1 Promocja obszaru turystycznego Wykłady i ćwiczenia dr Jacek Drążkiewicz kontakt: [email protected]

2 Cel i zadania przedmiotu

3 Podstawowe cele przedmiotu CEL PRZEDMIOTU: Poznanie istoty obszaru, jako produktu turystycznego, jego struktury, elementów składowych, jak również sposobów jego promocji na współczesnym rynku turystycznym. Poznanie form promocji obszarów turystycznych i sposobów ich praktycznego zastosowania.

4 Podstawowe założenia pracy doktorskiej TEZA: „Dochody gmin wiejskich w Polsce z tytułu turystyki zależą od dominującego modelu rozwoju turystyki na danym terenie.” PODSTAWOWE ELEMENTY MODELU: dominujący rodzaj turystyki w gminie, rodzaj bazy noclegowej, charakter polityki władz gminnych wobec rozwoju turystyki i maksymalizacji dochodów budżetowych z tego tytułu. Tematyka wykładów

5 Tematyka wykładów i ćwiczeń: 1)Wprowadzenie do przedmiotu „promocja obszaru turystycznego”:  przedstawienie celów przedmiotu,  prezentacja treści tematycznych,  literatura przedmiotu,  formy zaliczenia przedmiotu,  definicje regionu i obszaru turystycznego,  obszar turystyczny jako produkt, 2)Wprowadzenie do problematyki rozwoju i promocji obszarów turystycznych.  zewnętrzne uwarunkowania rozwoju i promocji obszarów turystycznych  wewnętrzne uwarunkowania rozwoju i promocji obszarów turystycznych

6 Tematyka wykładów i ćwiczeń: 3) Przedstawienie podstawowych koncepcji rozwoju obszarów turystycznych.  koncepcje rozwoju turystyki  wielofunkcyjność obszarów turystycznych,  marketing terytorialny,  otoczenie marketingowe. 4)System promocji obszarów turystycznych.  podmioty i instytucje,  proces planowania marketingowego obszaru turystycznego.

7 Tematyka wykładów i ćwiczeń: 5)Formy promocji obszarów turystycznych  reklama,  public relations,  sprzedaż osobista w tym targi,  sponsoring,  „marketing szeptany”. 6)Wpływ promocji turystycznej na konkurencyjność obszarów turystycznych  aspekt dochodowy,  aspekt jakościowy. 7)Test pisemny

8 Podstawowe założenia pracy doktorskiej TEZA: „Dochody gmin wiejskich w Polsce z tytułu turystyki zależą od dominującego modelu rozwoju turystyki na danym terenie.” PODSTAWOWE ELEMENTY MODELU: dominujący rodzaj turystyki w gminie, rodzaj bazy noclegowej, charakter polityki władz gminnych wobec rozwoju turystyki i maksymalizacji dochodów budżetowych z tego tytułu. Literatura przedmiotu

9 Literatura podstawowa: 1)Produkt turystyczny, Kaczmarczyk J., Stasiak A., Włodarczyk B., Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2005 2)Dziedzic E., Obszar recepcji turystycznej jako przedmiot zarządzania strategicznego, Szkoła Główna Handlowa, Warszawa 1998 3)Konkurencyjność regionów (red. M. Klamut), Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego we Wrocławiu, Wrocław 199 4) A. Niezgoda, P. Zmyślony, Popyt turystyczny. Uwarunkowania i perspektywy rozwoju, Poznań 2006; L. Rudnicki, Zachowania konsumentów na rynku turystycznym, Kraków 2010.

10 Literatura uzupełniająca: 1)Dudkiewicz D. (red.), Marketing usług turystycznych, Wydawnictwo ALMAMER – WSE, Warszawa 2007, 2)Chudoba T., Marketing w turystyce, CEDEWU.PL Wydawnictwa Fachowe, Warszawa 2009

11 Podstawowe założenia pracy doktorskiej TEZA: „Dochody gmin wiejskich w Polsce z tytułu turystyki zależą od dominującego modelu rozwoju turystyki na danym terenie.” PODSTAWOWE ELEMENTY MODELU: dominujący rodzaj turystyki w gminie, rodzaj bazy noclegowej, charakter polityki władz gminnych wobec rozwoju turystyki i maksymalizacji dochodów budżetowych z tego tytułu. 1) Wprowadzenie do przedmiotu „promocja produktu turystycznego”

12 Region, obszar, miejscowość… turystyczny (na) = ORT ORT = obszar recepcji turystycznej Region turystyczny to obszar przestrzenny charakteryzujący się atrakcyjnymi walorami turystycznymi, głównie naturalnymi, oraz odpowiednim zagospodarowaniem, na którym koncentruje się ruch turystyczny [1]. [1] Obszar turystyczny jest jednostką niższą hierarchicznie niż region turystyczny [2]. [2] [1][1] Kompendium wiedzy o turystyce, red. G. Gołembski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa-Poznań 2002, s. 91-92. [2][2] A. Niezgoda, Marketing obszarów turystycznych [w:] Problemy Turystyki nr. 1-2, Instytut Turystyki, Warszawa 2000, s. 14.

13 Regionalizacja, klasyfikacje regionów Regionalizacja o charakterze węzłowym dotyczy wyodrębnienia głównych jednostek skupiających działalność społeczno-gospodarczą a następnie rozgraniczeniu ciążących ku nim obszarów peryferyjnych. Regionalizacja o charakterze strefowym wyodrębnia obszary o względnie jednolitej strukturze wewnętrznej, różniące się od obszarów sąsiednich dominującym rodzajem prowadzonej dzielności (np. rolnictwo, przemysł, leśnictwo, turystyka) [1] [1] [1] Regionalne oraz lokalne czynniki i bariery rozwoju turystyki, red. Ewa Nowak, Wszechnica Świętokrzyska, Kielce 2003, s. 15-16.

14 Implikacje wynikające z regionalizacji dla turystyki 1) W praktyce regiony turystyczne bardzo rzadko pokrywają się dokładnie z podziałami administracyjnymi. Ma to swoje ważne konsekwencje w podejściu do rozwijania turystyki w oparciu o współpracę jednostek samorządu terytorialnego, a nie podejście konkurencyjne [1]. [1] 2) Odwiedzający dany obszar nie kierują się podziałami administracyjnymi, ale dostępnością oferowanych przez region produktów turystycznych. Dlatego tak ważna jest współpraca jednostek samorządu terytorialnego w ramach różnego rodzaju porozumień, stowarzyszeń, czy organizacji turystycznych. Jednym z najważniejszych aspektów takiej współpracy powinien być obszar działań promocyjnych. [1][1] A. Niezgoda, Marketing obszarów turystycznych, [w:] Problemy Turystyki nr. 1-2, Instytut Turystyki, Warszawa 2000., s. 14.

15 Walory turystyczne, usługi turystyczne, produkt turystyczny Walory turystyczne a produkt turystyczny – różnice i podobieństwa Walory turystyczne to zespół elementów środowiska naturalnego oraz elementów poza przyrodniczych, które - wspólnie lub każde z osobna - są przedmiotem zainteresowania turysty (decydują one o tzw. atrakcyjności turystycznej)

16

17

18 Usługi turystyczne: ”wszelkie czynności związane z zaspokajaniem potrzeb turystów, ale nie służące do produkowania przedmiotów” „Usługi turystyczne to usługi przewodnickie, usługi hotelarskie oraz wszystkie inne świadczone turystom i odwiedzającym Źródło: Ustawa z 29.08.1997 r. o usługach turystycznych. Źródło: Zawistowska H., Nowe zasady świadczenia usług turystycznych

19 Produkt turystyczny – pojęcie i definicje: W wąskim znaczeniu produkt turystyczny oznacza to, co kupują turyści w czasie wyjazdu turystycznego np. transport, nocleg czy wyżywienie. W szerszym ujęciu produkt turystyczny to kompozycja tego, co turyści robią oraz walor ó w turystycznych, urządzeń i usług, z kt ó rych w tym celu korzystają. Źr ó dło: R. Łazarek, Ekonomika turystyki, Warszawa 2004, s. 50.

20 Produkt turystyczny – pojęcie i definicje:

21

22 Produkt turystyczny nie stanowią więc zasoby (walory) przyrodnicze i kulturowe same w sobie, ale pewna suma korzyści (użyteczności) jaką może mieć klient (turysta) z ich użytkowania. Produkt wymaga pomysłu, planowania i przygotowania. Powinien być postrzegany jako pewien amalgamat usług, składający się z wielu składowych elementów (produkt, cena, dystrybucja, promocja). Produkt turystyczny – pojęcie i definicje:

23 Cechy produktu turystycznego: 1)Jest konsumowany w miejscu wytwarzania; 2)Zazwyczaj ma złożony charakter – składa się z wielu cząstkowych usług i komponentów (walorów turystycznych) itp.; 3)Nie można go magazynować ani produkować na zapas; 4)W momencie zakupu nabywca nie ma możliwości zapoznania się z produktem; 5)Występuje sezonowy charakter popytu na produkt turystyczny

24 RODZAJE PRODUKTÓW TURYSTYCZNYCH: "Tradycyjne" produkty turystyczne opierały się na tzw. zasadzie 3S (sun, sea, sand) czyli słońce, morze, plaża Turysta preferujący taki model wypoczynku nie wyróżniał się wśród innych turystów, korzystał z zalet turystyki masowej, która oferowała wszystkim ujednolicony produkt. Dla nowych produktów turystycznych można przyjąć zasadę 3E (entertainment, excitement, education) czyli rozrywka, emocje, edukacja(nauka) Turyści stają się coraz bardziej świadomi, pragną poznawać, dociekać, odkrywać. Wolą aktywny wypoczynek. Szukają kontaktu z ludnością miejscową. Pasjonują się kulturą i sztuką obszarów recepcyjnych

25 Historyczny rozwój produktu turystycznego Rozwój produktu turystycznego przebiegał w sposób ewolucyjny i falowy. Ostatni etap rozwoju ma zdecydowanie charakter rewolucyjny!

