowanie pośrednie -normalizacja*Miłość do ludzi, świata przyrody i kultury Wychowanie pośrednie -normalizacja

46 Wychowanie pośrednie -normalizacja*Wysoki poziom rozwoju społeczno – moralnego Wychowanie pośrednie -normalizacja

47 Wychowanie pośrednie -normalizacja*UMIŁOWIANIE POKOJU NA ŚWIECIE Wychowanie pośrednie -normalizacja

48 Wychowanie pośrednie –istota*wyzwalać; *dodawać odwagi; *strzec przed ubezwłasnowolnieniem; *usuwać wpływy zagrażające naturalnemu i spontanicznemu rozwojowi dzieci/młodzieży; *przygotowywać ich do przyszłego życia przez mobilizację do własnej aktywności; *pobudzać do zachowań zgodnych z oczekiwaniami społecznymi, zasadami moralności Wychowanie pośrednie –istota

49 Wychowanie pośrednie -istotaRelacja dialogowa Podmiot podmiot Wychowanie pośrednie -istota

50 Wychowanie pośrednie w przygotowanym otoczeniu

51 Wychowanie pośrednie w przygotowanym otoczeniuAspekty A) materialny B) strukturalno – dynamiczny C) osobowy Wychowanie pośrednie w przygotowanym otoczeniu

52 Wychowanie pośrednie w przygotowanym otoczeniuAspekt materialny Budynek placówki wraz z wyposażeniem, meblami i pomocami rozwojowymi Montessori oraz innym pomocami/przedmiotami wspierającym rozwój dziecka…. Wychowanie pośrednie w przygotowanym otoczeniu

53 Wychowanie pośrednie w przygotowanym otoczeniu –otoczenie dla dziecka 0- 3 r. ż.

54 Wychowanie pośrednie w przygotowanym otoczeniu –otoczenie dla dziecka 3 – 6 r. ż.

55 Wychowanie pośrednie w przygotowanym otoczeniu –otoczenie dla dziecka 7 -9 r. ż.

56 Wychowanie pośrednie w przygotowanym otoczeniu –otoczenie dla dziecka 10 - 12 r. ż.

57 Wychowanie pośrednie w przygotowanym otoczeniu –otoczenie dla dziecka 13 -15 r. ż.

58 Wychowanie pośrednie w przygotowanym otoczeniu –otoczenie dla dziecka 16 -18 r. ż.

59 Wychowanie pośrednie w przygotowanym otoczeniu –otoczenie : przygotowanie do matury

60 Wychowanie pośrednie w przygotowanym otoczeniu : praca z senioramiWspółcześnie wprowadza się zasady pedagogiki montesoriańskiej w pracy z seniorami, np.w Austrii. W projekcie „L³M – uczenie się przez całe życie z radością i zapałem – Fazy pracy wolnej z materiałami geragogicznymi dla seniorów według zasad Montessori“ zostały zastosowane zasady pedagogiki Marii Montessori w geragogice. Aktualnie również w Polsce! Wychowanie pośrednie w przygotowanym otoczeniu : praca z seniorami

61 Wychowanie pośrednie w przygotowanym otoczeniu : praca z seniorami

62 Pomoce rozwojowe Montessori -wyzwalanie samodzielnościZmaterializowana abstrakcja” „Klucze do świata” Pomoce rozwojowe Montessori -wyzwalanie samodzielności

63 Pomoce rozwojowe Montessori -wyzwalanie samodzielnościDziały: I. Ćwiczenia praktycznego życia; II. Rozwijanie zdolności sensorycznych (budowanie pojęć); III. Edukacja matematyczna IV. Edukacja językowa V. Edukacja kosmiczna VI. Wychowanie religijne Pomoce rozwojowe Montessori -wyzwalanie samodzielności

64 Pomoce rozwojowe Montessori -wyzwalanie samodzielnościĆwiczenia praktycznego życia Pomoce rozwojowe Montessori -wyzwalanie samodzielności

