1 Projekt realizowany przy udziale środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL

2 Geneza Zmiany regulacji dotyczących form zatrudnienia w Europie

3 3 Dyrektywy i postanowienia UE Regulacje prawne EFZ w Europie DYREKTYWA NR 91/383, dotycząca uzupełnienia środków poprawy w dziedzinie bezpieczeństwa i zdrowia pracowników zatrudnionych na czar określony oraz pracowników tymczasowych DYREKTYWA NR 93/104/WE z dnia 23 listopada 1993 r., dotycząca niektórych aspektów organizacji czasu pracy DYREKTYWA NR 96/71/WE z dnia 16 grudnia 1996 r., dotycząca delegowania pracowników w ramach świadczenia usług DYREKTYWA 97/81/WE z dnia 15 grudnia 1997 r., dotycząca Porozumienia ramowego dotyczącego pracy w niepełnym wymiarze godzin

4 4 Regulacje prawne EFZ w Europie Biała Księga Komisji Europejskiej, 1993 r. Traktat Amsterdamski, 1997 r. –Narodowe plany Działania Zielona Księga: Partnerstwo na rzecz nowej organizacji pracy, 1997 r. Strategia Lizbońska, 2000 r. Źródło: Bank Światowy (2003, s.36), w: Andersen i Mailand (2005, s.6). Wskaźniki regulacji zatrudnienia – dziesięć najbardziej elastycznych krajów w Europie

5 5 Elastyczność rynku pracy w Europie Wskaźniki ustawodawstwa ochronnego zatrudnienia Źródło: OECD (2004a, s.72)

6 6 Konkluzje Współczesna gospodarka jest zorientowana na Klienta –Istnieje konieczność dopasowania modelu zatrudnienia do zmiennego otoczenia rynkowego Istnieje tendencja do wprowadzania rozwiązań doraźnych Optymalizacja zatrudnienia w przedsiębiorstwach przybiera postać procesu stałego

7 7 Konkluzje Dalszy rozwój elastycznych form zatrudnienia w Polsce jest nieunikniony –Formy te są szansą na ograniczenie bezrobocia i aktywizację uczestników rynku pracy Ich ewolucja powinna odbywać się na drodze dialogu wszystkich zainteresowanych stron i instytucji –Proces ten musi odbywać się w zgodzie z przepisami prawa Brak spójnej, systemowej regulacji pracy nietypowej - niedostosowanie do specyfiki tej pracy bądź zupełny brak uregulowań prawych

8 8 Konkluzje Pracownicy w ograniczonym zakresie stosują różne nietypowe formy zatrudnienia, jednocześnie ich stanowisko w niewielkim stopniu ulega zmianie. Największe znaczenie w Polsce ma outsourcing, praca na czas określony, praca w częściowym wymiarze czasu pracy.

9 9 Badania dowodzą… zmniejszeniu nierównowagi między podażą a popytem na pracęWysoka elastyczność rynku pracy sprzyja zmniejszeniu nierównowagi między podażą a popytem na pracę jednym ze sposobów ograniczania bezrobociaZwiększenie elastyczności rynku pracy stało się jednym ze sposobów ograniczania bezrobocia (elastyczność zatrudnienia i elastyczność czasu pracy) –Wpływ globalizacji oraz postępu technicznego i technologicznego

10 Zatrudnienie Definicja, podstawy prawne

11 11 Zatrudnienie - definicja Kodeks Pracy: Art.2 Pracownikiem jest osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę. Wniosek: każdy pracownik jest osobą zatrudnioną, ale nie odwrotnie; dopuszcza zatrudnienie w formie innej niż stosunek pracodawca-pracownik

12 12 Zatrudnienie - definicja praca wykonywanie działań zamówionych przez określoną firmę umowa o pracę dowolna umowa pomiędzy firmą i osobą źródło regulacji: kodeks pracy źródło regulacji: przede wszystkim kodeks pracy, kodeks cywilny Z A T R U D N I E N I E Elastycznie Tradycyjnie

13 13 Regulacje zatrudnienia w Polsce Dz.U. 1974 Nr 24 poz. 141 USTAWA z dnia 26 czerwca 1974 r. z późniejszymi zmianami Kodeks pracy –Umowa o pracę na okres próbny na czas określony (w tym na czas zastępstwa) na czas nieokreślony na czas wykonania określonej pracy w niepełnym wymiarze czasu pracy nakładczą (Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 31 grudnia 1975 r. w sprawie uprawnień pracowniczych osób wykonujących pracę nakładczą z późniejszymi zmianami; wydane na podstawie KP) - elastyczna forma zatrudnienia

14 14 Regulacje zatrudnienia w Polsce Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93 Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny. –umowa o dzieło –umowa zlecenie –umowa agencyjna - elastyczna forma zatrudnienia

15 Sytuacja obecna Polska na tle UE

16 16 Podstawowe fakty o EFZ w Europie Nastawienie społeczno-kulturowe –EFZ są powszechnie akceptowane i stosowane przez pracodawców w Europie –Zdaniem większości pracodawców jest to dla nich wygodne, że pracownicy mogą pracować w elastycznym wymiarze godzin: Źródło: The flexible working survey 2004 Facilities Innovation Programme %