26 Historyczny rozwój produktu turystycznego

27 Produkt turystyczny „antyczny”

28 Produkt turystyczny „uniwersytecki” Bolonia, Sorbona, Oxford, Praga itd..

29 Produkt turystyczny „industrialny” pierwsza linia kolei publicznej łączącą Stockton z Darlington w Anglii (1825 rok)

30 Globalne produkty turystyczne HOTEL „LE MERIDIEN” w: JIMBARAN, Bali, Indonezja

31 Kategorie produktów turystycznych: 1) rzecz 2) usługa 3) wydarzenie 4) impreza 5) obiekt 6) szlak 7) obszar

32 Produkt turystyczny – obszar Rodzaje obszarów turystycznych w zależności od charakteru oferowanego produktu turystycznego: A. Homogeniczne, B: Heterogeniczne (spolaryzowane i niespolaryzowane)

33 Produkt turystyczny – obszar I. Produkt homogeniczny – w danym regionie dominuje jeden szczególny produkt turystyczny, uwarunkowany przede wszystkim walorami przyrodniczymi (np. Morze Karaibskie, Morze Bałtyckie); II. Produkt heterogeniczny – obszar jest zróżnicowany pod względem produktów turystycznych, A.Obszar heterogeniczny spolaryzowany – charakteryzuje się wyraźną obecnością więcej niż jednego produktu turystycznego np. Basen Morza Śródziemnego – turystyka 3S i antyczne zabytki. B.Obszar heterogeniczny niespolaryzowany – w którym nie można wskazać dominujących produktów. Źródło: J. Kaczmarek, A. Stasiak, B. Włodarczyk, Produkt turystyczny, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, s. 112.

34 Zagadnienia do opracowania Przypisz poniżej wskazane regiony (obszary) turystyczne do kategorii: homogeniczne oraz heterogeniczne (spolaryzowane i niespolaryzowane): - Morze Karaibskie, - Warmia i Mazury, - Bieszczady - Góry Świętokrzyskie, - Basen Morza Śródziemnego - Basen Morza Bałtyckiego Uzasadnij w kilku zdaniach swój wybór. Następnie sam wskaż po 2 regiony (obszary) do każdej kategorii.

35 Podstawowe założenia pracy doktorskiej TEZA: „Dochody gmin wiejskich w Polsce z tytułu turystyki zależą od dominującego modelu rozwoju turystyki na danym terenie.” PODSTAWOWE ELEMENTY MODELU: dominujący rodzaj turystyki w gminie, rodzaj bazy noclegowej, charakter polityki władz gminnych wobec rozwoju turystyki i maksymalizacji dochodów budżetowych z tego tytułu. 2) Wprowadzenie do problematyki rozwoju i promocji obszarów turystycznych.

36 Zewnętrzne uwarunkowania rozwoju i promocji obszarów turystycznych 1)Położenie geograficzne 2)Globalizacja 3)System prawno - finansowy

37 Zewnętrzne uwarunkowania rozwoju i promocji obszarów turystycznych Zewnętrzne uwarunkowania charakteryzują się tym, że władze lokalne na danym terenie nie mogą co prawda bezpośrednio na nie wpływać, ale sposób, w jaki je wykorzystują bądź dostosowują swoją aktywność do ich oddziaływania, może wpływać na szereg ważnych obszarów rozwoju lokalnego.

38 Zewnętrzne uwarunkowania rozwoju i promocji obszarów turystycznych Położenie geograficzne Położenie obszarów turystycznych jest zaliczane do zewnętrznych czynników wpływających na ich rozwój, tzn. wraz z innymi czynnikami kształtuje tzw. warunki ramowe prorozwojowej działalności obszaru[1], które wiążą się bezpośrednio ze zróżnicowaniem gospodarczym, społecznym i ekologicznym obszarów, co wydatnie wpływa również na możliwości rozwoju funkcji turystycznych.[1] [1][1] Por. A. Wasilewski, Samorząd gminny jako czynnik poprawy konkurencyjności obszarów wiejskich, Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa 2005, s. 41.

39 Zewnętrzne uwarunkowania rozwoju i promocji obszarów turystycznych Położenie geograficzne Z punktu widzenia rozwoju i promocji obszaru turystycznego czynnik, jakim jest położenie geograficzne, nie tylko należy odnosić do uwarunkowań geograficznych kształtujących walory przyrodnicze i kulturowe obszaru, ale przede wszystkim postrzegać go jako lokalizację w stosunku do innych, konkurencyjnych obszarów i miejscowości turystycznych oraz obszarów komplementarnych (współpracujących z obszarem), jak również głównych tras tranzytu turystycznego, sieci dróg o znaczeniu międzynarodowym i krajowym, portów lotniczych i morskich, a nade wszystko w stosunku do dużych ośrodków miejskich, będących głównymi rynkami generującymi ruch turystyczny (rynki docelowych lub potencjalnych klientów). Tak rozumiane położenie określa tzw. zewnętrzną dostępność komunikacyjną obszaru.

40 Zewnętrzne uwarunkowania rozwoju i promocji obszarów turystycznych Dostępność obszaru recepcji turystycznej może być wyznaczona przez czynniki o charakterze technicznym (infrastrukturalnym) oraz politycznym. Uwarunkowania technologiczne wskazują na dostępność i jakość środków transportu (powietrznego, wodnego, lądowego) oraz usług transportowych pomiędzy obszarem recepcyjnym a miejscem pochodzenia turystów. Postęp techniczny, jaki dokonuje się w transporcie, jest szansą dla wielu obszarów na to, by intensyfikować rozwój turystyki. Uwarunkowania polityczne dostępności obszaru recepcji turystycznej odnoszą się do warunków sprzyjających lub utrudniających wyjazd na terytorium danego państwa. Mogą wynikać z postanowień przepisów i umów zawieranych pomiędzy poszczególnymi krajami lub regionami.

41 Dostępność komunikacyjna – czas i przestrzeń Pociąg o nazwie „MAGLEV” przewozi turystów na lotnisko w Szanghaju z prędkością 431 km/godz.

42 Dostępność komunikacyjna – czas i przestrzeń Airbus A380 – dwupoziomowy, czterosilnikowy samolot pasażerski produkowany przez przedsiębiorstwo Airbus. Dzięki temu, że górny pokład ciągnie się przez całą długość kadłuba, A380-800 mieści 555 osób przy podziale na trzy klasy lub nawet 853 przy konfiguracji całej maszyny do standardu klasy ekonomicznej, wyprzedzając pod względem powierzchni drugiego na liście Boeinga 747- 400 (Jumbo Jeta) o 50%.

43 Zewnętrzne uwarunkowania rozwoju i promocji obszarów turystycznych Globalizacja Złożoność procesów zachodzących we współczesnym świecie (zwłaszcza tych o charakterze gospodarczym) i ich obserwowalna intensyfikacja sprawiają, że analizując zjawiska zachodzące na szczeblu lokalnym, w swoich rozważaniach musimy coraz częściej brać pod uwagę także zjawiska, których skala oddziaływania dotyczy poziomu krajów, kontynentów, a nawet całego świata.

44 Zewnętrzne uwarunkowania rozwoju i promocji obszarów turystycznych Globalizacja W znaczeniu ekonomicznym globalizacja odnosi się do działalności gospodarczej, gospodarki, rynków branżowych, gałęzi gospodarki, przedsiębiorstw, konkurencji [1].[1] Globalizację możemy zdefiniować jako „dokonujący się w świecie długofalowy proces integrowania coraz większej liczby krajowych gospodarek ponad ich granicami, dzięki rozszerzaniu oraz intensyfikowaniu wzajemnych powiązań (inwestycyjnych, produkcyjnych, handlowych, kooperacyjnych), w wyniku czego powstaje ogólnoświatowy system ekonomiczny o dużej współzależności i znaczących reperkusjach działań podejmowanych / toczących się nawet w odległych krajach” [2].[2] [1][1] Por. A. Zorska, Ku globalizacji? Przemiany w korporacjach transnarodowych i w gospodarce światowej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1998, s. 13. [2][2] A. Zorska, op. cit., s. 20.

45 Zewnętrzne uwarunkowania rozwoju i promocji obszarów turystycznych Globalizacja

46 Zewnętrzne uwarunkowania rozwoju i promocji obszarów turystycznych Główne czynniki warunkujące przebieg procesów globalizacji w turystyce to: rewolucja informatyczna i rozwój środków masowego przekazu, postęp techniczny w transporcie, procesy integracyjne i wprowadzenie liberalnych warunków do rozwoju handlu, duże rozmiary ruchu i popytu turystycznego, konkurencja międzynarodowa [1].[1] [1] Por. I. Jędrzejczyk, op. cit., s. 23–28.; A. Zorska, op. cit., s. 13–59.; W. Alejziak, Turystyka w obliczu wyzwań XXI wieku, „Albis”, Kraków 1999, s. 219–238; D. G. Reid, Tourism, globalization and development, PlutoPress, London, Sterling, Virginia 2003, s. 27–28.

47 Zewnętrzne uwarunkowania rozwoju i promocji obszarów turystycznych Tabela 3. Spadek cen rozmów telefonicznych i komputerów w latach 1930-1990. RokKoszt 3 minut rozmowy telefonicznej Londyn – N. Jork ($) Spadek cen komputerów 1990 = 1,00 1930244,65- 1940188,51- 195053,2- 196045,86125,0 197031,5819,47 19804,83,62 19903,321,0 Źródło: Instytut Handlu Zagranicznego, Uniwersytet Gdański, Globalizacja w gospodarce światowej, Sopot 2000, s.41

48 Zewnętrzne uwarunkowania rozwoju i promocji obszarów turystycznych Tabela 4. Spadek cen w przewozach lotniczych w latach 1930 –1990. Rok Średni koszt pasażeromili w przewozach lotniczych ($) 19300,68 19400,46 19500,30 19600,24 19700,16 19800,10 19900,11 Źródło: Instytut Handlu Zagranicznego, Uniwersytet Gdański, Globalizacja w gospodarce światowej Sopot 2000, s.41.