65 Pomoce rozwojowe Montessori -wyzwalanie samodzielnościII. Rozwijanie zdolności sensorycznych (budowanie pojęć); Pomoce rozwojowe Montessori -wyzwalanie samodzielności

66 Pomoce rozwojowe Montessori -wyzwalanie samodzielnościIII. Edukacja matematyczna Pomoce rozwojowe Montessori -wyzwalanie samodzielności

67 Pomoce rozwojowe Montessori -wyzwalanie samodzielnościIV. Edukacja językowa Pomoce rozwojowe Montessori -wyzwalanie samodzielności

68 Pomoce rozwojowe Montessori- wyzwalanie samodzielnościV. Edukacja kosmiczna Pomoce rozwojowe Montessori- wyzwalanie samodzielności

69 Pomoce rozwojowe Montessori- wyzwalanie samodzielnościVI. Wychowanie religijne Pomoce rozwojowe Montessori- wyzwalanie samodzielności

70 Pomoce rozwojowe Montessori- wyzwalanie samodzielnościB) Aspekt strukturalno – dynamiczny przygotowanego otoczenia Zasady ogólne: estetyki logicznej konstrukcji przygotowanego otoczenia ograniczenia (pojedyncze egz. pomocy rozwojowych) porządku-wolności Pomoce rozwojowe Montessori- wyzwalanie samodzielności

71 Pomoce rozwojowe Montessori -wyzwalanie samodzielnościB)Aspekt strukturalno – dynamiczny przygotowanego otoczenia Zasada odkrywania przez dziecko filozofii świata struktury porządku (szeregi) podobieństwa (pary, identyczności) kontrasty -luki dysharmonie Pomoce rozwojowe Montessori -wyzwalanie samodzielności

72 Pomoce rozwojowe Montessori- wyzwalanie samodzielnościB)Aspekt strukturalno – dynamiczny przygotowanego otoczenia *Zasady budowy pomocy rozwojowych Montessori: -estetyki -izolacji trudności -samokontroli -aktywnego działania -stopniowania trudności -kontynuacji/powiązania - transferu Pomoce rozwojowe Montessori- wyzwalanie samodzielności

73 Wolność – (samo) dyscyplina i jej praktyczne odniesieniaPorządek to porządek w otoczeniu, logiczna jego konstrukcja oraz budowanie samodyscypliny, porządku moralnego poprzez samodzielną pracę w otoczeniu z uwzględnieniem pomocy nauczyciela. Samodyscyplina – jako wymiar normalizacji… Wolność – (samo) dyscyplina i jej praktyczne odniesienia

74 Wolność – (samo) dyscyplina i jej praktyczne odniesienia„Wolność i dyscyplina to dwie strony tego samego medalu”. Wolność – (samo) dyscyplina i jej praktyczne odniesienia

75 Wolność – (samo) dyscyplina i jej praktyczne odniesieniaWolność w sensie pedagogicznym (i dydaktycznym) to swoboda wyboru: przedmiotu pracy miejsca wykonania czasu potrzebnego do realizacji zadania Egzemplifikacja - praca wolna Wolność – (samo) dyscyplina i jej praktyczne odniesienia

76 Wolność – (samo) dyscyplina i jej praktyczne odniesieniaWolność wyboru: praca indywidualna przy stolikach…. Wolność – (samo) dyscyplina i jej praktyczne odniesienia

77 Wolność – (samo) dyscyplina i jej praktyczne odniesieniaWolność wyboru: przy stolikach lub na dywanie; indywidualna lub z partnerem lub z nauczycielem…. Wolność – (samo) dyscyplina i jej praktyczne odniesienia

78 Wolność – (samo) dyscyplina i jej praktyczne odniesieniaInne formy pracy: Praca w grupie – lekcja rozwojowa Wolność – (samo) dyscyplina i jej praktyczne odniesienia

79 Przygotowane otoczenie –rola nauczycielaAspekt osobowy Wymieszana wiekowo grupa ( 3 roczniki) Nauczyciel Rodzice Inne osoby Przygotowane otoczenie –rola nauczyciela