17 17 Wskaźniki zatrudnienia, aktywności i bezrobocia Skala wyzwań stojących przed Polską w obszarze rynku pracy w najbliższych latach przekracza znacznie tę, przed jaką stoją inne kraje europejskie %

18 18 Wskaźniki zatrudnienia, aktywności i bezrobocia Sytuacja na rynku pracy w Polsce będzie porównywalna z tą w UE15 dopiero za wiele lat Osiągnięcie celu lizbońskiego - wskaźnika zatrudnienia w grupie wiekowej 15–64 na poziomie 70% - równie odległe

19 19 Indeks EPL dla państw OECD w roku 2003 Zatrudnienie w innych krajach Zróżnicowanie form zatrudnienia w krajach OECD

20 Sytuacja obecna Sytuacja w Polsce

21 21 Nietypowe formy zatrudnienia i organizacji pracy w Polsce Outsourcing Umowy zlecenie, umowy o dzieło Umowy na czas określony (terminowe) Zatrudnienie w niepełnym wymiarze czasu Dzielenie pracy Praca na wezwanie Zatrudnienie dorywcze Wypożyczanie pracowników Zatrudnienie tymczasowe Telepraca Samozatrudnienie

22 22 Outsourcing 1.Outsourcing - zawarcie z podmiotem gospodarczym umowy cywilno-prawnej, zgodnie z KC –85% firm zleca wykonywanie prac firmom zewnętrznym Głównie prace remontowe i konserwacyjne, transportowe, sprzątanie, ochrona mienia i konwojowanie, prace projektowe i reklama Rzadziej pewne segmenty produkcji, doradztwo, porady i konsultacje prawne oraz prace księgowe –Rosnące znaczenie tej formy organizacji pracy, –Nie zmienia się rodzaj prac zlecanych firmom

23 23 Outsourcing Wyróżnia się następujące formy kontraktowania wykonania działalności: –Firmom wydzielonym z przedsiębiorstwa macierzystego, tzw. firmy-córki –Firmom utworzonym przez byłych pracowników pracujących obecnie na własny rachunek –Firmom całkowicie zewnętrznym (nie związanym w przeszłości z przedsiębiorstwem)

24 24 Outsourcing

25 25 Outsourcing –Brak barier prawnych wykorzystania kontraktowania pracy Uregulowania zapobiegające pozornemu zatrudnianiu niepracowniczemu – ogranicza zwiększenie elastyczności organizacji pracy

26 26 Outsourcing –Bariery ekonomiczne – dwa obszary: Dezintegracja działalności gospodarczej przedsiębiorstw polegająca na zmniejszeniu skali organizacji przez wydzielenie z niej firm-córek, przejmujących część zadań, nie mających dla niej charakteru kluczowego Zmniejszenie opłacalności stosowania umów zleceń i umów o dzieło dla pracodawców –Bariery społeczne (niepokój pracowników, nieufność pracodawców itp.)

27 27 Umowy zlecenia i umowy o dzieło 2.Umowy zlecenia i umowy o dzieło –Na wykonanie konkretnego zadania, wygasające w momencie jego wykonania –Zawierane z osobami fizycznymi, w szczególności z własnymi pracownikami –Stosowane przez 68% badanych przedsiębiorstw –Tendencja rosnąca, zwłaszcza w stosunku do osób posiadających świadczenia emerytalne i rentowe, mniej chętnie w odniesieniu do własnych pracowników przedsiębiorstw

28 28 Umowy na czas określony (terminowe) 3.Umowy na czas określony (terminowe) –Stosowane przez 78,4% przedsiębiorstw –Ustawowe ograniczenie: trzecia umowa o pracę musi być bezterminowa Adaptacja do potrzeb firm, np. przerwy w zatrudnieniu pracownika

29 29 Zatrudnienie w niepełnym wymiarze czasu 4.Zatrudnienie w niepełnym wymiarze czasu –Wykorzystywane przez 66,3% przedsiębiorstw

30 30 Nietypowe formy zatrudnienia i organizacji pracy w Polsce Pozostałe formy zatrudniania pracowników są wykorzystywane w bardzo niewielkim stopniu –Dzielenie pracy (17% przedsiębiorstw) –Praca na wezwanie (11,4%) –Zatrudnienie dorywcze (8%) –Wypożyczanie pracowników (6,1%) –Zatrudnienie tymczasowe (4,9%) - najdynamiczniej rozwijająca się forma zatrudnienia na świecie –Telepraca (4,2%) –Szczególna forma telepracy - Praca w domu (3%)

31 31 Dzielenie pracy Czasowa praca co najmniej dwóch pracowników na jednym stanowisku, którzy zatrudnieni są w niepełnym wymiarze godzinowym Podział świadczeń socjalnych i wynagrodzenia Pracownicy pracujący na tym samym stanowisku są wspólnie odpowiedzialni za wykonanie zadania i jego jakość

32 32 Praca na wezwanie Pracownik deklaruje gotowość do podjęcia pracy na wezwanie pracodawcy Pracownik musi być całkowicie dyspozycyjny. Praca może być wykonywana w zakładzie pracy, w domu lub w innym miejscu wyznaczonym przez pracodawcę.