49 Zewnętrzne uwarunkowania rozwoju i promocji obszarów turystycznych RokWielkość ruchu /mln/ 1950 = 100Wydatki /w mld USA/ 1950 = 100 195025,31002.1100 196069,32746.9327 1970165,865517.9852 1980278,11124104.44874 1990439,51801270.212143 1995540,62241410.717714 1999639,62528464.522119 2000687, 02715481.622933 2001686,72714469.922376 2002707,02794488.223248 2003694,62745534.62547 2004765,13024634.730224 2005806,83189682.732509 2008919,0363293844667 2009880,0347885040476 Tabela 5. Wzrost międzynarodowego ruchu turystycznego na świecie i wydatków turystów w latach 1950-2006 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych statystycznych z oficjalnej strony internetowej Światowej Organizacji Turystyki – http://www.unwto.org/statistics/index.htm, 13.01.2008 oraz danych Instytutu turystyki – http://www.intur.com.pl/trendy.htm#tab5, 22.03.2010.http://www.unwto.org/statistics/index.htm http://www.intur.com.pl/trendy.htm#tab5

50 Rysunek 2. Globalny zasięg grup hotelarskich. Źródło: Dane ze strony internetowej www.hotelsmag.com.www.hotelsmag.com

51 Zewnętrzne uwarunkowania rozwoju i promocji obszarów turystycznych Globalizacja i jej wpływ na możliwości rozwoju i promocji obszarów turystycznych 1)Czy globalizacja jest procesem utrudniającym, czy raczej usprawniającym rozwój turystyki, zwłaszcza na terenach wiejskich odległych od dużych rynków? 2)W jakich aspektach lokalne społeczności mogą upatrywać szans, a w jakich zagrożeń związanych z globalizacją i jej wpływami? 3)Czy globalizacja jest procesem, na oddziaływanie i przebieg którego lokalne społeczności nie mają żadnego wpływu?

52 Zewnętrzne uwarunkowania rozwoju i promocji obszarów turystycznych Globalizacja i jej wpływ na możliwości rozwoju i promocji obszarów turystycznych Dzięki „globalnej” promocji utrwalają się tendencje po stronie popytu turystycznego powodujące zmiany w sposobie organizacji czasu wolnego i wyboru kierunków wyjazdów. Jako przykład można podać obserwowane upodobanie turystów do częstszych i krótszych urlopów w ciągu roku zamiast jednego długiego wypoczynku wakacyjnego (głównie lotnicza turystyka weekendowa). Jednocześnie ulegają zmianie kierunki wyjazdów, nawet jeśli turyści od wielu lat mieli te same, sprawdzone miejsca wyjazdów

53 Zewnętrzne uwarunkowania rozwoju i promocji obszarów turystycznych Globalizacja i jej wpływ na możliwości rozwoju i promocji obszarów turystycznych Widząc negatywne konsekwencje globalizacji, władze lokalne starają się niwelować ich skutki poprzez działania nasilające tendencje regionalistyczne. Wielu przedstawicieli środowisk naukowych uważa, że regionalizację należy traktować jako przeciwwagę dla globalizacji oraz odpowiedź na niekorzystne następstwa procesów z nią związanych, takich jak chociażby zanik tradycyjnych wartości, więzi i tożsamości regionalnych[1].[1] [1] Por. M. Ludwikowska-Kędzia, S. Sala, op. cit., s.76–79 oraz Globalizacja. Mechanizmy i wyzwania, (red. B. Liberska), Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2002, s. 24.

54 Zewnętrzne uwarunkowania rozwoju i promocji obszarów turystycznych

55 System prawno-finansowy -określa poziom samodzielności, jaki mają władze lokalne w zakresie realizacji zadań związanych z rozwojem i promocją turystyki oraz pozyskiwania dochodów z jej rozwoju. -decentralizacja administracji publicznej – a rozwój i promocja obszarów turystycznych

56 Zewnętrzne uwarunkowania rozwoju i promocji obszarów turystycznych System prawno-finansowy Przenoszenie ciężaru decyzyjnego na niższe szczeble administracji publicznej (decentralizacja) stawia przed władzami samorządowymi trudne wyzwania, którym nie wszystkie samorządy gotowe są sprostać. Dlatego regulacje prawne dotyczące funkcjonowania samorządu terytorialnego powinny dawać możliwości podejmowania współpracy jednostek samorządowych, zarówno z innymi jednostkami samorządowymi, jak i z sektorem prywatnym.

57 Wewnętrzne uwarunkowania rozwoju i promocji obszarów turystycznych Zasoby przyrodnicze i kulturowe Infrastruktura Dostępność kapitału na cele inwestycyjne Czynniki społeczno-kulturowe

58 Wewnętrzne uwarunkowania rozwoju i promocji obszarów turystycznych Poziom substytucji pomiędzy zasobami przyrodniczymi i kulturowymi Przykładowo baseny termalne można uznać za substytut naturalnych, ciepłych źródeł. Igelitowe, całoroczne stoki narciarskie to także substytut wobec naturalnych, pokrytych śniegiem stoków górskich.

59 Podstawowe założenia pracy doktorskiej TEZA: „Dochody gmin wiejskich w Polsce z tytułu turystyki zależą od dominującego modelu rozwoju turystyki na danym terenie.” PODSTAWOWE ELEMENTY MODELU: dominujący rodzaj turystyki w gminie, rodzaj bazy noclegowej, charakter polityki władz gminnych wobec rozwoju turystyki i maksymalizacji dochodów budżetowych z tego tytułu. 3) Przedstawienie podstawowych koncepcji rozwoju obszarów turystycznych

60 Koncepcje rozwoju turystyki na obszarach recepcyjnych W literaturze przedmiotu występują dwa podstawowe podejścia do zarządzania obszarami recepcji turystycznej – podejście żywiołowe, oparte na grze sił gospodarczych i politycznych oraz podejście planistyczne, oparte na świadomym jego kształtowaniu. Źródło: E. Dziedzic, Obszar recepcji turystycznej jako przedmiot zarządzania strategicznego, Szkoła Główna Handlowa, Warszawa 1998, s. 70.

61 Koncepcja cyklu ewolucji obszaru turystycznego sformułowana przez Butlera (1980 r.) Podstawowe tezy i wyniki badań: - Miejsce turystyczne rozwija się i zmienia w czasie, -Rodzaj gości zmienia się w czasie, -Doświadczenie turysty i produkt turystyczny podlegają zmianom w czasie, -Wpływ na miejsce ulega zmianie w czasie, -Od czasu zależy też zaangażowanie się ludności,

62 Koncepcje cyklu ewolucji obszarów turystycznych (Butler, 1980 r.)

63 Wielofunkcyjność obszarów turystycznych Zagrożenia związane z rozwojem turystyki, jako dominującym sektorem lokalnej gospodarki

64

65 Zjawisko „wycieków” z lokalnej gospodarki jest trudne do całkowitego wyeliminowania. Obszary recepcyjne mogą jednak prowadzić działania, które w znacznym stopniu przyczynią się do niwelowania ich skutków. Wśród podejmowanych działań można wymienić m.in.: stworzenie warunków sprzyjających powstawaniu lokalnych przedsiębiorstw, zadbanie o to, aby w pierwszej kolejności wykorzystywać zasoby rynku lokalnego (surowce, pracowników, kapitał), nasilenie działań promujących miejscowe produkty (szczególnie tak ważne dla turystyki jak żywność czy wyroby miejscowego rzemiosła), poprzez rozbudowę lokalnej sieci handlowej (bazary, targowiska, jarmarki) oraz nadawanie im nazw, etykiet, certyfikatów jakości itp. identyfikujące je z miejscem ich pochodzenia, prowadzenie świadomej polityki zakupów produktów pochodzących spoza obszaru recepcji turystycznej, organizowanie spotkań i umożliwienie kontaktów handlowych podmiotom działającym w różnych sektorach lokalnej gospodarki, promowanie wspólnych przedsięwzięć, ożywienie wewnętrznych obrotów finansowych, inicjowanie tworzenia związków, spółdzielni itp. promujących wspólne lokalne przedsięwzięcia gospodarcze.

66 Marketing terytorialny Filozofia czy praktyka?; Potencjał i otoczenie marketingowe obszaru: - Otoczenie zewnętrzne (makrootoczenie, mikrootoczenie); - Otoczenie wewnętrzne (zasoby rzeczowe, finansowe, ludzkie (kadrowe)); Produkt obszaru (usługi odpłatne, częściowo odpłatne i nieodpłatne); Odbiorcy produktu (społeczność lokalna, społeczność z poza obszaru); Podmioty odpowiedzialne za marketing i promocję obszaru

67 Podstawowe założenia pracy doktorskiej TEZA: „Dochody gmin wiejskich w Polsce z tytułu turystyki zależą od dominującego modelu rozwoju turystyki na danym terenie.” PODSTAWOWE ELEMENTY MODELU: dominujący rodzaj turystyki w gminie, rodzaj bazy noclegowej, charakter polityki władz gminnych wobec rozwoju turystyki i maksymalizacji dochodów budżetowych z tego tytułu. 4) System promocji obszarów turystycznych.