80 Przygotowane otoczenie -nauczycielNauczyciel – wychowawca pomocnik, doradca, obserwator, cechujący się miłością do dziecka, odpowiedzialnością, pogłębioną wiedzą merytoryczną z zakresu nauk o człowieku Przygotowane otoczenie -nauczyciel

81 Przygotowane otoczenie -nauczycielpomaga, ale nie wyręcza, ogarnia jak ogień ,lecz nie spala”. „POMÓŻ MI SAMEMU TO ZROBIĆ” istota pomocy wychowawczej Przygotowane otoczenie -nauczyciel

82 Przygotowane otoczenie -nauczycielPomóż mi, bym mógł to robić sam tak długo jak to możliwe! Pomóż mi, bym znowu mógł to zrobić sam! Pomóż mi, bym robił to w nowy sposób! Pomóż mi być sobą! W pracy z seniorami -koncepcja opiekuna jako towarzysza! Przygotowane otoczenie -nauczyciel

83 „Kiedy tylko dziecko zacznie rozwijać sięw przygotowanym otoczeniu i uda mu się działać samodzielnie i niezależnie od dorosłych, natychmiast zrodzi się harmonia nie tylko pomiędzy nim a otoczeniem, ale też między nim a dorosłymi” ( Maria Montessori) Sentencja

84 Podmiotowość w kontekście rozwoju człowieka „Daj mi czas”

85 Podmiotowość w kontekście rozwoju człowiekaDziecko człowiek jest istotą biologiczną i psychiczno – duchową Podmiotowość w kontekście rozwoju człowieka

86 Podmiotowość w kontekście rozwoju człowiekaCzłowiek posiada swą tożsamość i osobowość Człowiek jest osobą w sensie filozofii i psychologii personalistycznej. Podmiotowość w kontekście rozwoju człowieka

87 Podmiotowość w kontekście rozwoju człowiekaTożsamość ludzka właściwa dla każdego bytu ludzkiego  Osobowość jest jedyna i niepodzielna ( podobnie jak charakter) Osoba człowiek świadomy siebie, ma odrębne „ja” Podmiotowość w kontekście rozwoju człowieka

88 Podmiotowość w kontekście rozwoju człowiekaTajemnica dziecka…. Człowiek (dziecko) – istota stworzona przez Boga. Nie można do końca poznać człowieka ( dziecka) - „tajemnica dziecka”… Por. tekst M. Montessori pt: Centrum i peryferie…. Podmiotowość w kontekście rozwoju człowieka

89 Podmiotowość w kontekście rozwoju człowiekaDziecko : „budowniczy samego siebie – architekt człowieczeństwa” istnienie planu budowy w sensie psychiczno – duchowym ( plan architektoniczny) Podmiotowość w kontekście rozwoju człowieka

90 Podmiotowość w kontekście rozwoju człowieka„Budowniczym człowieka jest dziecko. Dziecko jest ojcem człowieka” (M. Montessori, Kinder sind anders, Stuttgart 1985,s. 159) Podmiotowość w kontekście rozwoju człowieka

91 Podmiotowość w kontekście rozwoju człowiekaHorme – wrodzony pęd do aktywności, siła rozwojowa, energia witalna ( za angielskim pedagogiem Percy Nunnem) Por. obserwacje M. Montessori w Klinice Psychiatrycznej dzieci upośledzonych bawiących się resztkami chleba, uczących się samorzutnie pisania, czytania….. Podmiotowość w kontekście rozwoju człowieka

92 Podmiotowość w kontekście rozwoju człowiekaKoncepcja dwóch okresów embrionalnych:  1.prenatalny - zarodek/embrion biologiczny 2.postnatalny - zarodek /embrion duchowy (w nim zawarty jest plan budowy), charakterystyczny dla pierwszych trzech lat życia Podmiotowość w kontekście rozwoju człowieka

93 Podmiotowość w kontekście rozwoju człowiekaW pierwszych latach życia: uczenie się zachowań społecznych i kulturowych, nabywanie „kompetencji” ludzkich „: chodzenie, mówienia, jedzenia, kontaktu z drugim człowiekiem, manipulowania przedmiotami…. Podmiotowość w kontekście rozwoju człowieka