33 33 Zatrudnienie tymczasowe Leasing pracowników przez wyspecjalizowaną firmę zewnętrzną, czyli agencję pracy tymczasowej Zatrudnienie pracownika (lub pracowników) na czas określony - od kilku godzin do kilkunastu miesięcy, a nawet kilku lat Pracownik tymczasowy pozostaje pracownikiem agencji bez względu na firmę, w której aktualnie pracuje

34 34 Zatrudnienie dorywcze Rodzaj pracy tymczasowej Pracujący nie są związani z pracodawcą umową o pracę i nie posiadają żadnych uprawnień przysługujących z tytułu zatrudnienia Umożliwia dowolne rozbudowywanie lub redukowanie zatrudnienia, w zależności od potrzeb

35 35 Wypożyczanie pracowników Pracownik jednej firmy może być, na pewien okres lub do wykonania określonego zadania, wypożyczony lub oddany do dyspozycji innemu pracodawcy na podstawie porozumienia pracodawców –Umowa trójstronna Umożliwia unikanie zwolnień osób okresowo zbędnych w przedsiębiorstwie.

36 36 Telepraca Telepraca polega na wykonywaniu pracy przy użyciu dostępnych technik informatycznych i telekomunikacyjnych w dowolnej odległości od miejsca, w którym oczekuje się na efekty tej pracy lub w którym praca ta byłaby wykonana w tradycyjnym systemie zatrudniania Rodzaje telepracy –Telepraca wykonywana w domu –Telepraca nomadyczna – wykonywana w różnych miejscach –Telecentra, e-centra telepracy – biura poza główną siedziba firmy

37 37 Nietypowe formy zatrudnienia i organizacji pracy w Polsce Źródło: wyniki badań firm przeprowadzonych w ramach projektu badawczego „Elastyczność popytu na pracę w Polsce. Analiza i metody stymulacji”

38 38 Korzyści z zastosowania nietypowych form zatrudnienia i organizacji pracy Źródło: wyniki badań firm przeprowadzonych w ramach projektu „Elastyczny pracownik – Partnerska rodzina”

39 39 Nietypowe formy zatrudnienia i organizacji pracy w Polsce typowe (standardowe) formy zatrudnienia w przyszłości nie będą się rozwijały62,2% przedsiębiorców przewiduje, że typowe (standardowe) formy zatrudnienia w przyszłości nie będą się rozwijały niektóre zadania w ich firmie nie są wykonywane ze względu na wysokie koszty stałego zatrudnienia i trudności w znalezieniu specjalisty.55% przedsiębiorców uważa, że niektóre zadania w ich firmie nie są wykonywane ze względu na wysokie koszty stałego zatrudnienia i trudności w znalezieniu specjalisty.

40 40 Zainteresowanie wdrożeniem EFZ przez polskie firmy Źródło: Wyniki badań przeprowadzonych wśród polskich przedsiębiorstw w ramach projektu „Elastyczny pracownik – Partnerska Rodzina”

41 41 Nietypowe formy zatrudnienia i organizacji pracy w Polsce Gotowość przedsiębiorców do niekonwencjonalnych rozwiązań biznesowych

42 Elastyczność zatrudnienia w Polsce

43 43 Podstawy Stosunek pracy –= „tradycyjna” praca –cechy charakterystyczne, wykonywana: osobiście dobrowolnie odpłatnie w sposób ciągły pod kierownictwem pracodawcy na jego rzecz i ryzyko w miejscu i czasie wskazanym Samozatrudnienie –nie jest terminem zdefiniowanym prawnie –prowadzenie działalności gospodarczej zamiast trwania w stosunku pracy Stosunek pracy a samozatrudnienie

44 44 Składniki kosztów pracy

45 45 Składniki kosztów pracy

46 46 Podstawy umowy cywilnoprawne –dowolnie kształtowane: zadania wynagrodzenie czas realizacji miejsce wykonania (przeważnie w ogóle nie określane) –brak obustronnych obowiązków wynikających bezpośrednio ze stosunku pracy –odpowiedzialność nastawiona na rezultat/wynik (przeniesienie ryzyka) Stosunek pracy a umowa cywilnoprawna

47 47 Cechy umów cywilnoprawnych „Niestandardowe formy zatrudniania” www.egospodarka.pl

48 48 Cechy umów cywilnoprawnych „Niestandardowe formy zatrudniania” www.egospodarka.pl

49 49 Koszty realizacji działań – porównanie form zatrudnienia

50 50 Koszty realizacji działań – porównanie form zatrudnienia

51 51 Koszty realizacji działań – porównanie form zatrudnienia

52 52 Koszty realizacji działań – porównanie form zatrudnienia

53 53 Koszty realizacji działań – porównanie form zatrudnienia

54 54 Wymiary elastyczności form zatrudnienia

55 Więcej informacji, materiały www.elastan.pl

56 Dziękuję Imię i nazwisko adres e-mail

57 57 podtytuł www.elastan.pl [email protected] Imię i nazwisko adres e-mail