68 Szczeble organizacyjne polskiej turystyki 1.Turystyka na szczeblu centralnym - Polityka państwa na rzecz rozwoju turystyki Ministerstwo Sportu i Turystyki Polska Organizacja Turystyczna 2. Turystyka na szczeblu samorządu terytorialnego –Organizacja turystyki na szczeblu wojewódzkim –Organizacja turystyki na szczeblu powiatowym –Organizacja turystyki na szczeblu gminnym 3. Wybrane turystyczne organizacje i stowarzyszenia, m.in.: Polskie Zrzeszenie Hoteli PTTK PTSM Polska Federacja Kampingu i Caravaningu 4. Przedsiębiorstwa turystyczne

69 Czerpanie ekonomicznych korzyści zależy przede wszystkim od właściwej POLITYKI TURYSTYCZNEJ. Polityka turystyczna wyraża się w stwarzaniu sprzyjających warunków rozwoju gospodarki turystycznej. Jest to stymulowanie procesów rozwojowych turystyki na szczeblu krajowym, regionalnym i lokalnym. Podmiotami tej polityki są: - władze centralne, wojewódzkie, powiatowe, gminne - przedsiębiorstwa i organizacje turystyczne w miejscu recepcji turystycznej (baza noclegowa, gastronomiczna, przewoźnicy turystyczni, gestorzy atrakcji turystycznych) - przedsiębiorstwach i organizacjach należących do tzw. uzupełniającej gospodarki turystycznej (firmy produkujące pamiątki, świadczące usługi wydawnicze i kartograficzne) - przedsiębiorstwach i organizacjach należących do tzw. pośredniej gospodarki turystycznej (świadczące tzw. usługi towarzyszące bez których rozwój turystyki byłby trudny np. banki, towarzystwa ubezpieczeniowe, przedsiębiorstwa budowlane, rolnictwo, rzemiosło)

70 Najczęściej polityka turystyczna dotyczy następujących obszarów działania: -zagospodarowania turystycznego (rozwój infrastruktury turystycznej i paraturystycznej), -kreowania nowych form turystyki, - promocji turystyki, - opracowywania systemu informacji turystycznej, - ochrony walorów turystycznych, - aktywizacji społeczności lokalnej, - współpracy jednostek samorządu lokalnego z branża turystyczną, - współpracy jednostek samorządu lokalnego z jednostkami samorządowymi szczebla powiatowego, wojewódzkiego i centralnego, - współpracę w zakresie euroregionalnym

71 Polityka turystyczna na szczeblu centralnym W celu skutecznej realizacji zadań związanych z turystyką w wielu europejskich państwach wyróżniamy dwa rodzaje organizacji zajmujących się zarządzaniem turystyką na szczeblu centralnym. Są to: Narodowe Administracje Turystyczne (NTA -National Tourism Administration) Narodowe Organizacje Turystyczne (NTO Nacionale Tourism Organization) Funkcje NTA pełną organy władzy państwowej (właściwi ministrowie). W Polsce funkcje NTA pełni Ministerstwo Sportu i Turystyki Główne zadania NTA: - prowadzenie szeroko rozumianej polityki turystycznej - tworzenie ram prawnych funkcjonowania rynku usług turystycznych Funkcję NTO pełnią wyspecjalizowane organizacje publiczne lub publiczno-prawne, finansowane w przeważającej części z budżetu państwa. W Polsce funkcje NTO pełni Polska Organizacja Turystyczna. Główne zadanie NTO: - wsparcie sektora turystycznego poprzez szeroko rozumianą działalność informacyjną, marketingową i promocyjną

72 NTA i NTO w wybranych krajach Europy w 2006 roku KRAJNTONTA AustriaNarodowe Biuro Turystyki (Österreich Werbung) Ministerstwo Handlu i Przemysłu DaniaDuńska Rada Turystyki (Dansk Turistraad)Ministerstwo Komunikacji i Turystyki FinlandiaFinnish Tourist Board (FTB)Ministerstwo Handlu i Przemysłu FrancjaMaison De la FranceMinisterstwo Transportu, Zagospodarowania i Turystyki GrecjaNarodowe Biuro Turystyki (EOT)Ministerstwo Gospodarki Narodowej HiszpaniaNarodowe Biuro Turystyki(TURESPANA)Ministerstwo Przemysłu, Handlu i Turystyki, Sekretariat Turystyki IrlandiaZarząd Turystyki Irlandii (NTB)Ministerstwo Transportu i Turystyki NiemcyNiemiecka Centrala Turystyki (Deutsche Zentrale für Tourismus DZT) Ministerstwo Gospodarki, Departament Turystyki PolskaPolska Organizacja Turystyczna (POT)Ministerstwo Gospodarki, Departament Turystyki PortugaliaMinisterstwo Handlu i Turystyki (ICEP)Ministerstwo Handlu i Turystyki Wielka BrytaniaBrytyjski Urząd Turystyczny (British Tourist Authority BTA) Ministerstwo Transportu i Turystyki WęgryHungarian Tourist BardMinisterstwo Przemysłu i Handlu

73 Urząd Kultury Fizycznej i Turystyki W latach 1991-2000 organem centralnym odpowiedzialnym za sprawy z dziedziny turystyki w Polsce był Urząd Kultury Fizycznej i Turystyki. Sprawy turystyki były prowadzone w następujących jednostkach organizacyjnych: Departament Gospodarki Turystycznej Departament Promocji Turystyki Departament Zagraniczny Departament Inwestycji

74 Zmiany w zarządzaniu turystyką w Polsce na szczeblu centralnym W celu usprawnienia zarządzania turystyką w Polsce w 2000 roku rozdzielono sprawy polityki turystycznej państwa od promocji turystycznej. Jeśli chodzi o politykę turystyczną w 2000roku podlegała ona przez krótki okres Ministerstwu Transportu i Gospodarki Morskiej a następnie przeszła pod kompetencje Ministra Gospodarki i Pracy, który to urząd funkcjonuje dzisiaj pod nazwą Ministerstwo Gospodarki. Od 2007 roku turystyka podlega Ministerstwu Sportu i Turystyki.

75 Ministerstwo Sportu i Turystyki Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 24 lipca 2007 r. zmieniającym rozporządzenie z dnia 23 sierpnia 2005 r. w sprawie utworzenia Ministerstwa Sportu zmieniono nazwę "Ministerstwo Sportu" na nazwę "Ministerstwo Sportu i Turystyki". Nowa nazwa obowiązuje od dnia 23 lipca 2007 r. Rozporządzeniem Prezesa Rady Ministrów z dnia 25 lipca 2007 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra Sportu i Turystyki, z mocą od dnia 23 lipca 2007 r., rozszerzono zakres działania Ministra o dział administracji rządowej "turystyka". Tym samym Minister Sportu i Turystyki stał się dysponentem części 25 i 40 budżetu państwa

76 Do głównych zadań Departamentu Turystyki Minister. Sportu i Turystyki należy : opracowywanie, wdrażanie i monitorowanie strategicznych dokumentów rozwoju sektora turystyki; prowadzenie spraw związanych z zagospodarowaniem turystycznym kraju; prowadzenie prac związanych z tworzeniem mechanizmów regulacji rynku turystycznego, w szczególności w zakresie rozwoju przedsiębiorczości w sektorze turystyki, podnoszenia jakości usług turystycznych oraz ochrony konsumentów usług turystycznych; dokonywanie oceny funkcjonowania sektora usług turystycznych; prowadzenie spraw wynikających z zadań ministra właściwego do spraw turystyki w zakresie uznawania nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej kwalifikacji do wykonywania zawodu regulowanego przewodnik turystyczny oraz do podejmowania lub wykonywania działalności pilota wycieczek; prowadzenie spraw wynikających z zadań ministra właściwego do spraw turystyki określonych ustawą o usługach turystycznych, w tym: –rozpatrywania odwołań od decyzji marszałków województw w sprawach dotyczących: organizatorów turystyki i pośredników turystycznych, przewodników turystycznych i pilotów wycieczek, organizatorów szkoleń na przewodników turystycznych i szkoleń na pilotów wycieczek oraz podmiotów świadczących usługi hotelarskie w obiektach hotelarskich, –sprawowania nadzoru nad marszałkami województw w zakresie wykonywania zadań wynikających z ustawy o usługach turystycznych, –prowadzenia Centralnej Ewidencji Organizatorów Turystyki i Pośredników Turystycznych; współdziałanie z Departamentem Jednostek Nadzorowanych i Podległych w zakresie merytorycznego nadzoru nad działalnością Polskiej Organizacji Turystycznej i Instytutu Turystyki; opiniowanie wniosków o nadanie odznaczeń państwowych oraz odznaki honorowej za zasługi dla turystyki

77 Polska Organizacja Turystyczna Drugą instytucją szczebla centralnego odpowiedzialną za rozwój turystyki jest Polska Organizacja Turystyczna (POT). Jest ona państwową osobą prawną odpowiedzialną za promocję turystyczną Polski. Do ustawowych zadań Polskiej Organizacji Turystycznej należy: promocja Polski jako kraju atrakcyjnego turystycznie, zapewnianie funkcjonowania i rozwijania polskiego systemu informacji turystycznej w kraju i na świecie, inicjowanie, opiniowanie i wspomaganie planów rozwoju i modernizacji infrastruktury turystycznej, inspirowanie tworzenia regionalnych organizacji turystycznych, obejmujących swoim zakresem działania obszar jednego lub więcej województw, oraz lokalnych organizacji turystycznych, obejmujących swoim zakresem działania obszar jednej lub więcej jednostek samorządu lokalnego, a także z nimi współdziałanie.

78 ROT-y i LOT-y Na szczeblu regionalnym sprawami promocji zajmują się Regionalne Organizacje Turystyczne (ROT), a na szczeblu lokalnym - Lokalne Organizacje Turystyczne (LOT). Organizacje te mają formę stowarzyszeń, a ich członkami mogą być w szczególności: -jednostki samorządu terytorialnego, -organizacje zrzeszające przedsiębiorców z dziedziny turystyki -stowarzyszenia działające w dziedzinie turystyki Nadzór nad ROT-ami i LOT-ami sprawuje minister właściwy ds. turystyki. Ustawa przyznaje ROT-om i LOT-om prawo prowadzenia działalności gospodarczej w rozmiarach służących realizacji ich celów statutowych. Do zadań regionalnych i lokalnych organizacji turystycznych należy: 1) promocja turystyczna obszaru ich działania, 2) wspomaganie funkcjonowania i rozwoju informacji turystycznej, 3) inicjowanie, opiniowanie i wspieranie planów rozwoju i modernizacji infrastruktury turystycznej, 4) współpraca z Polską Organizacją Turystyczną.

79 Turystyka na szczeblu samorządu terytorialnego Kompetencje władz terenowych w zakresie rozwoju turystyki są wyrazem postępującej decentralizacji władzy w Polsce. Turystyka staje się ważnym narzędziem kształtującym oblicze polityki regionalnej wszystkich polskich województw oraz znajduje miejsce w strategiach rozwoju wielu powiatów i gmin.