94 Podmiotowość w kontekście rozwoju człowiekaWarunki rozwoju społecznego: Nebula (Nebule) - przesłanki biopsychicznego rozwoju dziecka: wrodzona gotowość do opanowania umiejętności charakterystycznych dla człowieka , to „specjalizacja i różnicowanie” (Nebula:termin z astronomii…Nebula-mgławica) Podmiotowość w kontekście rozwoju człowieka

95 Podmiotowość w kontekście rozwoju człowiekaMneme Pierwsze lata życia to „dopasowywanie” się dziecka do warunków otoczenia; pomaga w tym mneme ( za Percy’m Nunnem)- pamięć witalna Dziecko inkarnuje, absorbuje w szczególny sposób zapamiętuje wszystko to, co widzi i czuje. Dopasowywanie to odbywa się tylko w środowisku ludzkim ( porównaj np. problem dzieci wilczych ) Podmiotowość w kontekście rozwoju człowieka

96 Podmiotowość w kontekście rozwoju człowiekaWarunek rozwoju, podstawowa potrzeba…. „MLEKO I MIŁOŚĆ” Porównaj: bajka Fenelona o Niedźwiedzicy i jej szkaradnym Synu… Podmiotowość w kontekście rozwoju człowieka

97 Podmiotowość w kontekście rozwoju człowiekaRozwój uwzględniający „konstruktywny rytm życia”… Podmiotowość w kontekście rozwoju człowieka

98 Podmiotowość w kontekście rozwoju człowiekaRozwój od narodzin do dorosłości…. Szczególne znaczenie wczesnego dzieciństwa…. Podmiotowość w kontekście rozwoju człowieka

99 Podmiotowość w kontekście rozwoju człowiekaPodkreślenie znaczenia momentu narodzin Szczególne znaczenie pierwszych trzech lata życia Uwzględnienie rozwoju tak ilościowego jak jakościowego (por wykres: okresy dynamicznego rozwoju – kolor czerwony 0- 6 i 12 – 18 oraz rozwoju spokojniejszego – kolor niebieski: 6 – 12 i 18 – 21) Szczególne momenty rozwojowe (3, 9, 15, 21 r. ż.) Rozwój a przygotowane otoczenie (por. „bulwa”: im dziecko młodsze tym większa troska o otoczenie i edukację….) Podmiotowość w kontekście rozwoju człowieka

100 Podmiotowość w kontekście rozwoju człowieka0 – 6 r. ż. Faza sensoryczna Dziecko jako „zmysłowy badacz” 1. Faza r. ż. – absorbująca psychika; dziecko jako „nieświadomy twórca” 2. Faza r. ż. –rozwój świadomości –dziecko jako „świadomy pracownik Podmiotowość w kontekście rozwoju człowieka

101 Podmiotowość w kontekście rozwoju człowieka1.Faza: absorbująca psychika/ absorbujący umysł nieświadoma siła duchowa ( forma ) okresu postnatalnego; gotowa do całościowego, intuicyjnego, bezpośredniego odbierania i rejestrowania wrażeń z otoczenia „ABSORBCJA „ Podmiotowość w kontekście rozwoju człowieka

102 Podmiotowość w kontekście rozwoju człowieka„Lekkość” uczenia się małego dziecka… Podmiotowość w kontekście rozwoju człowieka

103 Podmiotowość w kontekście rozwoju człowieka2. Faza: 3 – 6 r. ż. Dziecko jako ”świadomy pracownik” Dziecko zaczyna działać świadomie, celowo Podejmuje świadomie decyzje: ”Ja chcę to zrobić samodzielnie….” Porządkuje wrażenia wg kategorii Chętnie uczy się pisać i czytać Często pyta; ”Co to jest? Dlaczego’? Staje się członkiem grupy( przedszkole ) Podmiotowość w kontekście rozwoju człowieka