80 Turystyka w zadaniach wojewódzkiego samorządu terytorialnego Samorząd województwa wykonuje zadania o charakterze wojewódzkim określone ustawami, w szczególności w zakresie: 1) edukacji publicznej, w tym szkolnictwa wyższego, 2) promocji i ochrony zdrowia, 3) kultury i ochrony jej dóbr, 4) pomocy społecznej, 5) polityki prorodzinnej, 6) modernizacji terenów wiejskich, 7) zagospodarowania przestrzennego, 8) ochrony środowiska, 9) gospodarki wodnej, w tym ochrony przeciwpowodziowej, 10) transportu zbiorowego i dróg publicznych, 11) kultury fizycznej i turystyki, 12) ochrony praw konsumentów, 13) obronności, 14) bezpieczeństwa publicznego, 15) przeciwdziałania bezrobociu i aktywizacji lokalnego rynku pracy. (Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 roku o samorządzie wojewódzkim)

81 Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o zmianie niektórych ustaw w związku ze zmianami w podziale zadań i kompetencji administracji terenowej. Do zadań samorządu wojewódzkiego od 1.01.2006 r. należy: dokonywanie zaszeregowania obiektów hotelarskich do poszczególnych rodzajów, nadawanie kategorii, prowadzenie ewidencji oraz kontrolowanie obiektów. potwierdzanie lub zmiana dotychczasowego zaszeregowania obiektów hotelarskich oraz wydawanie na wniosek przedsiębiorcy, w formie decyzji administracyjnej, przyrzeczenia zaszeregowania obiektu hotelarskiego do odpowiedniego rodzaju i kategorii, zwane dalej (promesą). tworzenie środków specjalnych przeznaczonych na finansowanie zadań związanych ze sprawdzaniem kwalifikacji kandydatów na przewodników turystycznych i pilotów wycieczek, sprawdzaniem znajomości języka obcego przez przewodników turystycznych i pilotów wycieczek oraz dokonywaniem oceny spełniania przez obiekty hotelarskie wymagań przewidzianych dla rodzaju i kategorii, do których zostały zaszeregowane. prowadzenie rejestru Organizatorów Turystyki i Pośredników Turystycznych. wydawanie dyspozycji wypłaty zaliczki na pokrycie kosztów powrotu klienta do występowanie na rzecz klientów w sprawach wypłaty środków z tytułu umowy gwarancji bankowej, umowy gwarancji ubezpieczeniowej lub umowy ubezpieczenia, na zasadach określonych w treści tych umów. przesyłanie kopii zaświadczenia o wpisie do rejestru oraz kopii stosownych dokumentów do ministra właściwego do spraw turystyki, udzielanie informacji o danych zawartych w rejestrze na zasadach ustalonych dla Centralnej Ewidencji Organizatorów Turystyki i Pośredników Turystyki. kontrolowanie prowadzonej przez przedsiębiorcę działalności gospodarczej, wydawanie decyzji administracyjnych o stwierdzeniu wykonywania działalności gospodarczej bez wymaganego wpisu do rejestru oraz o zakazanie wykonywania działalności gospodarczej objętej wpisem do rejestru. wydawanie upoważnień jednostkom organizacyjnym lub osobom do przeprowadzania szkoleń dla kandydatów ubiegających się o uprawnienia przewodnika turystycznego lub pilota wycieczek. kontrola organizatorów szkoleń na przewodnika turystycznego lub pilota wycieczek. powoływanie komisji egzaminacyjnych przeprowadzających egzamin na przewodników turystycznych lub na pilotów wycieczek. wydawanie, odmowa wydania, zawieszanie lub przywracanie uprawnień przewodnikom turystycznym i pilotom wycieczek, prowadzenie ewidencji nadanych uprawnień przewodnikom turystycznym i pilotom wycieczek. kontrolowanie osób wykonujących zadania przewodnika turystycznego lub pilota wycieczek zakresie posiadania uprawnień. powoływanie komisji egzaminacyjnych języków obcych spośród osób znajdujących się na liście ministra właściwego do spraw turystyki.

82 Turystyka w zadaniach powiatowego samorządu terytorialnego Powiat wykonuje określone ustawami zadania publiczne o charakterze ponadgminnym w zakresie: 1) edukacji publicznej, 2) promocji i ochrony zdrowia, 3) pomocy społecznej, 4) polityki prorodzinnej, 5) wspierania osób niepełnosprawnych, 6) transportu zbiorowego i dróg publicznych, 7) kultury i ochrony dóbr kultury, 8) kultury fizycznej i turystyki, 9) geodezji, kartografii i katastru, 10) gospodarki nieruchomościami, 11) administracji architektoniczno-budowlanej, 12) gospodarki wodnej, 13) ochrony środowiska i przyrody, 14) rolnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego, 15) porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli, 16) ochrony przeciwpowodziowej, przeciwpożarowej i zapobiegania innym nadzwyczajnym zagrożeniom życia i zdrowia ludzi oraz środowiska, 17) przeciwdziałania bezrobociu oraz aktywizacji lokalnego rynku pracy, 18) ochrony praw konsumenta, 19) utrzymania powiatowych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz obiektów administracyjnych, 20) obronności, 21) promocji powiatu, 22) współpracy z organizacjami pozarządowymi. (Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 roku o samorządzie powiatowym )

83 Turystyka w zadaniach gminnego samorządu terytorialnego Dokonując analizy możliwości rozwoju turystyki na lokalnym szczeblu samorządu terytorialnego należy uwzględnić ustawowe zadania własne, które zostały przypisane gminnym jednostkom samorządu terytorialnego w Polsce. Art. 7 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym brzmi następująco: Zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań własnych gminy. W szczególności zadania własne obejmują sprawy: 1)ładu przestrzennego, gospodarki nieruchomościami, ochrony środowiska i przyrody oraz gospodarki wodnej, 2)gminnych dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego, 3)wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, usuwania i oczyszczania ścieków komunalnych, utrzymania czystości i porządku oraz urządzeń sanitarnych, wysypisk i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz, 4)lokalnego transportu zbiorowego, 5)ochrony zdrowia, 6)pomocy społecznej, w tym ośrodków i zakładów opiekuńczych, 7)gminnego budownictwa mieszkaniowego, 8)edukacji publicznej, 9)kultury, w tym bibliotek gminnych i innych placówek upowszechniania kultury, 10)kultury fizycznej i turystyki, w tym terenów rekreacyjnych i urządzeń sportowych, 11)targowisk i hal targowych, 12)zieleni gminnej i zadrzewień, 13)cmentarzy gminnych, 14 porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli oraz ochrony przeciwpożarowej i przeciwpowodziowej, w tym wyposażenia i utrzymania gminnego magazynu przeciwpowodziowego, 15)utrzymania gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz obiektów administracyjnych, 16)polityki prorodzinnej, w tym zapewnienia kobietom w ciąży opieki socjalnej, medycznej i prawnej, 17)wspierania i upowszechniania idei samorządowej, 18)promocji gminy, 19)współpracy z organizacjami pozarządowymi, 20)współpracy ze społecznościami lokalnymi i regionalnymi innych państw.

84 Wśród zadań szczegółowych dotyczących turystyki na szczeblu gminy należy wymienić przede wszystkim obowiązki wynikające z ustawy o usługach turystycznych. Na mocy ustawy samorządy gminne zostały zobligowane do prowadzenia ewidencji obiektów noclegowych nie podlegających kategoryzacji (pól biwakowych i innych obiektów, w których świadczone są usługi hotelarskie). Gminy mają możliwość przeprowadzania kontroli, a nawet w razie nie spełniania wymagań budowlanych, przeciwpożarowych czy sanitarnych lub naruszenia wymagań co do wielkości obiektu, jego wyposażenia, kwalifikacji personelu oraz zakresu świadczonych usług (ustalonych dla rodzaju i kategorii, do których obiekt został zaszeregowany), zastosowanie nakazu wstrzymania świadczenia usług (obiekty nie podlegające kategoryzacji) lub powiadomienia organu prowadzącego ewidencje obiektów hotelarskich (marszałek województwa właściwy ze względu na miejsce położenia obiektu hotelarskiego).Są to bezpośrednie instrumenty oddziaływania jakie mają organy gminy na poprawę jakości usług noclegowych [1]. Warto zaznaczyć, że w wielu miejscowościach turystycznych obiekty nieskategoryzowane stanowią bezwzględną większość miejsc noclegowych, co tym bardziej podkreśla wagę postawionego przed gminami zadania.[1] [1] Ustawa z dania 29 sierpnia 1997 roku o usługach turystycznych (Dz.U. z 2006 Nr 220 poz. 1600)

85 Turystyka w zadaniach gminnego samorządu terytorialnego Przykładowe formy aktywności gmin w zakresie rozwoju turystyki: - PRZYGOTOWANIE, UCHWALENIE I REALIZACJA STRATEGII ROZWOJU TURYSTYKI W GMINIE Strategia jest najważniejszym narzędziem służącym do prowadzenia przemyślanej polityki turystycznej. Strategia powinna zawierać analizę SWOT, czyli powinna przeprowadzić głęboką analizę możliwości jakie daje teren gminy do rozwoju turystyki i rekreacji, ograniczeń i problemów związanych z rozwojem turystyki a także zestawienie mocnych stron i słabych stron jeśli idzie o rozwój turystyki w naszej gminie. Taka analiza wskaże jakie miejsce wśród innych, konkurencyjnych gmin, zajmuje nasza gmina, co nas wyróżnia, co jest naszą mocną stroną, jakie kierunki działań powinniśmy podjąć w najbliższych latach, aby czerpać jak największe korzyści z rozwoju turystyki. Dzięki przemyślanej strategii i jej realizacji gmina szybciej osiągnie zamierzone cele a przy tym poniesie mniejsze wydatki. Często się zdarza, że przy prowadzeniu nieprzemyślanych działań narażamy się na niepotrzebne koszty np. na nieprzemyślane i sporadyczne działania marketingowe. - ODZIAŁYWANIA NA ROZWÓJ TURYSTYKI POPRZEZ MIEJSCOWY PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO W miejscowym palnie zagospodarowania przestrzennego należy uwzględnić potrzeby gospodarki turystycznej, w szczególności terenów podlegający ochronie środowiska naturalnego. Plan jest narzędziem kształtowania ładu przestrzennego i polityki zarządzania nieruchomościami w gminie. - ROZWÓJ INFRASTRUKTURY TURYSTYCZNEJ W szczególności działania powinny dotyczyć inicjowania tworzenia obiektów bazy noclegowej (szczególnie obiektów agroturystycznych), szlaków turystycznych, a także rozwoju infrastruktury drogowej i komunalnej. - TWORZENIE PRODUKTÓW TURYSTYCZNYCH Produkty turystyczne nie są jednorodne. Produktem turystycznym może być przykładowo miejsce (region, gmina, miejscowość), obiekt (zamek, pałac, hotel, uzdrowisko, rezerwat przyrody, jezioro), wydarzenie (festiwal, impreza sportowa), lub konkretna rzecz np. mapa. Tworzenie produktów turystycznych zależy przede wszystkim od możliwości finansowych gmin oraz od chęci prowadzenia działań w tym kierunku.

86 Turystyka w zadaniach gminnego samorządu terytorialnego - KORZYSTANIE ZE ŚRODKÓW UE Przed przystąpieniem do UE gminy miały możliwości pozyskiwania środków z funduszy przedakcesyjnych takich jak m.in. SAPARD. Obecnie pieniądze na rozwój turystyki mogą być pozyskiwane w funduszy strukturalnych. -POZYSKIWANIE INWESTORÓW TURYSTYCZNYCH Z ZEWNĄTRZ Działania gmin powinny polegać na stosowaniu różnego rodzaju zachęt dla inwestorów turystycznych takich jak ulgi podatkowe czy ułatwienia lokalizacyjne. - DZIAŁANIA NA RZECZ WYCHOWANIA DLA TURYSTYKI Na terenie gminy powinny powstawać koła turystyczne PTTK, które rozwiną zainteresowania turystyką wśród młodzieży. - DZIAŁANIA NA RZECZ ROZWOJU INFORMACJI TURYSTYCZNEJ Gminy powinny tworzyć na swoim terenie punkty informacji turystycznej w myślą o przybywających na teren gminy turystach. - TWORZENIE STOWARZYSZEŃ I POROZUMIEŃ MIĘDZYGMINYCH Gminy mają ustawową możliwość do tworzenia związków i porozumień międzygminnych. Związek międzygminny powoływany jest w celu wspólnego wykonywania zadań publicznych. Zadania te mogą dotyczyć takich kwestii jak ochrona środowiska, ład przestrzenny, komunikacja, promocja a więc problemów dotyczących szeroko rozumianej gospodarki turystycznej. Współpraca pomiędzy gminami, powiatami i województwami w zakresie turystyki jest prawnie możliwa i może także przyjąć wymiar stowarzyszenia, które regulowane jest przepisami Prawa o stowarzyszeniach. Często celem utworzenia stowarzyszenia jest promowanie wspólnego produktu turystycznego. Przynależność do stowarzyszenia intensyfikuje kontakty między gminami, pozwala na wymianę doświadczeń, wzmaga aktywność poszczególnych gmin do rozwijania działań związanych z turystyką, ochroną środowiska, rozwojem infrastruktury komunalnej. Bardzo wymierny jest aspekt ekonomiczny takiej współpracy, która daje możliwość (szczególnie małym gminom) profesjonalnej promocji, na którą w sposób indywidualny poszczególne gminy nie mogłyby sobie pozwolić. - DZIAŁANIA NA RZECZ TWORZENIA LOKALNEJ ORGANIZACJI TURYSTYCZNEJ (LOT-u) Członkami LOT-u są przedstawiciele samorządu terytorialnego gmin, powiatów, przedstawiciele lokalnej branży turystycznej (hotelarz, biuro podróży, restaurator, rzemieślnik, zarządca atrakcji turystycznej itd.), inne zainteresowane rozwojem turystyki podmioty.

87

88 Podstawowe założenia pracy doktorskiej TEZA: „Dochody gmin wiejskich w Polsce z tytułu turystyki zależą od dominującego modelu rozwoju turystyki na danym terenie.” PODSTAWOWE ELEMENTY MODELU: dominujący rodzaj turystyki w gminie, rodzaj bazy noclegowej, charakter polityki władz gminnych wobec rozwoju turystyki i maksymalizacji dochodów budżetowych z tego tytułu. 5) Instrumenty i środki promocji obszarów turystycznych

89 Instrumenty promocji obszaru turystycznego -reklama, -public relation, -promocja sprzedaży, -sprzedaż osobista, -marketing bezpośredni

90 Pojęcie i funkcje reklamy Do kluczowych instrumentów marketingu zaliczane są [1] produkt, cena, dystrybucja oraz komunikacja marketingowa (promocję), do której należy: promocja sprzedaży, public relations, sprzedaż osobista oraz reklama[1] [1] J. Adamczyk, Marketing. Doświadczenia i trendy, Wydawnictwo Politechniki Rzeszowskiej, Rzeszów 2007 s.90-95; K. Przybyłowski, S. W. Hartley, R. A. Kerin, W. Rudelius, Marketing, Dom Wydawniczy ABC, 1998, s. 47-59; B. Nierenbert, Reklama jako element procesu komunikacji rynkowej, PAN, Opole 2004, s. 37-48.[1]

91 Pojęcie i funkcje reklamy Reklama często jest definiowana jako rodzaj bezosobowej płatnej prezentacji oraz promocji dóbr, usług i idei w środkach masowego przekazu, do których zaliczane są między innymi telewizja, czasopisma, gazety, radio czy Internet[1].[1] Jest to działanie szczegółowe przemyślane i prowadzone przez identyfikowalnego nadawcę. Jego pożądanym celem jest wywołanie określonej reakcji wśród wcześniej określonego rynku docelowego. Reklama może również oddziaływać na poziomie podświadomości. Za pochodzenie słowa „reklama” przyjmuje się łacińskie słowo reclamo, które oznacza „krzyczę do kogoś”. W XXI wieku reklama towarzyszy konsumentom na każdym kroku. Staje się ona coraz bardziej natrętna, dlatego jej łacińskie uzasadnienie staje się coraz bardziej uzasadnione. [1][1] Ph. Kotler, G. Armstrong, J. Saunders, V. Wong, Marketing…, s. 863-864.

92 Pojęcie i funkcje reklamy Reklama to forma komunikacji pomiędzy firmą a klientem[1]. Przekaz reklamowy informuje o nowych oraz już istniejących na rynku produktach, a także przedstawia ich właściwości. Reklama przypomina również o firmie i jej produktach/usługach. Należy mieć na względzie, że przedsiębiorstwo reklamuje swoje produkty/usługi, aby wpływać poprzez to na zachowania konsumentów i nakłonić ich do skorzystania z przygotowanej dla nich oferty.[1] Zdaniem P. H. Lewińskiego reklamę charakteryzuje multimedialność i komercyjność[2]. Multimedialność to składowa wielokanałowego i wielokodowego przekazu, natomiast komercyjność jest pochodną przepływu pieniędzy jakie towarzyszą temu procesowi.[2] [1] Zob: A. Pitrus, Zrozumieć reklamę, Rabid, Kraków 2001, s. 9-28.[1] [2] P. H. Lewiński, Retoryka reklamy, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1999, s. 24.[2]

93 Reklama pełni funkcje funkcja informacyjna – reklama informuje konsumentów o oferowanym produkcie, jego przeznaczeniu, oraz jego głównych cechach i tych, które różnicują go od produktów konkurencyjnych, funkcja nakłaniająca – przekaz reklamowy ma za zadanie przekonać konsumentów do zakupu poprzez uzmysłowienie im, że prezentowany produkt najlepiej zaspokoi ich potrzeby. Reklama różnicuje daną markę na tle marek konkurencyjnych, może też wskazywać np. na jej innowacyjność, multimedialność, nowoczesność, funkcja przypominająca – reklama utrwala w świadomości stałych klientów wyższość wybranego produktu/usługi nad ofertą konkurencyjną. W tej sytuacji reklama jest próbą utwierdzenia nabywcy w przekonaniu, że dokonany zakup był słuszny i zachęcenia do ponowienia zakupu. Celem jest kreowanie lojalności nabywców w stosunku do marki. Przy takich przekazach reklamowych często komunikowana jest ilość lojalnych klientów.

94 Dodatkowo reklama często powinna pełnić następujące zadania budować świadomości marki – poprzez tworzenie spójnego i łatwego do zapamiętania obrazu marki. Przy takim założeniu przedsiębiorstwo ma częściową gwarancję, że klient nie poprzestaje na jednorazowym zakupie, zapewnienie lojalności wobec marki – zbudowanie dużej świadomości marki owocuje wzrostem stałych i lojalnych klientów, edukacja klienta – aby klienci byli zainteresowani poznawaniem nowych produktów oferowanych przez dane przedsiębiorstwo. W tym celu często podejmowany jest trud działań edukacyjnych. Plusem tych działań są korzyści z efektu pierwszeństwa, walka z pośrednią i bezpośrednią konkurencją, poprzez neutralizację ich działań reklamowych – przedsiębiorstwa często dążą do tego by być liderami w danym segmencie. Wychodzą oni z założenia, że walcząc z konkurencją zyskują więcej klientów. W tym celu stosują różne działania w zakresie marketingu i reklamy. Jednym ze sposobów jest porównywanie ze sobą konkurencyjnych produktów.

95 Public relations Definicje Public Relations to instrument komunikacji marketingowej, który zmierza do kreowania, podtrzymywania i utrwalania wzajemnie korzystnych stosunków pomiędzy przedsiębiorstwem lub określoną instytucją oraz daną grupą odbiorców (tzw. publics). Celem public relations jest odpowiednie oddziaływanie na odczucia lub przekonania klientów, kształtowanie ich przychylnych opinii, tworzenie korzystnego wizerunku firmy (umożliwiającego stopniowe i perspektywiczne rozszerzanie jej rynku) oraz odpowiednie reagowanie na niekorzystne informacje. Przy uwzględnianiu klientów istotną rolę odgrywają nie tylko ci obecni, ale także potencjalni oraz akcjonariusze, dostawcy, pracownicy i inne grupy docelowe, ważne ze strategicznego punktu widzenia dla firmy.