104 Podmiotowość w kontekście rozwoju człowiekaII. Faza 6 – 12 r. ż. faza kultury Okres szkoły podstawowej Dziecko jako „odkrywca”, „naukowiec”, „badacz kultury” Pytania typu: ”Dlaczego, jak, kiedy?” Podmiotowość w kontekście rozwoju człowieka

105 Podmiotowość w kontekście rozwoju człowiekaIII. Faza 12 – 18 r. ż.- ”badacz społeczny” Okres szkoły średniej „Dzieci Ziemi” Pytania: ”Kim jestem? Jaka jest moja osobowość?” Poszukiwanie własnej tożsamości Uniezależnienie się od rodziców Podmiotowość w kontekście rozwoju człowieka

106 Podmiotowość w kontekście rozwoju człowiekaIV. Faza 18 – 24 r. ż. „badacze zawodowi/ profesjonalni Przygotowanie do pracy zawodowej Nabywanie dojrzałości społecznej, moralnej… Podmiotowość w kontekście rozwoju człowieka

107 Podmiotowość w kontekście rozwoju człowiekaWrażliwe fazy Pojęcie zaczerpnięte od holenderskiego biologa Hugo de Vriesa ( 1848 – 1935 ) szczególna wrażliwość dziecka na określone impulsy zewnętrzne; „związanie się” z przedmiotem zainteresowania; dokonuje się rozwój ilościowy i jakościowy – droga do normalizacji Podmiotowość w kontekście rozwoju człowieka

108 Podmiotowość w kontekście rozwoju człowieka

109 Podmiotowość w kontekście rozwoju człowieka –znaczenie wrażliwych faz…„Skoro tylko tego rodzaju chłonność zabłyśnie w duszy dziecka, dzieje się tak, jakby wydobył się w niej promień, który oświetla jedynie określone przedmioty, zaś inne pozostawia w mroku. Cały świat percepcji dziecka ogranicza się wówczas nagle do tego jednego, jasno oświetlonego obszaru…, a ono samo wykazuje też szczególną, a nawet niezwykłą zdolność wykorzystywania tych elementów dla potrzeb swego wzrostu duchowego” ( za: B. Fuchs, Teoria i metoda M. Montessori…, s. 8) Podmiotowość w kontekście rozwoju człowieka –znaczenie wrażliwych faz…

110 Znaczenie wrażliwych faz….„Cały świat percepcji dziecka ogranicza się wówczas nagle do tego jednego, jasno oświetlonego obszaru”… Znaczenie wrażliwych faz….

111 Podmiotowość w kontekście rozwoju człowieka: polaryzacja-normalizacjaZnaczenie „polaryzacji uwagi” – warunek normalizacji Znaczenie „normalizacji” -skutek polaryzacji uwagi Podmiotowość w kontekście rozwoju człowieka: polaryzacja-normalizacja

112 Specyfika edukacji w systemie Montessori

113 Specyfika edukacji w systemie Montessori –przedszkole tradycyjne a Montessori

114 Specyfika edukacji w systemie Montessori –szkoła tradycyjna a Montessori

115 Nauczanie, przekazywanie wiedzy przez nauczyciela; nacisk na zapamiętywanie….Nauczyciel frontalnie skierowany do uczniów, Relacja: Podmiot-przedmiot Uczenie się , samodzielne zdobywanie doświadczeń przy wsparciu nauczyciela; nacisk na sposoby zdobywania wiedzy…. Nauczyciel jako inicjator i pomocnik aktywności dziecka: Relacja: Podmiot - podmiot Specyfika edukacji w systemie Montessori – model tradycyjny a Montessori

116 Podział dnia dzwonkiem na lekcje i przerwy… Dzień pracy, bez dzwonka……Specyfika edukacji w systemie Montessori model tradycyjny a Montessori

117 Klasa szkolna: ławki frontalnie ustawione względem biurka nauczyciela; dostosowana do jednego rocznika, tablica …. Przygotowane otoczenie w pomoce rozwojowe Montessori zgodnie z pojawiającymi się wrażliwymi fazami w zakresie rożnych dziedzin wiedzy , dla trzech roczników; zajęcia poza klasą, np. w holu…. Specyfika edukacji w systemie Montessori model tradycyjny a Montessori