96 Public relations W skład Public relations wchodzą m.in. takie działania jak: media relations - obejmuje ono współpracę ze środkami masowego przekazu, ich znaczenie wynika z faktu iż wszelkie informacje zamieszczane mediach znajdują się zwykle poza kontrolą przedsiębiorstwa, a także z powodu tego, że mogą one publikować zarówno dobre jak i złe wiadomości, corporate identity - ma na celu tworzenie tożsamości przedsiębiorstwa, public affairs - działanie te polegają na tworzeniu i podtrzymywaniu korzystnych relacji z przedstawicielami władzy lokalnej, regionalnej lub krajowej, community relations - tworzenie dobrych stosunków ze społecznościami lokalnymi, relacje z inwestorami - utrzymywanie kontaktów z akcjonariuszami i innymi uczestnikami społeczności finansowej, często są to wymagania prawne związane z istnieniem danego przedsiębiorstwa na giełdzie, współpraca z darczyńcami i organizacjami non-profit - celem uzyskania wsparcia finansowego lub wolontariackiego.

97 Public relations - funkcje integracyjna - polegającą na dostosowywaniu organizacji do elementów otoczenia, celem polepszenia sprawności działania układu gospodarczego z otoczeniem, koordynacyjna - która wyraża się w odpowiednim doborze poszczególnych elementów promocji, reklamy wraz z public relations w celu stworzenia jednolitego pod względem programowym obrazu przedsiębiorstwa, komunikacyjna - której celem jest nawiązywanie i utrzymywanie odpowiednich więzi ze wszystkimi elementami otoczenia, znajdujących się w obszarze działania, jak i potencjalnego rynku rozwoju przedsiębiorstwa.

98 SPRZEDAŻ OSOBISTA: TARGI TURYSTYCZNE Zaletą targów jest osobiste spotkanie z klientami i kontrahentami

99 Największe imprezy targowe w branży turystycznej 2013/2014 r.

100 Ćwiczenia: Zaplanuj i zorganizuj kampanię promującą wybrany region (obszar turystyczny). -Określ potrzeby turystyczne odwiedzających region, -Stwórz jak najszerszą paletę środków i instrumentów promocji, -Spróbuj dokonać oceny skuteczności oddziaływania poszczególnych środków i instrumentów promocji (poniesione koszty i nakłady, zasięg oddziaływania, możliwość targetowania rynku itp.)

101

102 Charakterystyka rynku mediów w Polsce

103 Porównanie mediów reklamowych

104 Wydatki na promocję regionów turystycznych z podziałem na media

105 Wydatki woj. dolnośląskiego na promocję w TV w 2012

106 Sezonowość wydatków na reklamę wybranych obszarów turystycznych

107 Podstawowe założenia pracy doktorskiej TEZA: „Dochody gmin wiejskich w Polsce z tytułu turystyki zależą od dominującego modelu rozwoju turystyki na danym terenie.” PODSTAWOWE ELEMENTY MODELU: dominujący rodzaj turystyki w gminie, rodzaj bazy noclegowej, charakter polityki władz gminnych wobec rozwoju turystyki i maksymalizacji dochodów budżetowych z tego tytułu. 6) Wpływ promocji turystycznej na konkurencyjność obszarów turystycznych

108 Wydatki na promocję obszarów turystycznych mają ważne ekonomiczne konsekwencje, wśród których warto wymienić: - zwiększenie konkurencyjność oferty turystycznej obszaru na krajowych i międzynarodowych rynkach turystycznych, − zwiększenie rentowności przedsiębiorstw turystycznych, − zwiększenie wydatków turystów i wpływ na strukturę popytu turystycznego (między innymi pozwalają przyciągać turystów o wyższych wydatkach, takich jak uczestnicy targów, kongresów, spotkań biznesowych oraz osób zainteresowanych specjalistycznymi formami turystyki), − wpływają na pozytywny wizerunek obszaru turystycznego na rynku turystycznym oraz wzmacniają markę obszaru turystycznego, − pozwalają wyeksponować walory obszarów turystycznych i zwiększyć atrakcyjność określonych form turystyki lub produktów turystycznych.

109 DZIEDZINY JAKIE NALEŻY WSPIERAĆ W CELU WZMOCNIENIA ATRAKCYJNOŚCI TURYSTYCZNEJ – wynik ankiety

110 Wilga Łąck Radziejowice Nieporęt Stegna Sztutowo Ustronie Morskie Mielno Rytro Uście Gorlickie Zawoja Kościelisko Bukowina Tatrzańska Formy promocji w wybranych gminach w Polsce w 2001 i 2006 roku

111

112 Wpływ promocji na konkurencyjność obszarów turystycznych

113 TYPOLOGIA DOCHODÓW GMIN Z TYTUŁU TURYSTYKI KONSTRUKCJA AUTORSKIEGO MODELU ROZWOJU TURYSTYKI ANALIZA STATYSTYCZNAINTERPRATACJA I WNIOSKI * suma wpływów budżetowych z podatków od nieruchomości z działalności gospodarczej w obszarze usług turystycznych (baza noclegowa, gastronomiczna, towarzysząca), wpływów podatkowych z „drugich domów” oraz wpływów z opłaty miejscowej. Źródło: opracowanie własne. Tabela 1: Zestawienie łącznych wpływów budżetowych z wybranych dochodów z tytułu turystyki w badanych gminach oraz udział wpływów budżetowych z tytułu turystyki w dochodach własnych gmin

114 TYPOLOGIA DOCHODÓW GMIN Z TYTUŁU TURYSTYKI KONSTRUKCJA AUTORSKIEGO MODELU ROZWOJU TURYSTYKI ANALIZA STATYSTYCZNAINTERPRATACJA I WNIOSKI

115 TYPOLOGIA DOCHODÓW GMIN Z TYTUŁU TURYSTYKI KONSTRUKCJA AUTORSKIEGO MODELU ROZWOJU TURYSTYKI ANALIZA STATYSTYCZNAINTERPRATACJA I WNIOSKI zmienna objaśniana dochody gmin z turystyki. zmienne objaśniające dominujący rodzaj turystyki na danym terenie, dostosowana do rodzaju turystyki baza noclegowa o określanym standardzie i kategorii, podejście władz lokalnych do polityki turystycznej.

116 TYPOLOGIA DOCHODÓW GMIN Z TYTUŁU TURYSTYKI KONSTRUKCJA AUTORSKIEGO MODELU ROZWOJU TURYSTYKI ANALIZA STATYSTYCZNAINTERPRATACJA I WNIOSKI Tabela 2: Zmienne modelu rozwoju turystki i ich siła natężenia Źródło: Opracowanie własne.

117 TYPOLOGIA DOCHODÓW GMIN Z TYTUŁU TURYSTYKI KONSTRUKCJA AUTORSKIEGO MODELU ROZWOJU TURYSTYKI ANALIZA STATYSTYCZNAINTERPRATACJA I WNIOSKI

118 TYPOLOGIA DOCHODÓW GMIN Z TYTUŁU TURYSTYKI KONSTRUKCJA AUTORSKIEGO MODELU ROZWOJU TURYSTYKI ANALIZA STATYSTYCZNAINTERPRATACJA I WNIOSKI Tabela 3: Wartości poszczególnych zmiennych w badanych gminach w 2001 i 2006 roku Źródło: Opracowanie własne. Model oparty na wystandaryzowanych zmiennych rozwoju turystyki ETAP PIERWSZY

119 TYPOLOGIA DOCHODÓW GMIN Z TYTUŁU TURYSTYKI KONSTRUKCJA AUTORSKIEGO MODELU ROZWOJU TURYSTYKI ANALIZA STATYSTYCZNAINTERPRATACJA I WNIOSKI Tabela 4: Standaryzacja wielkości zmiennych modelu rozwoju turystyki dla 2001 i 2006 roku Źródło: Opracowanie własne. Model oparty na wystandaryzowanych zmiennych rozwoju turystyki ETAP DRUGI

120 TYPOLOGIA DOCHODÓW GMIN Z TYTUŁU TURYSTYKI KONSTRUKCJA AUTORSKIEGO MODELU ROZWOJU TURYSTYKI ANALIZA STATYSTYCZNAINTERPRATACJA I WNIOSKI Tabela 5: Klasyfikacja badanych gmin ze względu na modele rozwoju turystyki w 2001 i 2006 roku Źródło: Opracowanie własne. Model oparty na wystandaryzowanych zmiennych rozwoju turystyki ETAP TRZECI

121 TYPOLOGIA DOCHODÓW GMIN Z TYTUŁU TURYSTYKI KONSTRUKCJA AUTORSKIEGO MODELU ROZWOJU TURYSTYKI ANALIZA STATYSTYCZNAINTERPRATACJA I WNIOSKI Tabela 6: Współczynniki korelacji pomiędzy dochodami budżetowymi z turystyki a badanymi zmiennymi * Suma wpływów budżetowych z podatków od nieruchomości z działalności gospodarczej w obszarze usług turystycznych (baza noclegowa, gastronomiczna, towarzysząca), wpływy z podatku od nieruchomości płaconego przez właścicieli tzw. „drugich domów” oraz wpływów z opłaty miejscowej. ** Korelacja jest istotna na poziomie 0.01 Źródło: Opracowanie własne przy użyciu programu STATISTICA. ANALIZA KORELACJI pokazała, jak kształtuje się siła oddziaływania zmiennych tworzących model rozwoju turystyki na dochody budżetowe gmin z tytułu turystyki

122 TYPOLOGIA DOCHODÓW GMIN Z TYTUŁU TURYSTYKI KONSTRUKCJA AUTORSKIEGO MODELU ROZWOJU TURYSTYKI ANALIZA STATYSTYCZNAINTERPRATACJA I WNIOSKI Tabela 7: Współczynniki korelacji pomiędzy dochodami budżetowymi z turystyki a wybranymi działaniami władz gminnych w obszarze polityki turystycznej * Korelacja jest istotna na poziomie 0.05 (dwustronnie). ** Korelacja jest istotna na poziomie 0.01 (dwustronnie). *** Suma wpływów budżetowych z podatków od nieruchomości z działalności gospodarczej w obszarze usług turystycznych (baza noclegowa, gastronomiczna, towarzysząca), wpływy z podatku od nieruchomości płaconego przez właścicieli tzw. „drugich domów” oraz wpływów z opłaty miejscowej. Źródło: Opracowanie własne przy użyciu programu STATISTICA.

123 ANALIZA REGRESJI Cel: wskazanie najlepszych predyktorów dochodów z turystyki Wynik: zarówno w 2001 roku, jak i w 2006 roku dla gromadzonych danych najsilniejszym predykatorem okazała się liczba udzielonych noclegów w gminie TYPOLOGIA DOCHODÓW GMIN Z TYTUŁU TURYSTYKI KONSTRUKCJA AUTORSKIEGO MODELU ROZWOJU TURYSTYKI ANALIZA STATYSTYCZNAINTERPRATACJA I WNIOSKI

124 ANALIZA SKUPIEŃ Cel: wyodrębnienie poszczególnych grup gmin podobnych do siebie pod względem badanych zmiennych Zmienne: udzielone noclegi, liczba miejsc noclegowych, elementy polityki turystycznej, dochody budżetowe z turystyki Wynik: wyodrębniono trzy skupiska gmin Tabela 8: Typologia gmin w 2001 i 2006 roku według analizy skupień TYPOLOGIA DOCHODÓW GMIN Z TYTUŁU TURYSTYKI KONSTRUKCJA AUTORSKIEGO MODELU ROZWOJU TURYSTYKI ANALIZA STATYSTYCZNAINTERPRATACJA I WNIOSKI Źródło: Opracowanie własne.

125 TYPOLOGIA DOCHODÓW GMIN Z TYTUŁU TURYSTYKI KONSTRUKCJA AUTORSKIEGO MODELU ROZWOJU TURYSTYKI ANALIZA STATYSTYCZNAINTERPRATACJA I WNIOSKI

126 TYPOLOGIA DOCHODÓW GMIN Z TYTUŁU TURYSTYKI KONSTRUKCJA AUTORSKIEGO MODELU ROZWOJU TURYSTYKI ANALIZA STATYSTYCZNAINTERPRATACJA I WNIOSKI MOŻLIWOŚCI PRECYZYJNEGO OKREŚLENIA POZIOMU DOCHODÓW GMIN Z TURYSTYKI: Precyzyjna ocena ekonomicznych korzyści z rozwoju turystyki jest praktycznie niemożliwa z powodu: –luk w systemie informacyjnym w zakresie danych statystycznych dotyczących podmiotów gospodarczych prowadzących działalność w zakresie turystyki (heterogeniczność podaży turystycznej), –rozproszenia miejsc poboru poszczególnych podatków i opłat.

127 TYPOLOGIA DOCHODÓW GMIN Z TYTUŁU TURYSTYKI KONSTRUKCJA AUTORSKIEGO MODELU ROZWOJU TURYSTYKI ANALIZA STATYSTYCZNAINTERPRATACJA I WNIOSKI ZNACZENIE TURYSTYKI W KSZTAŁTOWANIU BUDŻETÓW LOKALNYCH: Turystyka odgrywa istotną rolę w kształtowaniu dochodów budżetowych w gminach wiejskich w Polsce. Szczególne znaczenie ma dla gmin małych, w których wpływy budżetowe z tytułu turystyki znacząco kształtują dochody własne gmin. W gminach Mielno, Ustronie Morskie i Rytro, zbadane w rozprawie wpływy z tytułu turystyki w 2001 roku stanowiły od 24,1% do 41,9% dochodów własnych gmin, a w 2006 roku odpowiednio 28,8% do 36,9%.

128 TYPOLOGIA DOCHODÓW GMIN Z TYTUŁU TURYSTYKI KONSTRUKCJA AUTORSKIEGO MODELU ROZWOJU TURYSTYKI ANALIZA STATYSTYCZNAINTERPRATACJA I WNIOSKI CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA WZROST DOCHODÓW BUDZETU GMINY: Położenie samej gminy i charakter walorów turystycznych, co kształtuje bezpośrednio dominujący rodzaj turystyki w gminie i wpływa na liczbę udzielanych noclegów. Położenie gminy nie przesądza jednak o wielkości dochodów, ponieważ gminy o zbliżonych warunkach uzyskiwały znacznie różniące się wyniki.

129 TYPOLOGIA DOCHODÓW GMIN Z TYTUŁU TURYSTYKI KONSTRUKCJA AUTORSKIEGO MODELU ROZWOJU TURYSTYKI ANALIZA STATYSTYCZNAINTERPRATACJA I WNIOSKI ROLA SAMORZĄDU GMINNEGO W ROZWOJU TURYSTYKI: Samorządowe gminy mają potencjalnie duże możliwości wpływania na rozwój turystyki (m.in. poprzez kształtowanie polityki turystycznej, rozwój infrastruktury), Względna ograniczoność w oddziaływaniu na czynniki egzogeniczne powinna być rekompensowana intensyfikacją działań na czynniki endogeniczne, Zainteresowanie turystyką władz gminnych pojawia się dopiero, gdy turystyka osiągnie już pewien poziom rozwoju.

130 TYPOLOGIA DOCHODÓW GMIN Z TYTUŁU TURYSTYKI KONSTRUKCJA AUTORSKIEGO MODELU ROZWOJU TURYSTYKI ANALIZA STATYSTYCZNAINTERPRATACJA I WNIOSKI RODZAJE TURYSTYKI SPRZYJAJĄCE WZROSTOWI DOCHODÓW BUDŻETOWYCH: Typowe formy turystyki wiejskiej (m.in. agroturystyka, ekoturystyka) mają marginalne znaczenie dla budżetów gmin wiejskich. Wynika to z niskich stawek podatkowych i rozpowszechnienia zwolnień podatkowych w odniesieniu do wielu form takiej działalności, Dla budżetów lokalnych kluczowe są takie formy turystyki jak biznesowa, konferencyjna, uzdrowiskowa i masowa turystyka wypoczynkowa, Bogate gminy turystyczne to gminy z dobrze rozwiniętą infrastrukturą turystyczną. Tabela 9: Średnia kwota wpływu do budżetu gminy z podatku od nieruchomości w zakresie bazy noclegowej w badanych gminach Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych przygotowanych przez gminy.

131 TYPOLOGIA DOCHODÓW GMIN Z TYTUŁU TURYSTYKI KONSTRUKCJA AUTORSKIEGO MODELU ROZWOJU TURYSTYKI ANALIZA STATYSTYCZNAINTERPRATACJA I WNIOSKI DOCHODY BUDŻETOWE GMIN Z TURYSTYKI A MODELE ROZWOJU TURYSTYKI W GMINACH: Poziom dochodów budżetowych gmin z turystyki zależy bezpośrednio od tego jaki model rozwoju turystyki prezentuje dana gmina (długość pobytu turystów, wielkość i struktura bazy noclegowej, polityka turystyczna). Dochody z turystyki mogą być wyższe niż może wynikać to z miejsca jakie zajmuje dana gmina w przedstawionej klasyfikacji modeli rozwoju turystyki w gminach (standaryzacja zmiennych), gdy weźmiemy pod uwagę także aspekt jakościowy.

132 TYPOLOGIA DOCHODÓW GMIN Z TYTUŁU TURYSTYKI KONSTRUKCJA AUTORSKIEGO MODELU ROZWOJU TURYSTYKI ANALIZA STATYSTYCZNAINTERPRATACJA I WNIOSKI DOCHODY GMIN Z TURYSTYKI A UREGULOWANIA PRAWNE: System podatkowy w Polsce nie sprzyja określaniu wielkości dochodów budżetowych gmin z turystyki. Poza opłatą miejscową po stronie dochodów budżetowych brak jest wyraźnego wskazania innych wpływów z tego tytułu (w rzeczywistości wpływy są dość znaczne i w wielu gminach sięgają poziomu 30-40% dochodów własnych), System podatkowy w Polsce nie uwzględnia zwiększonego popytu na usługi i towary w miejscowościach turystycznych (gminy nie partycypują w podatkach pośrednich). W budżetach gmin nie widać w zasadzie wpływów z tytułu przyjazdów jednodniowych odwiedzających (nie nocują, a zatem nie płacą opłaty miejscowej),

133 TYPOLOGIA DOCHODÓW GMIN Z TYTUŁU TURYSTYKI KONSTRUKCJA AUTORSKIEGO MODELU ROZWOJU TURYSTYKI ANALIZA STATYSTYCZNAINTERPRATACJA I WNIOSKI Podatki dochodowe są niestabilnym źródłem dochodów budżetowych (przedsiębiorcy unikają ich płacenia lub starają się zaniżać kwoty, część zatrudnionych płaci je w innych gminach), System podatkowy nie uwzględnia także sezonowości ruchu turystycznego (podatki w wymiarze rocznym), co wpływa na wysokość cen obiektów sezonowych, System prawno-finansowy powinien promować możliwości dodatkowego wzmocnienia finansowania zadań gmin, w oparciu o dochody, które pozyskiwać mogą same gminy (dochody własne). Taką alternatywę rozwoju i pozyskiwania dodatkowych dochodów budżetowych dla wielu gmin zapewnić może turystyka.

134 Podstawowe założenia pracy doktorskiej TEZA: „Dochody gmin wiejskich w Polsce z tytułu turystyki zależą od dominującego modelu rozwoju turystyki na danym terenie.” PODSTAWOWE ELEMENTY MODELU: dominujący rodzaj turystyki w gminie, rodzaj bazy noclegowej, charakter polityki władz gminnych wobec rozwoju turystyki i maksymalizacji dochodów budżetowych z tego tytułu. DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