118 Dzień podzielony na lekcje wg programu i planu; kształcenie zintegrowane w klasach 1 – 3 bez podziału na przedmioty z jednym nauczycielem ,ewentualnie muzyka, plastyka, wychowanie fizyczne, języki obce ….W klasach wyższych – różni nauczyciele…. Praca wolna jako podstawowa forma dnia, co najmniej dwie godziny od rana; lekcje rozwojowe i inne lekcje np. muzyka, plastyka, wychowanie fizyczne, języki obce….. Zasadniczo –jeden wychowawca, ewentualnie nauczyciel wspierający…. Specyfika edukacji w systemie Montessori model tradycyjny a Montessori

119 Oceny w skali stopniowej; w klasach 1 – 3 ocena opisowa Klasyfikacja z roku na rok Ocena opisowa Klasyfikacja w ramach danego poziomu, czyli trzech latach ( po każdym roku – opis osiągnięć) Specyfika edukacji w systemie Montessori model tradycyjny a Montessori

120 Specyfika edukacji w systemie Montessori -model tradycyjny a Montessori

121 Nagrody i kary jako częste metody wychowania… Przerost rywalizacji Nagrody i kary jako częste metody wychowania… Postawa współpracy i współdziałania Modelowanie, metoda zadaniowa… Specyfika edukacji w systemie Montessori model tradycyjny a Montessori

122 Specyfika edukacji w systemie Montessori –pomaganie a nie urabianie!

123 Efekty edukacji w placówce MontessoriSamodzielność myślenia i działania; Umiejętność planowania sobie pracy; Odpowiedzialność za podejmowanie zadania; Pogłębiona wiedza z rożnych dziedzin nauki; Umiejętność poszukiwania wiedzy; Współpraca i współdziałanie; Postawy prospołeczne i pokojowe *Człowiek samodzielny i współdziałający z innymi! Efekty edukacji w placówce Montessori

124 Wyzwalanie samodzielności indywidualnej –drogą do współpracy

125 Absolwenci edukacji Montessorizałożyciele Google’a: Larry Page i Sergey Bin; Anna Frank; Książę William i książę Harry z Anglii laureat Nagrody Nobra: Gabriel Garcia Marquez ojciec nowoczesnej ekonomii –Peter Drucker założyciel Wikipedii- Jimmy Wales Absolwenci edukacji Montessori

126 Odkrycie zjawiska „polaryzacji uwagi”, czyli słynne „odkrycie dziecka” w Casa dei Bambini (Domu dziecięcym) w San Lorenzo w Rzymie w roku 1907 stało się symbolicznym początkiem w dziejach myśli pedagogicznej widzenia dziecka jako podmiotu , który tworzy swoją własną, niepowtarzalną osobowość. Powrót do tematu….

127 Aby edukacja miała wymiar podmiotowy musi być pokój na świecie ,rozumiany jako wychowanie dialogowe…„Prawdziwy pokój oznacza zwycięstwo sprawiedliwości i miłości między ludźmi: oznacza lepszy świat, w którym panuje harmonia”. M.Montessori, Frieden und Erziehung, Red. P. Oswald,G.Schulz –Benesch, Freiburg 1973, s.4, (w):Horst Klaus Berg, Maria Montessori-poszukiwanie życia razem z dziećmi, Jedność, Kielce 2007, s Końcowa sentencja

128 Polecane książki

129 Polecane książki

130 Polecane książki

131 Polecane książki

132 Polecane książki

133 Fot: zbiory własne i strony internetoweUwaga! Prezentacja multimedialna nie jest tożsama z wykładem w dniu 20 maja 2015 r. Fot: zbiory własne i strony internetowe

134 Dziękuję za uwagę ! Małgorzata Miksza„Każda niepotrzebna pomoc jest przeszkodą w rozwoju”. M.Montessori,Aphorismen, „Die neue Erziehung’ 1930/I. s.17